Kufiri Roche
Kufiri Roche (shqiptohet: kufiri rosh), nganjëherë i përmendur si rrezja Roche, është distanca brenda të cilit një trup qiellor, që mbahet vetëm nga graviteti i tij, do të shpërbëhet nga forca e baticës të një trupi tjetër qiellor që e tejkalon vetë-tërheqjen gravitacionale të trupit të parë [1]. Brenda kufirit Roche, materiali orbital shpërndan dhe formon unaza ndërsa jashtë kufirit, materiali ka tendencë të bashkohet. Ky term ka marrë emrin sipas Édouard Roche, i cili është astronom francez i cili i pari e llogariti këtë kufi teorik në vitin 1848 [2].
Kufijtë Roche për disa shembuj
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Tabela më poshtë tregon dendësinë mesatare dhe rrezen ekuatoriale për objektet e zgjedhur në sistemin diellor.
| Trupi | Dendësia (kg/m3) | Rrezja (m) |
|---|---|---|
| Dielli | 1,408 | 696,000,000 |
| Toka | 5,513 | 6,378,137 |
| Hëna | 3,346 | 1,737,100 |
| Jupiteri | 1,326 | 71,493,000 |
| Saturni | 687 | 60,267,000 |
| Urani | 1,318 | 25,557,000 |
| Neptuni | 1,638 | 24,766,000 |
Përcaktimi i kufirit Roche
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Distanca e kufizuar deri ku një satelit mund të afrohet pa u prishur varet nga ngurtësia e satelitit. Në njërin ekstrem, një satelit tërësisht i ngurtë do të ruajë formën e tij deri sa forcat e baticës thyejnë atë copa copa. Në ekstremin tjetër, një satelit shumë fluid (lëngshëm) gradualisht do të deformohet duke u ndikuar nga rritja e forcave të baticës, duke bërë që sateliti të zgjatet, më tej të përzihet me forcën e baticës dhe duke i shkaktuar atij të copëtohet më ngadalë.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Eric W. Weisstein (2007). "Eric Weisstein's World of Physics – Roche Limit". scienceworld.wolfram.com. Marrë më 5 shtator 2007.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ NASA. "What is the Roche limit?". NASA – JPL. Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2009. Marrë më 2 janar 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Édouard Roche: "La figure d'une masse fluide soumise à l'attraction d'un point éloigné" (The figure of a fluid mass subjected to the attraction of a distant point), part 1, Académie des sciences de Montpellier: Mémoires de la section des sciences, Volume 1 (1849) 243–262. 2.44 is mentioned on page 258. (frëngjisht)
- Édouard Roche: "La figure d'une masse fluide soumise à l'attraction d'un point éloigné", part 2, Académie des sciences de Montpellier: Mémoires de la section des sciences, Volume 1 (1850) 333–348. (frëngjisht)
- Édouard Roche: "La figure d'une masse fluide soumise à l'attraction d'un point éloigné", part 3, Académie des sciences de Montpellier: Mémoires de la section des sciences, Volume 2 (1851) 21–32. (frëngjisht)
- George Howard Darwin, "On the figure and stability of a liquid satellite", Scientific Papers, Volume 3 (1910) 436–524.
- James Hopwood Jeans, Problems of cosmogony and stellar dynamics, Chapter III: Ellipsoidal configurations of equilibrium, 1919.
- S. Chandrasekhar, Ellipsoidal figures of equilibrium (New Haven: Yale University Press, 1969), Chapter 8: The Roche ellipsoids (189–240).
- S. Chandrasekhar, "The equilibrium and the stability of the Roche ellipsoids", Astrophysical Journal 138 (1963) 1182–1213.