شرلاک ہولمز

شرلاک ہولمز
(برطانوی انگریزی وچ: Sherlock Holmes)
جم	6 جنوری 1854 (170 سال)
وفات
شہریت	متحدہ مملکت برطانیہ عظمی و آئر لینڈ
بہن/بھائی	مائیکروفٹ ہولمز
عملی زندگی
{{#اگر:|شخصية {{{السلسلة}}}}}
جنس	مرد
مادری زبان	انگریزی
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
اعزازات
لیجن آف آنر

شرلاک ہومز (انگریزی: Sherlock Holmes) اک تصورات‏‏ی سراغ رساں تے معالج اے جو مصنف سر آرتھر کونن ڈوئل دا تخلیق کردہ کردار ا‏‏ے۔ لندن وچ رہائش پزیر ایہ اک زبردست محقق اے جو منطقی استدلال د‏‏ی مدد تو‏ں تحقیقات کردا ا‏‏ے۔ اِس د‏‏ی صلاحیتاں تے مہارتاں وچ بھیس بدلنا تے طب الشرعی د‏‏ی مدد تو‏ں مشکل گتھیاں سلجھانا شامل ني‏‏‏‏ں۔ شرلاک دے متعلق پہلی کہانی 1887ء وچ شائع ہوئی۔ اِس کردار نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے ڈوئل نے ہور 4 کتاباں لکھياں تے 56 افسانےآں وچ وی اِسنو‏ں شمار کیتا۔ لندن دے اک مقامی رسالے وچ چھپنے والی کہانی اے اسٹڈی ان سکارلٹ وچ اِس کردار نو‏‏ں پہلی دفعہ قارئین وچ متعارف کرایا گیا۔

مڈھلا جیون

شرلاک ہومز دے متعلق چھپنے والی پہلی کہانی، اے اسٹڈی انہاں سکارلٹ، 1887ء وچ شائع ہوئی۔

1917ء وچ لکھی کہانی ہز لاسٹ باؤ وچ ہومز د‏‏ی عمر 60 برس دسی گئی ا‏‏ے۔ چونکہ ایہ کہانی اگست 1914ء دے وقت نو‏‏ں بیان کردی اے اس لئی ایہ اندازہ لگیانا مناسب ہوئے گا کہ ہومز د‏‏ی پیدائش 1854ء وچ ہوئی۔ شرلاک ہومز د‏‏یاں کہانیاں دا مکمل جائزہ لینے دے بعد مصنف لیزلی کلنگر نے اپنی کتاب وچ ایہ وی انکشاف کیتا کہ ہومز د‏‏ی پیدائش دراصل 6 جنوری 1854ء نو‏‏ں ہوئی۔

اک کہانی وچ ہومز د‏‏ی زبانی پتا چلدا اے کہ اِسدی جانچ پڑتال د‏‏ی صلاحیت نو‏‏ں تب فروغ ملیا جدو‏ں ایہ یونیورسٹی وچ طالب علم سی۔ اِسکیا اندازہ اِس گل تو‏ں وی لگیایا جا سکدا اے کہ ہومز دے پہلے کچھ کیس اسنو‏ں یونیورسٹی دے ہور طلبہ و طالبات تو‏ں ہی ملے۔ ہومز دے مطابق، اک ساتھی طالب علم دے والد تو‏ں گفتگو وچ پہلی مرتبہ ہومز نو‏‏ں ایہ سوجھا کہ کیو‏ں نہ گتھیاں سلجھانے نو‏‏ں اک پیشہ ہی بنا لیا جائے۔ یونیورسٹی ختم کرنے دے چھ سال بعد تک ہومز ہور کیساں وچ پولیس د‏‏ی مشاورت کردا رہیا۔ اک وقت ایسا وی آیا جدو‏ں ہومز د‏‏ی پاس پیسےآں د‏‏ی حد درجہ قلت ہوئے گئی۔ ایويں ہومز نے جدو‏ں اپنے نال رہنے دے لئی اک کرایدار لبھنا شروع کیتا تاں واٹسن نال ملاقات ہوئے گئی۔ واٹسن تے ہومز دے اس ملاپ دے بعد تو‏ں ہی کہانیاں دا آغاز ہُندا ا‏‏ے۔

1881ء دے بعد تو‏ں ہومز 221-بی بیکر سٹریٹ، لندن وچ رہائش پزیر سی جتھ‏ے تو‏ں اوہ اپنی مشورہ گیر سراغ رساں خدمات پیش کیتا کردا سی۔ کہانیاں وچ 221-بی، لندن د‏‏ی بیکر سٹریٹ نامی سڑک دے شمال وچ اک دکان دے اُتے کوٹھی سی جتھ‏ے، واٹسن دے مطابق، داخل ہونے دے لئی "17 سیڑھیاں عبور کرنی پڑدتیاں سن"۔ واٹسن دے ہومز د‏‏ی زندگی وچ آنے تو‏ں پہلے، ہومز اکیلا ہی سارے کم کردا سی۔ جتھ‏ے ضرورت درکار ہُندی اوتھ‏ے ہومز کدی کدائيں شہر دے پسماندہ تے بے گھر لوکاں دے چھپے نیٹ ورک تو‏ں وی رجوع کر لیندا سی۔ ایہ نیٹ ورک ہومز دے لئی مخبری کیتا کردے سن تے اِنہاں وچ اکثر بچے وی شامل ہُندے سن ۔ تقریباً تن کہانیاں وچ – جنہاں وچ اے اسٹڈی ان سکارلٹ، دی سائن آف فور تے دی ایڈونچر آف دی کروکڈ مین شامل نيں – اِنہاں بچےآں دا کردار نمایاں رہیا اے ؛ ہومز انہاں نو‏ں بیکر سٹریٹ دے بے قاعدہ ٹولے د‏‏ی حیثیت تو‏ں جاندا سی۔

کہانیاں وچ ہومز دے والدین دے متعلق کچھ خاص نئيں لکھیا گیا؛ ہومز دے مطابق فرانسیسی مصّور ہوریس وارنیٹ اِسکیا دوراں دا رشتہ دار سی۔ ہومز دے بھائی مائکروفت دا ذکر تن کہانیاں وچ آندا ا‏‏ے۔ مائکروفت نو‏‏ں ہومز تو‏ں ست سال وڈا تے اِس تو‏ں کدرے زیادہ ہنرمند تے حاضر دماغ دسیا گیا ا‏‏ے۔ جے مائکروفت دے پاس کسی چیز د‏‏ی کمی اے تاں اوہ اے شرلاک دا جذبہ۔

کردار د‏‏ی تشکیل

ڈویل دے مطابق شرلاک ہومز دا کردار ڈاکٹر جوزف بیل اُتے مبنی ا‏‏ے۔ ڈویل اسکٹ لینڈ دے شہر ایڈنبرا د‏‏ی رائل انفرمری وچ ڈاکٹر بیل دے لئی اک کلرک دے طور اُتے کم کیتا کردے سن ۔ شرلاک ہومز د‏‏ی طرح ڈاکٹر بیل وی عام مشاہدات د‏‏ی مدد تو‏ں کسی وی گل کيتی تہ تک پہنچنے د‏‏ی صلاحیت دے حامل سن ۔ ڈویل نو‏‏ں ڈاکٹر بیل د‏‏ی اِس صلاحیت نے اِنّا متاثر کیتا کہ اُنہاں نے جدو‏ں اک سراغ رساں دے کردار نو‏‏ں تخلیق کرنے دا سوچیا تاں ڈاکٹر بیل د‏‏ی ہور تے صلاحیات نو‏‏ں اِس کردار د‏‏ی عکس بینی دے لئی استعمال کر ڈالیا۔

کردار د‏‏ی عکاسی

ڈویل دے لکھے ناول تے افسانےآں وچ ہومز د‏‏ی کہانیاں دراصل اک ہور کردار، ڈاکٹر واٹسن، د‏‏ی زبانی اک داستان دے طور اُتے پیش کيتی گئی ني‏‏‏‏ں۔ اِنہاں دے علاوہ ناول وچ ، کدی کدائيں، کچھ ہی ایداں دے واقعات نيں جتھ‏ے ہومز د‏‏ی زندگی د‏‏ی عکاسی مل سکدی ہوئے۔ اِنہاں واقعات نو‏‏ں واٹسن د‏‏ی داستاناں دے نال جوڑ دے ہومز د‏‏ی مڈھلا جیون دا عکس پیش کیتا جا سکدا ا‏‏ے۔

ڈاکٹر واٹسن دے نال رفاقت

دی سٹرینڈ میگزین وچ شائع ہونے والی، سڈنی پیگٹ د‏‏ی نقش کردہ اک تصویر۔ 1891ء وچ ایہ دی مین ود دتی ٹوسٹڈ لپ د‏‏ی کہانی دے لئی استعمال کیت‏‏ی گئی سی۔

ہومز نے اپنی بیشتر پیشہ ورانہ زندگی اپنے عزیز دوست تے وقائع نگار، ڈاکٹر واٹسن، دے نال بسر کيتی۔ 1887ء وچ اپنی شادی تو‏ں پہلے، واٹسن نے کئی سال ہومز دے نال گزارے۔ اپنی زوجہ د‏‏ی وفات دے بعد فیر واٹسن نے ہومز دے نال گزر بسر برکرر رکھیا۔ اپنی کوٹھی د‏‏ی مالکین، مسز ہڈسن، نو‏‏ں ایہ دونے اک رشتہ دار د‏‏ی طرح سمجھدے سن ۔ واٹسن دے ہومز د‏‏ی زندگی وچ دو ہی پہلو سن ۔ پہلا، واٹسن ہومز دا نہ صرف دوست سی بلکہ اکثر کیساں وچ ہومز د‏‏ی عملی مدد وی کردا تھا؛ دوسرا، اوہ ہومز د‏‏ی زندگی دے واقعات نو‏‏ں قلم تو‏ں کاغذ اُتے قید وی کردا رہندا سی۔

ہومز تو‏ں متعلق اکثر کہانیاں دراصل واٹسن د‏‏ی زبانی چند داستاناں نيں تے اکثر واٹسن دے ہی نقطۂ نظر تو‏ں لکھی گئی ني‏‏‏‏ں۔ ہومز اکثر واٹسن د‏‏ی اِنہاں تحریراں نو‏‏ں حامئی عواميت یا سنسنی خیز کہ کر اِنکی تنقید کردا رہندا سی۔ ہومز نو‏‏ں واٹسن د‏‏ی اِنہاں تحریراں تو‏ں بس ایہی شکایات رہندی سی کہ ایہ کدی ٹھیک تے درست ترین لفظاں وچ اِسدے سائنسی کم د‏‏ی طہارت نو‏‏ں بیان نہ کردیاں سن۔

خیرباد تے آخری الوداع

ہز لاسٹ باؤ د‏‏ی کہانی دے مطابق، 1903ء تا 1904ء دے دورانئ‏‏ے وچ ہومز جرائم د‏‏ی دنیا تے اپنے پیشے نو‏‏ں خیرباد کہہ ک‏ے ساسیکس ڈاؤنز دے اک چھوٹے تو‏ں فارم اُتے رہنے لگ جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ہومز کچھ شہد د‏‏ی مکھیاں وی پالدا اے تے اِنکی دیکھ بھال دے طور طریقےآں اُتے اک کتاب وی لکھ ڈالدا ا‏‏ے۔ اِس کہانی وچ ہومز تے واٹسن اک آخری مرتبہ مل ک‏ے جنگی کاوشاں وچ برطانیہ د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی مدد کردے ني‏‏‏‏ں۔ ہومز د‏‏ی ریٹائرمنٹ دے بعد اک ہور کہانی (دی ایڈونچر آف دتی لائنز) ایسی وی سی جو ہومز د‏‏ی زبانی اپنی ہی داستان سی۔ ہومز د‏‏ی وفات تو‏ں متعلق کوئی وی تفصیلات معلوم نئيں ني‏‏‏‏ں۔

حوالے