Domestiament

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Ël domestiament a l'é l'apropiassion e ël contròl da la part ëd na comunità uman-a ëd l'arprodussion ëd na sot-popolassion d'animaj o ëd piante për un profit material, social o simbòlich.

As son riscontrasse vàire conseguense comun-e dël domestiament dij vertebrà: diminussion ëd l'agressività, diminussion dël dimorfism sessual (visadì dle diferense morfològiche antra mas-cc e fumele), scursament dij muso, neuv mantej e via fòrt.

Gavà che për ël can, ij leu andoa a l'é s-ciodù ël fenòmeno dël domestiament as treuvo ant lë Vzin Orient. Ambelelà, un moment dë svòlta a l'é rivaje ant ël milegn ch'a fa VIII aGC: l'anlevament a l'é vnùit a esse l'arsorsa prinsipal ëd carn, e dle modìfiche morfològiche amportante a sugerisso ch'a l'é ancaminasse na selession antensional.

Le tape dël domestiament

As arconòsso vàire tape dël process ëd domestiament.

Antropofilìa

Con j'atività uman-e ch'a género dij neuv ecosistema, le spece dite antropòfile a-j coloniso e as adato. A l'é 'l cas dij giari sërvaj, rivà motobin an pressa ant ij vilage.

Conmensalism

An costa anterassion biològica antra doe spece, un-a a sfruta l'àutra sensa danegela, an profitand ëd sò nuriment. A l'é 'l cas dij gat o dle volp, ch'a son ëvnù dapress ai giari, dij luv durant la cassa o dij singiaj con jë scart agrìcoj.

Contròl d'animaj sërvaj

L'òm a lassa che j'animaj sërvaj a virolo an sò ambient. A peul casseje an risparmiandne, miraco nurije o protegg-je contra ij predator.
Costa fas a l'é mal documentà da l'etnografìa.

Contròl d'animaj an catività

Ambelessì j'animaj a son goernà an na sinta. Ant lë Vzin Orient, chèiche técniche ëd cassa con dle rej a prefiguro costa tapa.

Anlevament estensiv

Con ël contròl ëd l'arprodussion a ancamin-a l'anlevament. A comparisso dle prime modìfiche morfològiche: coste a signalo ël domestiament, ma a son pa për fòrsa dovùe a n'atività ëd selession.

Anlevament antensiv

La selession ëd j'element ëd lë strop bon a arproduv-se a marca la fas final dël process. Le modìfiche morfològiche pì visìbij, tanme la forma dij còrn, a comparisso ant le reste archeològiche.