Lovćen

Nacionalni park Lovćen
Nacionalni park Lovćen
IUCN kategorija II (nacionalni park)
Lokacija	Crna Gora
Najbliži grad	Cetinje
Koordinate	42°24′0″N 18°49′36″E / 42.40000°N 18.82667°E
Površina	62,2 km² (24 mi² )
Osnivanje	1952.
Vlasnik	Crna Gora

Koordinate: 42° 24′ 02" SG Š, 18° 49′ 33" IGD Lovćen je planina i nacionalni park na jugozapadu Crne Gore. Najviša točka doseže 1.749 metara nadmorske visine. Planina pripada Dinarskim Alpama i uzdiže se u crnogorskom zaleđu, nedaleko od Boke Kotorske i Jadranskog mora. Planinski masiv ima dva izrazita vrha, Štirovnik (1.749 m nadmorske visine) i Jezerski vrh (1.657 m). Planinske padine su surove, kamenite i karakterizirane brojnim pukotinama, šupljinama i dubokim udubljenjima. Smještena između dva različita prirodna okruženja, jadranske obale i planinskog crnogorskog zaleđa, planina Lovćen ima posebnu klimu, pod utjecajem blagih utjecaja obale i strožijeg karaktera unutrašnje klime.

Nacionalni park Lovćen obuhvata centralni i najviši deo lovćenskog masiva, površine 6.220 hektara. Proglašen je Nacionalnim parkom 1952. godine. Smešten u jugozapadnom delu Crne Gore, uzdiže se sa ivica jadranskog basena, zatvarajući tako duge i vijugave bokeljske zalive, čineći zaleđe drevnom pomorskom gradu Kotoru.^[1]

Na relativno uzanom prostoru sreću se brojni i raznovrsni oblici reljefa, naglašeni u središnjem delu planine, gde se Lovćen najviše izdigao Štirovnikom i Jezerskim vrhom. Padine planine su kamenite, sa brojnim škrapama, jamama i dubokim vrtačama, dajući krajolicima specifičan izgled.

Nalazeći se na granici dve sasvim različite prirodne celine, mora i kontinenta, Lovćen trpi uticaje oba klimatska tipa. Specifičan spoj životnih uslova uslovio je razvoj raznovrsnih bioloških sistema.

Na području ovog nacionalnog parka značajnu vrednost čini kulturno-istorijsko nasleđe. Svojevrstan arhitektonski relikt, vredan pažnje, predstavljaju čuvene lovćenske serpentine. Stari put od Kotora vijuga uz Lovćen do Njeguša, živopisnog planinskog sela, u kojem se nalaze rodne kuće Petra II Petrovića Njegoša, znamenitog crnogorskog vladike i pesnika iz XIX veka i poslednjeg vladara Crne Gore, kralja Nikole I Petrovića.

Lovćenski kraj obiluje brojnim elementima narodnog graditeljstva. Autentične su stare kuće i seoska guvna, kao i kolibe u katunima - letnjim stočarskim naseobinama. Sa vidikovca, u neposrednoj blizini, pruža se nezaboravan pogled na Bokokotorski zaliv i Katunsku nahiju koju je čuveni Bernard Šo, kada je ugledao, nazvao Kameno more.

Kontroverze oko Mauzoleja

Najmonumentalniji spomenik nacionalnog parka Lovćen je Njegošev mauzolej, podignut na Jezerskom vrhu, mestu koje je ovaj istaknuti pesnik i mislilac još za života izabrao za večni počinak.

Njegoš je još za života sagradio na Jezerskom vrhu kapelicu u kojoj je docnije i sahranjen. Po austrijskoj okupaciji Crne Gore u vreme Prvog svetskog rata, ova je crkva srušena (i Njegoševo telo preneto u Cetinjski Manastir) da bi ponovo bila obnovljena u vreme Kralja Aleksandra, dvadesetih godina prošlog veka. 1970. godine tadašnja komunistička vlast u Crnoj Gori je počela pripreme za njeno rušenje i izgradnju mauzoleja koji je u stilu Bečke secesije zamislio vajar Ivan Meštrović. Meštrović, mada svetski poznat, nikada nije bio na Lovćenu.

Jugoslovenska javnost se uzbunila i masovno protestovala protiv kršenja Njegoševe poslednje volje i rušenja skromne zadužbine u korist monumentalne građevine kakvu Njegoš nikada ne bi želeo.