0% found this document useful (0 votes)
66 views65 pages

Ywf0Ef Usifxdef Odrf A& Qdkif&M Q&MRSM Vufpgj: (Rlvwef Tqifh)

Uploaded by

HH Win
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
66 views65 pages

Ywf0Ef Usifxdef Odrf A& Qdkif&M Q&MRSM Vufpgj: (Rlvwef Tqifh)

Uploaded by

HH Win
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 65

ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;qdkif&m

q&mrsm;vufpGJ
(rlvwef;tqifh)
'kwd,wef;

(pDrHcsufe,fajrrsm;twGif;&Sd pDrHcsufausmif;rsm;wGifom oHk;pGJ&ef uefYowfxkwfa0onf/)


rmwdum
'kwd,wef;

taMumif;t&m pmrsufESm
(u) ZD0rsKd;pHkrsKd;uGJrsm; ............................................................. 10
(1) rdrdywf0ef;usif&Sd ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;/ ................................. 11
(2) jrefrmEdkifiH&Sd ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm; aexdkifusufpm;&m
t"dua'orsm;/ ........................................................ 12
( c ) pGrf;tif ........................................................................ 16
(3) aerS&aom pGrf;tif/ ................................................... 17
( * ) ajrqDvTm ...................................................................... 21
(4) t"duajrtrsKd;tpm; (3) rsKd;/ ........................................ 22
(C) a& .............................................................................. 25
(5) a&udkacRwmoHk;pGJpdkY/ .................................................... 26
(6) oHk;NyD;aoma&rsm;udk tusdK;&SdpGmjyefvnftoHk;csjcif;/ ............. 29
( i ) vlESifh ywf0ef;usif .......................................................... 33
(7) oefY&Sif;wJh 'dkYausmif;/ ................................................. 34
(8) yvwfpwpftdwfrsm;/ .................................................. 42
(9) ,ifvHktdrfom/ ......................................................... 46
( p ) av ............................................................................ 49
(10) oefY&Sif;wJhav/ ....................................................... 50
(q) opfyif? opfawm ........................................................... 54
(11) uav;wdkYESpfoufwJh yef;yGifhuav;rsm;/ .......................... 55
(12) wm0efauswJh opfyifeJYopfaphav;rsm;/ ........................... 59
(13) tyif\tpdwftydkif;rsm;/ ............................................ 62
(14) tyifayguf&ef t"duvdktyfcsufrsm;/ ............................. 67

2 3
aus;Zl;wifvTm
jrefrmEdkifiHwGif yuf(pf)w,favmh('f)ZD uav;rsm;azmifa';&Sif;\t"du&nf&G,fcsufrSm ae&ma'otESHYrS
taMumif;aMumif;aMumifh ausmif;raeEkdifonfh rlvwef;t&G,fuav;i,frsm;ukd vlrsKd;? bmomra&G; ynma&;
tcGifhtvrf;rsm; zefwD;ay;&ef jzpfygonf/ okdYygí yuf(pf)w,favmh('f)ZD uav;rsm;azmifa';&Sif;onf
Ekid if aH wmftpk;d &\ ynma&;rl0g'ESit hf nD rlvwef;ynma&;ukd vkyu f idk af qmif&u
G v
f suf&adS om a'ocHjynfwiG ;f
tzGJUtpnf;rsm;? bkef;awmfMuD;oifynma&;ausmif;rsm;ESifh wGJzufvsuf aus;vufa'orlvwef;tqifh bkef;
awmfBuD;oif ynma&;ausmif;rsm;? &yf&mG tajcjyKpmoifausmif;rsm;wGif uav;A[kjd yKpepf oifMum;a&;enf;vrf;ukd
tokH;jyKí tultnDay;a&; vkyfief;rsm;ukd 2005 ckeSpfrS pwiftaumiftxnfazmfcJhygonf/
,cktcgwGif a'owGif;ESifh urÇmwpf0ef;wGifjzpfay:aeaom ywf0ef;usifa&;&mjyóemrsm;\ yuwd
ECD Letter tajctae? ywf0ef;usix
a&&Snx
f ed ;f odr;f a&;qkid &f m todtjriftm;enf;vmrIEiS hf ,if;ywf0ef;usiq
f ad &mufpmG ajz&Si;f Ekid af &;ukd enf;vrf;rsK;d pkt
H ok;H jyKvsuaf qmif&u
f idk &f m jyóemrsm;ukd
G af eaom jrefrmEkid if yH wf0ef;usix f ed ;f odr;f a&;
OD;pD;Xmeonf &nf&G,fcsufwlnDpGm csOf;uyfvmonfh yuf(pf)w,favmh('f)ZD uav;rsm;azmifa';&Sif;ESifh
em;vnfrIpmcRefvTmwpfapmifukd ESpfzuf vufrSwfa&;xkd;cJhMuygonf/
þem;vnfrIpmcRefvTmyg ESpfOD;ESpfzuf oabmwlaqmif&Guf&efyg&Sdonfh vkyfief;aqmifwmrsm;teuf
aemiftcg bkef;awmfMuD;oifpmoifausmif;rsm;\ rlvwef;pmoifcef;rsm;twGif;wGif q&mq&mrrsm; uRrf;
usifpGm ynmay;&if;ukdifaqmifoifMum;Edkifrnfh ]]ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;qdkif&m q&mrsm;vufpGJ (rlvwef;
tqifh)}} jyKpka&;om;xkwfa0&efvnf; yg0ifygonf/ þenf;jzifh bkef;awmfBuD;oif pmoifcef;rsm;rSonf
uav;rdbaetdrfrsm;? ,if;rSwpfqifh &yf&Gm ponfjzifh qufpyfvlom;tm;vkH;wGif ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;?
pdr;f vef;pkjd ynfa&;ESihf oefY&iS ;f a&;todtjrifrsm; wk;d yGm;vmaprnfomru ywf0ef;usifxed ;f odr;f a&;OD;pD;Xme\
ausmif;rsm;? &yf&Gmrsm;wGif vuf&Sdaqmif&Gufaeonfh tjrifzGifhoifwef;rsm;wGifvnf; þpmtkyfi,fukd tokH;
jyKvsuf vufawGUusus ynmay;EkdifMuygrnf/
þokdYjzifh ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;OD;pD;XmESifh yuf(pf)w,favmh('f)ZD uav;rsm;azmifa';&Sif;wkdY ESpfzuf
yl;aygif;yg0ifrIjzifh yuf(pf)w,favmh('f)ZD uav;rsm;azmifa';&Sif;\ vuf&Sdynma&;twkdifyifcH a'gufwm
odef;vGifOD;pD;vsuf þ ]]ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;qdkif&m q&mrsm;vufpGJ (rlvwef;tqifh)}} ukd jyKpka&;om;
EdkifcJhMuygjyD/
okYdygí þpmtkyf jyKpck iG ahf y;cJ½h o
Hk mru uk,
d w
f idk u
f ,
dk u
f s tultnDrsm;ay;cJyh gaom ywf0ef;usix
f ed ;f odr;f a&;
OD;pD;XmeESifh Xmeqkdif&m0efxrf;rsm;tm;vnf;aumif;? þpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf tbufbufu yg0if
ulnDcJhMuol tm;vkH;tm;vnf;aumif; ]]yuf(pf)w,favmh('f)ZD uav;rsm;azmifa';&Sif;}} u txl;yifaus;Zl;
Oyum&wif&SdygaMumif; av;jrwfpGmjzifh rSwfwrf;wiftyfygonf/

MunfMunfpkd;
Xmaeukd,fpm;vS,f
yuf(pf)w,favmh('f)ZD uav;rsm;azmifa';&Sif;

4 5
ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;qdkif&m q&mhvufpJGpmtkyf (1) ZD0rsKd;pHkrsKd;uGJrsm;
(2) pGrf;tif
(rlvwef;tqifh)twGuf trSmpm
(3) ajrqDvTm
(4) a&
ywf0ef;usix f ed ;f odr;f a&;qdik &f m q&mhvufpGJ (rlvwef;tqif)h pmtkyo f nf rlvwef;tqifh ausmif;om;rsm;
(5) vlom;ESifhywf0ef;usif
tm; ywf0ef;usix f ed ;f odr;f a&;ESiyhf wfoufí oif,rl t I cGithf vrf;rsm; zefw;D ay;Edik &f ef rlvwef;q&mrsm;twGuf
(6) av ESifh
&nf&G,fjyKpkxm;jcif;jzpfygonf/ ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;wGif ywf0ef;usifpdrf;vef;pdkjynfa&;ESifh oefY&Sif;a&;
(7) opfyif? opfawmrsm; jzpfygonf/
onfvnf; ywf0ef;usiu f akd umif;atmif xde;f odr;f apmifah &SmufEikd af &;twGuf tajccHusonfv h yk if ef;jzpfygonf/
ywf0ef;usiu f pkd rd ;f vef;pdjk ynfatmif? oefY&iS ;f atmif pepfwusxde;f odr;f apmifah &SmufMurnfqykd gu ywf0ef;usif t"dutaMumif;t&mu@rsm;udk jrefrmtu©&mpOftvdkuf pDpOfxm;jcif;jzpfygonf/ rnfonfh taMumif;
uvnf; vlom;wdkYtwGuf aumif;usKd;rsm;udk jyefvnfay;aerSmjzpfygonf/ t&m u@udkrqdk qDavsmfovdk a&G;cs,foifMum;Edkifygonf/ Oyrm - avtaMumif;t&mu@udk pwif
oifMum;jyD;aemuf a&taMumif;t&mu@udk a&G;cs,foifMum;Edkifygonf/ odkYaomf taMumif;t&mu@
,cktcgrSm ywf0ef;usiu f xkd ed ;f odr;f apmifah &Smufrt I m;enf;vmonft h wGuf ywf0ef;usi, f ,kd iG ;f ysupf ;D rIrsm;
wpfckcsif;pDwGifyg0ifaom oifcef;pmrsm;udkrl tpOfvdkufoifMum;ay;&ef jzpfygonf/
&Sdvmygonf/ urÇmBuD;u ydNk yD;ylaEG;vmaeygonf/ urÇmBuD;ydyk al EG;vmrIEiS t hf wl aemufqufwGJ tusK;d qufrsm;
tjzpf a&BuD;jcif;? rd;k acgifjcif;? ajrNydKjcif;? ajrivsifvIyfjcif;? rkefwdkif;rsm;wdkufjcif;? tvGefyljyif;rIjzpfvmjcif; taMumif;t&mrsm;udk a&;om;jyKpk&mwGif tajccHtm;jzifh q&mESifhausmif;om;rsm; tjyeftvSef aqG;aEG;
paom obm0ab;rsm; rMumcPBuHKvm&ygonf/ ,ckuo hJ Ykd urÇmBuD;qufvufyal EG;rIrjzpfap&ef vlom;wdik ;f onfhyHkpHjzifh jyKpkxm;ygonf/ a&;om;jyKpk&mrSm oif,lrItajccHrlrsm;jzpfaom od&mrSrod&modkY vnf;aumif;?
yg0ifapmifah &Smuf&efvt kd yfygonf/ vlwikd ;f rdrw d Ykd wwfEkid o
f nfb h ufrS ywf0ef;usifuxkd ed ;f odr;f apmifah &Smuf&ef vG,&f mrS cuf&modYk vnf;aumif;? taumiftxnf&&dS mrSm taumiftxnfr&hJ modYk vnf;aumif;? eD;&mrSa0;&modYk
wm0ef&ydS gonf/ uav;rsm;tm; ywf0ef;usiu f kd xde;f odr;f apmifah &Smufaomtodrsm;? b,fvakd pmifah &SmufEikd o f nf vnf;aumif; ulajymif;ay;aomtpDtpOfrsm;udk vdkufemxm;ygonf/
qdok nfh enf;vrf;wdYk ukd i,fpOfuwnf;u avhusiahf y;&ef txl;vdt k yfvmygonf/ ywf0ef;usif pdr;f vef;pdjk ynf
atmif? at;csrf;atmif ywf0ef;usifxed ;f odr;f rIukd av;pm;wefz;kd xm;wwfaompdwx f m;rsm; ude;f atmif;vm&ef oif,loluav;rsm; wuf<upGmyg0ifoif,la&;? zdpD;rIrjzpfapbJ aysmf&TifpGmyg0ifoif,la&;ESifh pdrf;vef;
jyKpkysKd;axmifay;&ef txl;ta&;BuD;vmygonf/ pdkjynfa&;ESifh ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;vkyfief;rSm ausmif;olausmif;om;rsm;udk,fwdkif Edkifonfhae&mrS yg0if
aqmif&GuftusKd;jyKa&;wdkYudkvnf; OD;wnfcsufxm;ygonf/
,ckvufpJGpmtkyfrSm rlvwef;tqifh ausmif;om;i,frsm;wGif ywf0ef;usifudk cspfjrwfEdk;vmap&ef?
ywf0ef;usifudk xdef;odrf;apmifha&Smufwwfvmap&ef? b,fvdkxdef;odrf;apmifha&Smuf&rnfwdkYudk odvmap&efESifh oifMum;oif,ol nfeh nf;vrf;rsm;tjzpfvnf; vufawGUprf;oyfavhvmoif,el nf;? vufawGUvkyu f ikd &f if;
xdef;odrf;apmifha&Smufaom tavhtusifhrsm; i,f&G,fpOfuwnf; tavhtusifhtjzpf&vmap&ef &nf&G,fjyKpk oif,lenf;? Munfh½Iavhvm&if;oif,lenf;? aqG;aEG;jcif;jzifh avhvmoif,lenf;? ausmif;om;tcsif;csif;
xm;jcif;jzpfygonf/ todtjrifrsm; rQa0ay;onfhenf;vrf;rsm;jzifh avhvmoif,lenf;? pl;prf;&SmazGavhvmjcif;jzifh oif,lenf;
ponfwYkdukd trsm;qH;k oH;k xm;ygonf/ ausmif;om;rsm;\ &SNd yD;todtjrifrsm;udt
k ajccHonfh aqG;aEG;enf;rsm;udk
,ckvufpJGpmtkyfudkrjyKpkrD jrefrmEdkifiHwGifjzpfay:vsuf&Sdaom ywf0ef;usifqdkif&m tajctaersm;udk oHk;xm;ygonf/ q&moifjyaqG;aEG;aepOf oifaomtaMumif;t&mESifhqufpyfNyD; oif,lolrsm; pdwfrSmjzpfay:
avhvmoHk;oyfonfh vkyfief;jyKvkyfcJhygonf/ &cdkifjynfe,f? &Srf;jynfe,f? ppfudkif;wdkif;? rEÅav;wdkif;? rauG; vmaom ar;cGef;rsm;udkvnf; xkwfazmfar;apaomtcGifhta&;udk tm;ay;xm;ygonf/ q&mwynfh yGifhvif;pGm
wdik ;f ? {&m0wDwikd ;f rsm;twGi;f &Sd &yf&mG (16) &GmodYk uGi;f qif;avhvmrIrsm;jyKvkycf yhJ gonf/ avhvmawG&cdS surf sm;udk tjyeftvSeaf qG;aEG;rIukd tm;ay;aomenf;rsm;udv k nf; oH;k xm;ygonf/ uav;rsm;\ cefYreS ;f Edik rf I pGr;f &nfrsm;
tajccHNyD; vdktyfaeaom ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;qdkif&mtodrsm;ESifh tavhtusifhrsm;udk owfrSwfazmfxkwf zGHUNzdK;wdk;wufatmif avhusifhay;aomenf;rsm;udkvnf; oHk;xm;ygonf/
jyKpkcyhJ gonf/ ywf0ef;usix f ed ;f odr;f a&;ESihf opfawma&;&m0efBuD;XmeXmeu jyKpkxw k af 0xm;aom ywf0ef;usif
xdef;odrf;a&;qdkif&m ynmay;pmtkyf? pmapmifrsm;udkvnf; rSDjirf;udk;um;ygonf/ tjcm;EdkifiHrsm;wGif xkwfa0 taMumif;t&macgif;pOfwpfckwdkif;udk jyifqifjyKpk&mwGif atmufazmfjyyg acgif;pOfcJG(8)ck yg0ifatmif
toHk;jyKaeaom ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;qdkif&m pmtkyfrsm;udkvnf; avhvmrSDjirf; udk;um;ygonf/ jyKpkxm;ygonf/
(1) taMumif;t&macgif;pOf? (2) twef;? (3) oif,lrI&v'frsm;? (4) vdktyfaomtcsdef? (5) vdktyfaom
vufppGJ mtkyu
f jkd yKpk&mwGif ywf0ef;usit
f aMumif;avhvmrI? ywf0ef;usifraS vhvmrIEiS hf ywf0ef;usiftwGuf ypön;f rsm; (oifMum;oif,rl t
I axmuftulypön;f rsm;)? (6) oifMum;oif,rl eI nf;vrf;rsm;? (7) oif,rl v
I yk if ef;
avhvmrIrsm; (Learning about the environment, through the environment and from the environment) rsm;ESifh (8) wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;wdkY jzpfygonf/
jyKvkyfygonf/ taMumif;t&me,fy,ftm;jzifh atmufygt"due,fy,frsm; yg0ifygonf/ taMumif;t&mtvdkuf owfrSwfvsmxm;aomtcsdefrSm rSef;qNyD; teD;pyfqHk;jzpfEdkifrnfh tcsdefudkom
6 7
azmfjyxm;jcif;jzpfygonf/ oif,lolausmif;om;rsm;\ aemufcHtajctae? oif,lolausmifom;rsm; pdwf0if aqmif&GufEdkifzdkY ta&;BuD;aMumif; q&mrsm;owdcsyfrdap&ef erlemtaejzifh xnfhoGif;toHk;jyKxm;jcif; jzpfyg
pm;rItajctaetay: rlwnfNyD; tcsdeu f kd twd;k tavQmhjyKvkyEf ikd yf gonf/ ausmif;pmoifcsdet
f wGi;f ? pmoifcef; onf/ uav;rsm; od&Sdxm;aomtaMumif;t&mrsm; (Oyrm-,ciftwef;rsm;wGif od&SdavhvmcJhNyD;aom rdrd
twGif; oif,lrIvkyfief;rsm;udk zefwD;ay;Edkifovdk ausmif;csdefjyify? pmoifcef;jyifywGif ywf0ef;usifudkavhvm ywf0ef;usif&Sd t&GuftrsKd;rsKd;? tyiftrsKd;rsKd;)rS uav;rsm;rodao;aomtjcm;a'orsm; (urÇmt&yf&yf)wGif
Munfh½IEdkifaom oif,lrIvkyfief;rsm;vnf; zefwD;ay;Edkifygonf/ &Sdaom taMumif;t&mrsm;qDodkY uav;rsm;\tode,fy,f (horizon of knowledge) udk csJUxGifay;&efvdktyf
ygonf/ þuJhodkY aqmif&Guf&mwGif uav;rsm; pdwf0ifpm;zG,fjzpfaom oifMum;oif,lrI taxmuftul
oif,lrIvkyfief;rsm;udkvnf; rdrdoifMum;ay;aom twef;? ausmif;om;rsm; tajctae? ywf0ef;usifrS ypön;f rsm; oH;k &efvt
kd yfaMumif;? oifMum;oif,rl I taxmuftulypön;f wpfrsKd;jzpfaom pmvH;k ? ½kyyf ykH guwfjym;
&&SdEdkifaom oifMum;oif,lrI taxmuftulypönf;rsm;tay:rlwnfNyD; jyKjyifajymif;vJrIrsm; jyKvkyfEdkifygonf/ rsm; (Flash cards) \tcef;u@rSmvnf; ta&;MuD;aMumif;? q&mrsm;\ BudKwifjyifqifrI? oifMum;oif,lrI
odkYaomf oif,lolrsm;udk,fwdkif yg0ifoif,lEdkifrIudktm;ay;aom oif,lrIvkyfief;rsm;jzpf&ef pOf;pm;ay;zdkYawmh
taxmuftulypöönf;rsm; qDavsmfatmif a&G;cs,ftoHk;jyKEdkifrI? oifcef;pmyg taMumif;t&mtopfrsm;tay:
vdktyfygrnf/
uav;rsm;pdw0f ifpm;atmif qGaJ qmifEikd rf w
I YkdrmS ta&;BuD;aMumif; q&mrsm;od&o
dS abmayguf&ef &nf&, G yf gonf/
taMumif;t&macgif;pOftvdu k f oif,rl &I v'frsm; csrwS x
f m;ygonf/ ,if;oif,rl &I v'frsm; aygufajrmuf
q&mrsm;twGufvnf; t"dutaMumif;t&m acgif;pOf (7) ckESifh ywfoufNyD; ydkrdkus,fjyefYaom avhvm
a&;rSm ta&;BuD;ygonf/ wwfajrmufrIppfaq;onfh tydkif;wGifvnf; csrSwfxm;onfh oif,lrI&v'frsm;
zwf½Ip&mrsm;udk avhvmEdkif&ef&nf&G,fí q&mrsm;zwf½I&efrSwfpkpmtkyfudkvnf; jyKpkxm;ygonf/ q&mrsm;
aygufajrmufrI&Sdap&ef t"duxm;ppfaq;xm;ygonf/ ppfaq;&mwGif oif,lolrsm;taejzifh wwfodem;vnf
udkvnf; þrSwfpkrsm;rSwpfqifh aemufxyfodvdkonfrsm;udk rdrdwdkYudk,fwdkif qufvufNyD; pOfqufrjywf
oGm;rIudk oufaojyEdkifaom tajzrsm;udkvnf; erlemxnfhoGif; azmfjyxm;ygonf/ oif,lolrsm;taejzifh
avhvmtm;xkwfrIjyKMu&efvnf; wdkufwGef;tm;ay;tyfygonf/ vdktyfygu þrSwfpkrsm;tay: tajccHNyD;
,if;tajzrsm;twdkif; ajzqdkEdkifrSom rSefuefonf/ wwfajrmufonfr[kwfyg/ ,if;tajzrsm;ESifh oabm
uav;rsm;twGuf uav;wdkYudk,fwdkif yg0ifpl;prf;avhvmvkyfudkifEdkifaom oif,lrIvkyfief;rsm;udk q&mrsm;
obm0tm;jzifh wlaomtajzrsm;udk olwdkYudk,fydkifpum;jzifhajzqdkEdkifvQif wwfajrmufonf[k owfrSwf&ef
udk,fwdkif qufvufzefwD; a&;om;jyKpkaqmif&GufoGm;Edkif&efvnf; wdkufwGef;tm;ay;tyfygonf/
jzpfygonf/ tjcm;tajzopfrsm; ay:xGufvmyguvnf; taMumif;t&m qDavsmfudkufnDrI&Sdygu vufcH
tm;jznfhay;&efjzpfygonf/ bmompum;pGrf;&nf tjynfht0rzGHUjzdK;ao;aom twef;i,fuav;rsm;twGuf
a&;om;ajzqdak prnfth pm; EIwaf r;? EIwaf jzrsm;jzifv
h nf; ajzqdak pEdik yf gonf/ yHrk sm; a&;qGaJ zmfjyapEdik yf gonf/
vufawGUvkyfief;rsm;wGif yg0ifaqmif&GufrIrsm;udkvnf; tuJjzwfppfaq;Edkifygonf/
wcsKdUae&mrsm;wGif ½kyfyHkrsm;? "mwfyHkrsm;? o½kyfazmf taxmuftulyHkrsm;jzifh tm;jznfhxm;ygonf/
wcsKdUae&mrsm;wGif yef;csDo½kyaf zmfyrkH sm;jzifh tm;jznfx
h m;ygonf/ o½kyaf zmfyrkH sm;xnf&h mwGif wcsKdUo½kyaf zmfykH
rsm;twGuf rl&if;0ufbfqdkufrS &,lxm;onfrsm;udk atmufajcrSwfpkjzifh azmfjyxm;ygonf/ wcsKdUyHkrsm;udkrl
vGwfvyfpGm&,l toHk;jyKEdkifaom (free download) 0ufbfqdkufrsm;rS &,lxm;ygonf/ wcsKdUae&mwGif
uav;rsm;\"mwfyHkrsm;udk uav;rsm;ESifh tkyfxdef;olrdbrsm;xHrS oabmwlcGifhjyKcsufrsm;&,lí azmfjyoHk;pGJ
xm;ygonf/ rnfodkYyifjzpfap? rlvo&kyfazmfyHkrsm;? "mwfyHkrsm; a&;qJG? ½kduful;onfh "mwfyHkynm&Sifrsm;?
o½kyfazmfynm&Sifrsm;udk aus;Zl;txl;wif&SdygaMumif; rSwfwrf;wiftyfygonf/ ,if;yHkrsm;udk oHk;NyD;vnf;
uav;rsm;\ pl;prf;avhvmvdkpdwfrsm;udk EId;qGNyD; aqG;aEG;rIrsm;jyKvkyfEdkifygonf/
tcsKdUoifcef;pmrsm;wGif uAsmav;rsm;&Gwfqdk&ef xnfhoGif;xm;ygonf/ q&mrrsm;taejzifh uAsmrsm;
&Gwfqdk&mwGif EIwfwdkuf&Gwfqdk&efomru qDavsmfaomtrlt&m? udk,fvufvIyf&Sm;rIrsm; xnfhoGif;&Gwfqdk&ef
uAsmygtaMumif; t&mrsm;udv k nf; aoaocsmcsmod&NdS yD; t"dymÜ ,fjynf0h aom oif,rl jI zpfap&ef ta&;BuD;aMumif;
udkvnf; owdrlMu&ef vdktyfygonf/
tcsKdUoifcef;pm (Oyrm-pwkw¬wef;? opfyifopfawm? opfyifawGu 0ef;usifrSm thHMop&myg) rsm;wGif
toHk;jyKxm;aom ½kyfyHkuwfjym;rsm;rSm tjynfjynfqdkif&m oifcef;pmrS &nfñTef;udk;um; toHk;jyKxm;ygonf/
&nf&G,fcsufrSm uav;rsm;twGuf oif,lrItcGifhtvrf;rsm;zefwD;ay;&mwGif uav;rsm;pdwfyg0ifpm;rI&Sdatmif

