ද්වාරය:සාහිත්‍යය
හැඳින්වීම
| සාහිත්‍යය | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| වාචික සාහිත්‍යය | ||||||
| ප්‍රධාන written forms | ||||||
|
||||||
| Prose genres | ||||||
|
||||||
| Poetry genres | ||||||
|
||||||
| Dramatic genres | ||||||
| History and lists | ||||||
| Discussion | ||||||
| Topics | ||||||
 Literature ද්වාරය | ||||||
භාෂාව උපයෝග කර ගනිමින් රසය ජනනය කරන කලාව, සාහිත්‍යය ලෙස හැඳින්වෙයි."සමාන හදවත" යන්න සාහිත්‍යය යන වචනයෙන් අදහස් වෙයි. එය හුදෙක් භාෂා වික්‍රමයක් පමණක් නොව මානව ජීවිතයේ විවිධ පැතිකඩ නිරූපණය කරන මාධ්‍යයකි. සාහිත්‍යය නිර්මාණය, රස වින්දනය හා විචාරය යන ක්ෂේත්‍ර තුනකින් සමන්විත බව ඇතැම් විචාරකයෝ පවසති. රස වින්දනය සාහිත්‍යය පරිශීලනයෙන් ලැබිය හැකි ප්‍රතිලාභයකි.[1] සාහිත්‍යය යන්නට නොයෙකුත් විවරණ ඇත. එම විවරණ සාහිත්‍යය භාවිතා කරන්නන් මත හා එහි අන්තර්ගතය මත රඳා පවතී. එය පුළුල් ලෙස සලකා බලන විට ඕනෑම රූ සටහනක සිට අක්ෂර දක්වා ඕනෑම සංකේතයක් අඩංගු වන වාර්තාවක් ලෙස දැක්විය හැක. පටු දැක්මකින් යුතුව බලන කළ එය අක්ෂර පමණක් හෝ අක්ෂර සංකේත වශයෙන් ඇති ඕනෑම ලිඛිත භාෂාවකින් යුත් වාර්තාවක් ලෙස පෙනිය හැකිය. (උදාහරණ ලෙස ඊජිප්තු) එසේම පටු දෘෂ්ඨියකින් සලකා බලන කළ සාහිත්‍යමය කෘතියක් යන්න භෞතිකමය ස්වභාවයක් සහිත වන්නක් බව සැලකේ. මුස්ලිම් දාර්ශනික ඉමාම් ජෆා අල් සදික්ගේ (ක්‍රි. ව. 702 - 756) අර්ථ දැක්විම් වලට අනුව සාහිත්‍යය යන්න පහත පරිදි වේ. සාහිත්‍යය යනු යමෙකු විසින් අඳිනු ලබන වස්ත්‍රයක් වැනිය. යමකු පවසන හෝ ලියා දක්වන දෙයින් එය තවත් සිත්ගන්නා සුළු වේ. ෆැගිලියෝ මුයිගි පවසන පරිදි සාහිත්‍යය යනු යම් මඟ පෙන්වීමක් සහ අර්ථයක් කැටි කළ ජීවිතයේ එක් පැතිකඩකි. එය අර්ථ දක්වන්නන්ගේ දැකීමට අනුව ලෝකය පිළිබඳ අර්ථ දැක්වීමකි. එහෙත් සාහිත්‍යයට අඩංගු වන්නා වූ ලියවිලි නිරතුරුවම මෙම සීමා පසු කරයි.
රුසියානූ රෝමන් ජැකොබ්සන් අර්ථ දක්වන පරිදි සාහිත්ය යනු සාමාන්‍ය කතා මත ක්‍රියාකරන්නාවූ සංවිධානාත්මක ප්‍රචණ්ඩත්වයකි. එය සාහිත්ය එදිනෙදා දිවියෙන් හා සාකච්ඡා වලින් වෙනස් වන අයුරු විදහා දක්වයි.
තෝරාගත් ලිපි
-
රචනාවක් යනු කෙටි ලිඛිත කෘතියකි. එය රචනා වන්නේ රචකයාගේ පෞද්ගලික මතිමතාන්තර වලට අනුවය. රචනා නවකතාමය ස්වරූපයෙන් බැහරව යම් මාතෘකාවකට අදාලව විස්තරාත්මකව ලියවෙන්නකි. සාහිත්ය විචාර, දේශපාලනමය ප්‍රතිපත්ති, විවාද, එදිනෙදා ජීවිතයේ අත්දැකිම් හා රචකයාගේ මතකයන් ආදියෙන් රචනා සමන්විත වේ. රචනා යන්නෙහි අර්ථය නිසියාකාරව දැක්වීම අපහසුය. එය කෙටි කතා, ලිපි යන අර්ථ වලටද සමානකමක් දක්වයි. නූතන රචනා බොහොමයක් වාක්‍ය එක් වී සෑදෙන සාමාන්‍ය ලියවිලි වේ. එහෙත් සමහර කාව්‍යයන් ද රචනා බවට නම් කර ඇත. රචනාවක් හැඳින්විය හැක්කේ එම කෘතියේ ප්‍රමාණය මතය. එහෙත් එයට විරුද්ධ තේරුමක් ඇති රචනා ද දැක්විය හැක.
උදා:- ජෝන් ලොක්ගේ An Essay concerning human understanding
- තෝමස් මැලකස්ගේ An Essay on the principle population
-
කෙටිකතා යනු සාපේක්ෂව කෙටි කාලවේලාවක් තුළ කියවා නිමකළ හැකි කෙටි ගද්‍ය ප්‍රබන්ධ විශේෂයකි. 17වැනි සියවසේ පැවති අසා සිටින්නන්ට කථාන්දර කීමේ සම්ප්‍රදාය තුළින් උපත ලැබූ කෙටිකතාව නිශ්චිත චරිත ලක්ෂණ සමුදායකින් වෙන්කර දැක්විය නොහැකි තරම් පුළුල් නිර්මාණාවලියකට මාධ්‍යය වී තිබෙන සාහිත්ය ආකෘතියකි. මුල් යුගයේ දී කෙටිකතාව ප්‍රධාන චරිත කීපයක් පමණක් යොදාගනිමින් එක් මූලික සිද්ධියක් නිරූපණය තුළින් කිසියම් එක් තේමාවක් විවරණය කිරීම අරමුණු කර ගත්තේ ය. ඒ තුළ නවකතාවකට වඩා අඩු වශයෙන් සහ රචනාවක් තුළ දීට වඩා වැඩි වශයෙන් කථා වින්‍යාසය,අනුනාදය/පුනරුක්තිය, සහ වෙනත් ක්‍රියාශීලී ගුණාංගයන් යොදාගනී. කෙටිකතාව නවකතාවෙන් විශාල වශයෙන් දුරස් වුවද එහි නවකතාවට ද පොදු ශිල්ප ක්‍රම රැසක් යොදාගැනේ.
කෙටිකතාවකට තිබිය යුතු වචන සංඛ්‍යාව මෙ පමණකැයි සීමාවක් පනවා නැත. කෙටිකතාවක්, නවකතාවක් හෝ වෙනයම් සාහිත්‍යාකෘතියක් යටතට යමක් ගැනෙන්නේ එහි වචන සංඛ්‍යාව නොව වෙනත් පසුබිම් කාරණා මුල්කරගනිමිනි. මේ හේතුවෙන් කෙටිකතාවක් ලෙස හදුනාගැනීමේ නිර්ණායක ශානරයන්, රටවල්, යුග මෙන් ම විචාරකයන් අනුව ද වෙනස් වෙයි. (තව දුරටත්...) -
නවකතාව යනු ප්‍රබන්ධ චරිත සහ සිදුවීම් ගොඩනංවමින් අනුක්‍රමික කථා පුවතක විලාසයෙන් ගලායන දීර්ඝ ගද්‍ය ආඛ්‍යානයකි. මෙම සාහිත්‍යාංගය වසර දෙදහසකට ආසන්න පරිපූර්ණ සහ අඛණ්ඩ ඉතිහාසයකට උරුමකම් කියන්නක් ලෙස සැලකේ. මෙම දැක්ම විසින් සම්භාව්‍ය ග්‍රීසිය සහ රෝමය, මධ්‍යකාලීන සහ මුල් නුතන අරුමැසි කතාව, සහ කෙටි-නවකතා (novella) සම්ප්‍රදාය තුළ ද නවකතාවේ මූලාරාම්භයන් හඳුනාගනී. කෙසේවෙතත් ඉයන් වොට් The Rice of the Novel (1957) හි නවකතාව මුලින් ම හඳුනාගත හැකිවන්නේ 18වන සියවසේ මුල් අවධියේ දී බවට අදහස් දක්වයි.නූතන යුගය තුළ නවකතාමය ලක්ෂණ පෙන්නුම් කළ ප්‍රථම යුරෝපියානු සාහිත්ය කරුවා ලෙස බොහෝවිට සඳහන් කරනු ලබන්නේ දොන් ක්විසෝට්හි (Don Quixote) කතුවර මිගුවෙල් දි සර්වැන්තේස් (Miguel de Cervantes) ය. දොන් කිවිසෝට් කෘතියේ ප්‍රථම භාගය 1605දි ප්‍රකාශයට පත්විය. අරුමැසි කතාව (romance) ද මීට සමීප දීර්ඝ ගද්‍ය ආඛ්‍යාන විශේෂයකි. අපූර්ව සහ අද්භූත සිදුවීම් ඇසුරු කරගන්නා ගද්‍යමය හෝ පද්‍යමය වූ ප්‍රබන්ධ ආඛ්‍යාණයක් ලෙස වෝල්ටර් ස්කොට් අරුමැසි කතාව නිර්වචනය කළ අතර නවකතාව තුළ දිගහැරෙන සිදුවීම් ව්‍යවහාරික මිනිස් දිවියේ දෛනික රිද්මයට සහ නූතන සමාජ තත්ත්වයට අනුකූල බවට ද අදහස් දැක්වීය. කෙසේවෙතත් ස්කොට්ගේ ඓතිහාසික අරුමැසි කතාවන් ද ඇතුළු ව එමලි බ්‍රොන්ටේගේ වදරිං හයිට්ස් (Wuthering Heights) සහ හර්මන් මෙල්විල්ගේ මෝබි ඩික් (Moby-Dick) වැනි කෘතීන් ද නවකතාවන් ලෙස බොහෝවිට සඳහන් කරනු දැකිය හැකි අතර Romance යන යෙදුම Novel යන්නට බෙහෙවින් සමීප අරුත් නගන යෙදුමක් (kindred term) බවට ස්කොට් කරුණු දක්වා තිබේ. අරුමැසි කතාව උදෙසා මෙන් ම ආදරය සහ රාගය ඇසුරු කරන නවකතාවන් (romance novel) උදෙසා ද ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ romance යන යෙදුම භාවිත වන අතර යට කියන ලද්දේ අරුමැසි කතාව සම්බන්ධයෙන් මිස ආදරකතා ශානරය පිළිබඳ ව නොවේ. අරුමැසි කතාව සහ නවකතාව භාෂාත්මක ව වෙන්කර දක්වන්නේ ඉංග්‍රීසි භාෂාව තුළ පමණක් වන අතර අනෙකුත් යුරෝපියානු භාෂාවල novel සහ romance පර්යාය යෙදුම් ලෙස භාවිත වෙයි. (තව දුරටත්...)
-
ග්‍රීක දාර්ශනිකයෝ- වතිකානු බිත්ති සැරසිල්ලක් - ශිල්පී රපායෙල් විසිනි.
මිනිසා සහ සමාජයත්, ලෝකය හා විශ්වයත් පිළිබඳ සිතිවිලි ගොනුකිරී‍මෙන් දර්ශනවිෂය (Philosophy) ගොඩනැගී ඇත. මුලදී දාර්ශනික ගැටලුවක් ලෙස සැලකූ අදහසක්, ක්‍රමයෙන් ඒ පිළිබද අවබෝධය දියුණු වත්ම ස්වාධීන විෂයයක් ලෙස හදාරනු ලැබේ. එබැවින් විද්‍යාත්මක හා ආගමික කරුණුද, කලින් කල දර්ශන විෂය යටතේ හදාරා ඇත. තවද කිසියම් එක් විෂය ක්ෂේත්‍රයකට පැහැදිලිව වර්‍ග කළ නොහැකි හා ක්ෂේත්‍ර රාශියකට සබැදි ගැටලුද දර්ශනය මගින් විමසීමට ලක් කෙරේ. (තව දුරටත්...) -
ප්‍රොමිත්ස් පිලිබඳ මිථ්‍යාව.
කිසියම් සංස්කෘතියක් විසින් සත්‍යයැයි විශ්වාස කරන ස්වභාවික සිදුවීම් තේරුම් කිරීම සදහා අද්භූතත්වය යොදාගනු ලබන සහ විශ්වයේ සහ මනුෂ්‍යත්වයේ ස්වභාවය විස්තර කිරිම සදහා යොදා ගනු ලබන ජන කථා/ මිථ්‍ය/ පුරාවෘත්ත සමුහයක් පුරාණෝක්ති ලෙස හැදින්වේ. පුරාණෝක්තිවේදය යන්නෙන් මිථ්‍යා කථා එකතු කිරිම, අධ්‍යයනය සහ පුරාණෝක්ති සංග‍්‍රහය යනුවෙන් ද හැදින්වෙන මිථ්‍යා කථා පැහැදිලි කිරිම යනුවෙන් ද හැදින්වෙන දැනුමෙහි ශාඛාවන් ද ඇතුළත්ය. (තව දුරටත්...)
ඔබට යමක් සම්බන්ධයෙන් උදව් අවශ්‍ය ද?
ඔබට සාහිත්‍යය සම්බන්ධයෙන් පිළිතුරු සොයාගැනීමට අපහසු පැණයක් තිබේ ද?
සමහර විට විකිපීඩියා නිර්දේශ කවුලුව වෙත යොමුවීම, ඉක්මන් පිළිතුරක් සොයාගැනීමට මාර්ගයක් විය හැක.
තෝරාගත් සේයාරු
Lua දෝෂය in Module:Random_slideshow at line 200: No images found.
උප ප්‍රවර්ග
- උප ප්‍රවර්ග නැරඹීම සඳහා [►] තෝරන්න
උප මාතෘකා
ආශ්‍රිත විකිමීඩියා
- ^ "සිංහල සාහිත්ය රසාස්වාදය 10 - 11 ශ්‍රේණි පෙළපොත" (PDF). edupub.gov.lk. p. 122. 2020-01-10 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2020-04-21.