Pangalan: Lacambra, Shawn Aldrin T.

Kurso/ Taon: /Seksyon: BS INFOTECH 102 C

Guro: Bb. Angel Joyce Durumpili Petsa: 03 / 08 / 2022

Buod
Ito ay pagtatala sa narinig o nabasang mga artikulo, magasin, balita atbp. batay sa sariling
pananalita ng indibidwal.

Batayan sa Buod
1. Tinatalakay ang kabuuan ng teksto.
2. Hindi nagbibigay ng sariling ideya at kritisismo. Hindi nagsasama ng mga halimbawa,
detalye, o impormasyong wala sa orihinal na teksto.
3. Gumagamit ng mga susing salita
4. Gumagamit ng sariling pananalita ngunit napapanatili ang mensahe.

Pamantayan

Nilalaman - 10

Balarila - 5

Kaugnayan sa teksto - 10

Nagtataglay ng obhetibong balangkas na orihinal na teksto – 10

Panuto: Basahin at Ibuod ang dalawang sanaysay na may pamagat na Wang-Wang at Endo. Sa
tsart ay nakatala ang salitang Wangwang at Endo, sa tapat nito ay ipaliwanag kung paano ito
ginamit sa sanaysay.

I. Buod:

“ENDO”

(nina John Kelvin R. Briones at David Michael M. San Juan)

Isa sa mga salita ng taong 2014 na pinili sa SAWIKAAN ang salitang “ENDO”. Sa
layuning mas mapatampok ang kampanyang kontra-ENDO, naghanda sila ng talakayan
para sa kanilang ipiniresinta sa SAWIKAAN bilang sagot sa mga naghahangad at
nakikibaka para sa isang makatarungan at mapagkalingang lipunan.

Ang ENDO ay mula sa pinaikling bersyon ng pariralang Ingles na “end of

contract” na ang ibig sabihin ay manggagawang kontraktwal na natapos na ang kontrata
sa mismong araw ng pinirmahang kontrata sa trabaho. Ang mga halimbawang pandiwa
ng ENDO na nakuha sa internet: “IN-ENDO” na ang ibig sabihin ay tinanggalan ng
employer ang manggagawa ng trabaho nang hindi pa tapos ang kanyang pinirmahang
kontrata. “NA-ENDO” natapos ng manggagawa ang kanyang pinirmahang kontrata.
“NAGPA-ENDO” na ang ibig sabihin ay manggagawa na mismo ang nagtapos ng
kaniyang kontrata. “PAGKA-ENDO” pagkatapos ng kanyang kontrata at ang “MAG-
ENDO” magtapos ng kaniyang pinirmahang kontrata.

Sa palabas na pelikula ni Jade Castro na pinamagatang ENDO. Ito ay tumatalakay

sa buhay at buhay-pag-ibig ng mga manggagawang kontraktwal. Sa pelikulang “Endo”
ang role ng dalawang karakter ay saleslady at salesboy na sa sobrang liit ng sweldo ng
isang manggagawang gaya nina Leo at Tanya sa “Endo,” ay wala na silang pera para sa
kahit anong luhong nakapagbibigay-kasiyahan sa mga masasalapi.
 Bukambibig ng mga unyon at iba pang organisasyon ng mga manggagawa na
lumalaban sa sistematikong kontraktwalisasyon na laganap sa buong Pilipinas ang
“ENDO”. Inilabas noong Setyembre 10, 1998 ang isa sa mga pinakaunang dokumento ng
gobyerno na gumamit ng terminong “end of contract.” Na ayon sa nasabing desisyon ng
Korte Suprema (G.R. No. 127448) hindi maaaring gamitin ang “end of contract” para
tanggalin ang isang manggagawa. Bagamat may magkakasalungat na pananaw, ang
Kilusang Mayo Uno (KMU), Partido ng Mga Manggagawa (PM), at Alliance of
Progressive Labor (APL) ay nagkaisa sa panggamit ng terminong ENDO at pagputol sa
sistema nito. Ayon sa KMU, binigyang-kapangyarihan ng Batas Herrera ang labor
secretary na maglabas ng guidelines na nagbigay-daan upang maging legal ang
kontraktwalisasyon sa Pilipinas. Ang terminong ENDO ay ginamit para ilarawan ang
kalagayan ng mga manggagawa sa ilalim ng kasalukuyang sistema.

Palawak nang palawak ang pagtutol ng mga organisasyong maka-

manggagawa sa sistemang “endo,” sa Pilipinas at gayundin sa ibang bansa. Ang
sistemang “endo” sa Pilipinas ay bahagi lamang ng mas malawak na saklaw ng
kontraktwalisasyon sa buong mundo. Ang sistemang “endo” ay malinaw na bahagi ng
globalisasyong pabaratan o “race-to-the-bottom globalization” na isinasakatuparan sa
pamamagitan ng pagsasamantala ng mga korporasyon sa takot ng mga manggagawa na
agad mapalitan ng sinuman sa mahabang pila ng mga walang trabaho na nakatangin sa
labas ng kumpanya.  Alinsunod sa lohika ng kapital, ang pagpiga sa manggagawa, ang
pagsasamantala sa kanila, ang direktang akumulasyon ng kapitalista sa pinagpawisan at
kung minsa’y pinagbuwisan pa ng dugo na tubo, sa pamamagitan ng pagtitipid sa
pasweldo at pagkakait ng kahit kakarampot na mga benepisyong tulad ng panlipunang
seguro at segurong pangkalusugan, manggagawa para sa isang bagong sistemang
ekonomiko na magbibigay-daan sa pagwawakas nito. panahon nang tapusin ang
kontratang itong wala ng katwiran at wala ng katarungan. Panahon nang IENDO NA
ANG ENDO! IENDO ANG KAPITALISMO!
Salita Gamit sa Konteksto
Endo Ang salitang “ENDO” ay pangalawa na
napili sa SAWIKAAN sa mga salita ng taon
2014.
Endo Ang salitang “ENDO” ay mula sa pariralang
Ingles na “end of contract”.
Endo Ang sistemang “ENDO” ay tinawag ding 5-
5-5 na ibig sabihin ay limang buwan ng
kontrata.
Endo Ang sistemang “ENDO” sa Pilipinas ay
bahagi lamang ng mas malawak na saklaw ng
kontraktwalisasyon sa buong mundo.
Endo Ang sistemang “ENDO” ay malinaw na
bahagi ng globalisasyong pabaratan o “race-
to-the-bottom globalization”.
Endo Ang “ENDO” ay isang imbensyong
kapitalista na bahagi ng lohika ng
kapitalismo.
Endo Ang pagkilala sa salitang “ENDO” ay
paggunita, at pagsariwa sa diwa ng lipunang
mapagkalinga, ng ideya ng solidaridad, ng
malalaking tipak ng kasaysayan na pinanday
at pinapanday ng pakikibaka ng mga
manggagawa mula noon hanggang ngayon.
Endo Ang “ENDO” ay tumutukoy sa
manggagawang kontraktwal na natapos na
ang kontrata.

“Wang-Wang”

(Salita ng Taon 2012)

 Si Pangulong Benigno Simeon “Noynoy” Cojuangco Aquino III sa kaniyang
pangalawang State of the Nation Address (SONA) ay binanggit ang salitang “wang-wang” ng
humigit kumulang sa 20 beses, Si Noynoy ang kauna-unahang pangulo ng Pilipinas na
nagtalumpati nang halos purong Filipino sa kanyang SONA at kauna-unahan ding pangulo na
bumanggit ng salitang “wang-wang” sa kanyang talumpati.

Ang salitang wang-wang ay maituturing na isang onomatopeya, posibleng sa malakas na

tunog ng literal na wang-wang na ibig sabihin ay sirena ng ambulansya o sirena ng kotseng
pampolisya ang “wang-wang” bilang pang-uri ay nangangahulugang “nakabukas nang maluwag
at sa pandiwa ang “wangwang” bilang pandiwa ay nangangahulugang “to stay fully open” o “to
fly open.” Kung pang-uri naman, nangangahulugan itong “wide open.”. Bago pa gamitin ni
pangulong Noynoy ang salitang wang-wang sa kaniyang talumpati ay nakaugat na ito sa ating
kultura at doon mas lalong itong sumikat noong ginamit ito ni pangulong Noynoy sa kaniyang
SONA.

Sa ikalawang SONA ni Pangulong Aquino, ginamit bilang pangngalan, pang-uri at

pandiwa ang salitang wang-wang. Samakatwid, hindi lamang binago, kundi pinalawak din ng
pangulo ang kahulugan ng wang-wang. Nagkaroon ng bagong kahulugan at kabuluhan ang salita
at naging bahagi na ng pambansang diskursong sosyo-politikal bunsod ng nasabing SONA.
Ayon mismo sa pangulo “simbolo ng pang-aabuso ang wang-wang,”. Kung dati, ang “wang-
wang” ay nakabubuwisit na tunog lamang ng sirena ng sasakyan, ngayon ang “wang-wang” ay
synonym na rin ng kaisipang korap o tiwali, ng taong nangungurakot/taong kurakot, ng perang
kinurakot atbp.

Sa ikatlong SONA noong 2012, muling ipinagyabang ng pangulo ang paglutas sa

problema ng “wang-wang” bilang senyales na paparating na ang minimithing pagbabago ng
sambayanan. Sa gamit ni Palatino, ang pagiging “wang-wang” ng SONA ay nangangahulugang
hungkag o walang laman gaya ng ingay ng literal na wangwang, “ingay” na nagkukubli sa mga
mas mahahalagang isyung panlipunan.

May programang “Wang-wang ng Bayan” na ang Radyo DZUP 1602. Ayon sa kanilang
Facebook page, ang wang-wang ay “instrumento sa pagkuha ng atensyon.”. Ganito ang dapat
maging karagdagang kahulugan ng wang-wang: bagong batingaw, pag-iingay o panawagan para
sa tunay na pagbabago, panggigising sa mga opisyal ng gobyerno at maging sa mga mamamayan
na nakalimot na sa kanilang tungkulin sa bayan. Wang-wang – pag-iingay ng masa,
pagrereklamo ng sambayanan, panawagan ng pagbabagong panlipunan. Magwang-wang (mag-
ingay, magkampanya pabor sa, mangalap ng suporta para sa, manawagan ng...) Bakit ito ang
dapat maging Salita ng Taong 2012, hindi pa naisasama ang bagong kahulugan nito sa kabila ng
paglawak ng salita, may potensyal na manganak pa ng maraming salita, bahagi na ito ng ating
kasaysayan dahil sa paggamit at pagpopularisa nito sa talumpati ng isa sa pinakapopular nating
pangulo na si Noynoy Aquino, nag-level-up na ang wang-wang mula nang gamitin ito ni
Noynoy; trending pa rin ang mga isyung kaugnay nito gaya ng korapsyon at pang-aabuso sa
kapangyarihan, Sa pangkalahatan, ililigtas tayo ng salitang wang-wang sa luma nating sakit: ang
pagsasawalambahala sa mga usaping pambayan at ang pagkalimot sa ating mga tungkulin bilang
mamamayan ng bansang Pilipinas.

Salita Gamit sa Konteksto

Wang-Wang Mula sa tunog ng literal na “WANG-
WANG” (sirena ng ambulansya o kotseng
pampatrol ng pulisya)
Wang-Wang ang terminong “WANG-WANG” ay
nakaugat na ito sa ating kultura at pana-
panahong pumapailanlang sa pambansang
diskurso depende sa klimang pampolitika.
Wang-Wang “utak-“WANG-WANG”” (“WANG-
WANG” mentality: “panlalamang matapos
mangakong maglingkod”)
Wang-Wang “WANG-WANG” (korap, tiwali o kurakot)
sa gobyerno
Wang-Wang “WANG-WANG” – pag-iingay ng masa,
pagrereklamo ng sambayanan, panawagan ng
pagbabagong panlipunan
Wang-Wang ““WANG-WANG”” (suhol)
Wang-Wang “simbolo ng pang-aabuso ang “WANG-
WANG”
Wang-Wang ““WANG-WANG”” paggamit sa mataas na
posisyon