8 9
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]]rdrdywf0ef;usif&Sd ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;}}

2/ twef; 'kwd,wef;/

3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoif,lNyD;aomtcg uav;rsm;onf


(1) rdrdywf0ef;usif&Sd ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;udk vufawGUuGif;qif;avhvmNyD;
azmfxkwfwwfygrnf/
4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/
5/ vdktyfaomypönf;rsm; A4 pm&Gufrsm;? a&mifpHkcJwHrsm;/

6/ oifMum;oif,lrI avhvma&;c&D;xGufenf;? Munfh½Iavhvmenf;? ½kyfyHka&;qJGenf;/


enf;vrf;rsm;

7/ oif,lrIvkyfief;rsm;/
avhvma&;c&D;rxGufrD atmufygar;cGef;rsm;ar;NyD; oifcef;pmudk tpysKd;aqG;aEG;ygrnf/

q&mr / / ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;qdkwm bmvJ/


uav;rsm; / / ywf0ef;usifrSm&SdwJh ouf&Sdowå0gtrsKd;rsKd;eJY tyiftrsKd;rsKd;wdkYjzpfygw,f/ olwdkY aexdkif
usufpm;&m? aygufa&muf&m ae&mrsm;vnf; yg0ifygw,f/
q&mr / / owå0gawG aexdik u f sufpm;&m tyifawGaygufa&muf&ma'oawG[m wpfcek YJ wpfck wlnMD u

Biodiversities
ovm;/
uav;rsm; / / rwlygbl; q&mr/ awmifay:a'oeJY urf;ajca'o taetxm;u b,fvdkrSrwlEdkifygbl;
q&mr/
q&mr / / at;? [kwfw,f/ 'gqdk&if aexdkifusufpm;wJh owå0gawG? aygufa&mufwJhtyifawGaum
wlyghrvm;/
uav;rsm; / / rwlEdkifygbl; q&mr/
ZD0rsKd;pHk rsKd;uGJrsm; q&mr / / 'gqdk&if q&mrwdkYaexdkifwJhywf0ef;usifrSm bmZD0rsKd;pHkrsKd;uJGawG&Sdw,fqdkwm od&atmif
avhvma&;xGufMunfh&atmifaemf/
uav;rsm; / / [kwfuJhyg q&mr/

avhvma&;c&D;rwdkifrD BudKwifjyifqifjcif;/
q&mru avhvma&;oGm;rnfhae&mudk BudKwifavhvmxm;&efvdktyfygrnf/ avhvma&;c&D;pOftwGuf
ulnDay;&efrdbrsm;yg&ef BudKwiftultnDawmif; zdwfMum;xm;&efvnf; vdktyfygrnf/ avhvma&;c&D;pOf
tao;pdwf? tcsdef? em&D? ,laqmifvm&rnfhypönf;rsm;? c&D;pOftwGif;vdkufem&rnfh pnf;urf;rsm;? avhvm
Munfh&I&ef ñTefMum;csufrsm;udk BudKwifaqG;aEG;xm;&efvdktyfygrnf/
avhvma&;c&D;pOftwGif; uav;rsm; ab;tEÅ&m,fuif;&Sif;a&;rSm t"dutcsuf jzpfygonf/ uav;
rsm; ab;tEÅ&m,fuif;&Sif;rI &Sd r&Sd? avhvm&efñTefMum;csufrsm;udk vdkufemrI &Sd? r&Sdudk q&mru
rsufjcnfrjywf Munfh½Iwnfhrwfay;&ef vdktyfygonf/
10 11
'kwd,wef; 'kwd,wef;

avhvma&;c&D;tNyD; uav;rsm;udk tkypf k (4) pk zJUG apygrnf/ tkypf ik ,ftwGi;f wpfa,mufcsi;f awGU&Scd suf
rsm;udk aqG;aEG;pkpnf;apygrnf/ aqG;aEG;csufrsm;udk twef;odkYjyefvnfwifjyapygrnf/ ('kwd,wef;t&G,f
jzpfaomaMumifh avhvmrIrsm;pkpnf;&mwGif pmjzifha&;om;Edkif&ef cufcJEdkifygonf/ ½kyfyHkrsm;a&;qJGapNyD;vnf;
rSwfwrf;wifapEdkifygonf/ awGU&Sdcsufrsm; rsm;EdkiforQ rsm;rsm;pkaqmif;&ef tm;ay;yg/ odkYaomf odyfrsm;rsm;
BuD; rarQmfvifhxm;ygESifh/ uav;wdkY avhvmawGU&Sdcsufrsm;udkom aqG;aEG;ap&efjzpfygonf/) vdktyfonf
rsm;udk q&mru jznfhpGufaqG;aEG;ay;Edkifygonf/

8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;
uav;wpfa,mufpDtm; A4 t&G,f pm&Gufwpf&GufpDESifh a&mifpHkcJwHrsm;ay;NyD; ]]rdrdavhvmcJhaom
ywf0ef;usifwGifawGU&Sdaom owå0grsm;ESifhtyifrsm;}} [laomacgif;pOfjzifh o½kyfazmfyHka&;qJGapygrnf/

1/ acgif;pOf ]]jrefrmEdkifiH&Sd ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;aexdkifusufpm;&m t"dua'orsm;}}

2/ twef; 'kwd,wef;/

3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmudkoif,lNyD;aomtcg uav;rsm;onf


(1) jrefrmEdkifiH&Sd ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;aexdkifusufpm;&mt"duae&mrsm;
(ukef;ydkif;ESifha&ydkif;) udk azmfxkwfowfrSwfajymjyEdkifygrnf/

4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf? (2) csdef/

5/ vdktyfaomypönf;rsm; jrefrmEdkifiHajryHk/
jrefrmEdkifiH&Sd ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;aexdkifusufpm;&m t"dua'orsm; (ukef;ydkif;
a'orsm;) ajryHk/
jrefrmEdkifiH&Sd ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;aexdkifusufpm;&m t"dua'orsm; (a&ydkif;
a'orsm;) ajryHk/

6/ oifMum;oif,lrI ajryHkudkMunfh½Iavhvmenf;/
enf;vrf;rsm;

7/ oif,lrIvkyfief;rsm;
atmufygar;cGef;rsm;jzifhaqG;aEG;NyD; oifcef;pmudk tpysKd;ygrnf/

q&mr / / (jrefrmjynfajryHu
k kd toH;k jyKNyD;) uav;wdYkaexdik &f ma'ou b,fNrdKUe,f? b,fwikd ;f a'oBuD; q&mr / / q&mr&JU Zmwduawmh (ajryHkay:wGif csif;jynfe,fudkaxmufjyNyD;) csif;jynfe,fuyg/
jynfe,frSm&SdovJ ajymMuygOD;/ vmNyD; ajryHkrSmjyygOD;/ csif;jynfe,fu awmifwef;a'oyg/ 'gaMumifh q&mrwdkYcsif;jynfe,frSm&SdwJh ZD0rsKd;pHkrsKd;uJG
uav;rsm; / / (aexdkif&ma'otvdkuf ajzqdkMuygrnf/) ajryHkay:rSm &SmazGawGU&Sd&ef q&mru ulnDyHhydk; awGu uav;wdkYa'orSm&SdwJh ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGawGeJY wlEdkifyghrvm;/
ay;ygrnf/ uav;rsm; / / rwlEdkifygbl; q&mr/
12 13
'kwd,wef; 'kwd,wef;

8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;
ay;xm;aomajryHk (2) ckrSm oufqdkif&m a'otñTef;rsm; a&;ay;yg/

q&mr / / [kwfw,f/ 'gaMumifh jrefrmEdkifiHrSm uJGjym;jcm;em;wJh ZD0rsKd;pHkrsKd;uJGrsm;udk pepfwus


rSww f rf;wifEikd zf Ykd t"dua'oawGukd owfrw S xf m;ygw,f/ t"du ZD0rsKd;pHrk sK;d uJaG 'orsm;udk
ukef;ydkif;a'oeJY a&ydkif;a'orsm;vdkY (2) ydkif;cJGjcm;Edkifygw,f/ (jrefrmEdkifiH ZD0rsKd;pHkrsKd;uJG
ukef;ydkif;a'orsm;jyajryHkudkjyNyD;) 'DyHkrSm a'ob,fESpfckawGU&ovJ/ b,fa'oawGvJ/
uav;rsm; / / a'o (8) ck awGU&ygw,f/ txuf{&m0wD? txufcsif;wGi;f ? atmufcsif;wGi;f ? csif;awmif?
&cdkif½dk;r? yJcl;½dk;r? taemuf&Srf;½dk;reJY weoFm&Da'owdkY jzpfygw,f/
q&mr / / uJ? tckZ0D rsKd;pHrk sKd;uJrG sm; a&ydik ;f a'orsm;udk 'DajryHrk mS avhvmMu&atmif/ a&ydik ;f a'oqdw k m
t"dutm;jzifh jrpfawGem;rSm&SdwJht&yfa'oawGudk owfrSwfxm;wmjzpfygw,f/ 'DyHkrSma&m
a'ob,fESpfckawGU&ovJ/ b,fa'oawGvJ/
uav;rsm; / / jrpfaMumif;wpfavsmuf (4) ae&meJY urf;½dk;wef;a'o (2) ae&m awGU&ygw,f/ oHvGif?
csif;wGif;? {&m0wDeJY ppfawmif;jrpfa'orsm;eJY weoFm&DeJY &cdkifurf;½dk;wef;a'orsm; jzpf
ygw,f/

14 15
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]]aerS&aompGrf;tif}}

2/ twef; 'kwd,wef;/

3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf


(1) aerS&&SdaompGrf;tifrsm;udk azmfjywwfygrnf/
(2) tcsdKUaomta&mifrsm; (ta&mif&ifhrsm;) onfaerS&&SdaompGrf;tifudk
ydkrdkpkyf,lxdef;odrf;EdkifaMumif; ajymjywwfygrnf/

4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/

5/ vdktyfaomypönf;rsm; aerS&aompGrf;tifvkyfief;ay;pm&Guf/

6/ oifMum;oif,lrI á ar;cGef;ar;NyD;aqG;aEG;enf;?
enf;vrf;rsm; á vufawGUvkyfief;rsm;vkyfaqmifapenf;jzifh &SmazGawGU&Sdapaomenf;/

7/ oif,lrIvkyfief;
atmufygoDcsif;udk uav;rsm;ESifhtwloDqdkNyD; trlt&mjyKvkyfygrnf/

aerif;BuD;xGufvdkYvm? vlom;rsm;twGufyg/
vrif;BuD;xGufvdkYvm vlom;rsm;twGufyg/

Energy
Mu,fuav;rsm;vif;vufwm wdkYtm;vHk;twGufyg/
vSywJhurÇm wdkYuav;rsm;twGufyg/

atmufygar;cGef;rsm;ar;NyD; aqG;aEG;ygrnf/
pGrf;tif q&mr / / aerS bmpGrf;tifawG&&SdovJ/
uav;rsm; / / (tajztrsKd;rsKd;jzpfEdkif) tylpGrf;tif? tvif;pGrf;tif? taEG;"mwf pojzifh trsKd;rsKd;jzpfEdkif
ygw,f/
q&mr / / aerS&wJhpGrf;tifudk pkyf,lxdef;odrf;xm;Edkifygovm;/ xdef;odrf;xm;EdkifaMumif; b,fvdk
odEdkifovJ/
uav;rsm; / / pky,
f xl ed ;f odr;f xm;Edik yf gw,f/ (tajztrsK;d rsK;d jzpfEikd )f aeylxx
J ;D aqmif;oGm;&if xD;&Guu
f
aeylaMumifh ylvmygw,f/ t0wfpdkawGudk aea&mifatmufrSmvSef;&if ajcmufNyD; t0wfawG
ylvmygw,f pojzifh trsKd;rsKd;jzpfEdkifygw,f/

16 17
'kwd,wef; 'kwd,wef;

aerSxGufvmwJhpGrf;tifudk xdef;odrf;xm;EdkifaMumif; atmufygtwdkif; vufawGUavhvmapygrnf/ 8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;?


vkyfief;vkyfaqmif&ef nTefMum;csufrsm;udkay;NyD; aqG;aEG;ygrnf/ vufawGUvkyfief; aqmif&Gufapygrnf/ atmufygar;cGef;rsm;udkajzqdkyg/
vufawGUvkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;rS awGU&Sdcsufrsm;udk twef;wGif;rSm jyefvnfaqG;aEG;apygrnf/
vkyfief; A ESifh B wGif a&aiGUysHwm
a&aiGUysH&m bmaMumifhvJ
vkyfief;vkyfaqmif&ef ñTefMum;csuf/ b,ft0wfu
tqifh (1) jy'g;wdkif (tylcsdefwdkif;ud&d,m) (3) acsmif;udk aeylylatmufwGifxm;yg/ a&pdkaeaom t0wf(2) txnfteuf (1) xnfudk ydkjrefovJ
tqifh (2) yHkwGifjyxm;onfhtwdkif; jy'g;wdkif (1) acsmif;atmufajcrSm&Sdaomtzkav;udk pm&Guftrnf; aea&mifwiG v
f eS ;f onf/ tjcm;(1)xnfukd t&dyx
f w
J iG v
f eS ;f onf/
jzifh zHk;tkyfyg/ tjcm; (1) acsmif;udk pm&GuftjzLjzifh zHk;tkyfyg/ usefwpfacsmif;udk bmrSrvkyf
ygESifh/
tqifh (3) b,fjy'g;wdkif[m tylqHk;jzpfvJqdkwm cefYrSef;cdkif;yg/ tylqHk; jy'g;wdkifudk eHygwf (1) [k
wyfyg/ tpDtpOftvdkuf eHygwfwyfyg/ cefYrSef;csufudk owfrSwfxm;onfhae&mwGif csa&;
cdkif;xm;yg/
tqifh (4) rdepf tenf;i,f (3-4) rdepfcefY apmifhyg/
tqifh (5) tyl&SdefaMumifh jy'g;wdkifrSm tylcsdefjywJhae&mudk aq;a&mifjc,fcdkif;yg/ rSwfwrf;wifxm;yg/
tqifh (6) rnfonfhjy'g;wdkifu tylqHk;jzpfovJ[laom &v'fudkMunfhNyD; rdrdcefYrSef;xm;csuf rSef
rrSefudk ppfaq;yg/ tcsdKUta&mifrsm; (ta&mif&ifhrsm;) onf aerS&&Sdaom pGrf;tifudk wlnDaom wD&SyftusÐ (4) xnfwkdYudk? a&yHk;xJwGif twla&pdrfxm;NyD;aemuf yHkwGifjyxm;onfh ae&m (4)
ydrk pkd yk ,
f x
l ed ;f odr;f xm;Edik af Mumif; aqG;aEG;NyD; tESpfcsKyfygrnf/ ae&mwGif wD&SyfawGudk ajcmufatmifvSef;xm;vdkufonf/

(u) ajcmufonfhEIef;ay:rlwnfNyD; wD&SyfawGudk tpDpOfusatmifpDay;yg/ aemuftusqHk;ajcmufrnfhwD&SyfrS


pwifpDpOfay;yg/

tajz/ / ..........................................................................................................
(aemuftusqHk;rSajcmuf) (tjrefqHk;ajcmuf)

(c) txufygprf;oyfrIrS a&aiGUjyefapaom tajctae (2) &yfudk azmfjyyg/

(1)/ / ..........................................................................................................

(2)/ / ..........................................................................................................

18 19
'kwd,wef; 'kwd,wef;

q&mr / / tvGefylaom aEG&moDwGif ta&mifazsmhazsmh t0wftxnfrsm;udk bmaMumifh 0wfqifoifh


ovJ/
uav;rsm; / / ta&mif&ifhrsm;[m tylpkyf,lxdef;odrf;EdkifrIrsm;NyD; 0wfqif&mrSm ydkylapygw,f/ ta&mifazsmh
rsm;uawmh tyludk pkyf,lxdef;odrf;xm;rI enf;ygw,f/ 'gaMumifh t0wf0wf&mrSm tyl
oufomapygw,f/ 'gaMumifh tvGefyljyif;wJh aEG&moDrSmqdk&if ta&mifazsmhrsm;udkom
a&G;cs,f0wfqifoifhygw,f/

Soil
ajrqDvTm

20 21
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]]t"duajrtrsKd;tpm; (3) rsKd;}}

2/ twef; 'kwd,wef;/
3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf
(1) erlem,lxm;onfhajrrsKd;tpm; (3) rsKd;jzpfonfh (1) oJajr? (2) Ekef;ajr
ESifh (3) &THUap;ajrwdkY\ wlnDcsufrsm;ESifh uJGjym;csufrsm;udk avhvmMunfh½I
ajymjywwfygrnf/
4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/

5/ vdktyfaomypönf;rsm; (1) oJajr? (2) Ekef;ajr ESifh (3) &HTUap;ajrwdkY\ erlemrsm;?


(erlemr&Edkifygu yHkqJGxm;aom yHkrsm;)
6/ oifMum;oif,lrI á ar;cGef;ar;NyD; aqG;aEG;enf;?
enf;vrf;rsm; á vufawGUprf;oyf vkyfudkifenf;/
(twwfEdkifqHk; ajrerlemypönf;ppfrsm;udk &SmazGpkaqmif;xm;&ef vdkygw,f/ r&Edkifygu
7/ oif,lrIvkyfief;rsm; ½kyfyHkrsm;oHk;&efjzpfygw,f/ ajrerlemrsm;udk uav;tm;vHk; xdawGUudkifwG,f prf;oyfEdkif&ef
uav;rsm;udkatmufygar;cGef;rsm;ar;NyD;oifcef;pmudktpysdK;ygrnf/ jzpfygw,f/ ajrerlemrsm;udk uav;tm;vHk; prf;oyfvkyfudkifcGifh&atmif pDpOfxm;&ef
vdktyfygw,f/) bmawGawGUovJ ajymjyMuygOD;/
q&mr / / uav;wdkYausmif;0if;rSm&SdwJhajrtrsKd;tpm;u bmtrsKd;tpm;vJ/ uav;rsm; / / avhvmawGU&Sdcsufrsm;udk wpfa,mufcsif; tvSnfhusajymjyygonf/
uav;rsm; / / (a'ouGmjcm;csufay:rlwnfNyD; tajztrsKd;rsKd;jzpfEdkifygonf/) oJajr? Ekef;ajr? &HTUap;ajr? q&mr / / uav;rsm;\ awGU&Sdcsufrsm;udk atmufygZ,m;uGufwGif rSwfwrf;wifygrnf/
ajr0g? ajreD? ausmufp&pfajr? pojzifhtajztrsKd;rsKd;jzpfEdkifygonf/
q&mr / / tJ'DajrrSmyg0ifwJht&mawGu bmawGvJ/ &HTUajr oJajr Ekef;ajr
uav;rsm; / / "mwfowåKawG? ouf&t dS aumifi,fav;awG? a&? av wdYk jzpfygw,f/ (uav;rsm; rodygu
ndKrnf;aomta&mif jzLvTvTta&mif ndKazsmhazsmhta&mif
q&mrrS jznfhpGufay;&efjzpfygw,f/)
q&mr / / at;? [kww f ,f/ ajrBuD;awGtm;vH;k rSm wlnw
D t
hJ csuaf wG&w dS ,f/ ajrBuD;xJrmS owåK"mwf pdkpGwf? &HTUyg0ifrIrsm;&if ydkap;uyf ajcmufaoGU tpdk"mwftenf;i,f&Sd? rGrGav;
awG? ouf&t dS aumifi,fuav;awG? a&eJY avwdkYyg0ifw,fqdkwJh tcsufuawmh wlygw,f/
'gayr,fh yg0ifwJht&mawG aygif;pyfaeyHkawG? tcsKd;tpm;awGrwlwJhtcg ajrtrsKd;tpm;awG a&xdef;EdkifrItm;aumif; a&xdef;odrf;EdkifrItm;enf; a&xdef;odrf;EdkifrItoifhtwifh
[m a'otvdkuf uJGjym;jcm;em;oGm;ygw,f/ Oyrm-yifv,faomifurf; a'orSmqdk&if
ajrqDtm[m&yg0ifrIoifhwifh ajrqDtm[m&yg0ifrItm;enf; ajrqDtm[m&yg0ifrIrsm;
oJajrawG rsm;ygw,f/ awmifay:a'oawGrSmqdk&if xHk;ausmufajrawG rsm;Edkifygw,f/
Mopaw;vswdkufrSm&SdwJh e,lZDvefEdkifiHwpfEdkifiHwnf;rSmyif ajrtrsKd;tpm;aygif; (2000)
ausmf &Sdygw,f/ vdktyfaom tcsuftvufrsm;udk q&mru jznfhpGufaqG;aEG;ygrnf/
uav;rsm; / / 'gqdk&if jrefrmEdkifiHrSma&m ajrtrsKd;tpm; b,favmuf&SdygovJ q&mr/
q&mr / / jrefrmEdkifiHrSm ajrtrsKd;tpm; tMurf;zsif; (24) rsKd;avmuf&Sdw,fvdkY ynm&SifawG avhvm 8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;
rSwfwrf;wifxm;wm od&ygw,f/ 'gayr,fh jrefrmEdkifiH[m urf;½dk;wef;a'o? awmifay: atmufygar;cGef;rsm;ar;NyD; aqG;aEG;ajzqdkapygrnf/
a'o? ajrjyefYcsKdifh0Srf;a'o pwJha'oawGeJY trsKd;rsKd;zJGUpnf;xm;awmh a'otvdkuf uJGjym;
jcm;em;aewJh ajrtrsKd;tpm; trsm;BuD;&SdrSmyg/ 'DaeYoifcef;pmtwGufawmh uav;wdkY q&mr / / ajrBuD;trsKd;tpm; b,fESpfrsKd;&SdovJ/
udk,fwdkif Munfh½IavhvmzdkY q&mr t"duajrtrsKd;tpm; (3) rsKd;udk ,lvmygw,f/ avhvm uav;rsm; / / (ajrBuD;trsKd;tpm;trsm;BuD;&Sdygonf)/ ajrBuD;wGifyg0ifaomt&mawG zJGUpnf;yHkrwl?
udkifwG,fMunfhMu&atmifaemf/ ae&ma'orwlwJhtwGuf ajrtrsKd;tpm; trsKd;rsKd;&SdEdkifygonf/
22 23
'kwd,wef; 'kwd,wef;

q&mr / / t"duajrtrsKd;tpm;rsm;udk azmfjyyg/


uav;rsm; / / &HTUajr oJajr? Ekef;ajr/
q&mr / / tJ'Dajr (3) rsKd;&JU uGmjcm;csufawGudk azmfjyyg/

&HTUajr oJajr Ekef;ajr


ndKrnf;aomta&mif jzLvTvTta&mif ndKazsmhazsmhta&mif
pdkpGwf? &HTUyg0ifrIrsm;&if ydkap;uyf ajcmufaoGU tpdk"mwftenf;i,f&Sd? rGrGav;
a&xdef;EdkifrItm;aumif; a&xdef;odrf;EdkifrItm;enf; a&xdef;odrf;EdkifrItoifhtwifh
ajrqDtm[m&yg0ifrIoifhwifh ajrqDtm[m&yg0ifrItm;enf; ajrqDtm[m&yg0ifrIrsm;

Water
a&

24 25
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]]a&udkacRwmoHk;pGJjcif;}}

2/ twef; 'kwd,wef;/

3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf


(1) a&udk wef;zdk;xm;wwfvmrnf/
(2) a&udk tavtvGifhr&Sdatmif oHk;pGJwwfrnf/
4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/

5/ vdktyfaomypönf;rsm; a& (1) bl; (odkYr[kwf) (1) cGuf

6/ oifMum;oif,lrI vufawGUvkyfaqmifenf;? cefYrSef;awG;awmjcif;/


enf;vrf;rsm;

7/ oif,lrIvkyfief;
ausmif;upm;uGif; (odkY) pmoifcef;twGif; us,f0ef;aomae&mwGif ausmif;om;rsm;tm;pkpnf;apí
tkyfpkwpfpkvQif 5 a,muf (odkY) 6 a,mufpD vlOD;a& tay:rlwnfí tkyfpkrsm;zGJUyg/ (Oyrm-ausmif;om;OD;a&
20 cefY&Sdaom pmoifcef;twGuf 5 a,muftzGJU 4 tkyfpk &&Sdrnfjzpfonf/) tkyfpktzGJUrsm;tm; tzGJUwpfckvQif
wpfwef;pD pDwef;apygrnf/ xdkYaemuf q&mru upm;enf;tm;&Sif;jyygrnf/

q&mr / / uav;wdkYa&/ tzGJUav;awG zGJUNyD;NyDqdkawmh q&mrwdkY upm;enf;av; pMur,f/ uav;


wdkY&JUtzGJUrSm&SdwJh a&SUqHk;u om;om;^rD;rD;&JU vufckyfxJudk q&mru a&xnfhay;r,f/
tJh'Dtcgus a&SUqHk;u om;om;^rD;rD;awGu udk,fhaemufrSm&SdwJh oli,fcsif;&JUvufxJudk
a&av;awGa&mufatmif xnfhay;&r,f/ wpfa,mufNyD; wpfa,muf udk,fhaemufrSm&SdwJh
oli,fcsif;awGukd a&av;awGxnfah y;&if; aemufq;kH uoli,fcsif;&JUvufxJ a&a&mufatmif
xnfhay;oGm;r,faemf/ (vufawGUvkyfaqmifjcif;)
q&mr / / uJ? uav;wdkYa&/ uav;wdkY&JUtzGJUrSm&SdwJh aemufqHk;wef;u oli,fcsif;qDudk a&a&muf
atmif ydkYay;Edkifvm;/
(q&mru tzGJUtm;vHk;&JU a&SUqHk;u uav;awG vufckyfxJudk a&xnfhay;&if; aemufqHk;u uav;awG&JU uav;rsm; / / ydkYay;Edkifygw,f/ ydkYray;Edkifygbl;/
vufxJ a&a&muf^ra&muf apmihfMunhfaeygr,f/ tcsKdUu vrf;wpf0ufavmufrSmwif a&ukefoGm;r,f/ q&mr / / wcsdKUu ydkYay;EdkifjyD; wcsdKUu bmvdkYrydkYay;EdkifwmvJ odvm;/ (pOf;pm;apjcif;)
wcsKdUuvnf; aemufq;kH uav;qD a&a&mufatmifxnfEh ikd rf ,f/ tJ'h t
D zGUJ awGtm;vH;k udk rSwo
f m;xm;NyD;aemuf uav;rsm; / / (uav;rsm;tm; pOf;pm;apjyD;aemuf) (yxruav;tzGJU) a&awGrzdwfatmif aocsm
a&udk acRwmoHk;pGJoifhwJhtaMumif; pwifaqG;aEG;ygrnf/) *½kwpdkufo,fvdkYyg q&mr/
q&mr / / (rydkYEdkifwJhtkyfpku uav;rsm;udkar;&ef) om;om;^rD;rD;wdkYtzGJUrSm b,folqDudk aemufqHk;
ydkYay;EdkifcJhvJ/)
uav;rsm; / / armifarmifqDudk a&mufygw,fq&mr/ (tzGJU\ tv,favmufrS uav;trnf Oyrm)
q&mr / / [kwfw,f uav;wdkY&JU / ausmfausmf (tzGJU\ aemufqHk;rS uav;trnf Oyrm) qDudk
a&ra&mufbJ armifarmifqDudkyJ bmvdkYa&mufwmvJqdkawmh a&SUu om;om;^ rD;rD;wdkY
a&ydYk ay;wke;f u vufxu J a&awGu tjyifut kd rsm;BuD;zdwu
f susefcv
hJ Ykd armifarmifq
h rD mS wif
26 27
'kwd,wef; 'kwd,wef;

a&ukefoGm;wmuG,fh/ 'gayr,fh yxruav;wdkYtzGJUrSmawmh vufxJua&awG trsm;BuD; 1/ acgif;pOf ]]oHk;NyD;aoma&rsm;udk tusdK;&SdpGmjyefvnftoHk;csjcif;}}


rzdwfbJ om;om;^rD;rD;wdkYoli,fcsif;awGudkay;cJhvkdY aemufqHk;u udkudk (yxrtzGJU aemuf
qHk; uav;trnf Oyrm) qDudka&udk ay;Edkifwmaygh/ 2/ twef; 'kwd,wef;/
q&mr / / q&mrwdkY urÇmBuD;rSmvnf; tJh'DvdkyJuav;wdkY&JU/ q&mrwdkYtxJrSm a&raomufwJhol?
a&rcsKd;wJholawG&Sdvm;/ 3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf
uav;rsm; / / r&Sdygbl;/ (1) oHk;NyD;aoma&rsm;udk tusdK;&SdpGmjyefvnftoHk;jyKaom enf;vrf;rsm;udk
q&mr / / rSefwmayghuG,f/ wpfaeYwpfaeY a&aomufwJholawG? a&csKd;wJholawGu trsm;BuD;qdkawmh em;vnftoHk;jyKwwfygrnf/
cke om;om;^rD;rD;wdkY upm;wJhenf;av;vdk a&aomuf&ifvnf; trsm;BuD;zdwfwmwdkY? (2) oHk;NyD;aoma&rsm;udk jyefvnfoHk;onfhtwGuf &&SdEdkifaomtusdK;rsm;udk
rukefwJha&awG oGefypfwmwdkY? a&csKd;&ifvnf; a&awGtrsm;BuD; avmif;csKd;wmwdkY vkyf ajymjywwfygrnf/
vkduf&if om;om;^rD;rD;wdkYqDrSmyJ a&awGtrsm;BuD; ukefoGm;rSmayghuG,f/ tJ'Dvdkqdk&if 4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/
aemufvlawGu ausmfausmfhvkdyJ a&r&bl;jzpfrSmaygh/ (uav;rsm;em;vnfatmif&Sif;jyjcif;)
q&mr / / uJ? uav;wdkYa&/ q&mrwdkYu aemufuvlawGtwGuf a&ay;oifhvm;^ray;oifhbl;vm;/ 5/ vdktyfaomypönf;rsm; toHk;jyKNyD;a&udkoG,fwef;vsuf rdom;pkpm;oHk;&efoD;ESH pdkufysKd;xm;aomyHk/
uav;rsm; / / ay;oifhygw,f/
6/ oifMum;oif,lrI Munfh½Iavhvmenf;? ½kyfyHkjyvsufaqG;aEG;aomenf;/
q&mr / / [kwfjyD/ tJh'Dvdkqdk om;om;^rD;rD;wdkYvufxJrSmyJ a&awG trsm;BuD;rukefoGm;atmif a&
enf;vrf;rsm;
aomuf&if ukefoavmufyJaomufyg/ a&awGudk roGefypfygeJY/ a&csKd;&ifvnf; pepfwuseJY
csKd;Mu&r,faemf/ oabmwlvm;/ 7/ oif,lrIvkyfief;
uav;rsm; / / wlygw,f q&mr/ atmufygar;cGef;rsm;jzifh tpysdK;aqG;aEG;ygrnf/
8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif; q&mr / / uav;wdkY? tdrfrSma&csKd;&if b,frSma&csKd;MuovJ/ vlawG tdrfrSma&csKd;w,fqdk&if b,fvdk
atmufygtwdkif; EIwfar;EIwfajzjzifh ppfaq;ygrnf/ «q&mrESifhuav;rsm; twef;xJjyefa&mufaomtcg(odkY) a&csKd;wmrsKd; awGUzl;ovJ/
rdrdwdkYxdkifcHkrsm;wGif ae&m,ljyD;aomtcg» uav;rsm; / / om;wdkYuawmh tdrfrSma&csKd;&if tdk;xJrSm&SdwJha&udk cyfNyD;csKd;ygw,f q&mr/ tjcm;vlawG
vnf; wdik u f aD wG? td;k awGxrJ mS xnfah vSmifxm;wJah &udk cyfcsKd;wmrsKd; awGUzl;ygw,fq&mr/
q&mr / / 'DaeYuav;wdkY bmupm;enf;aqmhcJhMuovJ/ q&mr / / [kwfvm;? tJ'Dvdk a&awGudkcyfcsKd;awmh jrefjrefcyfcsKd;ovm;? jznf;jznf;cyfcsKd;ovm;/
uav;rsm; / / a&ay;enf; (odkY) a&upm;enf;(odkY) a&o,fenf;/ csKd;vdkufwJha&awGu bmjzpfoGm;ovJ/ b,fa&mufukefovJ/
q&mr / / tJh'Dupm;enf;rSma&udk aemufqHk;u oli,fcsif;qDa&mufatmif b,fvdkay;&rvJ/ uav;rsm; / / om;wdkYuawmha&csKd;&if jrefjrefcyfcsKd;ygw,f q&mr/ tJ'DvdkcsKd;rS tm;&ygw,f/
uav;rsm; / / vufxJua&udk trsm;BuD;rzdwfusatmif *½kwpdkufay;&ygr,f/ q&mr / / jrefjrefcyfcsKd;vdkufwJh a&awG[m udk,fay:uswm rsm;ovm;? 'grSr[kwf ab;uswm rsm;
q&mr / / [kwfNyD tJhvdkyJ/ om;wkdYorD;wdkYoHk;wJh a&awGudk tjcm;olawGvnf; oHk;vdkY&atmif b,fvdk ovm;/
oHk;rvJ/ uav;rsm; / / tJ'gawmh om;wdkYudk,fwdkif rjrifawmh rodygbl;/ udk,fay:usw,fxifygw,f q&mr/
uav;rsm; / / enf;enf;yJoHk;&ygr,f (odkY) rzdwfatmif oHk;&ygr,f (odkY) trsm;BuD; roHk;&ygbl;/ (odkY) q&mr / / om;wdkYjrefjrefcyfcsKd;vdkufwJha&awG[m udk,fay:uswmrsKd;&Sdovdk udk,fudkausmfNyD; ab;rSm
vdkoavmufyJ oHk;&ygr,f/ usukefwm trsm;BuD;jzpfygw,f/ a&awG ab;rSmtrsm;BuD;usukefwm a&awGqHk;½HI;oGm;wm
aygh/ om;wdkYudk,fwdkifa&csKd;awmh rjrifEdkifayr,fh? oli,fcsif;awG a&csKd;wJhtcg owdxm;
avhvmMunfhaygh/ NyD;awmh csKd;vdkufwJha&awGu bmjzpfoGm;ovJ/ b,fa&mufukefovJ/
uav;rsm; / / csKd;vdkufwJh a&awGu ajrBuD;ay:a&mufNyD; pD;qif;oGm;ygw,f q&mr/ edrfhwJhae&modkY
pD;qif;oGm;ygw,f/ wcsdKUae&mrSmqdk&if ajray:rSm a&awGtdkifjzpfaewmawmif awGU&wwf
ygw,f/
q&mr / / a&csKd;vdkufvdkY ajrBuD;ay:usoGm;wJha&awGudk jyefoHk;vdkY&Edkifao;vm;/
uav;rsm; / / ajrBuD;ay:usoGm;wJha&awGudk jyefoHk;vdkYr&awmhygbl; q&mr/ ajrawGeJY a&moGm;NyDjzpfvdkY
jyefoHk;vdkYr&awmhygbl; q&mr/
28 29
'kwd,wef; 'kwd,wef;

