حرکت خاص
حرکت خاص (به انگلیسی: Proper motion) یک ستاره یعنی نرخ تغییر موقعیت زاویه‌ای آن در طول زمان از دید مرکز جرم سامانهٔ ستاره‌ای.[۱] این کمیت بر حسب ثانیه‌های قوس در سال(arcsec/yr) سنجش می‌شود؛ که هر ۳۶۰۰ ثانیهٔ قوسی معادل یک درجه است.[۲] که با سرعت شعاعی در تضاد است، معمولاً با اثر دوپلر موج دریافتی اندازه‌گیری می‌شود. حرکت خاص ذاتی نیست، چرا که بسته به تغییر موقعیت سیستم ستاره‌ای متغیر است.[۳]حرکت خاص اغلب ستارگان چندان نامحسوس است که برای سنجش آن باید سال‌ها از آن‌ها عکاسی کرد.[۴]با توجه به ثابت بودن سرعت نور، حرکت خاص ستاره‌های دور را نمی‌توان مشاهده کرد و سرعت خاص مشاهده شده نشان دهندهٔ حرکت ستاره در لحظه‌ای است که نور از آن جدا شده‌است.
تاریخچه
[ویرایش]حرکت خاص توسط ستاره شناسان اولیه حدس زده می‌شد (بر اساس نسخهٔ ماکروبیوس) اما در سال ۱۷۱۸ ادموند هالی آن را ثابت کرد. او متوجه شد که ستاره‌های شباهنگ، نگهبان شمال و دبران بیش از نیم درجه با موقعیتی که یونانیان قدیم مانند ابرخس ۱۸۵۰ سال قبل از او ثبت کرده‌اند متفاوت است.[۵]
ستاره‌هایی با حرکت خاص زیاد
[ویرایش]در ادامه مواردی با بیشترین حرکت خاص بر اساس ستاره نمای هیپارکوس آورده شده‌است.[۶]به فهرست ستارگان در ستاره‌نمای هیپارکوس نگاه کنید. این فهرست ستارگانی مانند ستاره باغ چای که ضعیف اند را در خود جای نداده. فهرست کامل تری از اشیا نجومی را می‌توان در سمباد یافت.
| # | ستاره | حرکت خاص | سرعت شعاعی (km/s) |
اختلاف دید (mas) | |
|---|---|---|---|---|---|
| μα · cos δ (mas/yr) |
μδ (mas/yr) | ||||
| ۱ | ستاره بارنارد | -۷۹۸٫۷۱ | ۱۰۳۳۷٫۷۷ | -۱۰۶٫۸ | ۵۴۹٫۳۰ |
| ۲ | ستاره کاپتین | ۶۵۰۰٫۳۴ | -۵۷۲۳٫۱۷ | +۲۴۵٫۵ | ۲۵۵٫۱۲ |
| ۳ | گروم‌بریج ۱۸۳۰ | ۴۰۰۳٫۶۹ | -۵۸۱۴٫۶۴ | -۹۸٫۰ | ۱۰۹٫۲۲ |
| ۴ | لوکای ۹۳۵۲ | ۶۷۶۶٫۶۳ | ۱۳۲۷٫۹۹ | +۹٫۷ | ۳۰۳٫۸۹ |
| ۵ | گلیز ۱ (CD -37 15492) (GJ 1) | ۵۶۳۳٫۹۵ | -۲۳۳۶٫۶۹ | +۲۳٫۶ | ۲۲۹٫۳۲ |
| ۶ | HIP ۶۷۵۹۳ | ۲۲۸۲٫۱۵ | ۵۳۶۹٫۳۳ | — | ۷۶٫۲۰ |
| ۷ | ۶۱ ماکیان A & B | ۴۱۳۳٫۰۵ | ۳۲۰۱٫۷۸ | -۶۴٫۳ | ۲۸۷٫۱۸ |
| ۸ | لالاند ۲۱۱۸۵ | -۵۸۰٫۴۶ | -۴۷۶۹٫۹۵ | -۸۵٫۰ | ۳۹۲٫۵۲ |
| ۹ | اپسیلون هندی | ۳۹۶۱٫۴۱ | -۲۵۳۸٫۳۳ | -۴۰٫۴ | ۲۷۵٫۷۹ |
نرم‌افزار
[ویرایش]نرم‌افزارهایی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توان این حرکت را مشاهده کرد. دو نمونهٔ رایگان آن‌ها عبارتند از:
- هیپ لاینر - نرم‌افزار رایگان- ویندوز، نسبتاً پیچیده، با بعضی صفحه‌های نمایش زیبا. هنوز در حال توسعه است و نیاز به پیمایش و پیکربندی بیشتر ویژگی‌ها دارد.
- زیفیم - نرم‌افزار رایگان- لینوکسو اپل OS X - بستهٔ اخترسنجی کامل، می‌تواند به یک منطقه از آسمان متمرکز شود، با قابلیت تنظیم گام زمان، و نمایش حرکت ستاره‌ها در طول زمان.
منابع
[ویرایش]- ↑ Theo Koupelis, Karl F. Kuhn (2007). در جستجوی کیهان. Jones & Bartlett Publishers. p. 369. ISBN 0-7637-4387-9.
- ↑ Simon F. Green, Mark H. Jones (2004). مقدمه‌ای بر خورشید و ستارگان. Cambridge University Press. p. 87. ISBN 0-521-54622-2.
- ↑ D. Scott Birney, Guillermo Gonzalez, David Oesper (2007). نجوم مشاهده‌ای. Cambridge University Press. p. 73. ISBN 0-521-85370-2.
{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ کتاب نجوم دینامیکی
- ↑ Otto Neugebauer (1975). تاریخچه‌ای از نجوم ریاضی باستانی. Birkhäuser. p. 1084. ISBN 3-540-06995-X.
- ↑ Staff (15 سپتامبر، 2003). "150 ستاره با بیشترین حرکت خاص بر اساس ستاره نمای هیپارکوس". ESA. Retrieved 2007-07-21.
{{cite web}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ "سمباد". مرکز اطلاعات فلکی استراسبورگ. Retrieved 2007-07-21.
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |