Limon kislota

Limon kislota, 2-gidroksi-1,2,3, (Kimyoviy formulasi - C₆H₈O₇) — propantrikarbon kislota HOOC-CH₂-C(OH)COOH-CH₂COOH yoki (HOOCCH₂)₂C(OH)COOH - uch asosli organik kislota; tiniq kristallardan iborat rangeiz, hidsiz modda. Mol.m. 192,12, zichligi 1,665 kg/m3, suyuqlanish t-rsi 153,5°. Suv va spirtda yaxshi, koʻpchilik organik erituvchilarda yomon eriydi. 175° da bir molekula suv ajralib, akonit va 3-ketoglutar kislotalar aralashmasi hosil boʻladi. Limon kislota hujayra nafasini yuzaga chiqaradigan biokimyoviy reaksiyalar sistemasida zarur komponentdir (qarang Trikarbon kislotalar sikli). Limon kislotaning boshqa funksiyalaridan biri organizmda kislota-ishqor muvozanatini saqlashdan iborat. Limon, krijovnik, malina, uzum va boshqa mevalarda uchraydi. Sitrus mevalarida 6—8%, tamaki barglarida 8—14%, gʻoʻzapoyada, baʼzi madaniylashtirilgan bakteriyalar suyukliklarida 10% gacha Limon kislota boʻladi. Sanoatda shakarni Aspergillus niger shtammi bilan bij-gʻitib, shuningdek, tamaki barglaridan (nikotinni ajratib olingandan soʻng) olinadi. Limon kislota va uning tuzlari oziq-ovqat sanoatida, tibbiyotda, metallar yuzalarini qurum va zangdan tozalashda va organik sintezda qoʻllanadi.