q&mr / / ajrawGeJYa&moGm;wJha&awGu vlawGtwGuf jyefoHk;vdkYraumif;wmawmh rSefygw,f/ vlawG qdk&if a&cyf&wJhtvkyfvnf; oufomygw,f/ bl;yifu oD;wJhtoD;awGeJY? t&GufawGudk
twGuf wdkuf½dkufoHk;wmrsKd;r[kwfbJ tjcm;oG,f0dkufwJhenf;eJYaum jyefoHk;&if &Edkifvm;/ vwfvwfqwfqwf cl;pm;Edkifygw,f/ vwfvwfqwfqwf cl;csufpm;awmh ydkt&om
pOf;pm;MunfhygOD;? tJ'Dvdka&awGudkjyefoHk;wmrsKd; uav;wdkY awGUzl;ygovm;/ &Sdygw,f/ bl;oD;zdk;? bl;&Gufzdk;vnf; rukefawmhygbl;/
uav;rsm; / / aMomf/ orD;tbd;k wkYd trd rf mS a&csKd;vdu
k v
f Ykd ajrBuD;ay:usoGm;wJah &awGukd ajrmif;azmufay;NyD; q&mr / / orD;ajymwm odyfaumif;ygw,f/ csKd;vdkYajrrSm usukefwJha&awGudk pepfwusjyefoHk;&if
bl;yifrSma&&atmif vkyfay;xm;awmh bl;yifu odyfoefwmudk awGUzl;ygw,f q&mr/ a&ukefoufomw,f/ cyf&wmoufomw,f/ tyifuxGufvmwJhtoD;tESHawGudkvnf;
q&mr / / orD;awGUzl;wmudkjyefajymjywm odyfaumif;ygw,f/ orD;wdkYtbdk;tdrfrSmqdk&if bl;oD;wdkY? vwfvwfqwfqwf cl;pm;Edkifw,f/ toD;tESHtwGuf r0,f&awmh tukeftusvnf;
bl;&GufwdkY 0,fpm;p&mrvdkawmhbl;aygh/ [kwfvm;/ oufomwmaygh/ orD;tbd;k bl;yifpu kd w
f meJY 'Dyx
kH rJ mS tyifawGukd csK;d a&eJYpu
kd w
f mwlovm;
uav; / / tbdk;wdkYtdrfrSm bl;oD;wdkY? bl;ñGefYwdkYudk 0,fpm;p&m rvdkwJhtjyif orD;wdkYtdrfudkawmif MunfhMunfhMuygvdkY q&mruajym&if; jyifqifxm;wJh atmufygyHkudkjyygr,f/
tbdk;u bl;oD;awG? bl;ñGefYawGudk cl;NyD;ay;ao;w,f/ NyD;awmh tbdk;tdrfuxGufwJh uav;rsm; / / 'DyHkxJrSmawmh a&csKd;wJhae&meJY tyifpdkufwJhae&mawGudk a&ajrmif;oG,fay;xm;wmuawmh
bl;oD;eJY bl;ñGefYawGu csufpm;&if odyft&omaumif;wmyJ/ vwfvwfqwfqwf csufpm; wlygw,f/ pdu k w f t
hJ yifawGuawmh 'DyrkH mS bl;yifvnf;pdu k x
f m;w,f/ csOfaygifyifawGvnf;
wJhtwGuf t&omydkaumif;wmvdkY tbdk;uajymygw,f/ pdkufxm;w,f/ iSufaysmyifvnf; pdkufxm;ygw,f/ bl;yifeJY iSufaysmyifu toD;awGawmif
q&mr / / orD;tbd;k ajymwm rSew f ,forD;/ toD;tESaH wGqw kd m vwfvwfqwfqwfc;l NyD; csufpm;&if oD;aeygw,f/ tbdk;pdkufwmuawmh bl;yifwpfrsKd;wnf; jzpfygw,f/
t&omydk&Sdw,f/ 0,fxm;NyD; MumrScsufpm;&if t&omodyfraumif;awmhbl;/ NyD;awmh tJ'D q&mr / / yHkxJrSmawmh a&csKd;vdkufvdkY ajrrSmusoGm;wJha&udkoHk;NyD; pdkufwJhtyifawGuawmh ydkrsm;yg
bl;oD;awG&zdkYtwGuf tbdk;u b,fa&udkoHk;wmvJ/ w,f/ wu,fvdkY ajromcyfus,fus,f&Sdw,fqdk&if udk,fhNcHxJrSm bl;yif? csOfaygifyif?
uav; / / a&csKd;vdkufwJhtcg ajrBuD;ay:usoGm;wJh csKd;a&awGudk ajrmif;oG,fNyD;awmh bl;yifudk a&& iSufaysmyif pwJhtyifawGudk pdkufEdkifwmaygh/ tJ'Dvdk pdkufxm;r,fqdk&if toD;tESHawGudk
atmifvkyfay;xm;wmyg q&mr/ vwfvwfqwfqwf pm;Edkifw,f/ tJ'DtwGufvnf; ydkufqHrukefbl;/ tJ'Dvdk aumif;wJh
tusKd;aus;Zl;awG&wm bmaMumifhvJ/
uav;rsm; / / a&csKd;vdkufvdkY usoGm;wJha&awGudk tusKd;&Sdatmif b,fvdkjyefoHk;rvJpOf;pm;NyD; vkyfwJh
twGufjzpfygw,f q&mr/
q&mr / / at;? [kwfw,f/ csKd;vdkufvdkY ajrrSmusoGm;wJha&udkawmif pOf;pm;oHk;wwf&if tusdK;rsm;
w,fqdkwm uav;wdkYaumif;aumif;odoGm;NyDaygh/ uav;wdkYtdrfawGrSmvnf; tJ'Dpdwful;
udk erlem,lNyD; vkyfMurvm;/
uav;rsm; / / vkyfygr,f q&mr/

8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;?
atmufygar;cGef;rsm;udk aqG;aEG;ajzqdkapygrnf/

q&mr / / a&csKd;w,fqdk&if a&awGudkzvm;eJYcyfcsKd;wJhtcgrSm jrefjrefcyfavmif;csKd;wmeJY cyfjznf;jznf;


cyfavmif;csKd;wm b,fvdkcsKd;wmu a&ukefoufomapovJ/
uav;rsm; / / a&csKd;&mrSm cyfjznf;jznf;cyfavmif;csKd;wmumu a&udk udk,fay:usNyD; ab;xGufuswJha&
oufomapygw,f q&mr/
q&mr / / [kwfw,f/ orD;tbdk; bl;yifpdkufwJhtwGuf oD;oefYa& xyfrukefbl;aygh/ tJ'Dvdk oHk;NyD;wJh q&mr / / a&csKd;vdkufvdkYajrrSmusoGm;wJha&udk tusdK;&Sdatmif bmvdkjyefvnfoHk;Edkifao;ovJ/
a&awGudk vlawGtwGuf wdkuf½dkufjyefoHk;&if raumif;ayr,fh tyifawGtwGufawmh jyefoHk; uav;rsm; / / a&ajrmif;oG,fNyD; oD;yif? pm;yifawGpdkuf&mrSm jyefvnfoHk;Edkifygw,f/
Edkifygw,f/ q&mr / / a&csKd;vdkufvdkY ajrrSmusoGm;wJha&udk tyifawGpdkuf&mrSmjyefoHk;&if bmtusdK;aus;Zl;awG
q&mr / / orD;tbdk;vdk a&csKd;vdkufvdkYusoGm;wJha&udk jyefvnfoHk;wJhtwGuf bmtusKd;aus;Zl;awG &EdkifovJ/
&ovJorD;/ uav;rsm; / / a&csKd;vdkYajrrSmusoGm;wJha&udk jyefoHk;wJhtwGufa&aumif;awG tukefoufomygw,f/
uav; / / a&csKd;vdkufvdkY ajray:usoGm;wJha&udkvnf; jyefvnftoHk;jyK&ma&mufygw,f/ bl;yif a&udkcyf,l&w,fqdk&ifvnf; a&cyf&wmoufomapygw,f/ tyifawGu toD;tESHawGu
twGuf a&xyfuek pf &mrvdw k thJ wGuf a&ukevf nf; oufomygw,f/ csKd;a&udk cyf,&l w,f vwfqwfwJhtwGuf csufpm;&wmvnf; t&omaumif;ygw,f/ 0,frpm;&wJhtwGuf

30 31
'kwd,wef; 'kwd,wef;

tukeftusvnf; oufomygw,f/ tdrfeD;em;csif;? rdwfaqGawGudkvnf; NcHxGufoD;ESHawG


rQa0ay;pm;Edkifygw,f/ a&udkacRwm&mvnf; a&mufygw,f/ tusdK;&SdwmawGuawmh
trsm;BuD;yg q&mr/
q&mr / / uav;wdkYajymwmawG odyfaumif;w,f/ a&csKd;vdkufvdkY ajrrSmusoGm;wJha&udk pOf;pm;
oHk;wm tusKd;aus;Zl;odyfrsm;w,fqdkwm uav;wdkYaumif;aumif;em;vnfoGm;w,fqdk&if
uav;wdkYtdrfrSma&m jyefoHk;MurSmvm;/
uav;rsm; / / [kwfuJh/ jyefoHk;ygr,f q&mr/
q&mr / / at;? aumif;w,f/ jyefoHk;r,fajymvdkY q&mr0rf;omw,f/ obm0a&awGudk tusdK;&Sd&Sd
oHk;wm odyfaumif;ygw,f/ ywf0ef;usif&Sda&udk pepfwusxdef;odrf;oHk;&ma&mufygw,f/

Human Being and


Environment
vlom;ESifh ywf0ef;usif

32 33
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/acgif;pOf ]]oefY&Sif;wJh wdkYausmif;}} q&mr / / puúLpkwfawG? yvwfpwpftpawG? rkefYxkyfwJhtdwfawGu ausmif;0if;xJudk b,fvdka&muf


vmwmvJ/ opf&GufajcmufawGua&m ausmif;0if;xJ b,fvdka&mufvmwmvJ/
2/twef; 'kwd,wef;/ uav;rsm; / / puúLpkwaf wG? yvwfpwpftpawG? rkeYfxyk w f thJ w
d af wGuawmh ausmif;olausmifom;awGypfvYkd
ausmif;0if;xJa&mufaewmyg q&mr/ opf&GufajcmufawGuawmh opfyifu a<uuswmyg
3/oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf
q&mr/
(1) ausmif;oefY&Sif;atmiftrdIufrsm;pepfwus b,fvdkpGefYypf&r,fqdkwmudk
q&mr / / 'Dvdkqk&d if puúLpkwfawG? yvwfpwpftpawG? rkeYf xkyfwJhtdwfawGausmif;0if;xJrSm r&Sdatmif
ajymjywwfNyD; vufawGUvdkufemwwfygrnf/
bmvkyf&ifaumif;rvJ/ (jyóemajz&Sif;wwfatmif ar;cGef;ar;ay;jcif;)
(2) ausmif;oefY&Sif;atmif ausmif;ol ausmif;om;wdkif; wm0ef&SdaMumif;
uav;rsm; / / tJ'gawGudk ausmif;0if;xJypfwmrsKd;rvkyfbJ trdIufawGypfwJhae&mwpfck vkyfay;xm;&if
ajymjywwfrnf/
aumif;ygw,fq&mr/ ausmif;ol ausmif;om;wdkif; vdkufemzdkYvnf;vdkygw,f q&mr/
(3) trdIufrsm;udkaqG;jrnfhvG,faom trdIufrsm;ESifh raqG;vG,faom trdIuf
q&mr / / opfyifua<uuswJh opf&GufajcmufawG? opfudkif;ajcmufawGudka&m bmvkyfoifhovJ/
rsm;udk cJGjcm;ypfwwfygrnf/
uav;rsm; / / tJ'gawGudkawmh aeYwdkif;aumuf,lNyD; oefY&Sif;atmif trdIufypfwJhae&mrSm oGm;ypfoifh
4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/ ygw,f q&mr/
q&mr/ / uav;wdkYajymwm odyfaumif;w,f/ 'gaMumifh 'DaeYupNyD; yvwfpwpfpawG? rkefYxnfhwJh
5/ vdktyfaomypönf;rsm; yvwfpwpftdwfrsm;? trdIufxnfh&efawmif;rsm;? trdIufaumf&ef a*:jym;? yvwfpwpftdwfawGudk ypfzdkYtrdIufjcif;awmif;wpfck&,f? puúLpkwfawGeJY opf&Gufajcmuf?
trdIufvSnf;&ef wHjrufpnf;? trdIufxnfhypf&ef trIdufyHk;/ opfudkif; ajcmufawGypfzdkY trdIufjcif;awmif;wpfvHk;vnf; xm;ay;r,f/ tJ'Dvdk jcif;awmif;
(2) ck bmaMumifh oD;jcm;cJGxm;&w,fqdkwm uav;wdkY b,fvdkem;vnfovJ/
6/ oifMum;oif,lrI vufawGU Munfh½Iavhvmenf;/ aeYpOftrdIufrsm;aumufonfh vkyfief;udk
enf;vrf;rsm; vufawGUvkyfaqmifenf;/ vlwdkif;ausmif;0if;xJrSm trdIufrypf&ef vdkufem
enf;/ uav;rsm;ESifh aqG;aEG;enf;/ opf&GuftrdIufrsm;&Sif;&ef ]wpfpjrif
wpfpaumuf} rludk vufawGUvdkufemusifhoHk;enf;/

7/ oif,lrIvkyfief;/
atmufygar;cGef;rsm;jzifh tpysdK;aqG;aEG;ygrnf/

q&mr / / uJuav;wdkY q&mrwdkYtwef;xJrSm trdIufawGudk b,frSmypfovJ/


uav;rsm; / / trdIufawmif;xJrSm ypfygw,fq&mr/
q&mr / / tJ'Dvdk trdIufawmif;xJypfawmh twef;xJrSm trdIufawGjyefYusJaewmrsKd; awGU&vm;/ 'grS
r[kwf twef;wGif;rSm oefY&Sif;aeovm;/
uav;rsm; / / twef;xJrSm oefY&Sif;aeygw,f/ trdIufawGjyefYusJaewmrsKd; rawGU&ygbl;/
q&mr / / oefY&Sif;wmeJY trdIufawG½Iyfaewm b,f[mu aumif;ovJ/
uav;rsm; / / oefY&Sif;aewmu aumif;ygw,fq&mr/
q&mr / / twef;rSm trdIufawGr&SdbJ oefY&Sif;aeovdk ausmif;0if;uaum oefY&Sif;ae&if raumif;
bl;vm;/
uav;rsm; / / aumif;ygw,f q&mr/
q&mr / / tck wdkYausmif;0if;xJrSm oefY&Sif;aeovm;/ trdIufawG awGUae&ovm;/
uav;rsm; / / trdIufawGawGUaeygw,f q&mr/ uav;rsm; / / yvwfpwpftrdIufawGeJY tjcm;trdIufawGudk cJGxm;Edkifatmifvkyfwmyg q&mr/
q&mr / / trdIufawGu bmtrdIufawGvJ/ q&mr / / [kwfw,f/ 'gayrJh bmaMumifh oD;jcm;pDcJGxm;&wmvJ/
uav;rsm; / / puúLpkwfawG? yvwfpwpfpawG? rkefYxkyfwJhtdwfawG? opf&GufajcmufawG awGU&ygw,f uav;rsm; / / (bmrSjyefrajzwJhtwGuf)
q&mr/ q&mr / / puúLpwdkY? opf&GufajcmufwdkY opfudkif;ajcmufwdkYqdkwm ajrrSmjr§Kyfvdkuf&if rdk;a&? aewdkY
34 35
'kwd,wef; 'kwd,wef;

xdwJhtcg tcsdefodyfrMumbl;/ aqG;jrnfhoGm;ygw,f/ tJ'D aqG;oGm;wJhtcg ajraqG;tjzpf


tyifawGpdkuf&mrSm jyefvnfoHk;Edkifw,f/ 'gayr,fh yvwfpwpfuawmh ajrrSmjr§Kyf&ifvnf;
ESpfaygif;trsm;BuD;MumwJhtxd raqG;bl;/ acsmif;awGajrmif;awGxJ ypf&ifvnf; acsmif;awG?
a&ajrmif;awG ydwfqdkYukefwwfygw,f/ a&xJypfrd&ifvnf; yvwfpwpf tjzLpawGu
ig;awGpm;wJhtpmeJYwlawmh ig;awGu yvwfpwpfpawGudk olwdkYtpmxifNyD; pm;Muw,f/
'Dawmh ig;awGaoaMuwmawGjzpfw,f/
uav;rsm; / / trdIufawGudk a&mNyD;rD;½dIU&ifa&m q&mr/ om;wdkYtdrfem;u tbdk;qdk&if trdIufawGudkpkNyD;
aeYwdkif; NcHaxmifhrSmrD;½dIUwm om;awGUae&ygw,f/
q&mr / / uav;ar;wm odyfaumif;wJh ar;cGef;yg/ (uav;rsm; ar;cGef;ar;&Jatmif tm;ay;jcif;)
vlawGu oefY&iS ;f atmif wHjrufpnf;vSn;f Muygw,f/ tJ'v D kd trdu
I af wGajymifatmifvn
S ;f wm
NcH0if;oefY&Sif;zdkYaumif;wJh tavhtusifhyg/ NyD;awmh trdIufawGudk rD;½dIYypfMuygw,f/ rD;½dIY
vdkufwJhtcg bmawGxGufvmwm awGU&ovJ/
uav;rsm; / / rD;cdk;awGxGufvmygw,f/ NyD;awmh teYHvnf;an§mfygw,f q&mr/
q&mr / / tJ'DrD;cdk;awGudk avoifhwJhtcg½SLbl;vm;/ ½SLrdwJhtcg avu oefY&Sif;ovm;? roefY&Sif;bl;
vm;/ xGufvmwJhteHYua&m arT;ovm;? eHovm;/
uav;rsm; / / trdIufawGudk rD;½dIUvdkYxGufvmwJhrD;cdk;aiGUawGu roefY&Sif;ygbl;q&mr/ rD;cdk;awGudk½SLrd&if
acsmif;awmifqdk;ygw,f/ rsufpdawGvnf; pyfygw,f/ rsuf&nfawGawmif usvmwwfyg
w,f/ teHYuvnf; rarT;ygbl;/ an§mfygw,fq&mr/

36 37
'kwd,wef; 'kwd,wef;

q&mr / / tJ'Dvdkqdk&if trdIufawGudkrD;½dIUwm vkyfoifhovm;/ rvkyfoifhbl;vm;/ uav;rsm; / / rodygbl; q&mr/


uav;rsm; / / rD;r½dIUoifhygbl; q&mr/ rD;r½dIU&&if trdIufawGudk b,fvdkvkyfrvJ/ q&mr / / at;/ puúLawGqdkwm 0g;uaejyKvkyfwm/ puúLawGjzKef;wD;r,f/ AvmpmtkyfrSmygwJh
q&mr / / uav;wdkYar;wJhar;cGef;u odyfta&;BuD;ygw,f/ (uav;rsm;ar;aom ar;cGef;rsm; ta&; pm&GufawGudk pkwfNzJNyD; uav;upm;p&mawGvkyfr,fqdk&if 0g;yifawGudk csKd;zsufaewmeJY
BuD;aMumif; todtrSwfjyKay;jcif;) trdIufawGu aeYwdkif;xGufaew,f/ rD;½dIU&ifvnf; wlw,f/ puúLawGudk ESpfzufpvHk;pma&;Edkifayr,fh wpfzufwnf;rSmoma&;NyD; vTwfypfwm
raumif;bl;qdkawmh aeYpOfxGufvmwJhtrdIufawGudk bmvkyf&ifaumif;rvJqdkwm pOf;pm; vnf; puúLawGudk jzKef;wD;&ma&mufygw,f/ tJ'Dtavhtusifhuvnf; raumif;ygbl;/
p&maygh/ 0g;yifawGudk jzKef;wD;&ma&mufygw,f/
uav;rsm; / / om;wdkYawmh wcsdKUvlawGtrdIufawGudk acsmif;xJ? a&xJypfwmrsKd; awGUzl;ygw,f/ wcsdKUu
awmh tdrf0if;xJrSm wGif;wl;xm;NyD; wGif;xJtrdIufawG ypfwmrsKd;vnf; awGUzl;ygw,f/
q&mr / / a&xJypf&if yvwfpwpfawGukd ig;awGu olwYkdtpmxifNyD;pm;vdYk ig;awGaoukew f thJ aMumif;
q&mr ajymjyxm;NyD;NyDaemf/ useftrdIufawG a&xJypfwmudka&m uav;wdkY aumif;w,f
xifovm;/ bmaMumifhvJ/
uav;rsm; / / trdIufawGudk a&xJypfwm raumif;bl;vdkYxifygw,f q&mr/ bmaMumifhvJqdkawmh wcsKdU
vlawGu tJ'Da&awGudk aomufoHk;aevdkYyg/
q&mr / / uav;wdkYajymwm rSefygw,f/ tdrf0if;xJrSmyif ajrwGif;wl;xm;NyD;awmh trdIufawGudk
ypfwma&m uav;wdkYb,fvdk,lqovJ/
uav;rsm; / / tJ'DvdktrdIufawGudk tdrf0if;xJrSm wGif;wl;ypfwmawmh aumif;w,fxifygw,f q&mr/
trdIufawGvnf; vrf;ab;rSjyefYusJraeawmhbl;/ a&xJvnf; ypfp&mrvdkawmhbl;/ rD;½dIU
p&mvnf; rvdkawmhbl;/
q&mr / / uav;wdkYajymwmrSefygw,f/ 'gayr,fh tckacwfrSmu yvwfpwpfawGoHk;wm odyfrsm;vm
w,f/ yvwfpwpfu ESpfaygif;tMumBuD; (ESpfaygif; 500 rS 1000 txd) raqG;bJ aeEdkif
w,f/ 'Dawmh yvwfpwpfpawGudka&m b,fvdkvkyf&ifaumif;rvJ/
uav;rsm; / / (pOf;pm;&if; bmrSrajzwJhtwGuf)
q&mr / / yvwfpwpftdwfawGu wm&SnftoHk;cHawmh oHk;NyD;wJhyvwfpwpftdwfawGudk a&aq;NyD;
jyefvnfoHk;&ifvnf; trdIufrjzpfbJ jyefoHk;Edkifwmaygh/ yvwfpwpftdwfawGudk avQmhoHk;
wmvnf; aumif;wJhenf;vrf;wpfckjzpfygw,f/ avQmhoHk;awmh trdIufjzpfwm enf;wmaygh/
oHk;NyD;rvdkawmhvdkY ypfvdkufwJhyvwfpwpfpawGudk oD;oefYwGif;wl; jr§Kyf&ifvnf; aumif;yg
w,f/ NyD;awmh yvwfpwpftdwfawGudk bmeJYvkyfw,fqdkwm uav;wdkYodvm;/
uav;rsm; / / yvwfpwpftaphawGuae vkyfw,fvdkY Mum;zl;ygw,fq&mr/
q&mr / / tJ'DyvwfpwpfaphawGudk bmeJYvkyfxm;w,fqdkwma&m odovm;/
uav;rsm; / / rodygbl; q&mr/
q&mr / / yvwfpwpfaphawGqdkwm obm0t& ESpfaygif;rsm;pGmMumrSjzpfvmwJh a&eHrS xkwfxm;wm/
yvwfpwpfpawGudk rqifrjcifbJoHk;ae&if tJ'D"mwkypönf;awGudk jrefjrefukefatmif jzKef;
ypf&ma&mufygw,f/ csufcsif;tpm;jyefxdk;vdkYr&wJh obm0ypönf;awGudk jzKef;rypfoifhyg
bl;/ EdkifiHawmfawmfrsm;rsm;rSmawmh oHk;NyD;wJhyvwfpwpfawGudk jyefvnfNyD; vloHk;ukef
ypönf;awGvkyfwJhpepfudk usifhoHk;aeMuNyD/ 'dkYEdkifiHrSmawmh oHk;NyD;wJhyvwfpwpfawGudk jyef
vnfo;kH NyD; vlo;kH ukeyf pön;f awGvyk w
f m enf;aeao;w,f/ 'gaMumifh yvwfpwpftpawGukd
ajrrSmwl;jr§Kyfwm taumif;qHk;jzpfygw,f/ puúLawGudkvnf; rjzKef;oifhygbl;/ puúLawGudk
bmeJYvkyfxm;w,fqdkwma&m uav;wdkYodMuvm;/

38 39
'kwd,wef; 'kwd,wef;

uav;rsm; / / aeYpOfa<uuswJhopf&GufajcmufawGudka&m oefY&Sif;atmifb,fvdkvkyfoifhygovJ q&mr/ q&mr / / 'gqdk&if uav;wdkYtrdIufawGudk b,fvdkypfwm taumif;qHk;vJ/


q&mr / / opf&GufawGuawmh aeYpOfa<uaerSmyJ/ aeYpOfa<uaewJh opf&GufajcmufawGudk ra<uygeJYvdkY uav;rsm; / / trdIufawGudk wGif;wl;ajrrSmjr§Kyfwm taumif;qHk;jzpfygw,f/ aqG;vG,fwJh trdIufawGudk
wm;vdkYr&bl;/ 'Dawmh opf&GufajcmufawGudk ajymifatmif bmvkyfoifhovJ/ (q&mru ajrwGif;wpfck? raqG;vG,fwJh yvwfpwpftrdIufawGudk ajrwGif;wpfck wl;jr§Kyfoifhygw,f/
tajzray;ao;bJ uav;rsm; udk,fwdkifpOf;pm;vmatmif vrf;zGifhay;jcif;? uav;awG aqG;vG,fwJh trdIufawGu cPMum&if ajraqG;jyef&vdkY opfyifrsm;pdkuf&mrSm tJ'DajraqG;udk
taejzifh olwdkYay;aomtBuHtwdkif; vdkufemwwfMuygw,f/) jyefoHk;Edkifygw,f/ yvwfpwpftrdIufuawmh ESpfaygif;trsm;BuD;MumrS aqG;wJhtwGuf
uav;rsm; / / aeYpOf ausmif;rwufrD opf&GufajcmufawGudk aumufNyD; trdIufawmif;rSmxnfh&if opf&Guf yvwfpwpftrdIufawGenf;atmif yvwfpwpftdwfawGudk jyefvnfoefYNyD;oHk;wmrsKd;jyKvkyf
ajcmuftrdIufawG ausmif;0if;xJrSmr&SdawmhbJ oefY&Sif;oGm;rSmygq&mr/ oifhygw,f/ avQmhoHk;wmrsKd;vnf; vkyfoifhygw,f/
q&mr / / at;? orD;ajymwJhtBuH odyfaumif;w,f/ tJ'Dvdkjzpfatmif q&mra&m? uav;wdkYyg q&mr / / uav;wdkYajymwm odyfaumif;ygw,f/ tckacwfrSm yvwfpwpftdwfawGoHk;wmu odyf
]]trdIufpwpfpjrif wpfpaumuf}} wmrsKd;vkyf&if tm;vHk;vdkufemEdkifrSmvm;/ rsm;vmawmh yvwfpwpftdwfoHk;wmeJYywfoufvdkY aemufwpfBudrfaqG;aEG;r,f/ b,fvdk
uav;rsm; / / om;wdkYuawmh vdkufemEdkifygw,fq&mr/ orD;wdkYvnf; vdkufemEdkifygw,f q&mr/ oHk;&if aumif;w,f/ b,fvdkoHk;&if raumif;bl;qdkwm uav;wdkY od&wmaygh/ avmavm
q&mr / / tJ'Dvdk tm;vHk;oabmwlw,fqdk&if q&mr ]]wpfpjrif wpfpaumuf}} qdkwJh pmwef;av; q,frSmawmh om;wdkY orD;wdkYywf0ef;usifrSm yvwfpwpftdwfawGudk vlawG b,fvdkoHk;ae
a&;vmr,f/ tm;vHk;jrifomwJhae&mrSm uyfxm;r,f/ b,fae&mrSm uyfxm;&if aumif; w,fqdkwm avhvmxm;Muyg/ NyD;awmh ausmif;wpfausmif; oefY&Sif;atmif usef;rma&;eJY
rvJ/ tm;vHk;jrifEdkifrvJ/ (tvkyfudk uav;rsm;u olwdkYudk,fwdkifqHk;jzwfwJh tvkyfvdkY nDñGwfatmifbmawG oefY&Sif;zdkYvdkw,fqdkwmudkvnf; pOf;pm;vmcJhaemf/
jrifvmap&ef uav;wdkY\ oabmxm;rSwfcsufudk awmif;jcif;jzpfygw,f/)
uav;rsm; / / ausmif;t0if0u opfyifrSm uyfxm;&if tm;vHk;ausmif;vmwmeJYjrifygw,fq&mr/
q&mr / / at;? aumif;w,f/ reufzefupNyD; pmwef;vnf;uyfr,f/ trdIufawG wpfpjrif wpfp
aumufNyD; trdIufjcif;xJxnfhwJh ausmif;0if;oefY&Sif;a&;tvkyfudk pvkyfMur,fvdkY q&mru
ajymvdkufygrnf/ q&mrwdkYrSm ]tdrf? vrf;? &Gm? ausmif;? oefY&Sif;aMumif;pkaygif;trdIufodrf;}
qdkwJhpum;&Sdw,f/ ausmif;rSm ? vrf;rSm? tdrfrSmyg oefY&Sif;atmif vlwdkif;u wm0ef,l
vkyfoifhw,f/ ausmif;uawmh oefY&Sif;NyD; tdrfeJYvrf;rSm npfywfae&if aumif;yghrvm;/
'gaMumifh rdrdaMumifh tdrfrSm vrf;rSm? ausmif;rSm trdIufr&IyfapeJY/ trdIufawGY&if oefY&Sif;
atmif pepfwuspGefYypfMuyg/ tJ'gqdk&if uav;wdkY[m ywf0ef;usifavmuudk tvSqifwJh
uav;awG jzpfvmrSmyg/

8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;

q&mr / / ausmif;0if;oefY&Sif;atmif trdIufawGudk b,fvdkpGefYypfoihfovJ/


uav;rsm; / / trdIufawGudk trdIufjcif;awmif;rSm pepfwusypfoifhygw,f q&mr/
q&mr / / trdIufawGudk pepfwusypfw,fqdkwm b,fvdkypfwmvJ/
uav;rsm; / / aqG;jrnfhvG,fwJh puúLwdkY? opf&GufajcmufpwmawGudk wpfae&m? aqG;zdkYcufwJh yvwfpwpf
trdIufawGudk wpfae&mcJGypfwmjzpfygw,fq&mr/
q&mr / / yvwfpwpftrdIufawGeJY tjcm;trdIufawGudk rD;½dIU&if bmjyóem&SdovJ/
uav;rsm; / / trdIufawGudkrD;½dIU&if raumif;wJhrD;cdk;awG? teHYawGxGufygw,f/ tJ'gawGu vlawGtwGuf
raumif;ygbl;q&mr/
q&mr / / trdIufawGudka&xJ? jrpfacsmif;awGxJypf&ifa&m/
uav;rsm; / / a&xJypf&if yvwfpwpftjzLawGudk ig;awGu olwdkYtpmeJYwlvdkYpm;&if ig;awG aoEdkifyg
w,f/ trdIufawGudk a&xJypfwm vHk;0raumif;ygbl;/ a&ajrmif;awG ydwfapEdkifygw,f/
tJ'Da&udk aomufoHk;wJhvlawGtwGufvnf; raumif;ygbl;/

40 41
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]]yvwfpwpftdwfrsm; (<uyf<uyftdwfrsm;)}}


2/ twef; 'kwd,wef;/
3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf
(1) yvwfpwpftdwfrsm; (<uyf<uyftdwfrsm;) oHk;jcif;\ aumif;usdK;ESifh
qdk;usdK;rsm;udk ajymjywwfygrnf/
(2) yvwfpwpftdwfrsm; (<uyf<uyftdwfrsm;) udk ab;uif;atmif oHk;wwf
vmygrnf/
(3) yvwfpwpftdwfrsm;udk avQmhoHk;jcif;? rvdktyfu roHk;&efjiif;qefjcif;?
jyefvnfoHk;jcif;rsm; jyKvkyfvmygrnf/
4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/
5/ vdktyfaomypönf;rsm; yvwfpwpftdwftrsKd;rsKd; (<uyf<uyftdwfrsm;)/
6/ oifMum;oif,lrI Munfh½Iavhvmenf;? aqG;aEG;enf;/ usef;rma&;udk xdcdkufapEdkifw,f/ uifqma&m*gudk jzpfapEdkifygw,f/ tJ'D cJ"mwfeJY
enf;vrf;rsm; tqdyfawG vlYudk,fcE¨mxJ a&mufvmwmrsm;vmwmeJYtrQ wpfcsdefcsdefrSm 'ku©ay;awmhrSm
jzpfygw,f/ yvwfpwpftdwfawGudk tjcm;b,fvdkoHk;wmrsKd;awG awGUzl;ao;ovJ/
7/ oif,lrIvkyfief;/ uav;rsm; / / orD;wdkYawmh tdrfem;rSm yvwfpwpftdwfawGudk rD;arT;&mrSm avmifpmtjzpf oHk;wmudk
awGUzl;ygw,f/ yvwfpwpftdwfudk rD;½dIUvdkufw,f/ NyD;awmh xif;awG&JUatmufbufrSm
q&mr / / t&iftywfu uav;wdkYudk yvwfpwpftdwfawGtaMumif; aqG;aEG;r,fvdkY q&mr rSmxm; xnfhvdkufw,f/ yvwfpwpfudk &mbmap;trQifawGtpm; rD;arT;&mrSmoHk;ygw,f/ yvwf
wm rSwfrdMuao;vm;/ (uav;rsm; pdwf0ifpm;rI &Sd r&Sd od&efar;jcif;) pwpfu csufcsif;rD;avmifw,f/ rD;u tjyma&mifxGufvmw,f/ teHYuawmh pl;w,fvdkY
uav;rsm; / / rSwfrdygw,f q&mr/ vlawG yvwfpwpftdwfawGudk b,fvdkoHk;aMumif; Munfh½Iavhvm uav;wpfOD;u ajymygonf/ tjcm;uav;awGuvnf; olwdkYvnf; yvwfpwpfpawGudk
xm;zdkYvnf; rSmygw,fq&mr/ rD;arG;wJhae&mrSm oHk;aeMuwmudkawGUzl;aMumif; ajymjyvmygw,f/
q&mr / / uav;wdkYu q&mrrSmwmudk aoaocsmcsmrSwfrdwmyJ/ aoaocsmcsmrSwfxm;wJhtwGuf q&mr / / [kwfvm;/ vlawGawmfawmfrsm;rsm;u yvwfpwpftdwfawGudk rD;arG;wm awmfawmfrsm;Mu
aus;Zl;wifygw,f/ vlawG yvwfpwpfawGudk b,fvdkoHk;w,fqdkwmudkaum avhvmxm; ovm;/
Muovm;/
uav;rsm; / / avhvmxm;ygw,f q&mr/ wcsKdUvlawGu pm;p&mawG0,fwJhtcgrSm yvwfpwpftdwf
xJrSm pm;p&mawGxnfho,fwwfygw,f q&mr/
q&mr / / pm;p&mqdkwm b,fvdkpm;p&mawGvJ/
uav;rsm; / / pm;p&mawGuawmh pHkvdkYygyJ/ aumufn§if;aygif;vnf; xnfho,fygw,f/ vufzuf&nf
vnf; xnfhw,f/ rkefY[if;cg;t&nfvnf;xnfhw,f/ 0,fwJhpm;p&mwdkif;udk yvwfpwpf
tdwfxJrSm xnfho,fygw,f/
q&mr / / yvwfpwpfudk pm;p&mawGxnfhwm q&mrvnf; awGUzl;w,f/ toD;tESHawGxnfhwmawmh
udpör&Sdygbl;/ 'gayr,fh ylwJhvufzuf&nfwdkY? rkefY[ifcg;t&nfawGrsKd;? ylwJhpm;p&mawG
xnfho,fwmuawmh raumif;bl;uJGU? q&mrajymxm;w,frdkYvm;/ yvwfpwpftdwfawG
qdkwm a&eHpdrf;uae vkyfxm;wmvdkY/ a&eHeJY tyl awGUxdwJhtcgrSm "mwfjyKNyD; "mwfwpfrsKd;
xGufvmw,f/ yvwfpwpftdwfrSm cJ"mwfeJYtqdyf"mwfrsm;ygw,f/ tJ'Dtqdyf"mwfrsm;eJY
'dkifatmufpifrsm;u o,fvmwJhpm;p&mxJ a&mufapw,f/ tJ'Dpm;p&mudkpm;wJhvlawG&JU
42 43
'kwd,wef; 'kwd,wef;

uav;rsm; / / orD;wdkYawmhawGUzl;wmajymjywmjzpfygw,f/ odyfrsm;ovm;qdkwmawmh rodygbl;/ uav;rsm; / / rD;arG;zdkY yvwfpwpfudkrD;½dIUvdkufwJhtcgrSm "mwfwpfrsKd; xGufvmygw,f/ tJ'D"mwfawGudk
q&mr / / yvwfpwpftdwfawG? tydkif;tpawGudk rD;½dIUwJhtcgrSm rD;ta&mifujymvJhaew,f/ xGuf awmh tDovif;atmufqdk'feJY 'dkifatmufpifrsm;vdkY ac:ygw,f/ tJ'gawGudk ½SL½dIufrd&if
vmwJhteHYuvnf; pl;&S&Sjzpfw,fqdkwm rSefygw,f/ txl;ojzifh xGufvmwJhteHYu vlawG aoG;eJY qD;rsm;twGif;a&mufNyD; uifqma&m*gjzpfapEdkifygw,f q&mr/
usef;rma&;twGuf vHk;0raumif;ygbl;/ yvwfpwpfpawGudk rD;½dIUvdkufw,fqdk&if taiGU q&mr / / uav;wdkY/ tckodxm;wmawGudk rodao;wJhvlawGudkjyefajymMuaemf/ 'grS vlawGroifhwJh
wpfrsKd; xGufvmw,f/ tJ'DtaiGUudk tDovif;atmufqdk'feJY 'dkifatmufpifvdkY ac:ygw,f/ enf;awGeJY yvwfpwpfawGudkoHk;wmrsKd; rvkyfMurSm/ 'grSvlawGusef;rma&; xdcdkufwm
tJ'DtaiGUawGudk ½SL½dIufrdwJhvlawG&JU aoG;eJY qD;rsm;twGif;a&mufNyD; uifqma&m*gudk rsKd;awG rjzpfrSm/ aemufNyD;awmh yvwfpwpfawGudk rvdk&if oHk;&efjiif;y,fzdkY (Refuse)?
jzpfapEdkifygw,f/ avQmhoHk;zdkY (Reduce)? jyefvnfoHk;zdkY (Reuse) rvdkawmhwJh yvwfpwpfawGudk ukefMurf;
uav;rsm; / / tJ'DvdktrsKd;rsKd;a&m*gawGjzpfEdkifwmudk vlawGurodbJ oHk;aewmvm;q&mr/ tjzpf ypönf;opfawG jyefvnfxkwfvkyfEdkifwJh ae&modkYydkYay;zdkY (Recycle)? aemufqHk; rvdk
q&mr / / trsm;pkuawmh rodvdkYoHk;aewmvdkY q&mrawmhxifygw,f/ wcsdKUuawmh enfenf;av; awmhwJhtcgrS ajrrSmwGif;wl;jr§KyfzdkYvnf; ajymjyzdkY ta&;BuD;w,faemf/
cPavmuf taiGUudk½SLrdwm bmrSrjzpfavmufygbl;vdkY ,lqNyD; yvwfpwpfpawGudk uav;rsm; / / [kwfuJhygq&mr/ jyefajymjyygr,f/
rD;arG;wJhae&mrSm oHk;aewmjzpfEdkifygw,f/ enf;enf; enf;enf;eJY rsm;vmawmh vludk 'ku©
ay;rSmqdkwm rodvdkYvkyfaewmvdkY q&mrawmhxifygw,f/
uav;rsm; / / 'Davmuf vlawGtwGufab;jzpfapEdkifwJh yvwfpwpftdwfawG? <uyf<uyftdwfawGudk bm
aMumifh xkwfoHk;aeMuwmvJ q&mr/
q&mr / / yvwfpwpftw d uf o,f&wmvG,w f ,f/ ayghyg;w,f/ wm&Sncf w H ,f/ aps;oufomw,f/
'gaMumifh xkwfvkyfoHk;aewm jzpfygw,f/ 'gayr,fh vlawGu roHk;oifhwJhenf;awGoHk;NyD;
oHk;awmh yvwfpwpftdwfawGu vlawGudk trsKd;rsKd;'ku©ay;wmaygh/ 'gaMumifh yvwfpwpf
tdwfawGudk avQmhoHk;zdkYvdkw,f/ rvdk&ifroHk;zdkY jiif;qef&efvdkygw,f/ oHk;NyD; yvwfpwpf
tdwfawGudk aq;NyD; aemufjyefoHk;&ef vdkygw,f/

8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;

q&mr / / uav;wdkYa&/ tckaqG;aEG;cJhwm bmtaMumif;vJ/


uav;rsm; / / yvwfpwpftdwfawG (<uyf<uyftdwf) awGtaMumif;yg q&mr/
q&mr / / yvwfpwpftw d af wGukd b,fuxkwv f yk x
f m;wmvJ/ vlawGu bmaMumifh oH;k aeMuwmvJ/
uav;rsm; / / yvwfpwpftw d af wGukd a&eHprd ;f uae xkwx f m;wmyg/ yvwfpwpftwd af wGu o,f&wm
vG,w f ,f/ ayghyg;w,f/ wm&SnfcHw,f/ aps;vnf;oufomw,f/ 'gaMumifh vlawGu
oHk;aewmyg/
q&mr / / vlawGu yvwfpwpftdwfawGudk oHk;wJhae&mrSm vlawGtwGuf ab;tEÅ&m,fjzpfapwJh
oHk;enf;awGu bmawGawGUzl;ovJ/
uav;rsm; / / ylwJhpm;p&mawGudk yvwfpwpftdwfawGrSm xnfho,fwmrsKd;awG? yvwfpwpfpawGudk
rD;arG;wJhae&mrSm oHk;wm[m vlawGtwGuf usef;rma&;udk xdcdkufapEdkifygw,f/
q&mr / / ylwJhpm;p&mawGudk yvwfpwpftdwfrSmxnfho,f&if bmawGxGufvmovJ/
uav;rsm; / / yvwfpwpfrSm cJ"mwfeJY tqdyf"mwfawG ygygw,f/ tyleJYawGU&if tJ'D"mwfawG xGufvm
ygw,f/
q&mr / / tJ'D"mwfawGygwJh tpmawG pm;wmrsm;vm&if bmawGjzpfEdkifovJuG,fh/
uav;rsm; / / tJ'D"mwfawGygwJhtpmpm;wmrsm;vm&if uifqma&m*gjzpfapEdkifygw,f/
q&mr / / yvwfpwpfawGudk rD;arG;&mrSmoHk;&ifaum bmawGjzpfEdkifovJ/

44 45
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]],ifvHktdrfom toHk;jyKyg}} txl;ojzifh rd;k &GmaewJt h csde?f aeraumif;wJt


h csdeq
f &kd if tDt;D yg&wm awmfawmfcufygw,f/
q&mr / / ywf0ef;usifrSm roefYawmh ,ifaumifawGvnf;ydkrsm;vmEdkifw,f/ ,ifaumifawG rsm;
2/ twef; 'kwd,wef;/ vm&if vlawGpm;wJhtpmawGay:em;? vlawGu tJ'DtpmawGpm;awmh aexdkifraumif; jzpf
wwfw,f/ aexdkifraumif;&if ae&wmvnf;tqifrajyovdk? aq;uko&&ifvnf; aiGawG
3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoif,lNyD;aomtcg ausmif;om;rsm;onf
xyfukefapygw,f/ aq;uko&wJhtwGufukefusrIu ,ifvHktdrfomzdk;xufawmif rsm;Edkif
(1) ,ifvHktdrfom bmaMumifhoHk;oifhaMumif; ajymjywwfygrnf/
ygw,f/ udk,fhtdrfrSm ,ifvHktdrfom&Sdr,fqdk&if oufaomifhoufom tdrfomoHk;Edkifw,f/
(2) ,ifvHktdrfomudk pepfwusoHk;wwfvmygrnf/
rdk;umvrSmqdk&ifvnf; tqifajyajyoHk;Edkifwmaygh/ aeraumif;wJhtcgqdk&ifvnf; tqif
4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/ ajyajy oHk;Edkifwmaygh/ uav;wdkY ,ifvHktdrfomudkpepfwus b,fvdkoHk;&r,fqdkwm odMu
vm;/
5/ vdktyfaomypönf;rsm; ,ifvHktdrfomyHkESifh ab;em;rSm vufaq;&efa&tdk;ESifh qyfjymxm;onfhyHk/ uav;rsm; / / ,ifvHktdrfomoHk;&if a&udkoHk;&if taumif;qHk;jzpfygw,f/ oHk;NyD;&if vufaq;zdkY tdrfom
6/ oifMum;oif,lrI ½kyfyHkudkjyNyD; aqG;aEG;ajymqdkenf;/ teD;tem;rSm qyfjymeJYa&wdkYvnf;&SdzdkYvdkygw,f/ ,ifvHkzdkYtwGufuawmh tdrfomudkoHk;NyD;
enf;vrf;rsm; wdkif; tdrfomaygufudk vufudkifygwJhopfom;zHk;eJY zHk;xm;zdkYvdkygw,f/ 'grS ,ifaumifawG
tdrfomaygufuae tdrfomwGif;xJ r0ifEdkifrSm jzpfygw,f/ 'grSom ,ifvHkrSmjzpfygw,f/
7/ oif,lrIvkyfief; q&mr / / uav;wdkYajymjywm odyfaumif;ygw,f/ wcsKdUuav;awGu roHk;zl;wmrsKd; &SdEdkifygw,f/
'gaMumifh tm;vHk;jrifEdkifatmif q&mru ,ifvHktdrfomyHkwpfck jyifqifvmygw,f/ 'DrSm
q&mrESifhuav;rsm; atmufygtwdkif;aqG;aEG;Muygrnf/
MunfhMuyg/ 'guawmh tdrfomcGufjzpfygw,f/ 'guawmh tdrfomydkuf jzpfygw,f/ 'Dae&m
q&mr / / uav;wdkY/ tdrfrSm tDtD;ygcsifwJhtcgrSm b,frSmygMuovJ/ tjcm;uav;awGa&m b,frSm uawmh tdrfomwGif;jzpfygw,f/ tay:bufu 0g;wdkY? x&HwdkYeJY zHk;umxm;NyD; ajrzdkYxm;
ygwm awGUzl;ovJ/ ygw,f/ ,ifaumifawGr0ifEdkifatmif umxm;wmyg/ 'DtdrfomcGufudkvnf; 'Dvdk vufudkif
uav;rsm; / / orD;? om;wdkYtdrfrSmawmh ,ifvHktdrfomrSm tDtD;ygygw,fq&mr/ wcsdKUuav;awGawmh ygwJhtzHk;eJY oHk;NyD;&if ydwfxm;&efvdkygw,f/ 'grSom tdrfomcGufxJ ,ifaumifawG r0if
tdrrf mS ,ifvt kH rd o
f mr&Swd t hJ wGuf ajruGuvf yfrmS ygcswmawGUbl;ygw,f/ vlBuD;awGvnf; EdkifrSm jzpfygw,f/
awmxJoGm; tDtD;ygwmrsKd;awG &Sdygw,f/
q&mr / / ,ifvHktdrfomrSm tDtD;ygwmeJY awmxJ? uGif;xJrSm tDtD;ygwm b,f[mu usef;rma&;eJY
nDñGwfovJ/
uav;rsm; / / ,ifvHktdrfomoHk;wmu usef;rma&;eJY ydknDñGwfygw,f/ tjyifbufrSmygcs&if ywf0ef;usif
udk npfywfapygw,f/
q&mr / / 'gqdk&if vlawGu bmaMumifh ,ifvHktdrfom roHk;MubJ tjyifrSm? awmxJrSm tDtD;ygwm
rsKd;awG vkyfaeMuwmvJ/
uav;rsm; / / wcsdKUtdrfawGrSmqdk&if ,ifvHktdrfom r&SdMuygbl;/ olwdkYu ,ifvHktdrfom raqmufEdkifMu
ygbl;/ ydkufqHrwwfEdkifMuygbl;/
q&mr / / wcsdKUtdrfawGrSmqdk&if ,ifvHktdrfom r&SdMubl;qdkwm q&mrvnf; odaeygw,f/ ydkufqH
rwwfEdkifbl;qdkwm ajymwmvnf;Mum;zl;ygw,f/ wu,fawmh ,ifvHktdrfomaqmuf&if
ydkufqHawmh enf;enf;ukefygw,f/ tdrfomcGufwdkY? tdrfomydkufwdkY 0,fzdkYvdkygw,f/ 'gay
r,fh tJ'Dukefusp&dwfudk rvdkwJhtjcm;ae&mawGrSm acRwmvdkuf&if &Edkifygw,f/ Oyrm-
uGrf;pm;wmwdkY? aq;vdyfaomufwmwdkY? t&ufaomufwmwdkYudk (2) v (3) vavmuf
acRwmvdu k &f if ,ifvt kH rd o
f m wpfcak wmh&ygw,f/ 'gqdk rdom;pktm;vH;k tqifajyajyoH;k Edik f
wmaygh/ ,ifvHktdrfom roHk;bJtjyifrSm tDtD;ygwJhtwGuf bmawGjzpfvmEdkifovJ/
uav;rsm; / / tDtD;ygwJhtcg awmxJajy;&ygw,f/ awmxJrSmoGm;wJhtcgvnf; aemufuvdkufvmwJh
acG;wdkY? 0ufwdkYudk wkwfeJY&rf;&ygw,f/ ywf0ef;usifrSmvnf; npfnrf;rIjzpfapygw,f/
46 47
'kwd,wef; 'kwd,wef;

uav;rsm; / / tdrfwdkif; ,ifvHktdrfomoHk;Mu&if odyfaumif;rSmaemf q&mr/


q&mr / / [kwfwmaygh/ tdrfwdkif;,ifvHktdrfomoHk;r,fqdk&if rdom;pkwdkif;twGuf tqifajyajy
tdro
f moH;k Edik o
f vdk ywf0ef;usifoefY&Sif;rIeJY usef;rma&;eJYnDñGwfzdkY taxmuftuljzpfapyg
w,f/

8/ wwfajrmufrIppfaq;jcif;
atmufygar;cGef;rsm;jzifh aqG;aEG;ajzqdkapygrnf/

q&mr / / tdrftjyifbufrSmjzpfap? awmxJrSmjzpfap tDtD;ygwJh tavhtusifhaMumifh bmawGjzpfwwf


ovJ/
uav;rsm; / / tdrftjyifrSmjzpfap? awmxJrSmjzpfap tDtD;ygwm ywf0ef;usifudknpfnrf;apygw,f/ acG;
wdkY? 0ufwYkdukd armif;xkwaf e&wmvnf; tDt;D ygwJt h cgawGU&wwfw'hJ u k y© g/ txl;ojzifh
rd;k &GmaewJt
h csed ?f aeraumif;wJhtcsdefqdk&if cufcJrIydkjzpfapygw,f/ NyD;awmh ,ifaumif
awGvnf; tnpftaMu;ay:vmem;NyD; vlawGpm;r,fh tpmawGay: vmem;wmrsKd;awGvnf;
&Sdwwfygw,f/ 'gaMumihf usef;rma&;twGuf raumif;ygbl;/
q&mr / / at;? [kwfw,f/ ,ifvHktdrfomoHk;r,fqdk&if b,fvdktusdK;aus;Zl;awG &EdkifovJ/
uav;rsm; / / ,ifvHktdrfomoHk;r,fqdk&if tdrfrSmoufaomifhoufom tDtD;ygEdkifygw,f/ acG;wdkY? 0uf
wdkYudk armif;xkwfaep&mvnf; rvdkawmhygbl;/ rdk;&Gmaevnf; tqifajyajyoHk;Edkifygw,f/
aeraumif;wJhtcgrSmvnf; tqifajyajyoHk;Edkifygw,f/ ,ifaumifawGvnf; rvmEdkifwJh
twGuf usef;rma&;twGuf aumif;ygw,f/ ywf0ef;usif oefY&Sif;a&;ukd trsm;BuD;
taxmuftuljyKygw,f q&mr/
q&mr / / bmaMumifh ,ifvHktdrfom tdrfwdkif;rSmxm;oifhovJ/

Air
uav;rsm; / / roefY&Sif;wJhtwGuf aeraumif;jzpf&if aq;ukorItwGuf tukeftus[m ,ifvHktdrfom
twGuf ukeu f swmxuf rsm;Edik yf gw,f/ 'gaMumifh tdrw f ikd ;f rSm ,ifvt
kH rd o
f m&Sod ifyh gw,f/
q&mr / / tdrfwdkif;rSm ,ifvHktdrfom&Sdvmatmif b,fenf;vrf;eJY vkyfEdkifovJ/
uav;rsm; / / vlawGtwGuf rvdktyfwJhtoHk;p&dwfawGjzpfwJh uGrf;wdkY? aq;vdyfwdkY? t&ufwdkYtwGuf
ukefusaewmawGudk acRwmvdkuf&if ,ifvHktdrfom aqmufEdkifygw,f/
avxk

48 49
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]]oefY&Sif;wJhav}} &GufajcmufawG avwdkufvdkY a<uuswmudkMunfhNyD;vnf; ywf0ef;usifrSm av&SdaMumif;


odEdkifygw,f/
2/ twef; 'kwd,wef;/ q&mr / / uav;wdkYu ywf0ef;usifrSmjzpfaewmudkMunfhNyD; qufpyfajzvdkufwm odyfaumif;wmyJ/
3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf tJ'Dav[m vlawGtwGuf vdktyfovm;/ rvdktyfbl;vm;/ vdktyfw,fqdk&if b,fvdk
(1) vlwdkYtwGuf oefY&Sif;wJhav r&SdrjzpfvdktyfaMumif;ajymjywwfygrnf/ avrsKd; vdktyfwmvJ/
(2) avudkroefY&Sif;apwJhtaMumif;rsm;udk ajymjywwfygrnf/ uav;rsm; / / avu vlawGtwGufvdktyfygw,fq&mr/ aumif;wJhavvdktyfygw,fq&mr/
(3) avoefY&Sif;atmif uav;rsm;taejzifh vkyfaqmifEdkifonfrsm; ajymjy q&mr / / uav;wdkYajymwm odyfrSefygw,f/ wu,fvdkY avaumif;avoefYr&&if vlawGbmjzpf
wwfygrnf/ EdkifovJ/
uav;rsm; / / avaumif;avoefYawG r&bl;qdk&if vlawGtoufr½SLEdkifbJ aoukefrSmygq&mr/
4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/ q&mr / / uav;wdkYajymwm rSefvdkufwm/ uJ? uav;wdkYESmacgif;awGudk tckvdk vufn§dK;eJY vufreJY
5/ vdktyfaomypönf;rsm; ,yfawmif/ zspNf yD; ydwx
f m;MunfMh uprf;/ cPMumawmh q&mru ESmacgif;awGukd n§pxf m;wJv
h ufawGukd
jyefvTwfcdkif;vdkufygw,f/ NyDawmh uav;wdkYtckvdk ESmacgif;awGudk ydwfMunfhvdkufawmh
6/ oifMum;oif,lrI vufawGUvkyfaqmif&if; aqG;aEG;aomenf;/ bmawGjzpfovJvdkY ar;ygw,f/
enf;vrf;rsm; tjyeftvSef ajymqdkaqG;aEG;aomenf;/
ywf0ef;usifudk Munfh½IavhvmaqG;aEG;aomenf;/

7/ oif,lrIvkyfief;
q&mreJY ausmif;om;rsm; aeomaomaeYwpfaeYrS ausmif;tjyifxGufNyD; opfyifwpfyifatmufrSm pkxdkifNyD;
ywf0ef;usifudkavhvm&if; atmufygtwdkif; tjyeftvSefaqG;aEG;Muygrnf/

q&mr / / uav;wdkYa&/ av[m uav;wdkYywf0ef;usifrSm tNrJ&Sdaeygw,f/ avudk uav;wdkY jrifzl;


Muovm;/
uav;rsm; / / avudk rjrifzl;ygbl; q&mr/ q&mraum avudkjrifzl;ovm;[if/
q&mr / / q&mrvnf; uav;wdkYvdkygyJ avudkrjrifzl;ygbl;/ bmaMumifhvJqdkawmh avrSm ta&mif uav;rsm; / / touf½SLvdkY r&awmhygbl;/ touf½SLr&awmh armvmygw,f/
tqif;r&Sdawmh rsufpdeJYrjrifEdkifvdkYyg/ uav;wdkY avudk rjrifzl;Muayr,fh uav;wdkY q&mr / / at;[kww f ,f/ toufr½SL&&if armvmw,f/ touf½LS w,fqw kd m bmud½k LS wmvJov
d m;/
ywf0ef;usifrSm avawG&Sdaew,fqdkwm b,fvdkodEdkifovJ/ uav;rsm; / / touf½SLw,fqdkwm avudk½SLwmyg q&mr/
uav;rsm; / / tckvdk vufeJYvkyfMunfhvdkuf&if? 'grS q&mr / / at;[kwfw,f/ avudkr½SL&bl;qdk&if vlawGarmNyD; aoukefrSmjzpfw,f/ vlawG touf&Sif
r[kwf ,yfawmifeJY cwfMunfhvdkuf&if aeEdkifatmif b,fvdkavudk vdktyfw,fvdkYxifovJ/
avu rsufESmrSm vm[yfygw,f/ tJ'D uav;rsm; / / avaumif;avoefYvdkygw,f q&mr/
vdk vkyfMunfhwmeJY ywf0ef;usifrSm av q&mr / / uav;wdkYajymwJh avaumif;avoefYqdkwm b,fvdkavrsKd;vJuG,fh/
awG tNrJ&Sdaew,fqdkwm odEdkifygw,f/ uav;rsm; / / avxJrSm rD;cdk;eHYwdkY? tn§DeHYwdkY? tan§mfeHYwdkY? tykyfeHYwdkYuif;wJhavudk avaumif;avoefYvdkY
q&mr / / aemufaum ywf0ef;usifrSm av&Sdae ac:ygw,f q&mr/
aMumif; b,fvdkrsm; avhvmMunfh½IEdkif q&mr / / at;? [kwfw,f/ roefY&Sif;wJhavxJrSm rD;cdk;eHYawG? tn§DeHYawG? tan§mfeHYawG? tykyfeHYawG
ao;ovJ/ qdkwm b,fvdka&mufvmwmvJ/
uav;rsm; / / a[m? opfyifuopf&GufawG avwdkufvdkY uav;rsm; / / rD;cdk;eHYawGuawmh rD;cdk;awGaMumifh jzpfvmwmyg/ tn§DeHYawGeJY an§mfeHYawGuawmh taumif
vIyfaeygw,f/ opf&GufawG avwdkufvdkY awG? tom;ig;awGu xGufvmwmyg/ om;pdrf;? ig;pdrf;awGqdk&if nD§ygw,f/ tom;
vIyw f mudk MunfNh yD;vnf; ywf0ef;usifrmS ig;awGudk aMumfvdkufwJhtcgrSm an§mfygw,f/ tykyfeHYqdkwmuawmh taumifawG aowJh
av&SdaMumif; odEdkifygw,f q&mr/ opf tcgrSm Mumvm&if tykyfeHYxGufvmygw,f/ wpfcgu <uufwpfaumifaoaewm orD;wdkY
50 51
'kwd,wef; 'kwd,wef;

wpftdrfvHk; ykyfapmfeHaeygw,f/ tJ'D<uufaoudk&SmNyD; ajrwl;jr§KyfvdkufawmhrS ykyfwJhteHY tom;ig;uxGufwJh tn§DeHYxGufwJhypönf;awGudk trdIufykH;xJ oGm;ypfay;ygr,f/ tan§mfeHY
vnf; aysmufoGm;ygw,f/ tD;ayguf&ifvnf; tykyfeHYxGufygw,f/ tenf;qHk;jzpfatmif ararazazwdkYudk tom;ig;rsm; csufjyKwfpm;wmu aMumfpm;wm
q&mr / / tJ'Dvdkqdk&if avxJrSmoefY&Sif;aeatmif bmawGvkyf&ifaumif;ovJ/ rD;cdk;awGuawmh rD;zdk xuf vlawGusef;rma&;twGuf aumif;aMumif; ajymjyygr,f/
acsmifwdkY? trdIufrD;½IdUwm? awmrD;½dIUwm? puf½HkawG? ,mOfawGuxGufwJh rD;cdk;awGaMumifh q&mr / / uav;wdkYu q&mrajymjyxm;wmawGudk aumif;aumif;rSwfrdMuw,f/ avoefYatmif
jzpfvmwmyg/ 'gaMumifh trdIufawGudk rD;r½dIUoifhygbl;/ ajrrSmwl;jr§Kyfoifhygw,f/ awmrD; EdkifwJhbufu0dkif;vkyfwm odyfaumif;ygw,f/ udk,fwdkifvnf;avaumif;avoefY udk½SL&
½dIUwmrsKd;vnf; rvkyfoifhygbl;/ rD;zdkacsmifrSmvnf; rD;cdk;awG odyfrxGufwJh xif;ukef w,f/ tjcm;vlawGvnf; avaumif;avoefYudk ½SL&apwJhtwGuf tm;vHk;twGuf aumif;
oufomwJhrD;zdkrsKd;awG oHk;oifhygw,f/ tykyfeHYawG uif;atmifuawmh tdrfawGeJY ywf0ef; usdK;jzpfapygw,f/ ywf0ef;usifavxkudkvnf; oefY&Sif;atmifvkyfay;&ma&mufapygw,f/
usifrSm taumifawGaoaewmrsKd;r&Sdatmif oefYoefY&Sif;&Sif;xm;oifhygw,f/ taumifawG
aooGm;&ifvnf; ajrrSmwl;NyD; jr§Kyfoifhygw,f/ ,ifvHk? teYHvHkwJh tdrfomrsKd;udkvnf;
oHk;oifhygw,f/
q&mr / / ywf0ef;usifrSm tn§DeHYawGuif;atmifaum b,fvdkvkyfoifhovJuG,fh/
uav;rsm; / / tnD§eHYawGu om;pdrf;? ig;pdrf;awGu xGufwmrsm;ygw,f/ om;pdrf;? ig;pdrf;awGudk aoao
csmcsmaq;NyD; xGufvmwJhraumif;wJh taMu;cHGawG? tawmifawGudkvnf; aoaocsmcsm
xkyfNyD; trdIufypfwJhae&mrSm ypfoifhygw,f/
q&mr / / uav;wdYk taeeJY ywf0ef;usifrmS avaumif;avoefY&atmif bmawG0ikd ;f vkyaf y;Edik yf govJ/
uav;rsm; / / om;wdkY? orD;wdkYuawmh tdrfxJrSm&SdwJhtrdIufawGudk trdIufyHk;xJa&mufatmif pepfwus
ypfay;Edkifygw,f/ tdrfxJrSmvnf; <uufawGbmawG aoaewmrsKd;rjzpfatmif tdrfudk
oefY&Sif;atmifvkyf&mrSm 0dkif;ulEdkifygw,f/ tom;ig;awGudk csufwJhaeYqdk&if rD;zdk;acsmifu
xGufvmwJhtrdIufawGudk trdIufykH;xJa&mufatmif ypfay;Edkifygw,f/ NcHxJuxGufvmwJh
trdIufawGudk rD;½dIUwmrsKd; rvkyfygbl;/ wl;xm;wJhwGif;xJa&mufatmif ypfay;Edkifygw,f/
tdrfomudkvnf; oefYoefY&Sif;&Sif; oHk;&ygr,f/
q&mr / / uav;wdkYtJ'Dvdkvkyfay;r,fqdk&if ywf0ef;usifavxJrSm rD;cdk;awG? tn§DeHYawG? tykyfeHYawG
uif;vmrSm jzpfygw,f/ uav;wdkYararazazawGudkvnf; tom;ig;awGudk aMumfpm;r,fh
tpm; csufjyKwfpm;zdkY ajymr,fqdk&if rD;zdk;acsmifuxGufwJh tan§mfeHYawGvnf; oufomvm
rSmaygh/ csufjyKwfpm;&ifvlawG usef;rma&;twGufvnf; ydkaumif;apygw,f/
uav;rsm; / / [kwfuJhyg q&mr/ om;wdkY? orD;wdkYajymjyygr,f/

8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;
atmufygar;cGef;rsm;udkajzqdkyg/

q&mr / / uav;wdkYa&/ 'Dae q&mrwdkYaqG;aEG;avhvmcJhwm bmtaMumif;vJ/


uav;rsm; / / oefY&Sif;wJhavtaMumif;yg q&mr/
q&mr / / vlawGtwGuf oefY&Sif;wJhavr&Sd&if bmawGjzpfvmEdkifovJ/
uav;rsm; / / oefY&Sif;wJhavr&Sdbl;qdk&if vlawGtouf½SL&wmcufNyD; aoukefEdkifygw,f/
q&mr / / avudkroefY&Sif;apwmawGu bmaMumifhvJ/
uav;rsm; / / rD;cdk;awG? tan§mfeHYawG? tn§DtykyfeHYawGaMumifh av[m roefYr&Sif;jzpfvmwmyg/
q&mr / / avudkoefY&Sif;atmif uav;wdkYu bmawG0dkif;vkyfaqmifEdkifovJ/
uav;rsm; / / avoefY&Sif;atmif trdIufawGudkrD;&dIUwmrsKd;rvkyfygbl;/ trdIufawGudk wGif;xJypfygr,f/

52 53
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]]uav;wdkYESpfoufwJh yef;yGifhuav;rsm;}}

2/ twef; 'kwd,wef;/

3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf


(1) olwdkYESpfoufaom yef;yGifhuav;rsm;\ trnf? ta&mif? teHYrsm;udk
ajymjywwfygrnf/
(2) olwdkYESpfoufwJhyef;udk bmaMumifhESpfoufaMumif;ajymjywwfygrnf/
(3) yef;vSvSav;vdkcsif&if yef;yifav;awGpdkuf&aMumif; ajymjywwfygrnf/
(4) yef;vSvSav;eJYwlatmif b,fvdkusifhBuH&r,fqdkwm ajymjywwfygrnf/

4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/

5/ vdktyfaomypönf;rsm; uav;rsm; tdrfrS,laqmifvmaom yef;uav;rsm;ESifh q&mrudk,fwdkif


,laqmifvmaom yef;uav;rsm; (py,fyef;? ESif;qDyef;? ZDZ0gyef;? a'pDyef;?
yk@&dufyef;? Zvyfyef;)/
6/ oifMum;oif,lrI tm½kHig;yg;toHk;jyKjyD; oif,lavhvmenf;/
enf;vrf;rsm; (yef;av;rsm;udkjyNyD;yef; trnf? ta&mif? yHkoP²mef? teHYwdkYudk ajymjyap
aomenf;? yef;uav;rsm;udk teD;uyfMunfh½Iavhvmapaomenf;?
yef;uav;rsm;\teHYudk arT;Munfhapaomenf;?
yef;av;rsm;\ yGifhzwfav;rsm;udk omomav; udkifMunfhaomenf;?)

7/ oif,lrIvkyfief;

Tree and Forest


atmufygar;cGef;rsm;jzifh tpysKd;aqG;aEG;
ygrnf/

q&mr / / uav;wdkYa&? q&mr

opfyif? opfawm raeYurSmvdkufwJh yef;


av;awG ,lvmMu
ovm;/
uav;rsm; / / ,lvmygw,fq&mr/
q&mr / / rSmwJhtwdkif; ,lvmwJh
twGuf om;wdYkorD;wdYk
u vdr®mw,f/ bm
yef;av;awG,lvmw,fqdkwm q&mrudk jyygOD;/
uav;rsm; / / olwdkY,lvmaomyef;av;rsm;udk vufjzifhudkifNyD; ajr§mufjyMuygonf/
q&mr / / [m? uav;wdkY,lvmwJhyef;av;awGu odyfvSwmyJ/ bmyef;awG ,lvmw,fqdkwm ajymjy
ygOD;/ wpfa,mufcsif;pD ajymMu&atmif/

54 55
'kwd,wef; 'kwd,wef;

uav;rsm; / / orD;,lvmwmu ESif;qDyef;yg q&mr? om;,lvmwmu pHy,fyef;yg q&mr? orD; q&mr / / ta&twGuftenf;trsm; MunfhvdkufwmeJYjrif&atmif b,fvdkwef;pD&ifaumif;rvJ/
,lvmwmuvnf; pHy,fyef;yg q&mr/ orD;,lvmwmuawmh Zvyfyef;jzLav;ygq&mr/ (uav;rsm;pOf;pm;vmatmif ar;aomar;cGef;)
om;,lvmwmuawmh om;wdkYtdrfa&SU NcHpnf;½dk;rSmaygufaewJh yk@&dufyifu yk@&dufyef; uav;rsm; / / twef;nDatmif jyefpDMuygonf/
eDeDav;ygq&mr? om;,lvmwmuawmh ZDZ0gyef;ygq&mr/ q&mr / / uJ? tckqdk&if wlwJhyef;trsm;qHk;,lvmwJh uav;awGtwef;u t&SnfqHk;? tenf;qHk;
twef;u twdkqHk;MunfhvdkufwmeJY jrifNyDvm;vdkY ar;ygrnf/ nDnDnmnmpDwmeJY pkNyHKNyD;
pDwm bmuGmovJ/ (EdIif;,SOfydkif;jcm;pOf;pm;wwfatmif ar;wJhar;cGef;)
uav;rsm; / / pkNyHKpD&if a&wGuf&wmcufygw,f/ tenf;trsm; rjrifomygbl;/ nDnDnmnmwef;pD&if
MunfhvdkufwmESifh tenf;trsm;udk odomjrifomygw,f q&mr/
q&mr / / at;? uav;wdkYajzwm odyfaumif;w,f/ uJ? uav;wdkYa&? yef;av;awGtm;vHk; vSw,f
aemf/ yef;wdkif;arT;ovm;qdkwm odatmifb,fvdkvkyfMunfhrvJ/ arT;wJhyef;awGu wpfpk?
'DrSmpk&yfr,f/ rarT;wJhyef;awGuwpfpk 'DrSm&yfr,fvdkY q&mru uav;rsm;udk vkyfief;ay;
ygrnf/
uav;rsm; / / yef;awGudk vdkuferf;MunfhMuNyD; arT;wJhyef;awGu wpfpk? rarT;wJhyef;awGuwpfpkpD &yfMuyg
w,f/
q&mr / / arT;wJhyef;awGu bmyef;awGvJ/ rarT;wJhyef;awGu bmyef;awGvJvdkYar;ygrnf/ (teHYudk
tajccHNyD; cJGjcm;wwfatmifar;jcif;)
uav;rsm; / / pHy,fyef;? ESif;qDyef;? Zvyfyef;? ZDZ0gyef;awGu arT;wJhyef;awGyg/ a'pDyef;? yk@&dufyef;
awGuawmh ta&mifvSayr,fh rarT;ygbl;vdkYuav;rsm;u jyefajzygonf/
q&mr / / [kwfw,f/ uav;wdkYuyef;awGudk teHYay:rlwnfNyD; cJGjcm;ajymjyEdkifw,f/ yef;awGrSm
q&mr / / uav;wdkY,lvmwJhyef;awGxJrSm wlwmawG&Sdovdk? rwlwmawGvnf;&Sdaew,f/ wlwJhyef; ta&mifvSvdkY vlawGucspfovdk teHYarT;vdkY cspfwmvnf;&Sdw,f/ wcsdKUuawmh ta&mif
av;awG ,lvmwm b,fESpfa,muf&SdovJqdkwmodcsif&if bmvkyfMunfh&if aumif;rvJ/ uvnf;vS? teHYvnf;arT;vdkY cspfMuw,f/ uav;wdkYaum b,fyef;udk tcspfqHk;vJ/ bm
(uav;rsm;udk pOf;pm;apaomar;cGef;) aMumifh cspfwmvJ/
uav;rsm; / / ,lvmwJh yef;wlwJhausmif;om;awGtm;vHk; pkvdkuf&if &ygw,fq&mr/ uav;rsm; / / orD;wdkYuawmh pHy,fyef;udktcspfqHk;yg/ ta&mifuvnf; jzLjzLazG;w,f? teHYvnf; arT;yg
q&mr / / at;? aumif;w,f/ uav;wdkYajymovdk pHy,fyef;awG,lvmwm b,fESa,muf&SdovJ/ w,f/ 'gaMumifh cspfwmyg/ om;wdkYuawmh ESif;qDyef;udktcspfqHk;yg/ ta&mifawGuvnf;
'Dae&mrSm vmpkyg/ ESif;qDyef;awG,lvmwm b,fESa,muf&SdovJ/ 'Dae&mrSm vmpkyg/ trsKd;rsKd;&Sdw,f/ teHYuvnf;arT;ygw,f/ 'gaMumifh cspfwmyg/ om;uawmh Zvyfyef;av;
ZDZ0gyef;awG,lvmwm b,fESa,muf&SdovJ/ 'Dae&mrSmvmpkyg/ yk@&dufyef; ,lvmwm udk cspfygw,f/ olu yefumav;vdk vSnfhupm;vdkY&wJhtwGuf cspfwmyg/ yk@&dufyef;
b,fESa,muf &SdovJ/ 'Dae&mrSmvmpkyg/ Zvyfyef;,lvmwJh ausmif;om;awGu 'Dae&mrSm av;u ta&mifav;u eD&Jw,f/ tpkvdkuf pkyGifh&if odyfvSygw,f/ 'gaMumifh om;u
vmpkygvdkY q&mruajymygr,f/ tm;vHk;pkNyD;aomtcg rwlwJhyef;awG ,lvmolrsm;u rdrd cspfwmygvdkY ajzygw,f/
ae&mrSm &yfaeMuygr,f/ uJ? tckqdk&if b,fyef;,lvm wJhuav;ta&twGufu trsm; q&mr / / uav;wdkY bmaMumihfcspfw,fqdkwm odyfaumif;w,f/ vlwdkif;rSm rdrdESpfoufrItay:
qHk;vJ/ (a&wGufjcif;ESifh EdIif;,SOfjcif;udk odatmifar;jcif;) rlwnfNyD; cspfEdkifygw,f/ rdrda&G;cs,frIt& trsKd;rsKd;uJGEdkifovkd wlwmvnf;jzpfEdkifygw,f/
uav;rsm; / / pHy,fyef;,lvmolawGu (8) a,muf&ydS gw,f/ trsm;qH;k yg q&mr/ 'kw, d trsm;qH;k uawmh
ESi;f qDyef;jzpfygw,f/ (6) a,muf&ydS gw,f/ ZDZ0gyef;,lvmwmawmh (4) a,muf&ydS gw,f/ 8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;
Zvyfyef;,lvmwmawmh (3) a,muf&Sdygw,f/ yk@&dufyef; ,lvmwmawmh (1) a,muf
&Sdygw,f q&mr/ q&mr / / uJuav;wdkY ,lvmwJhyef;awGu bmyef;awGvJ/
q&mr / / uav;wdkYa&wGufwm rSefw,f/ yef;ta&twGuf trsm;tenf;tvdkuf wef;pDr,fqdk&if uav;rsm; / / pHy,fyef;? ESif;qDyef;? Zvyfyef;? ZDZ0gyef;? yk@&dufyef;? a'pDyef;awGygq&mr/
b,fvpkd MD urvJ/ trsm;qHk;u 'Dae&mrSmpDr,fqdk&if usefwJhyef;awG ,lvmolawGu tpD q&mr / / uav;wdkY,lvmwJhyef;awGrSm uav;trsm;qHk;,lvmwJhyef;u bmyef;vJ/
tpOftvdkuf pDjyygOD;/ uav;rsm; / / pHy,fyef;yg q&mr/
uav;rsm; / / uav;rsm;wef;pDwm rnDrnmjzpfaeygonf/ pkNyHKaeovdk jzpfaeygonf/ q&mr / / vlawGu yef;awGudk cspfMuwm bmaMumifhvJ/

56 57
'kwd,wef; 'kwd,wef;

uav;rsm; / / yef;awGu ta&mifuvnf; vSw,f/ arT;vnf;arT;w,f/ 'gaMumifh vlawGu olwdkYudk 1/ acgif;pOf ]]wm0efauswJhopfyifeJYopfaphav;rsm;}}
cspfMuygw,f/
2/ twef; 'kwd,wef;/
atmufyguAsmudk q&mrESifhuav;rsm; trlt&mjzifh oDqdkMuygrnf/
3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf
(1) wm0efauswJoh pfyifrsm;eJY opfaphav;rsm;taMumif; ajymjywwfygrnf/
yef;uav;wdkif;vSygw,f (2) opfyifawG? opfaphav;awGudk wm0efausaomuav;rsm;jzpfatmif
b,fvdkaexdkif&rnfqdkwmudk ajymjywwfygrnf/
yef;uav;wdkif;vSygw,f/ tvSudk,fpD&SdMuw,f/ 4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf/
&eHYoif;wJhyef;udkawmh? vlwdkif;ydkcspfaygh/
yef;vSwmu bmeJYwl? ½kyfvSwmeJYwl/ 5/ vdktyfaomypönf;rsm; opfyifatmufrSm aygufaeaom trsKd;wlopfyifav;rsm;udk oGm;a&muf
arT;MuLwmubmeJYwl? pdwfvSwmeJYwl/ avhvmjcif;/
pdwfxm;vSol bmeJYwl? arT;wJhyef;eJYwl/
arT;wJhyef;qdk vlwdkif;u? oabmusw,fAs/ 6/ oifMum;oif,lrI uGif;qif;NyD; Munfh½Iavhvmenf;?
pdwfxm;vSol b,fvdkvl? trsm;udkulnDol/ enf;vrf;rsm; aqG;aEG;ajymqdkenf;/
oli,fcsif;udkvnf; ulwwfol? rdbq&mvnf;ul/
i,foludkvnf;tNrJul? OD;pm;ay;wwfol/ 7/ oif,lrIvkyfief;
q&mrESifh ausmif;om;rsm;onf aeomwJhaeYwpfaeYrSm ausmif;teD;rSmaygufaewJh ukuúdKyifBuD; wpfyifatmuf
udk oGm;a&mufygw,f/ opfyifBuD;atmufrSmaygufaewJh ukuúdKyifaygufav;awGem;rSm 0dkif;&yfvdkufMuNyD;
atmufygtwdkif; aqG;aEG;Muygw,f/ (a'otvdkufaygufwJhtyifudk tpm;xdk;oif&ef jzpfygw,f/)

q&mr / / uJ? uav;wdkYa&/ tck q&mrwdkY t&dyfcdk&yfaewJh opfyifBuD;udk bmyifac:ovJqdkwm


odwJhuav;awGu vufaxmifNyD;jyyg/
pHy,fyef;av; uav;rsm; / / odwJhuav;rsm;u tyifudk b,fvdkac:aMumif;odwJhtwGuf vufawGaxmifMuygw,f/
rodwJhuav;awGuawmh vufaxmifwJh uav;awGudk ai;MunfhaeMuygw,f/ 'Dawmh
pHy,fyef;av;? oif;MuLMuL? vufaxmifjywJh uav;wpfa,mufudk q&mru orD;u tJ'Dtyifudk b,fvdkac:aMumif;
oli,fcsif;awG tm;vHk;
&eHYoif;vdkYtqif;jzL?
odatmif ajymjyvdkufyg
pHy,fyef;av; bmvYdkjzL/
vdkY ajymvdkufygw,f/
pdwfxm;vSvdkYjzL/ uav; / / odwJhuav;u tJ'Dtyif
pHy,fyef;av; bmvdkYarT;? udk ukuúdKyifac:aMumif;
pdwfxm;vSvdkYarT;/ tm;vHk;Mum;atmif ajym
toGifvnf;vS? pdwfxm;vS/ jyvdkufygw,f/
pHy,fyef;vdkYusifhBuHMu/ q&mr / / opfyiftrnfukd tm;vH;k
odatmif ajymjyay;wJh
twGuf aus;Zl;wifyg
w,f/ tck tyifBuD;&JU
atmufbufrmS tyifi,f
av;awGtrsm;BuD;ayguf
aewmawGUrdMuao;vm;/
58 59
'kwd,wef; 'kwd,wef;

uav;rsm; / / opfyifaygufav;rsm;udk teD;uyfMunfh&if; awGUygw,fq&mrvdkY jyefajzMuygw,f/ 8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;


aoaocsmcsmMunfhwJhuav;awGu wcsdKUtyifav;awG&JU t&Gufxdyfem;rSm opfaphtcHG
awmif ruGmao;bJ usefaeao;wmudkawGUNyD; awGUjrifwmudkajymjyMuygw,f/ q&mr / / uav;wdYk a& opfyifawGtaMumif;avhvmcJw h mrSm opfyifawGu wm0efausw,fvYkdajymwm
q&mr / / at;/ [kwfw,f/ q&mrvnf; wcsdKUtyifi,fav;awG&JU t&GufrSm opfaphawmif ruGm bmudkwm0efausw,fvdkY uav;wdkYem;vnfcJhovJ/
ao;wmudk awGUaeygw,f/ tJ'Dtyifi,fav;awGu bmyifawGjzpfr,fvdkYxifovJvdkY uav;rsm; / / opfyifBuD;awGu toD;awGudk ajrrSma<uusapygw,f/ 'guvnf; tyifBuD;awG wm0ef
ar;vdkufygw,f/ auswm jzpfygw,f/ a<uuswJhopfaphawGuvnf; a&wdkY? ajrwdkY? aewdkYeJY xdawGUwJhtcgrSm
uav;rsm; / / ukuúdKyifatmufbufrSm aygufw,fqdkawmh 'Dtyifi,fav;awGuvnf; ukuúdKyifawG tyifi,fav;awG aygufvmygw,f/ tJ'guvnf; opfaphawGwm0efauswmjzpfygw,f/
jzpfr,fxifygw,fvdkY ajymMuygw,f/ q&mr / / opfyifawG? opfaphav;awG wm0efausovdk uav;wdkYvnf; wm0efaus&r,fqdkwm bm
q&mr / / [kwfygw,f/ ukuúdKyifatmufrSmqdk&if trsm;tm;jzifh ukudúKaphawGusNyD; ukudúKyifav;awG wm0efawGauszdkY vdkovJ/
aygufvmygw,f/ wrmyifatmufrSmqdk&ifaum/ uav;rsm; / / uav;awGtwGuf ywf0ef;usifqdkwm tdrf? vrf;? ausmif;? &yf&Gmywf0ef;usifawGrSm rdrd
uav;rsm; / / wrmyifatmufrSmaygufwJh tyifi,fav;awGu wrmyifawGjzpfrSmyg q&mr/ aMumifh ajrBuD;? jrpfacsmif;? tif;tdkifawGrSm npfywfwmrsKd;rjzpfatmif? avxJrSmvnf;
q&mr / / at;/ [kwfw,f/ 'Dtyifi,fav;awG[m ukudúKyifi,fav;awG jzpfygw,f/ ukudúKyifBuD; rdrdaMumifh ywf0ef;usifudktaESmifht,SufjzpfwmrsKd; rjzpfatmifxdef;odrf; apmifha&Smufwm
uvnf; olYopfaphav;awGudk wm0efausaus ajrrSmcsay;w,f/ ukudúKaphav;awGuvnf; rsKd;? rdrdaMumifh ywf0ef;usif ydkoefY&Sif;atmif? ydkaumif;atmif? ydk*kPfwufp&mjzpfatmif
ajrwdkY? a&wdkYeJYxdvmwJhtcgrSm ukudúKyifi,fav;awG aygufvmapygw,f/ ukudúKyifBuD;u vkyfay;wmudk wm0efausw,fvdkY owfrSwfygw,f q&mr/
vnf; olYwm0efudkausatmif vkyfaqmifay;w,f/ ukudúKaphi,fav;awGuvnf; olwdkY q&mr / / [kwfw,f/ uav;wdkYajymwmrSefygw,f/ rdrdywf0ef;usifudk rdrdaMumifh rnpfnrf;apwm/
wm0efausatmif aqmif&u G af y;Muygw,f/ tJ'v D kd rdrw
d m0efukd ausatmifaqmif&u
G af y;wJh ajrBuD;ay:eJY? a&awGxJrSm trdIufawGypfwmrsKd; rvkyfMuwm/ avxJrSm rD;cdk;awGjzpfatmif
twGuf tckukudúKyifi,fav;awGudk awGU&wmjzpfygw,f/ wm0efausw,fqdkwm uav; vnf; trdIufawG rD;r½dIUMuwm/ ywf0ef;usifrSm qlnHNyD; taESmifht,Sufjzpfatmifvnf;
wdkY b,fvdkem;vnfMuovJ/ wm0efausatmifvkyfaqmifwm aumif;ovm;uav;wdkY/ toHrvkyfMuwm/ ywf0ef;usifpdrf;vef;pdkjynfatmif opfyifyef;tvSyifpdkufwm/ trdIuf
uav;rsm; / / wm0efausw,fqw kd m ud,
k vf yk &f r,ft
h vkyu
f kd vkyaf qmifwmjzpfygw,f/ wm0efausatmif awGudk usif;wl;NyD; pepfwusypfwmawG[m wm0efauswJhvkyfief;awG jzpfygw,f/
vkyfaqmifwm aumif;ygw,f q&mr/
q&mr / / uav;wdkYtdrfrSmqdk&ifvnf; b,folYrSm bmwm0efawG&SdMuovJ/ atmufyguAsmav;tm; q&mESifhausmif;om;twlwuG trlt&mjzifh &GwfqdkMuygrnf/
uav;rsm; / / azazuawmh ydkufqH&SmwJhwm0efudk t"duaqmif&Guf&ygw,f/ araruawmh tdrfrSm
csufjyKwfNyD; pm;p&m&atmif t"dutm;jzifh aqmif&Gufay;ygw,f/ orD;wdkYwm0efuawmh
wm0efauswJhuav;rsm;
azazararudktdrfrSm 0dkif;ulvkyfay;&ygw,f/ azazararcdkif;wJh tdrfrItvkyfawGudk 0dkif;vkyf
ay;&ygw,f/ NyD;awmh ausmif;oGm;&ygw,f/ ausmif;rSmvnf; q&mray;wJh tvkyfawGudk
1/ trdIufawGudkBuHKovdkrypfeJY?
NyD;atmifvkyfaqmifay;&ygw,f/
ajrrSmwl;vdkYjr§Kyf&w,f/
q&mr / / uav;wdkYu rdom;pkrSmvnf; wm0ef,l&wmawG&Sdw,f/ ausmif;rSmvnf; wm0ef,l&wm
trdIufawG[m ajraqG;jzpfvdkY
awG &Sdw,f/ uav;wdkYaexdkifwJhywf0ef;usifrSmaum tjcm;bmwm0efawG&Sdao;ovJ/
opfyifpdkuf&moHk;&w,f/ oHk;r,f? oHk;r,f/
uav;rsm; / / bmrSrajzwJhtwGuf q&mru atmufygtwdkif; qufvufaqG;aEG;ygw,f/
q&mr / / uav;wdYk ausmif;vmwJt h cgrSm vrf;twdik ;f avQmufvm&w,f/ vrf;uvnf; uav;wdYk 2/ trdIufawGudka&xJrypfeJY?
ywf0ef;usiyf /J ausmif;a&mufw,fqdk&if ausmif;uvnf; uav;wdkY&JU ywf0ef;usifyJ/ a&awGroefYjzpfwwfw,f/
uav;wdkYu &yf&GmwpfckrSmaexdkifwJhtwGuf &yf&Gmuvnf; uav;wdkYtwGuf ywf0ef;
usifyJ/ 'gaMumifh udk,hfywf0ef;usifudk udk,fhaMumifh npfywfatmif? t½kyfqdk;atmif? emrnf 3/ trdIufawGudkrD;r½dIUeJY?
ysufatmif rvkyf&bl;/ vrf;rSmom trdIufrypf&wmr[kwfygbl;/ a&xJrSmvnf; trdIuf rD;cdk;rTefvdkYavnpfr,f/
ypfwmrsKd;awG rvkyf&ygbl;/ avxJrSmvnf; rD;cdk;awGjzpfatmif trdIufawG rD;½dIUwmrsKd;awG 4/ 0ef;usifpdrf;atmiftyifpdkufpdkY?
vnf; rvkyf&ygbl;/ toHawGqlnHNyD; ywf0ef;usifudk taESmifht,Sufjzpfatmifvnf; t&dyf&vdkY tvSqifr,f/
rvkyf&ygbl;/ ywf0ef;usifrSm ydkoefY&Sif;atmif? ydkaumif;atmif? ydk*kPfwufatmif vkyf tJ'Dwm0efausatmifvkyf&if?
aqmifay;&ef wm0ef&Sdygw,f/ wm0efauswJhuav;jzpfr,f/
BudK;pm;uG,f? BudK;pm;r,f/

60 61
'kwd,wef; 'kwd,wef;

1/ acgif;pOf ]]opfyif\tpdwftydkif;rsm;}}
2/ twef; 'kwd,wef;/
3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf
opfyif\ t"dutpdwftydkif; (4)rsKd;udk ajymjywwfrnf/ opfyif\ t"du
tpdwftydkif; (4)rsKd;\ vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;udk ajymjywwfrnf/

4/ vdktyfaomtcsdef (40) rdepf? (2) csdef/

5/ vdktyfaomypönf;rsm; á opfyif\tpdwftydkif; (4) ydkif;jy ydkpwm?


á opfyif\tpdwftydkif; (4) ydkif;uGufvyfjznfhygvkyfief;pm&Guf/
á opfyif\tpdwftydkif; (4) ydkif; pmvHk;uwfjym;ESifh
tu©&m r? p? u? & pmvHk;uwfjym;/
t&Guf
6/ oifMum;oif,lrI a[majymydkYcsaqG;aEG;enf;?
enf;vrf;rsm; tkyfpki,fzGJUvkyfief;/
tudkif;tcuf
tjrpf
7/ oif,lrIvkyfief;/
yifpnf
uav;wpfa,muftm; twef;a&SUodkYxGufí rdrd\cE¨mudk,ftpdwftydkif;rsm;udk ñTefjyum tpdwftydkif;\
trnfrsm;udk twef;om;rsm;tm; ajymjyapygrnf/ tjcm;uav;wpfa,muftm; twef;a&SUodYkxu G &f yfapygrnf/
xdkuav;tm;MunfhNyD; olY\cE¨mudk,f tpdwftydkif;rsm;udk tjcm;uav;rsm;u ajymjyapygrnf/ vlwGif
cE¨mudk,ftpdwftydkif;rsm;&SdouJhodkY opfyifwGifvnf; tpdwftydkif;rsm;&SdaMumif; aqGaEG;ygrnf/ opfyif\
tpdwftydkif; (4) ydkif;jyydkpwmudk csdwfqJGjyovsuf opfyiftpdwftydkif; (4) ydkif;jzpfonfh tjrpf? yifpnf?
tudkif;? t&Guf a0g[m&pum;vHk; (4) vHk;udk rdwfqufay;ygrnf/ &Gwfqdkjyygrnf/ uav;rsm; vdkufvH&Gwfqdk
apygrnf/
opfyiftpdwftydkif;ydkpwm/

7/ oif,lrIvkyfief;/
tyiftpdwftydkif; a0g[m&pum;vHk;rsm;a&;jyNyD; a0g[m&pum;vHk;rS t"dupum;vHk;udk rsOf;om;jyygrnf/
xdkpum;vHk;zJGUpnf;xm;onfh tajccHtu©&mrsm;udk ajymjyygrnf/

á tjrpf = r
á yifpnf = p
á tudkif; = u
á t&Guf = &

vl\cE¨mudk,f tpdwftydkif;wpfckpDonf olYvkyfief;wm0efrsm;&Sdovdk opfyif\tpdwftydkif; wpfckpDrSmvnf;


oufqdkif&m vkyfief;wm0efrsm;&SdaMumif;aqG;aEG;ygrnf/
62 63
'kwd,wef; 'kwd,wef;

á tjrpf - ajrBuD;atmuftwGif;&Sd tpdwftydkif;jzpfonf/ opfyifudkwnfNrJatmif axmufray;


onf/ ajrqDvTmrS a&ESifh tm[m&"mwfudk pkyf,lonf/ odrf;qnf;onf/ yifpnfrS
wpfqifh t&GufodkY tpmcsufvkyf&efay;ydkYonf/
á yifpnf - opfyifxdyfqHk;ydkif;&Sd tudkif;tcuf? t&GufwdkYudk axmufray;onf/ tjrpfuay;ydkYaom
tm[m&ESifha&udk t&GufqDodkY ydkYay;onf/ t&GufucsufvkyfNyD;aom tpmudk tjrpfqDodkY
jyefvnfo,f,lydkYaqmifay;onf/
á tudkif;tcuf - yifpnfxyd yf ikd ;f rS jzmxGuo
f nf/ opf&u
G rf sm;a0qmpGm xGu&f adS p&ef taxmuftyHah y;aom
tydkif;jzpfonf/
á t&Guf - aea&mifjcnfrS&&Sdaom pGrf;tifudk tpmtjzpfcsufvkyfay;onf/

8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;/

uav;rsm;tm; tkyfpk (4) pkzJGUyg/ tkyfpk (1) pkpDodkY tyiftpdwftydkif; (4) cktrnfrsm;a&;xm;aom uwfjym;
ESifh tu©&m (4) rsKd;uwfjym;udk a0xm;ygrnf/ q&mu opfyiftpdwt f ydik ;f wpfc\
k trnfu&kd w
G q
f v
kd Qif
uav;u tyiftpdwt f ydik ;f a&;xm;aom uwfjym;ESihf tu©&muwfjym;udk ,lNyD; uGufvyfjznfhyg ydkpwmwGif
vma&mufuyfapygrnf/ xdkYaemuf ,if;tpdwftydkif;\ vkyfief;udk tjcm;tkyfpkrsm;odkY ajymjyapygrnf/
tjrefqHk;ESifh rSefrSefuefuefa&G;cs,fNyD; ajymjyEdkifaomtkyfpku trSwf&ygrnf/

atmufazmfjyygyHw
k iG f oufqikd &f m opfyiftpdwt
f ydik ;f rsm;trnfuwfjym;ESihf t"dutu©&mpmvH;k udk uyfay;
yg/

tjrpf r

tudkif; u
uav;rsm;tm;atmufygar;cGef;rsm;udk ajzqdkapygrnf/

q&mr / / tjrpfonf opfyif\b,fae&mwGif&SdovJ/


t&Guf & uav;rsm; / / opfyif&JUatmufqHk;ydkif; ajrBuD;atmufwGif&Sd/
q&m / / tjrpf&JU vkyfief;awGu bmawGvJ/
uav;rsm; / / opfyifudk wnfNrJaeatmif axmufray;onf/ ajrqDvTmrSa&ESifh tm[m&"mwfudk pkyf,l
yifpnf p onf/ odrf;qnf;onf/ yifpnfrSwpfqifh t&GufodkY tpmcsufvkyf&ef ay;ydkYonf/
q&m / / opfyifrSm tjrpfr&Sd&if bmjzpfrvJ/
uav;rsm; / / (tajztrsKd;rsKd;) aooGm;r,f? ajcmufoGm;r,f? tyifvJusoGm;r,f pojzifh . . . /
q&m / / yifpnfonf opfyif\ b,fae&mwGif&SdovJ/
uav;rsm; / / tjrpfESifhtudkif;Mum;/
q&m / / yifpnfu bmawGvkyfay;ovJ/
64 65
'kwd,wef; 'kwd,wef;

uav;rsm; / / opfyifxdyfqHk;ydkif;&Sd tudkif;tcuf? t&GufwdkYudk axmufray;onf/ tjrpfuay;ydkYaom 1/ acgif;pOf ]]tyifayguf&ef t"duvdktyfcsufrsm;}}


tm[m&ESifh a&udk t&GufqDodkY ydkYay;onf/ t&Gufu csufvkyfNyD;aomtpmudk tjrpfqDodkY
jyefvnfo,f,lydkYaqmifay;onf/ 2/ twef; 'kwd,wef;/
q&m / / yifpnf&JU vkyfief;awGudk o½kyfazmfyHk a&;qGJyg/
3/ oif,lrI&v'f ,ckoifcef;pmoifNyD;aomtcg uav;rsm;onf
uav; / / (yHktrsKd;rsKd;jzpfEdkif) yifpnf&JU vkyfief;awGudk o½kyfazmfyHk/
(1) vufawGUudk,fwdkif tyifpdkufysdK;wwfvmrnf/
q&m / / tudkif;tcufawGu opfyif&JU b,fae&mrSm &SdovJ/
(2) taphrS tyifayguf&ef t"duvdktyfcsufrsm;udk ajymjywwfrnf/
uav; / / yifpnfxdyfydkif;rS jzmxGufaew,f/
(3) taphrS tyifaygufyHktqifhqifhudk aocsmpGm Munfh½IavhvmwwfjyD;
q&m / / tudkif;tcufu bmvkyfay;ovJ/
jyefajymjywwfrnf/
uav;rsm; / / opf&Gufrsm;a0qmpGm xGuf&Sdap&ef taxmuftyHhay;/
q&m / / t&GufawGu b,fae&mrSm &SdvJ/ 4/ vdktyfaomtcsdef rdepf (40)? (2)csdef/
uav;rsm; / / tudkif;tcufawGrSjzmxGufae/ opfyiftudkif;tcufawG&JU xdyfqHk;ydkif;/ «pdkufysdK;&ef (1) csdefESifh Munfh½IavhvmawGU&Sdcsufrsm; jyefvnfaqG;aEG;&ef
q&m / / t&GufawGu bmvkyfay;vJ/ (1) csdefjzpfygonf/ Mum;xJwGif wpfywf? (10) &ufcefY ausmif;rwufrD
uav;rsm; / / aea&mifjcnfrS&&Sdaom pGrf;tifudk tpmtjzpfcsufvkyfay;w,f/ (odkYr[kwf) ausmif;qif;csdefwGif rdrdtkyfpkwm0efusonfhtyifrsm;tm; aeYpOf
a&avmif;&efESifh awGU&Sdcsufudk rSwfom;xm;&ef vdktyfygrnf/»
5/ vdktyfaomypönf;rsm; á yJBuD;aph(4) aph?
á ajrBuD;/
6/ oifMum;oif,lrI tkyfpki,fzGJUvkyfief;vkyfaqmifenf;?
enf;vrf;rsm; Munfh½Iavhvmenf;/

7/ oif,lrIvkyfief;/

(yxrqifh)
,ckvkyfief;udk wpfywf (odkYr[kwf) (10) &ufcefY BudKwifvkyfaqmif&ef jzpfygonf/

66 67
'kwd,wef; 'kwd,wef;

cGuf(1) yJBuD;aphudk ajrBuD;xJxnfhygrnf/ aeYpOfa&avmif;ygrnf/ cGuf(3) yJBuD;aphudk ajrBuD;rygbJ cGufxJxnfhygrnf/ aeYpOfa&avmif;ygrnf/


aea&mif&&Sdonfhae&mwGif xm;ygrnf/ aea&mif&&Sdonfhae&mwGif xm;ygrnf/

cGuf(2) yJBuD;aphudk ajrBuD;xJxnfhygrnf/ cGuf(4) yJBuD;aphudk ajrBuD;xJxnfhygrnf/


aea&mif&&Sdonfhae&mwGif xm;ygrnf/ a&ravmif;yg/ aeYpOfa&avmif;ygrnf/ aea&mifr&onfhae&mwGif xm;ygrnf/

68 69
'kwd,wef; 'kwd,wef;

uav;rsm;tm; bmjzpfvmr,fxifovJvdkY BudKwifcefYrSef;apygrnf/ uav;rsm;\ BudKwifcefYrSef;csufrsm;udk


rSwfwrf;wifxm;ygrnf/
q&m / / taph&JUBuD;xGm;rItajctae b,fvdkjzpfvmrvJ/ cGuftm;vHk;twlwl jzpfr,fxifovm;/
uav; / / (tajztrsKd;rsKd;jzpfEdkif) wlr,f? rwlbl; pojzifh (MudKwifcefYrSef;csufrsm;udk rSef? rSm; ajym&ef
r[kwfbJ rSwfwrf;wifxm;&efomjzpfygonf/)
q&m / / tyifaygufrItaumif;qHk;cGufu b,fcGufjzpfrvJ/
uav; / / (tajztrsK;d rsK;d jzpfEikd )f cGuf (1)? cGuf (2)? cGuf (3)? cGu(f 4) pojzifh (BudKwifcefYreS ;f csurf sm;udk
rSef? rSm; ajym&efr[kwfbJ rSwfwrf;wifxm;&efom jzpfygonf/)

uav;rsm;udktkyfpk (4) pkcJGyg/ tkyfpk (1) pkpDtm; cGufwpfckpDudk aeYpOfñTefMum;csuftwdkif; aqmif&Guf&efESifh


Munfh½IavhvmrSwfwrf;wif&ef wm0efay;ygrnf/

('kwd,qifh)
wpfywf (odYk r[kw)f (10) &ufMumaomtcg cGuaf v;cGuu f kd uav;tm;vH;k tm; aocsmpGmMunf½h aI vhvmapNyD;
awGU&Sdcsufrsm;udk rSwfwrf;jyKpkygrnf/ uav;wdkYESifh bmawGawGU&Sd&ovJ aqG;aEG;ygrnf/

cGuf(1) cGuf(2) cGuf(3) cGuf(4)


awGU&Sdcsuf tapmqHk; tyif tyifrayguf/ tan§mifhxGufaomfvnf; taygufaemufus?
ayguf? tyif&Sifoef/ tyifrayguf/ tyifBuHKvSD/

q&m / / uav;wdkYcefYrSef;xm;csufrsm;ESifh awGY&Sdcsufrsm; wlnDygovm;/ bmaMumifhvJ/


uav; / / (tajztrsKd;rsKd;jzpfEdkif) wlnDygw,f/ uGJjym;aeygw,f/ (taMumif;&if;rsm;vnf; trsKd;rsKd;
jzpfEdkif)

8/ wwfajrmufrIppfaq;tuJjzwfjcif;/
atmufygar;cGef;rsm;udk ajzqdkyg/

q&m / / cGuf (1) rSm bmawGUvJ/ bmaMumifhjzpfwmvdkY xifovJ/


uav; / / tyiftapmqHk;ayguf? tyif&Sifoefpdrf;pdk? ajrBuD;a&m? a&a&m? aea&mifa&m &vdkY/
q&m / / cGuf (2) rSmbmawGUvJ/ bmaMumifhjzpfwmvdkY xifovJ/
uav; / / tyifrayguf/ ajrMuD;a&m? aea&mifa&m &ayr,fh tyif&SifoefzdkY a&r&vdkY/
q&m / / cGuf (3) rSmbmawGUvJ/ bmaMumifhjzpfwmvdkYxifovJ/
uav; / / tan§mifhxGufaomfvnf; tyifrayguf/ a&eJYaea&mif&&Sdaomfvnf; opfyifaygufzdkY t"du
vdktyfwJh ajrBuD;rygvdkY/
q&m / / cGuf (4) rSm bmawGUvJ/ bmaMumifhjzpfwmvdkY xifovJ/
uav; / / tyifaygufaemufus/ tyifusKHvSD/ ajrBuD;eJY aeYpOfa&&&Sdaomfvnf; aea&mifr&wJhtwGuf/
q&m / / opfaphrStyifaygufzdkY bmawGvdkovJ/
uav; / / ajrBuD;? a&? aea&mifjcnf/

70 71
'kwd,wef; 'kwd,wef;

72 73
'kwd,wef; 'kwd,wef;

74 75
'kwd,wef; 'kwd,wef;

76 77
'kwd,wef; 'kwd,wef;

78 79
'kwd,wef; 'kwd,wef;

80 81
'kwd,wef; 'kwd,wef;

82 83
'kwd,wef; 'kwd,wef;

84 85
'kwd,wef; 'kwd,wef;

86 87
'kwd,wef; 'kwd,wef;

88 89
'kwd,wef; 'kwd,wef;

90 91
'kwd,wef; 'kwd,wef;

92 93
'kwd,wef; 'kwd,wef;

94 95
'kwd,wef; 'kwd,wef;

96 97
'kwd,wef; 'kwd,wef;

98 99
'kwd,wef; 'kwd,wef;

100 101
'kwd,wef; 'kwd,wef;

102 103
'kwd,wef; 'kwd,wef;

104 105
'kwd,wef; 'kwd,wef;

106 107
'kwd,wef; 'kwd,wef;

108 109
'kwd,wef; 'kwd,wef;

110 111
'kwd,wef; 'kwd,wef;

112 113
'kwd,wef; 'kwd,wef;

114 115
'kwd,wef; 'kwd,wef;

116 117
'kwd,wef; 'kwd,wef;

118 119
'kwd,wef; 'kwd,wef;

120 121
'kwd,wef; 'kwd,wef;

122 123
'kwd,wef; 'kwd,wef;

124 125
'kwd,wef; 'kwd,wef;

126 127
'kwd,wef; 'kwd,wef;

128 129

You might also like

pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy