Lubunca
Lubunca, labunca ya da labunyaca, Türkiye'de LGBT bireyler tarafından kullanılan bir çeşit jargon.[1][2][3] Lubuncaya göre LGBT'lere "lubunya"[4] onların konuştuğu dile de Lubunca denir ancak bugün Lubunca sadece trans kadınlar değil birçok LGBT'nin konuşabildiği bir jargon hâline gelmiştir.[5] Çingenece argosundan türese de[5][6][7] Yunanca, Arapça, Ermenice ve Fransızca gibi pek çok dilden harmanlanan terimler bulundurmaktadır.[8][9]
Yaklaşık dört yüz kelimelik bir dil olan Lubuncanın[10] kökeninin 17.[11] ve 18. yüzyıllar arasında köçekler ve tellaklar tarafından konuşulan ve sonraları fuhuşa zorlanan trans kadınlarca geliştirilen dil günümüzde özellikle geyler tarafından kullanılmaktadır.[2][8] Kamusal ve özel alanda diyalogların anlaşılmaması ve bu yolla özellikle trans kadınlarca hayatta kalmak amacıyla ortaya çıktığı düşünülmektedir.[2][12]
Kelimeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkçe dışındaki dillerden geçen kelimeler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Lubunca | Anlamı | Kökeni | Kökü ve anlamı | Kaynak |
|---|---|---|---|---|
| nakka | edilgen erkek | Arapça | nakā - dişi deve | [13] |
| kevaşe | orospu, fahişe | qawwāda - bayan | ||
| putka | vajina | Bulgarca | putka - vajina | [13] |
| baro | yetişkin erkek | Çingenece | baro - yetişkin erkek | [14] |
| balamoz | yaşlı adam | balamo - Çingene olmayan erkek, Yunan erkeği | ||
| but | çok | but - çok | ||
| butbare | büyük penis | but bare - çok büyük | ||
| cangal/çangal | ayakkabı | cang - bacak | ||
| cici | meni | džidže - abla | ||
| çavo | genç eşcinsel erkek | çhavo - Çingene erkek çocuk | ||
| çor | çalmak | čor- - çalmak | ||
| denyo | deli, çılgın | dejno, dilo, dilino - deli | ||
| gacı | eğlence | gadži - Çingene olmayan kadın | ||
| habbe | yemek | habe, xabe - yemek | ||
| kelav | fahişe | kelav - "oynarım", "dans ederim" | ||
| koli | seks | kolin - göğüs, meme | ||
| laço | iyi görünümlü erkek | lačo- güzel | ||
| matiz | sarhoş | mato - sarhoş | ||
| naş | defol git, kaybol, uza | nas! - kaç, git | ||
| peniz | konuşma, konuşmak | pen- - söylemek, konuşmak | ||
| piiz | içmek | pi- - içmek | ||
| puri | yaşlı adam | phuri - yaşlı (feminen) | ||
| şorolo | edilgen eşcinsel | šoralo - lider | ||
| şugar/şukar | yakışıklı erkek | šukar - güzel | ||
| taliga | taksi | taliga - taşımak | ||
| taligatör | taksici | taliga - taşımak | ||
| tariz olmak | aşık olmak | thar- - yanmak | ||
| tato | hamam | tato - sıcak | ||
| tikel | görmek, bakmak, bakış atmak | dikhel - görmek | ||
| madi | kötü, fesat | Ermenice | madig - serçe parmak | [13] |
| digin | hem etken hem edilgen veya biseksüel erkek | digin - hanımefendi | ||
| turalamak | gezmek, dolaşmak | Fransızca | tour - tur, yürüyüş | [15] |
| pişar | işemek | pissoire - pisuvar | ||
| lapuş/lapış | dudaklar, ağız, öpmek | la bouche - ağız | ||
| albuş | öpücük | à la bouche - ağza doğru, ağızla | ||
| lavaj | lavman | lavage - yıkamak | ||
| albergo | otel | İtalyanca | albergo - otel | [13] |
| laçka | yaşlı edilgen erkek | lasciare - bırakmak | [16] | |
| malbuş | Marlboro sigarası | İngilizce | Marlboro - sigara markası | [13] |
| homoş | eşcinsel erkek | homosexual - eşcinsel | ||
| laki | ahlak polisi | lackey - yalaka, dalkavuk | ||
| babilof | dışkı | babylove | [17] | |
| pöçük | heteroseksüel gibi davranan edilgen eşcinsel erkek | Kurmançça | piçûk - küçük, minik | [18] |
| deber | para | Ladino | deber - borç | [13] |
| ramo | polis | ramo - şube, departman | ||
| similya | penis | |||
| sipsi | sigara | |||
| sirkaf | ev | Rusça | tsirkafj - kilise | [18] |
| paparon | polis | Yunanca | paparuna - bir tür sigara | [13] |
| nonoş | efemine eşcinsel erkek | nonos - mafya babası | ||
| nafta | orta yaşlı adam | naftis - denizci | ||
| Gullüm | Eğlence, Gırgır, Şamata, neşe |
Popüler kültürde
[değiştir | kaynağı değiştir]- Atıf Yılmaz'ın 1993 yapımı Gece, Melek ve Bizim Çocuklar filminde Lubunca konuşmalara yer verilmiştir.[19]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Nakka!". If İstanbul. 11 Şubat 2010. Erişim tarihi: 27 Ocak 2012.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c "Sanatçılardan Ayrımcılığa "Nakka!"". Bianet.org. 11 Şubat 2010. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2012.
- ^ Akçaharman, Nuri (10 Ocak 2011). "LABUNYA DİLİNİ POLİS ÖĞRENDİ". Kocaelihaber.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Berghan, Selin (2007). Lubunya. New York: Metis Yayınları. s. 1. ISBN 975-342-569-4.
- ^ a b Murray, Stephen O. (1997). Islamic Homosexualites (İngilizce). New York: New York University Press. ISBN 0-8147-7467-9.
- ^ Zaborowska, Magdalena J. (2009). James Baldwin's Turkish decade: erotics of exile (İngilizce). Durham: Duke University Press. ss. 150. ISBN 0822341441.
- ^ Örer, Ayça (19 Temmuz 2008). "Stonewall'dan Lambda'ya Onur Yürüyüşü". Bianet.org. 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2012.
- ^ a b "İstanbul'daki gay dünyası". Sabah. 3 Kasım 2006. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2012.
- ^ STÉPHANE, Brehier (3 Kasım 2006). "Tour de gay à Istanbul" (Fransızca). Libération.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Soykan, Timur. "Kayıp Gecelerin Gizli Dili". Radikal. 15 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "ÖZEL DOSYA: EŞCİNSEL ARGOSU LUBUNCA'NIN OSMANLIYA DAYANAN TARİHÇESİ VE LUBUNCA SÖZLÜK". GZONE. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.
- ^ Örer, Ayça (9 Haziran 2007). "Çirkin Ördek Yavrularının Gerçek Masalı". Bianet.org. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2012.
- ^ a b c d e f g Kontovas 2012, s. 8.
- ^ Kyuchukov, Hristo; Bakker, Peter (1999). "A note on Romani words in the Gay Slang of Istanbul" (PDF). Grazer Romani Publikationen. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.
- ^ Kontovas 2012, ss. 7-8.
- ^ Hulki, Aktunç (2002). Türkçenin büyük argo sözlüğü: tanıklarıyla. Yapı Kredi Yayınları. ISBN 975-363-864-7. OCLC 52093166.
- ^ Biondo, Raffaella (11 Temmuz 2017). "LUBUNCA: LO SLANG QUEER DEL TURCO. USI E FUNZIONI SOCIOLINGUISTICHE A ISTANBUL E BERLINO" (PDF) (İtalyanca). Venedik Ca' Foscari Üniversitesi. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.
- ^ a b Kontovas 2012, s. 9.
- ^ Erdem, Azmi Mert (1 Mayıs 2019). "İbne, Gey, Lubunya: A Queer Critique of LGBTI Discourses in the New Cinema of Turkey". Dissertations, Theses, and Capstone Projects. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- TimeOut İstanbul'da "Lubunca sözlük"
- Lubunca nedir? | "Seks işçiliği ve güvenlik gerekçesiyle inşa edilmiş bir dil"31 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Deutsche Welle'nin YouTube kanalı +90'da yayımlanmış bir video