Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
Ël grand teorema ëd Fermat a fortiss che si n a l'é 'n natural da 3 an su, antlora l'equassion a l'ha pa 'd solussion (a,b,c) anté che a,b,c a son ëd naturaj positiv.
Grand teorema ëd Fermat: për n > 2 a-i son nen solussion ant ij nùmer naturaj
Pierre de Fermat a nonsia ës teorema an ëscrivend na nòta an sla bordura dla pàgina dël lìber II, problema 8, dj'euvre ëd Diofant, antitlà Divide un quadrà dàit an doi quadrà.
Fermat a scriv: Divide un cubo an doi cubo, na potensa quarta an doe potense quarte o na potensa qualsëssìa an doe potense dël midem órdin as peul pa fesse. I l'hai dëscoatà na dimostrassion fiamenga ma a-i é nen lë spassi për butela an sa bordura.
Da antlora vàire matemàtich a l'han sërcà ëd trové la dimostrassion.
Frénicle de Bessy a dmostra ël teorema, con un sugeriment ëd Fermat, për n=4; Euler a lo dmostra për n=3 e ij sò mùltipl.
A resta donca mach ëd provelo për esponent prim dëscobi.
Legendre (1823) a lo fa vëdde për n=5; Lebesgue për n=7; Kummer për tuti j'esponent pì cit che 100.
Tra l'àutr, ant ij sò tentativ ëd dimostrelo, Kummer a l'ha antroduvù ij nùmer ideaj.
Vàire travaj, dont coj ëd Mirimanoff, Mordell e Faltings (con la dimostrassion dla congetura ëd Mordell) a fan fé 'd progress al problema, ma a l'é mach ai 23 ëd giugn dël 1993 che Andrew Wiles, a la fin d'un seminari ëd tre di, a nonsia na dimostrassion completa.
Ant lë dzèmber 1993 a l'han trovà un përtus ant la dimostrassion ëd Wiles, ma dlë stèmber 1994 Taylor e Wiles a treuvo la manera d'argiré ël problema.
