Mušutište

Mušutište
Mušutište;
	Crkva Bogorodice Odigitrije iz 14. veka, pre rušenja
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Kosovo i Metohija
Upravni okrug	Prizrenski
Opština	Suva Reka
Stanovništvo
— 2011.	3.394
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 17′ 49″ С; 20° 53′ 22″ И / 42.2969° С; 20.8894° И
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
	Mušutište Mušutište на карти Србије

Mušutište (Muštište, алб. Mushtisht, Mushtishti) je naseljeno mesto u Srbiji u opštini Suva Reka. Administrativno pripada Kosovu i Metohiji, odnosno Prizrenskom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 3.394 stanovnika.^[а]

Nalazi se pod obroncima Šar planine, severoistočno od Prizrenske ravnice. Važilo je za jedno od najvećih sela u Metohiji.

Istorija

Prvi pomen o njemu datira još iz 1315. godine. Car Dušan ga je 1348. zajedno sa crkvama Sv. Bogorodice Odigitrije i crkvom Sv. Simeona priložio manastiru Svetog Arhangela kod Prizrena.

Propašću srpske carevine u 14. veku, Mušutište je, kao i ostali srpski krajevi, palo pod Osmanlijsku vlast. Njegovo stanovništvo našlo se u ropstvu koga je pratilo kulučenje, danak u krvi, islamizacija i sve ono što je karakteristično za vreme vladavine Osmanlijskog carstva.

Gilhanski hatišerif iz 1839. godine, kojim su svi narodi nemuslimanske narodnosti u Osmanskom carstvu dobili podjednaka prava sa ostalima, je učinio da su i Srbi u ovom kraju počeli živeti lakše. Naravno, Osmansko carstvo i njeni predstavnici, age i begovi, su se prilagođavali trenutnom odnosu koji je evropska diplomatija imala prema njima, ali nisu bili spremni da albanske silnike zaustave u njihovim zulumima i progonima srpskog življa.

I drugi istorijski događaji, poput oslobodilačkih ratova Srbije i Crne Gore protiv Turske 1876-1878, Prizrenske lige 1878, revolucije Mladih Turaka 1908, uticale su na odnose prema srpskom življu u ovom mestu. Srpski narod je opstajao jer su ga hrabrile mnoge zadužbine iz najstarijeg nemanjićkog perioda.

Novine su u avgustu 1923. javile da je "arnautska razbojnička banda" blizu "Musutišta" opljačkala i ubila četvoricu meštana.^[1]

Mesna zajednica

Mesnu zajednicu Mušutište činili su selo Mušutište,Dvorane, Delovce, Selogražde, Baćevac i zaseoci Kovače, Dragiće, Bitiće i Crkvena Mahala. Na njihovoj teritoriji nalazilo se preko 16 pravoslavnih crkava, jedan manastir i dve isposnice. Od toga je 14 crkava bilo aktivno i u njima se obavljala služba.

Stanovništvo

Prema popisu iz 1981. godine Mušutište je bilo većinski naseljeno Albancima, uz značajan procenat Srba. Nakon rata 1999. godine svi su Srbi raseljeni. I ako bi mnogi želeli da se vrate, nemaju gde, pošto su im kuće, isto kao i crkve potpuno razrušene posle rata.^[2] Raseljeni, obično za praznike dolaze organizovano, u pratnji specijalne policije i/ili KFOR-a, da obiđu svoje razrušene crkve i domove.^[3]

Etnički sastav prema popisu iz 1961.^[4]‍

Albanci	1.467	52,1%
Srbi	1.328	47,2%
Ukupno: 2.816

Etnički sastav prema popisu iz 1981.^[5]‍

Albanci	2.984	71,6%
Srbi	1.176	28,2%
Ukupno: 4.166

Etnički sastav prema popisu iz 2011.^[6]‍

Albanci	3.389	99,8%
ostali	5	0,2%
Ukupno: 3.394

Broj stanovnika na popisima:

Godina^[7]	1948	1953	1961	1971	1981	1991	2011
Stanovništvo	2.346	2.541	2.816	3.307	4.166	5.016	3.394

Crkve u Mušutištu

Sveta Trojica Rusenica

Manastir Sveta Trojica Rusenica nalazi se na brdu iznad Mušutišta u podnozju planine Rusenica, 2 km južno od sela. Mada nema tačnih podataka o njegovom osnivanju^[8], zna se da je postojao još 1433. godine, otkad se počeo voditi njegov Pomenik — katastih. Crkva je jednobrodna, zidana pritesanim kamenom, a fasade su delimično ukrašene keramoplastičnom dekoracijom.^[8] U blizini manastira nalazi se isposnica Rusenica u prirodnoj pećini. Rušen i obnavljan u više navrata. Registrovan je na listi spomenika kulture.^[8] Trenutno potpuno uništen eksplozivom od strane Šiptara u drugoj polovini juna 1999. po dolasku nemačkih snaga KFOR-a, a prethodno opljačkan i spaljen.^[9]

Crkva Bogorodice Odigitije

Crkva Bogorodice Odigitije potiče iz 1315. Nalazi se u Crkvenoj Mahali, a kao zadužbinu je sagradio veliki kaznac Jovan Dragoslav^[10], vrhovni dvorski upravnik državnih dobara, sa ženom Jelenom, sinom Stanišom i ćerkom Anom. Natpis iznad vrata spada u red najlepših i najstarijih srpskih epigrafskih spomenika. Crkva se nalazi u južnom delu sela na obodu planine a pored nje protiče Bela reka. Južno od crkve nekih 500 metara dublje u planini nalaze se matoske isposnice.

Nažalost crkva je doživela istu sudbinu kao i manastir, potpuno je porušena 1999^[10], a posečeni su i stoletni borovi u dvorištu crkve.

Crkva Svetog Simeona

Crkva Svetog Simeona se pominje 1307. godine. Nju je kralj Stefan Dečanski zajedno sa ljudima, vinogradima, mlinovima i drugim dobrima darovao crkvi Prizrenske episkopije, Bogorodici Ljeviškoj. Od nje više nema ostatke, a nalazila se u Gornjoj Mahali između Crne reke i Delovačke reke s leve strane puta za Delovče.

Ostale svetinje

Crkva Svetog Arhangela u Crkvenoj mahali.
Crkva Svetog Atanasije u Crkvenoj mahali.
Crkva Svetog Nikole u Crkvenoj mahali.
Crkva Svetog Nikole u Gornjoj mahali ima svoj plac.
Ostaci crkve Svetog Đorđa nalaze se ispod sela Mijovac.
Crkva Sveti Spas u Mecićevoj mahali.
Crkva Svete Petke nalazi se na udaljenosti od 1 km, severozapadno od sela Mušutišta na polju zvanom Makiš.
Srednjovekovna isposnica na brdu Matos blizu izvora potoka Matos u blizini crkve Bogorodice Odigitrije
Srednjovekovna isposnica Rusenica nalazi se u planini Rusenici, iznad manastira Svete Trojice

Vidi još

Napomene

^ Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.

Reference

^ "Politika", 24. avg. 1923, str. 4 - Razbojništva se produžuju
^ Srpske novine: Otpor povratku Srba u selo Mušutište, Beta, 28. avgust 2010, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.
^ Srbel: Eksplozija u blizini crkve u Mušutištu nakon liturgije, 28. avgust 2012, pristup 24. februar 2013 Архивирано на сајту Wayback Machine (5. септембар 2012), Приступљено 5. 5. 2013.
^ Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. godine pod2.stat.gov.rs
^ Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs
^ Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)
^ Uporedni pregled broja stanovnika na Kosovu i Metohiji 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991 i 2011. godine pop-stat.mashke.org
^ ^а ^б ^в Spomenici kulture u Srbiji: Manastir Sv. Trojica, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.
^ Večernje novosti: Liturgija posle 12 godina na ruševinama hrama Sv. Trojice, Tanjug, 12. jun 2011, pristup 24. februar 2013^{[мртва веза]}, Приступљено 5. 5. 2013.
^ ^а ^б Spomenici kulture u Srbiji: Crkva Sv. Bogorodice Odigitije, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.

Spoljašnje veze

[1] Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.

[2] "Politika", 24. avg. 1923, str. 4 - Razbojništva se produžuju

[3] Srpske novine: Otpor povratku Srba u selo Mušutište, Beta, 28. avgust 2010, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.

[4] Srbel: Eksplozija u blizini crkve u Mušutištu nakon liturgije, 28. avgust 2012, pristup 24. februar 2013 Архивирано на сајту Wayback Machine (5. септембар 2012), Приступљено 5. 5. 2013.

[5] Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. godine pod2.stat.gov.rs

[6] Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs

[7] Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)

[8] Uporedni pregled broja stanovnika na Kosovu i Metohiji 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991 i 2011. godine pop-stat.mashke.org

[spomenici_trojica-9] а ^б ^в Spomenici kulture u Srbiji: Manastir Sv. Trojica, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.

[10] Večernje novosti: Liturgija posle 12 godina na ruševinama hrama Sv. Trojice, Tanjug, 12. jun 2011, pristup 24. februar 2013^{[мртва веза]}, Приступљено 5. 5. 2013.

[spomenici-11] а ^б Spomenici kulture u Srbiji: Crkva Sv. Bogorodice Odigitije, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.

[а]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]