Sinonim (taksonomi)

Dil bilgisi terimi için sinonim sayfasına bakınız.

Sinonim veya eş anlamlılık, canlıların latince isimlerinin birden fazla olması. Tabiattaki taksonlar bilim alemi içinde ilk defa tespit edildikleri zaman elde edilen ilk örneklere dayanarak morfolojik özellikleri tanımlanır ve takson nomenklatür kurallarına uygun biçimde isimlendirilir. Verilen ismin binominal olmasının yanı sıra, bir tanıma sahip olması da şarttır.

Örneğin:

• Aricia agestis Schiffermüller, 1775
• Aricia asiatica Obraztsov, 1900
• Aricia anatolica Watson, 1910
• Eumedonia afghana Brulle, 1950

Daha sonraki bir tarihte herhangi bir yazar, bu taksonlar hakkında yeni bilgiler eder ve hepsinin tek bir türe ait olduklarını ortaya çıkarır ise, bu yeni türün, mevcut 4 isimden hangisiyle çağrılacağı sorusunun cevabı, kurallara uygun biçimde teklif edilmiş isimlerin öncelik kuralları da dikkate alınarak değerlendirilmesiyle bulunabilir. Ortaya çıkan bu yeni durumda, önceden 4 ayrı tür imiş gibi tanımlanan taksonlar, eğer birbirlerinden taksonomik açıdan farklı değilseler, o zaman birbirleriyle sinonim sayılırlar. Yayın tarihleri dikkate alınarak genç ve yaşlı sinonimler olarak sınıflanırlar.

Ortaya çıkan yeni durumda, önceden 4 ayrı tür imiş gibi tanımlanan taksonlar eğer birbirlerinden alt tür seviyesinde farklı olsalardı ve aralarındaki coğrafik bölgelerde melez populasyonlarına rastlansaydı, o zaman bunlar yeni bir taksonomik kategoriye (alt tür) transfer edilirdi. Tür olarak tanımlanıp, sonradan farklı bir kategoriye transfer edildiğinde yeni oluşturulan durum “status novum” olarak bir defaya mahsus olarak bunu yapan yazar tarafında çalışmasında belirtilerek yayınlanır.

• Aricia agestis Schiff., 1775
  • A- Aricia agestis ssp. agestis Schiff., 1775
  • B- Aricia agestis ssp. asiatica Ob., 1900 (stat.n.)
  • C- Aricia agestis ssp. anatolica Wt., 1910 (stat.n.)
  • D- Aricia agestis ssp. afghana (Br.,1950) (stat.n.,comb.n)
  • E- Aricia agestis ssp. iberica Rebel, 1960

Yukarıdaki örnekte transferler sonrasında yeni durumlar görülüyor. Bu arada (D) taksonu transfer olurken farklı isim kombinasyonu da değişmiştir. Ilk defa tanımlanırken kullanıldığı cinsten başka bir cinse transfer olursa bu yeni kombinasyon da bir defalık belirtilir. “comb. novum”. Tabii olarak, bu türe, sonradan bulunan yeni alttürler tanımlanmak şartıyla ilave edilebilir (E). Tür kategorisinde bir takson, orijinalde tanımlandığı cinsten alınarak bir başka cinse transfer edilirse, o taksonun yazarı ve yayın tarihi, bundan sonraki yayınlarda parantez içinde yazılır. Ancak, tekrar orijinal cinse transfer edildiği takdirde, söz konusu taksonun yazar ve yayın tarihi parantezden çıkartılır.