Yemen
Yemen（葉門）
kakilimaan
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]isasa'ay a sulit sa, misiwkay tu kanatal nu Ye-men. itizaay a kanatal ilabu nu Asia.
u Yemen sa i labu nu Asia, itiza i 15 00 N, 48 00 E. u ahebal nu lala' mapulung sa izaw ku 527,968 km2. u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 527,968 km2, u ahebal nu nanumay sa ti'kuk ku km2. hamin nu tademawan sa 27,392,779. kakalukan umah sa 44.50%, kilakilangan umah sa 1%, zumaay henay umah sa 54.50%.
tapang tusu nu kanatal (首都)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tapang tusu nu tina kanatal sa u Sanaa (薩納).
kakinginan nu kanatal demiad (國家紀念日)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]kakinging nu kanatal demiad sa paymihcaan 22 a bulad 5 a demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Abdrabbuh Mansur Hadi, micakat a demiad sa i 2012 a mihcaan 2 bulad 27 demiad.
u zuma a nasulitan (語言)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u kuwanay a kamu: Alapo a kamu.
u cidekay: Alapo 92%, Somaliya 3.7%, Feico Alapo 1.1%, Yintu Pacisetan 1%, u zuma 1.4%.
u kalisiw a ngangan: Yemen Liyael.
pasayzaan nu paculil tu kazizeng: kawanan.
bacu nu ISO 3166: YE.
laylay (歷史)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]laylay nu Yemen Arab kapulungan a kanatal (葉門阿拉伯共和國)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]葉門阿拉伯共和國的歷史, 從1962年至1990年, 不是葉門共和國
laylay nu Ye-men Arab kunhe-kuo (葉門阿拉伯共和國), namakay i 1962 a mihcaan katukuh i 1990 a mihcaan. caay kaw Ye-men kunhe-kuo (葉門共和國).
1918年鄂圖曼帝國崩潰後，北葉門成為一個獨立的國家——葉門穆塔瓦基利亞王國。
cacay a malebut siwa a lasubu cacay a bataan idaw ku walau (1918) a mihcaan, malalum ku balucu nuOttoman a ti-kuo (鄂圖曼帝國), Amisay a Yemen (北葉門) mala misitekeday a kanatal Yemen-Mu-Ta-wawci-liya wan-kuo (葉門穆塔瓦基利亞王國).
1962年9月27日，受阿拉伯聯合共和國總統加麥爾·阿卜杜勒·納賽爾的阿拉伯民族主義意識形態影響的革命者廢黜了新加冕的國王穆罕默德·巴德爾，控制了沙那，建立了葉門阿拉伯共和國。
cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan idaw ku tusa (1962) a mihcaan siwa a bulad tusa a bataan idaw ku pitu a demiad, mahiya nu Ala-puo (阿拉伯) Lanhe-kunhe-kuo atu Cuntun ci Ciamay-el. Apu-dule. Na-seyel (加麥爾·阿卜杜勒·納賽爾) a mincu cui a malalit nu kemin miales tu baluhay a kuowan ci Muhan-muo-te. pa-teel (穆罕默德·巴德爾), misilud tu Sanaa (沙那), patideng tu Yemen Arab kunhe-kuo (葉門阿拉伯共和國).
由於共和國成立後，未有效清除巴德爾殘餘勢力，這次政變即標誌著北葉門內戰的開始。
mapatideng satu ku kunhekuo (共和國), caay kalaheci mibulic tu icelang nu Balder (巴德爾), nika caayan kasasululan a silusian tuni kalingatuan nuYemen (北葉門) amalepacaw.
葉門阿拉伯共和國軍隊有阿拉伯聯合共和國援助，沙烏地阿拉伯和約旦支持巴德爾的保皇軍隊，反對新成立的共和國。
Yemen Arab kunhe-kuo (葉門阿拉伯共和國) a hitay idaw ku Arabia Lanhe-kunhe -kuo (阿拉伯聯合共和國) nipipadangan, Saudi Arabia (沙烏地阿拉伯) atu Jordan (約旦) pacuked ci Balder (巴德爾) a hitay, mihantay tu misabaluhay a kunhekuo (共和國).
共和國派比較得人心占據著北葉門大部，王室派只占據北葉門與沙烏地阿拉伯接壤的北部山區。
kunhe-kuo (共和國) kanamuhan nu katuuday a tademaw mikatuud tu Amisay a Yemen (北葉門), nu wanse a tademaw adidi' kunipi cumud tu Amisay a Yemen (北葉門) atu Saudi Arabia (沙烏地阿拉伯) milalitinay tu amisan nu buyuan.
1963年，埃及派出了4萬大軍，1966年後增至6萬，支持共和國派。衝突周期性地持續到1967年第三次中東戰爭爆發後埃及軍隊撤走。
cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan idaw ku tulu (1963) a mihcaan, Egypt (埃及) patahekal tu sepatay (40000) a mang nu hitay, cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan idaw ku enem (1966) a mihcaan macunus tu enemay (6萬) a mang, pacuked tu kunhe-kuo (共和國) a tademaw. nikasasuadaan hidasatu matulin katukuh tu cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan idaw ku pitu (1967) a mihcaan nu saka tulu nu inutebanan nu walian (中東) anikalpacawan sa nikudan u Egypt (埃及) a hitay liyas satu.
1968年，保皇黨包圍沙那後，交戰雙方領袖達成和解；沙烏地阿拉伯遂在1970年承認葉門阿拉伯共和國，北葉門內戰就此結束。
cacay a malebau siwa a lasubu enem a bataan idaw ku walu (1968) a mihcaan , Paw-hun-tan (保皇黨) laupen nuheni ku Sana (沙那), malepacaw satu u tahudan nuheni masasakamu amasasungaay tusa; Saudi Arabia (沙烏地阿拉伯) itida i cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan (1970) a mihcaan mihang tu Yemen Arab kunhe-kuo (葉門阿拉伯共和國), Amisay a Yemen (北葉門) ilabu hidasatu musaluemeng kuni kalepacawan.
1969年，北葉門與西德簽訂了有利於經濟發展的條約，1970年內戰結束後，制定了《葉門阿拉伯共和國憲法》；1971年舉行了總統大選，伴之而來的是國家行政管理上的進步。
cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan idaw ku siwa (1969) a mihcaan, Amisay a Yemen (北葉門) atu Federal Republic of Germany (西德) masasulit tu ahican ku sakapah nu sakauip a sasulitan, cacay a milebut siwa a lasubu pitu a bataan (1970) a mihcaan mahedek tu kunilepacaw, masasulit tu " Yemen Arab kunhe-kuo sinfa (葉門阿拉伯共和國憲法)" cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku cacay (1971) a mihcaan misikiw tu Cungtun, micunus tunika kapah nu kanatal.
北葉門的政治一方面帶有部落鬥爭的性質，一方面也有一批有識之士渴望加強中央政權，以加速國家的發展，實現現代化。
Amisay a Yemen (北葉門) a cence misawacu tu niyaduay a waywyan. idaw ku sitangahay a tademaw mangalaay micunus tu saka icelang nu cuoyun cencun, micunus tu saka kapah nikacemelak nu kanatal, maadih kunu aydaay anikaudipan.
1972年，兩個葉門爆發短暫軍事衝突，後在眾多阿拉伯國家調停，並簽訂了與南葉門統一協定之後，全國以埃里亞尼主席為代表的主張對南葉門實行溫和政策一方，和以總理哈吉里為代表的強烈反對南葉門馬克思主義領導人的另一方爆發了衝突。
cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku tusa (1972) a mihcaan, nina tusaay a Yemen (葉門) alaw malepacaw tu apuyuay anikasasu adaan, satu nu katuuday a Arabia kanatal (阿拉伯國家) amanatu kalepacaw han, masasulitu atu Timulay a Yemen (南葉門) anikalecadan anisulitan, hamin nu kanatal u Ayli-yani (埃里亞尼) sakakaay ku dayhuw misuayaw Timulay a Yemen (南葉門) midamaay tu sakadihemay a kawaw, atu Cungli ci Ha-ci-li (哈吉里) ku dayhuw miwawies mihantaya tu Timulay a Yemen (南葉門) Make-se (馬克思) cui anidateng numililiday a tademaw tuni kasasuadaan.
後者得到各部落和北葉門議會議長阿赫馬爾長老的支持。危機的結果是1974年軍人政變上台，由軍官組成最高指揮委員會行使權力，廢除了憲法，解散了議會，禁止政黨活動。
nikudanay kanamuhan nu payniyadu atu Amisay a Yemen (北葉門) nu giing a sakakaay ci A-he'-mae (阿赫馬爾) tumuk nipacukel. ka balihenawan anidatengan sa i cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku sepat (1974) a mihcaan malawlaw ku balucu nuhitay, u sakakaay nu hitay kumisakaputay asikawaw tu sinsecun, alesen nuheni ku sian-fa, bulasaken ku i-huy (議會), pasaluimengen nuheni ku ce-tan (政黨) a kawawan.
新的軍政府領導人為了在強大而富有的鄰國沙烏地阿拉伯面前鞏固自己的獨立，試圖進行一些改革，與南葉門重新對話，多方爭取外援。但是，1977年哈姆迪總統遇刺終止了這項雄心勃勃的政策。
baluhay a mililitay nu hitay a tademaw itini i tabakiay icelangay a biyaw nu kanatal u Saudi Arabia (沙烏地阿拉伯) misaicelang tunipisiteked, mangalay mihamaw amisumad tu kawaw, atu Timulay a Yemen (南葉門) nisa baluhay masasakamu, miala tu hekalay anipipadangan. nika, cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku pitu (1977) a mihcaan ci Hamuti (哈姆迪) Cungtun mapacuk mapatay satedip satu kinabalucuan a kawaw.
1978年2月，繼任總統艾哈邁德·海珊·加什米總統組成了新的議會，議會中部落首領和新興的商業資產階級占多數。
cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku walu (1978) a mihcaan tusa a bulad, mikilulay a Cungtun ci Ayha-mayte. hay-san.ciase-mi Cungtun (艾哈邁德·海珊·加什米總統) misakapu tu baluhay a i-huy (議會), i-huy (議會) nu niyaduay a tapan atu nusilaculay amisiwbaya a tademaw ku yadahay.
1978年6月24日加什米總統也遭暗殺。沙那指控南葉門總統魯巴伊是暗殺陰謀的幕後策劃人。這事件對南葉門的指控，致使南葉門統治階層發生分歧。
cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku walu (1978) a mihcaan enem a bulad tasa a bataan idaw ku sepat a demiad ci Cia-se-mi (加什米) Cung-tun salabi hanutaw amipatay. saan ci Sanaa (沙那) mitudu’tu Timulay a Yemen (南葉門) a Cung-tun ci Lupa-e (魯巴伊) kumi kiyakuay tu sapipacukaw tinakawawan a tademaw. nina kawaw patuduan nu Timulay a Yemen (南葉門), sisa ina Timulay a Yemen (南葉門) udiih satu a kuwanan.
兩國關係再度緊張，邊界事端時有發生，直至1979年2月鬥爭公開化，雙方七年後再次大規模交火。
nina tusaay a kanatal mabiyalawac, lilisay nu niyadu hina sawni si kawaw, katukuh i cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku siwa (1979) a mihcaan tusa a bulad pahelak satu masasuudiih, nina tusaay a kanatal i pitu (7) a mihcaan malingatuaca tu tabakiay amalepacaw.
1980年代，北葉門取得了不少成就，並在為北葉門人民奠定民主基礎方面實現了穩步的躍進。
cacay a malebut siwa a lasubu walu a bataan (1980) a mihcaan , Amisay a Yemen (北葉門) maala nuheni ku kapahay, pasilahecian tu Amisay a Yemen (北葉門) a tademaw nu tanektek nu mincu a sakapahay nu kasaudipan.
積極的對話在生活領域的建設中起了作用，使北葉門在政治、經濟、社會等都獲得了顯著進步：馬里卜省建成了第一座煉油廠，滿足了北葉門需求量的20%。
nikalalukan masasukamu tu sakaudip malaheci tu, sakay Amisay a Yemen (北葉門) tu cen-ce, sakaudip, syakay idaw kuni katalaayawan: Mali-ka-pusin (馬里卜省) patideng tu misatadasay nu sasimalan, maedem tu Amisay a Yemen (北葉門) anikangalayan tu 20 nu kilac (%).
重建位於馬里卜省的歷史上著名的馬里卜大壩，使農田灌溉面積從1970年的2201公頃增加到1985年的6520公頃，這是北葉門實現糧食自給的重大步驟。
patideng i Mali-kapu-sin (馬里卜省) a likisi nu kasinganganan a Mali-kapu-tapa (馬里卜大壩)，nu sapananum tu laku namaka cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan (1970) a mihcaan nu tusa a malebut tusa a lasubu idaw ku cacay (2,201) a kubuan macunus katukuh tu cacay a malebut siwa a lasubu walu a bataan idaw ku lima (1985) a mihcaan nu enem a malebut lima a lasubu tusa a bataan (6,520) a kubu, uynihna nu Amisay Yemen (北葉門) a satabakiay nu udip tu a kaadihan nu kawawan.
1986年，國家為扎瑪爾省遭受地震災害的人民提供了必要的設施。
cacay a malebut siwa a lasubu walu a bataan idaw ku enem (1986) a mihcaan, kanatal u Ca-ma-el a kenis (扎瑪爾省) namalelen itaw ku maluyuhay nulumaan nu tademaw patahekal tu kapahay a nisangan tu luma.