Honduras
u Honduras (宏都拉斯) sa i labu nu Congnanmeico, itiza i 15 00 N, 86 30 W
u ahebal nu lala’ mapulung sa 112,090 km2
u ahebal nu lalaay sa 111,890 km2, u ahebal nu nanumay sa 200 km2
hamin nu tademaw sa 8,893,259.
kakalukan umah sa 28.80%, kilakilangan umah sa 45.30%, zumaay henay umah sa 25.90%
tapang tusu nu kanatal (首都)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tapang tusu nu kanatal sa u Tegucigalpa (德古西加巴).
kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]kakining nu kanatal demiad sa 15 bulad 9 demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Juan Orlando Hernández, micakat a demiad sa i 2014 a mihca 1 bulad 27 demiad.
Hungdulasi宏都拉斯
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]宏都拉斯共和國（西班牙語：República de Honduras），中美洲共和制國家，西鄰瓜地馬拉，西南接薩爾瓦多，東南毗尼加拉瓜，東、北方濱加勒比海，南臨太平洋的洪塞加灣。大陸以外的加勒比海上還有天鵝群島、海灣群島等領土。首都德古西加巴。
Hongdulasi u “ Spain a kamu Repu’blica de Honduras”, inutebanan a Amilika kapulugnan a kanatal, satipan a belaw u Guatemala (Kuwa-ti-mala 瓜地馬拉), satipan timulan matatules tu El Salvador (Sa-al-wa-tu 薩爾瓦多), capi i nuwalian atu nutimulan u Nicaragua (Ni-ciya-la-kuw 尼加拉瓜), capi i nuwalian atu nuwamisan nu Caribbean a bayu (Ciya-le’-pihay 加勒比海) , nutimulan micapi tu waliyu (太平洋) a Hung-say-cya-wan (洪塞加灣). i likut nu Ta-lu tu Caribbean a bayu (Ciya-le’-pihay 加勒比海) izaw henay ku Swan Islands (Tiane-qundao 天鵝群島), Gulf Islands (Hay-wan-cyun a subal 海灣群島) a lala'an. kahenulan a tuse u Tegucigalpa (Te-gu-xi-jia-ba 德古西加巴).
Republica de Hondura, Hongdulasi han pangangan (拉斯共和國，通稱宏都拉斯)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]「宏都拉斯」國名來歷最普遍的一說是由於航海家克里斯託弗·哥倫布於1502年在該地登陸時，發現船隻無法擱淺，海底深不可測，故將其地命名「hondura」（西班牙語中「深邃」之意）。 明代《坤輿萬國全圖》稱之為「酆度蠟」。
Hongdulasi (宏都拉斯) u ngangan nu kanatal namakay nakamuan nu mitesakay nu paybalunga ci Kelis- tuw-bu Ke-lun-pu i 1502 a mihcaan itini a lala’an a tukus tahkal hawsa, maazih ya balunga la’cus i pantaay a bayu kaliyuhan ka talulung nu bayu, pa’teng han a pangangan tu nu zumaay a ngangan “Hondura” han “u kamu nu Spain “ talulungay han” a imi. i kasumamadan mamin i kanatal a ti-tu pangangan han tu Hungdula’(酆度蠟).
aazihan a ceding laylay nu Hungdulasi ( 宏都拉斯)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]4～7世紀，宏都拉斯西部為馬雅文明中心之一。1502年哥倫布到達宏都拉斯的海灣群島，為宏都拉斯與歐洲接觸之始，1524年西班牙軍隊開始征服宏都拉斯，同年淪為西班牙殖民地。1537～1539年萊姆皮拉領導3萬印第安人舉行起義，反抗西班牙殖民統治。1539年，宏都拉斯劃歸瓜地馬拉都督府管轄。
kasumamadan tu 4～7 a mihcaan, Hungdulasi(宏都拉斯) satipan u Ma-ya u kapulungan nu talakaway a lalangawan. 1502 a mihcaan Kelun-pu katukuh i Hungdulasi ( 宏都拉斯) a Hay-wan-cyun a subal, Hungdulasi(宏都拉斯) atu Ouzhou namalingatu mapulung, 1524 a mihcaan Spain a hitay malingatu tu misulul tu Hungdulasi( 宏都拉斯), uyzaan a mihcaan mala u nu micumuday tu nu Spain a tademaw. 1537～1539 a mihcaan ci Lay-mu-pila a Cung-tung tulu a mang ku Yin-di’-an a tademaw ku palekalay a misabalucu’, micuay tu micumuday nu Xibanya a tademaw tu pikuwanan. 1539 a mihcaan, Hungdulasi(宏都拉斯) makelac tu panukas tu Kuwa-ti Ma-la u pikuwanan tu hita a kenis.
宏都拉斯於1821年9月15日宣布獨立，但1822年被併入墨西哥第一帝國。1823年加入中美洲聯邦，1838年10月退出中美洲聯邦，成立共和國。1840年宏都拉斯在瓜地馬拉獨裁者拉斐爾·卡雷拉支持下，保守派弗朗西斯科·費雷拉建立獨裁政府。1853年以後，宏都拉斯國內的自由派和保守派經常發生政變和內戰，政權更迭頻繁。金、銀礦業遭到破壞、影響經濟發展甚鉅。從1840年代起，英國侵占宏都拉斯東部地區和巴亞群島，修建鐵路，並取得大片土地的租讓權。
Hungdulasi(宏都拉斯) i 1821 a mihcaan siwa a bulad sabaw lima a demiad musakamu tu a misateked, nika 1822 a mihcaan papulung a pacumud tu Mo-si-ke u saayaway Hung-ti a kanatal. 1823 a mihcaan micumud tu Federacion de Centro America, 1838 a mihcaan cacay bataan a bulad miliyas tu Federacion de Centro America, patizeng tu Kung-he-ku. 1840 a mihcaan Hungdulasi (宏都拉斯) i Kuwa-ti-mala misakakuay mikuwanay pidamaen ni La-fei-er Ka-ley-la, u misatekeday ci Fulang-sis-ke Fere-la patizeng tu masakakuay mikuwanay tu Cen-bu. zikuzan nu1853 a mihcaan, Hungdulasi (宏都拉斯) i lalabu nu kanatal u misakakuay atu misatekeday hina kikasubad ku nipikuwan atu mangayaw ku lalabu, sangaleb satu ku nikakutay ku mikawaway nu cun-bu. u kim, ging kwang mapeci’ tuway, malilid tu ku tabakiay a sapalahad tu cin-ci’. makay 1840 a mihcaan malingatu. u Yingguo micalap tu Hongdalasi (宏都拉斯) nu nuwalian a kakitizaan atu Ba-ya-qundao, misanga’ tu zazan nu silamalay, a maala ku ahebalal a lala’ a situngus a micaliw atu pacaliw.
19世紀末，美國攫取了聖胡安西托地區的銀礦開採權。20世紀初，美國聯合果品公司和標準果品公司霸占北部沿海平原大片土地，發展香蕉種植園，並壟斷大部分鐵路、航運、電力和香蕉出口。到1913年宏都拉斯90%以上的對外貿易為美國所控制。而在第一次世界大戰後，美國更加緊對宏都拉斯的政治控制和經濟掠奪。多次出兵干涉宏都拉斯內政，扶植傀儡政權。在聯合果品公司的控制下，宏都拉斯成為以香蕉種植為主的單一經濟國家，香蕉生產發展很快，到1930年香蕉出口占世界第一位。
kasumamadan tu19 a mihcaan tu zikuzan, Meiguo miala tu Sheng-hu-anxi-tuo a kakitizaan situngus tu sapiala tu ging kuwang. kasumamadad tu 20 a mihcaan tu kalingatu, Meiguo pulung tunu heci piyangay a kakanan a kusi tatungusay a heci piyangan a kakanan a kusi mialaw tu nuwamisan mililis tu bayu masaenalay a lala’ , palahad paluma tu paza’, a mihamin mialaw tu zazan nu silamalay, nu bayuay a saculu’, dingkiay atu sapacakay tu paza’. katukuh i 1913 a mihcaan Hungdulasi (宏都拉斯) payhun 90% kayadah ku pasay nu zumaan a kalaliwnan maemec nu Meiguo. i saayaway a ngangayaw nu kitakit hawsa, Meiguo sangaleb kalamkam satu tu Hungdulasi (宏都拉斯) a cen-ce miemec atu mialaw tu cin-ci. kinapina tu patahkal tu hitay a mikuwan tu lalabuay a kawaw nu Hungdulasi(宏都拉斯), miemec a misakaku mikuwan tu lalabu nu kanatal. i pulung nu piyangan hecian a kusi tu piemec hawsa, Hungdulasi(宏都拉斯) mala u ngangaan tu nu palumaay tu paza’ uynian cacayay nu kanatal a cin-ci. dadawa malahad ku nipalumaad a paza’. katukuh 1930 a mihcaan nipacakayan a paza’ u saayaway mutizeng i kitakit.
