Wzór przemysłowy
Wzór przemysłowy (ang. industrial design[1]) – przedmiot prawa własności przemysłowej.
Wzór przemysłowy jest rezultatem działalności twórczej wzornictwa przemysłowego.
Definicja formalno-prawna
[edytuj | edytuj kod]Według polskiej definicji zawartej w ustawie − Prawo własności przemysłowej jest to „nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.”[2]
Za wytwór uważa się także:
- przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (wytwór złożony, np. układanka);
- część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego, pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania (nie dotyczy to np. naprawy wytworu);
- część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu (np. lusterko samochodowe).
Ochrona wzoru przemysłowego nie obejmuje cech wytworu:
- wynikających wyłącznie z jego funkcji technicznej (np. gwint nakrętki o indywidualnym kształcie);
- które muszą być odtworzone w dokładnej formie i wymiarach w celu umożliwienia mechanicznego połączenia go lub współdziałania z innym wytworem (np. mocowanie lusterka samochodowego).
Wzory przemysłowe mogą dotyczyć szerokiej gamy produktów, w tym mebli, opakowań, urządzeń elektronicznych, odzieży, obuwia oraz różnych elementów dekoracyjnych. Rejestracja wzoru przemysłowego ma na celu ochronę intelektualną twórczości projektanta i zapobieganie nieautoryzowanemu wykorzystywaniu wzoru przez konkurencję[3].
Badania wykazują, że przedsiębiorstwa będące właścicielami praw własności intelektualnej często osiągają wyższe przychody na pracownika, średnio o 20%, w porównaniu do firm, które nie posiadają takich praw. Dodatkowo, statystyki wskazują, że firmy posiadające wzory przemysłowe odnotowują wyższe wyniki finansowe, średnio o 32%[4].
Procedury uzyskiwania ochrony wzoru przemysłowego
[edytuj | edytuj kod]Okres pierwszeństwa
Okres trwający przez 6 miesięcy od chwili złożenia pierwotnego wniosku o rejestrację wzoru, często na poziomie krajowym lub unijnym. Istnieje możliwość uzyskania ochrony w innych państwach lub regionach, pod warunkiem zachowania nowości wzoru w dniu pierwszego zgłoszenia.
Procedura rejestracji
Proces pomiędzy złożeniem zgłoszenia a rejestracją wzoru. Zazwyczaj obejmuje on oficjalne badanie przez właściwy urząd, w którym ocenia się zdolność rejestrową względem ewentualnych praw osób trzecich, oraz spełnienie formalnych wymogów zawartych we wniosku. Jeśli wynik tego badania jest pozytywny, urząd dokonuje rejestracji wzoru i ogłasza decyzję.
Rejestracja wzoru przemysłowego
Po zakończeniu procedury zgłoszeniowej wzór przemysłowy zostaje wpisany do właściwego rejestru. Rejestracją i udzielaniem praw do wzorów przemysłowych zajmuje się w Polsce Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, który wydaje uprawnionemu dokument w postaci świadectwa rejestracji.
Świadectwo rejestracji na wzór przemysłowy pozwala w łatwy sposób udowodnić wyłączne prawa do zarabiania na danym produkcie. O ile taki wzór nie jest nowy oraz nie ma indywidualnego charakteru, to konkurencja może próbować takie prawo unieważnić. Obie przesłanki nie są jednak badane przez Urząd Patentowy na etapie zgłoszenia[5].
Ochroną wzorów przemysłowych Wspólnoty (ang. registered Community design, RCD) zajmuje się Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (dawny Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego).
Odnowienie
Ochrona prawna wzoru przemysłowego w Polsce może maksymalnie trwać przez 25 lat (dzielone na pięć 5-letnich okresów ochronnych). Początkowo obowiązuje przez pięć lat od dnia zgłoszenia, następnie istnieje możliwość jej przedłużenia, pod warunkiem uiszczenia odpowiedniej opłaty.
W Urzędzie Patentowym RP liczba praw z rejestracji wzorów przemysłowych pozostających w mocy na dzień 31 grudnia 2022 roku wynosiła 8 357[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ WZÓR PRZEMYSŁOWY [Industrial Design]. W: Krzysztof B. Matusiak: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć. Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, 2011, s. 331–333. ISBN 978-83-7633-164-5.
- ↑ Art. 102 Prawa własności przemysłowej (Dz.U. z 2023 r. poz. 1170).
- ↑ Przykłady wzorów przemysłowych chronionych w Urzędzie Patentowym [online], Kancelaria Patentowa LECH, 8 września 2023 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
- ↑ Prawo własności intelektualnej i wyniki przedsiębiorstw w UE. Sprawozdanie z analizy na szczeblu przedsiębiorstw, luty 2021 https://euipo.europa.eu/tunnel-web/secure/webdav/guest/document_library/observatory/documents/reports/IPContributionStudy/IPR_firm_performance_in_EU/exec/2021_IP_Rights_and_firm_performance_in_the_EU_exec_pl.pdf
- ↑ Czy warto chronić wzór przemysłowy? Ochrona designu [online], Prawna ochrona wzorów przemysłowych, 30 października 2023 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
- ↑ Raport roczny UPRP 2022 https://uprp.gov.pl/sites/default/files/inline-files/Raport%20roczny%202022.pdf
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wzór przemysłowy wspólnotowy. kramarz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-02)]. – czym się różni i jak wygląda dokument OHIM.