Basaluss

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Basaluss     Stat: Italia Region: Piemont Provincia: Provincia ëd Lissandria Nòm 'n italian: Basaluzzo Coordinà: Latitudin: 44° 46′ 02.2′′ N Longitudin: 8° 42′ 11.9′′ E Autëssa: 149 m s.l.m. Surfassa: 15,05 km² Abitant: 2.096 (2017) Comun dj'anviron: Bòsch Marengh, Cavirià, Fërsnèira, Francavila, La Priosa, Neuve, Pasturàuna CAP: 15060 Prefiss tel.: 0143 Còdes ÌSTAT: 006012 Còdes fiscal: A689  Sant protetor: san Gioachin  Festa dël borgh: tersa dumìnica d'ost  Sit istitussional Basaluss (Basaruss ant la parlà local, pronunsià con la rotacisassion monfrin-a, Basaluzzo an italian) a l'é un comun dël Piemont ëd 2.096 abitant , ant la provinsa ëd Lissandria. Ël pais as treuva a 22 chilòmeter da Lissandria, a n'autëssa ëd 149 méter e a resta an sël versant ëstentrional ëd la comba dël torent Lèm, davzin a la confluensa ant l'Òrba. Stòria Ël castel Ël teritòri 'd Basaluss a l'é stàit abità fin da n'época motobin antica: a-i son djë studios ch'a penso che un vilagi ligurin as trovèissa an s'ën terapien anté ch'ancheuj a s'aussa 'l castel. J'abitant a dovìo aparten-e a la tribù che ij roman a ciamavo Statielli e che a popolavo 'l Piemont sud-oriental. Artrovament archeològich a fan pensé che la region a fussa popolà 'dcò an época roman-a. Le prime sorgiss ch'a documento l'esistensa dël pais a armonto a l'ann 981, quand che l'imperador Oton II a don-a 'l vilagi an feod al monasté 'd San Salvador ëd Pavìa. La cession a l'é confermà chèich agn pì tard da l'imperador Oton III (1000) e dal re Arduin d'Ivrèja (1003). Dël 1249, ij drit sël pais a ven-o catà da la Comun-a 'd Lissandria. Dël 1348 Lissandria e l'area sogetà a soa giurisdission a fan sarament ëd fedeltà a Luchin Viscont e parèj për squasi doi sécoj Basaluss a resta sota al contròl dël Ducà 'd Milan. Dël 1467 ij drit feodaj e la proprietà dël castel ëd Basaluss a son vendù a Pero Fransesch Viscont. Dël 1497 ël feod a passa a la famija dël cardinal Giuliano Della Rovere, peui papa Giulio II. Dël 1634 ël feod a l'é antestà a la famija Gril. Dël Sessent Basaluss a subiss j'efet ëd le vàire guère che a oponevo fransèis e savojard contra j'ëspagneuj ch'a fasìo base a Lissandria: ël pais a l'é sovens ocupà e sachegià. Basaluss a resta sota la dominassion ëspagneula fin a l'inissi dël Setsent, quand che për efet ëd l'estinsion ëd la Cà Real ëspagneula a s'ancamin-a na guera 'd sucession ch'a ved la Fransa contra Austria e Savòja. La bataja 'd Neuve Ël Piemont a l'é ocupà dai fransèis ma dël 1706 la vitòria dj'austrìach e dij savojard a consent ël passagi dla Lombardìa a l'Austria e l'anession ëd Lissandria ai Savòja. Basaluss a passa parèj al Ducà ëd Savòja prima e al Regn ëd Sardëgna peui. D'apress a la Rivolussion fransèisa e a le guère d'espansion ëd la Repùblica Fransèisa, dël 1799 Basaluss e ij pais ëd j'anviron a son teatr ëd na gran bataja, conossùa tanme la Bataja ëd Neuve, antra l'esércit fransèis ëd l'Armà d'Italia comandà dal general Joubert e col ëd l'aleansa àustro-russa comandà dal general Suvorov e vagnà da costi. La bataja a porta a l'artirà dle trupe fransèise, ch'a sarìo però rientrà l'ann dòp, grassie a la Bataja ëd Marengh ch'a vëdrà 'l trionf ëd Napoleon Bon-a-part. Dal 1815 Basaluss a torna al Regn ëd Sardëgna. Dal 1859, col Decret Rattazzi (Lèj n.3702, 23 otóber 1859), Basaluss a fa part ëd la Provinsa ëd Lissandria, dël Sircondari ëd Neuve e dël Mandament ëd Cavirià. Aministrassion Ël sìndich a l'é Gianfranco Ludovici (da l'08/06/2009, scond mandà dal 26/05/2014; dagià sìndich dal 1995 al 2004). Anliure esterne Sit istitussional Arferiment La cesa parochial ëd Sant Andrea

Aiuto per la lettura Ayuda para la lectura Help for Reading Rintré ant la Piòla Contaté j'Aministrator Lìber për Amprende Coression ortogràfica Tastadura piemontèisa Portaj e Proget Agiut pr'ij Contributor Travajòt sempi