1929年世界資本主義經濟危機使宏都拉斯經濟受到沉重打擊，群眾生活下降，人民起義不斷發生。宏都拉斯國民黨領袖蒂武西奧·卡里亞斯·安迪諾在美國的支持和策動下，於1933年攫取政權，建立獨裁統治。1954年該國工人為提高工資、改善勞動條件和爭取參加工會的權利舉行大罷工，使美國對於壟斷資本作出某些讓步。
1929 a mihcaan i kitakitay misakaku tu nu uzipay a nizatengan kalihanawan ku cin-ci u cin-ci nu Hungdulasi (宏都拉斯) baeket ku nikasetul, caay tu ka kapah ku nikauzi nu binawlan amin, u tademaw amin lalid a sibalucu’ micuay a mingayaw. Hungdulasi (宏都拉斯) a Kuw-min-tang a Cung-tung ci “ Tiburcio Carias Andino” i picuzuh pidama nu Meiguo hawsa, i 1933 a mihcaan maala tu ku sapikuwan tu lalabuay a kawaw. patizeng satu tu misakakuay a mikuwan, 1954 a mihcaan uynian a kanatal a pcakat tu lipida nu mikuliay a tademaw, misakapah tu sakauzip atu maydih milihiza tu kung-huy a situngus palekal a papihibang tu misakawaway, u Meiguo pakayni piketun piselep tu kalisiw sibalucu’ tu a misulul.
hekal nu lala’ (地理)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]宏都拉斯位於太平洋和加勒比海之間，主要是山地，內陸為熔岩平原，在海岸有狹窄的平原地帶。氣候包括從低地的熱帶氣候到山地的溫帶氣候。濱海地帶和山地向風坡年降水量可高達3000毫米。
Hungdulasi (宏都拉斯) i Tay-pin-yang atu Cye-le-pi-hay, u angangangan u buyu’ a lala’ lalabu nu kanatal u lanu’ nu ungcuy a enal i dadipasan izaw kya likecuay a masaenalay a kakitizaan. u bali pasu pakay sasa nu lala’ a akuti’ay a bali katukuh i buyu’ alababay tu ku bali. i bayuay atu buyu’ay pasay bung-puw a mihcaan u udad katuku i tulua malebut haw-mi.
cin-ci (經濟)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]宏都拉斯經濟狀態在中美洲算中下，2012年估計宏都拉斯的人均GDP為2,323美元，產值最高前五種產業為咖啡栽種業、香蕉栽種業、養蝦及吳郭魚養殖業、棕櫚油業及成衣加工業。
Hungdulasi (宏都拉斯) a cin-ci a wayway i Cung-mey-cuw u tu tungusa tu, 2012 a mihcaan u piasip Hungdulasi (宏都拉斯) a pademaw palalecad GDP 2.323 ku kalisiw nu Meiguo, nisangaan a aca satalakaway ayaw tu lima a lamangan u nilaculan nipalumaan tu kuhi, paza’ ku nipalumaan, nipahabanay u kabus atu nanpukuy, cung-li a simal atu misangaay tu zikuc.
aidangan (觀光)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]宏都拉斯有兩項世界遺產，為科潘的馬雅遺址與普拉塔諾河生物圈保護區。
Hungdulasi (宏都拉斯) izaw ku tusa a lice nu niliwanan a saysang i kitakid, nu ke-pan Ma-ya i kasumamadanay u mapeciay tu kakitizaay a luma’ atu Rio Platano Biosphere Reserve.
tademaw(人口)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]至2018年止，宏都拉斯的人口總數為9,587,522人。 2010年15歲以下人口的比例為36.8％，15至65歲為58.9％，65歲或以上為4.3％。
katukuh ayza 2018 a mihcaan, Hungdulasi (宏都拉斯) u pulung nu tademaw 9,587,522. 2010 a mihcaan sabaw lima a mihcaan a tademaw palalecad pahun 36,8%, sabaw lima katukuh enem a bataan izaw ku lima a mihcaan payhun 58,9%, enem a bataan izaw ku lima a mihcaan atu pikakaan tu payhun4,3%.
宏都拉斯社會的種族比例為90％的麥士蒂索人，7％的美洲印第安人，2％的黑人和1％的白人。
Hungdulasi (宏都拉斯) a saykay a kasabinacadan palalecad payhun90% u may-s-ti-suw a tademaw, payhun 7% u Me-cuw in-ti-an a tademaw, payhun 2% u lemeniay a tademaw atu payhun 1% u salengacay a tademaw.
caculilan (交通)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]宏都拉斯有兩大主要國際機場，分別為德古西加巴的通康丁國際機場與汕埠的拉蒙·比列達·莫拉萊斯國際機場。宏都拉斯陸上交通以公路為主，鐵路只用於運輸香蕉和甘蔗等農產品。宏都拉斯有科爾特斯港、特拉、拉塞瓦等海港，該國也是權宜船旗國之一。
Hungdulasi (宏都拉斯) tusa ku tabakiay nu kanatal a pahikukian, itini i List of airports in Honduras atu Saeropuerto Internacional Ramon Villeda Morales. Honngdulasi (宏都拉斯) u tapang a saculul u zazan nu basu, u silamalay a zazan u sapiculu’ tu paza’ atu tebus tu nikaluky a tuud dada’ Hondulasi (宏都拉斯) izaw ku Puerto cortes, tela, lasay-wa a minatu, uynian a kanatal uyzaan aca u sihataay a balunga’ ku sitatngusay a mikuwan.
malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan