Domentijan
Domentijan (oko 1210 – posle 1264), poznat i kao Domentijan Hilandarac, bio je hilandarski monah i jedan od značajnijih srpskih pisaca u srednjem veku.[1] Napisao prvo žitije o Svetom Savi-drugo je napisao Teodosije.
Rođen je oko 1210. godine, a umro je posle 1264. godine. Veći deo života je proveo kao monah u svetogorskom manastiru Hilandaru, u kome je napisao dve sačuvane hagiografije vladara.
Pisce žitija, uključujući Domentijana, tadašnji su vladari plaćali da im poju hvale.[2] Prvo je oko 1250. godine, na zahtev kralja Uroša I (1242—1276), napisao obimno žitije svetog Save, a potom 1263/1264. godine i žitije svetog Simeona (Stefana Nemanje).
- Žitije svetog Save
- Žitije svetog Simeona (Stefana Nemanje)
Kao izvore za svoja dela Domentijan je koristio Žitije svetog Simeona, koje je napisao Stefan Prvovenčani (1242—1276). U svom Žitiju svetog Simeona pojedine delove prenosi od reči do reči[3]. Još jedan spis koji je uticao na njegova dela je panegerik svetom Vladimiru (980—1015), koji je, sredinom XI veka, napisao kijevski mitropolit Ilarion (1051 — oko 1054)[3].
Oba Domentijanova žitija predstavljaju "dojmljiv prikaz biblijskog i teološkog obrazovanja" koje je imao[3], a značajna su i kao istorijski izvori, iako im se, kao izvedenim delima, prilazi sa rezervom[3]. Otac srpske kritičke istoriografije Ilarion Ruvarac je smatrao da ta žitija nemaju nikakvih razumnih istorijskih podataka.[4]
Njegovo Žitije svetog Save je između 1290. i 1292. godine preradio monah Teodosije, koji je naveo da to radi prema Domentijanovim usmenim uputstvima.
- Alexander Kazhdan (editor), „The Oxford Dictionary of Byzantium“, Oxford, 1991. ((en))
- Dimitrije Bogdanović: Istorija stare srpske književnosti, Beograd, SKZ, 1980.
- Đorđe Trifunović: Kratak pregled jugoslovenskih književnosti srednjega veka, Beograd, Filološki fakultet Beogradskog univerziteta, 1976.
- Dejan Mihailović: Vizantijski krug (Mali rečnik ranohrišćanske književnosti na grčkom, vizantijske i stare srpske književnosti), Beograd, „Zavod za udžbenike“, 2009, str. 60-61.
- Milojević, Snežana J. (2015). "Jevanđelje u Domentijanovom Životu Svetoga Save". Zbornik radova Filozofskog fakulteta u Prištini. 45 (2): 63–90. doi:10.5937/zrffp45-8564.
- ↑ Srpska akademija nauka i umetnosti ga je uvrstila među 100 najznamenitijih Srba svih vremena.
- ↑ Saga o Svetom Savi i Anđelu-ubici
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Alexander Kazhdan (editor), „The Oxford Dictionary of Byzantium“, Oxford, 1991. ((en))
- ↑ „ДОЛЕ С ОБРАЗИНАМА!”. Arhivirano iz originala na datum 2012-01-24. Pristupljeno 2013-03-13.
