Карелия Автономияле Совет Социалистик Республикасы
| Карелия Автономияле Совет Социалистик Республикасы | |
| фин. Karjalan autonominen sosialistinen neuvostotasavalta | |
| Байрак | Илтамга |
 |  |
| Нигезләнү датасы | 25 июль 1923 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Karjalan autonominen sosialistinen neuvostotasavalta |
| Кыскача исем | Карельская АССР, Карэльская АССР, Карельська АРСР, Kareliya MSSR, Карэльская АССР һәм КАССР |
| Дөнья кисәге | Европа |
| Дәүләт |
 СССР |
| Башкала | Петрозаводск |
| Административ-территориаль берәмлек | РСФСР |
| Идарә итү формасы | совет республикасы[d] |
| Халык саны | 790 100 (1989) |
| Алмаштырылган | Карел-Фин Совет Социалистик Республикасы һәм Карелия |
| Алыштырган | Карел-Фин Совет Социалистик Республикасы, Автономная Карельская ССР[d] һәм Карелия хезмәт коммунасы |
| Бүләкләр |
 |
| Гамәлдән чыгу датасы | 13 ноябрь 1991 |
| Мәйдан | 172 400 км² |
 | |
 | |
Карелия Автономияле Совет Социалистик Республикасы (КАССР, фин. Karjalan autonominen sosialistinen neuvostotasavalta (KASNT)) - 1936 елның 5 декабреннән 1940 елның 31 мартына кадәр һәм 1956 елның 16 июленнән 1991 елның 13 ноябренә кадәр булган РСФСР составындагы автономияле республика.
Башкаласы Петрозаводск шәһәре.
Тарихы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1936 елның ноябрендә СССРның яңа Конституциясе проекты турында фикер алышу өчен XI Бөтенкарел Гадәттән тыш Съезды оештырыла. Съезд 1936 елның 16 ноябрендә эшли башлый һәм аны 1937 елның июнендә дәвам итә. 1936 елның 5 декабрендә СССР Конституциясе кабул ителгәч, автономияле Карелия Социалистик Республикасы Карелия автономияле ССР (КАССР) итеп үзгәртелә.
1937 елның 16-17 июнендә XI Бөтенкарел Гадәттән тыш Съезды Карелия АССР Конституциясен раслый, Конституциянең һәр статьясы аерым тавышка чыгарыла һәм аерым өч телдә — рус, карел һәм фин телләрендә укыла. Карел АССРның гербындагы һәм флагындагы язулар рус, карел һәм фин телләрендә башкарыла.
Карелия АССР Конституциясе Карелия АССР Югары Советын республиканың югары закон чыгару органы итеп билгели.
1938 елның апрелендә Кандалакша шәһәр статусына ия була, ә 1938 елның маенда КАССР составыннан Кандалакша районы Мурманск өлкәсе составына тапшырыла.[1]
Совет-фин кышкы сугышыннан соң СССРга Финляндия территориясенең бер өлеше, аерым алганда, Выборг губернасының зур өлеше һәм 1940 елның 31 мартында Карелия автономияле ССРына СССР составында Союз Республикасына кушыла торган Салла һәм Куусамо җәмгыятьләре территориясе китә.
1956 елның 16 июлендә Карело-Фин ССР элеккеге исеме белән РСФСР составында автономияле республика итеп үзгәртелә. Аның символы фин һәм рус телләрендә өстәмә язулы РСФСР Дәүләт флагы.
1965 елның 31 декабрендә СССР Югары Советы Президиумы Указы белән Карел АССР Халык хуҗалыгын үстерүдәге уңышлары өчен Ленин ордены белән бүләкләнә.
1970 елның 5 июнендә Карел АССР Коммунистлар төзелешендә ирешкән уңышлары өчен, Октябрь Революциясе ордены белән бүләкләнә.
1972 елның 29 декабрендә, СССР Союзының 50 еллыгы уңаеннан, Карел АССР Халыклар Дуслыгы ордены белән бүләкләнә.
1991 елның 24 маенда РСФСР халык депутатлары съезды Карел АССРны Карелия ССРына үзгәртеп кора, РСФСР Конституциясенең 71 статьясына үзгәреш кертелә.
1991 елның 13 ноябрендә Карел АССР Югары Советы «Карел АССР Конституциясенә үзгәрешләр һәм өстәмәләр турында» закон кабул итә, аның нигезендә Карелия АССР Карелия Республикасы итеп үзгәртелә.[2].
1992 елның 21 апрелендә яңа исем РСФСР Конституциясенең 71нче маддәсендә Россия халык депутатлары съезды тарафыннан чагылдырыла. Төзәтмә 1992 елның 16 маенда «Российская газета»да басылып чыккан вакыттан үз көченә керә.
Халкы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| 1939 елгы җанисәп | 1959 елгы җанисәп | 1970 елгы җанисәп | 1979 елгы җанисәп | 1989 елгы җанисәп | |
|---|---|---|---|---|---|
| Руслар | 296 529 (63,2 %) | 412 773 (62,7 %) | 486 198 (68,1 %) | 522 230 (71,3 %) | 581 571 (73,6 %) |
| Кареллар | 108 571 (23,2 %) | 85 473 (13,0 %) | 84 180 (11,8 %) | 81 274 (11,1 %) | 78 928 (10,0 %) |
| Белоруслар | 4 263 (0,9 %) | 71 900 (10,9 %) | 66 410 (9,3 %) | 59 394 (8,1 %) | 55 530 (7,0 %) |
| Украиннар | 21 112 (4,5 %) | 23 569 (3,6 %) | 27 440 (3,8 %) | 23 765 (3,2 %) | 28 242 (3,6 %) |
| Финнар | 8 322 (1,8 %) | 27 829 (4,2 %) | 22 174 (3,1 %) | 20 099 (2,7 %) | 18 420 (2,3 %) |
| Вепслар | 9 392 (2,0 %) | 7 179 (1,1 %) | 6 323 (0,9 %) | 5 864 (0,8 %) | 5 954 (0,8 %) |
| Калганнар | 20 709 (4,4 %) | 29 869 (4,5 %) | 20 726 (2,9 %) | 19 565 (2,7 %) | 21 505 (2,7 %) |
Чыганаклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Карельская АССР. Природа. Хозяйство. — Петрозаводск, 1986. — 278 с.
- Максимов В. А. Советская Карелия, 1917—1987: Цифры и факты. — Петрозаводск, 1987. — 271 с.
- История Карелии с древнейших времён до наших дней / Науч. ред. Н. А. Кораблёв, В. Г. Макуров, Ю. А. Савватеев, М. И. Шумилов — Петрозаводск: Периодика, 2001. — 944 с.: ил. ISBN 5-88170-049-X