Wikipedya
Ang Wikipedya mao'y usa ka multilingguwal gambalayan-ong gawasnong ensiklopedya. Gisulat kini sa mga bolunter pinaagi sa programa sa kompyuter nga ginatawag og wiki, nga naghatag kapabilidad sa matag gumagamit nga momugna ug mosulat og mga artikulo. Ang proyekto gisugdan sa ika-15 sa Enero 2001 isip komplemento sa sinulat sa mga batid nga Nupedia, ug karon gidumala sa Wikimedia Foundation nga nakabase sa Florida, Tinipong Bansa. Ang Iningles nga bersiyon sa Wikipedya may kapin 6,400,000 ka artikulo sa kasamtangan. Niadtong Hunyo 22, 2005, ang Sinugboanong Wikipedya namugna. Kini karon aduna'y 6,116,882 ka mga artikulo.
Ang ngalang Wikipedya usa ka pagsagol sa mga pulong nga wiki (ang teknolohiya sa pagmugna'g websayt nga kolaboratibo) ug ensiklopedya. Ang kapin 10 ka milyon nga mga artikulo sa Wikipedya gisulat sa mga bolunter sa tibuok kalibotan, ug hapit tanang artikulo mahimong usbon ni bisan kinsa nga dunay pagsulod sa websayt sa Wikipedya.[1] Gilansar kini nila Jimmy Wales ug Larry Sanger niadtong 2001,[2] kini sa kasamtangan ang labing dako ug labing popular[3] nga reperensyang heneral sa Internet.[4][5]
Ang mga kritiko sa Wikipedya mipunterya sa sistemikong bayas ug sa mga inkonsistensi ug sa mga palisiya paghatag og pabor sa konsenso labaw sa kredensyal sa prosesong pag-edit.[6] Isyu usab ang pagkasaligan ug pagkasakto sa Wikipedya. [7] Ang ubang kritisimo nasentro sa suseptibilidad niini sa bandalismo ug sa pagdugang og way klaro o wa ma-verify nga impormasyon. Scholarly work suggests that vandalism is generally short-lived.[8][9]
Ang mga artikulo sa Iningles nga Wikipedya regular nga gikutlo sa medya ug sa akademiya, kinsa midayeg niini tungod sa libreng distribusyon, pag-usab, ug halapad nga coverage. Ang mga editor gidasig sa pagsunod sa palisiya sa "neyutral nga panlantaw" diin ang tanang notableng perspektibo gisumariya sa walay paninguha nga makab-ot ang usa ka obhetibong kamatuoran.
Sa dihang ang Time nga magasin miila "Nimo" isip Person of the Year 2006, nga midayeg sa hataas nga kalamboan sa kolaborasyon nga onlayn ug interaksiyon sa minilyon ka tiggamit sa tibuok kalibotan, ang Wikipedya ang unang partikular nga serbisyong "Web 2.0" nga namensiyon, gisundan sa YouTube ug MySpace.[10]
Wikipedya sa Sinugboanon
[usba | usba ang wikitext] | |
Screenshot  | |
| Matáng sa sityo | Proyekto nga Ensiklopedyang Onlayn |
|---|---|
| Pinulongan |  Sinugboanong Binisayâ |
| (Mga) tig-iya | Sukaranang Wikimedya |
| (Mga) tagtukod | Bentong Isles |
| Sityo | ceb |
| Sa patigayon | Dili |
| Pagparehistro | Mapili |
| Gilunsad | Hunyo 22, 2005 |
Ang Wikipedya sa Sinugboanon mao ang hubad sa Wikipedya ngadto sa Sinugboanon. Sa karon, kini ang labing kinadak-ang Wikipedia sa mga pinulongang Pilipino, ug kini aduna may tabok sa 6.12 milyon ka bisan-bisang mga artikulo, kadaghanan niini gipang-mugna sa Lsjbot. Gitukod kini sukad 'niadtong Hunyo 2005.[11] Sugod niadtong Enero 2006, 1000 ka mga artikulo ang namugna, samtang niadtong Nobiyembre 2006 adunay 1400 ka mga artikulo. Sa katapusan sa 2006 ug 2007, ang mga bot nakamugna og mga napulo ka daghang mga artikulo bahin sa mga munisipyo sa Pransiya.[12]
Sa kataposan sa tuig 2012, ang gidaghanon sa mga artikulo miuswag ngadto sa mga 30,000. Niadtong Disyembre 2012, nagsugod ang Lsjbot paghimo'g mga artikulo. Ang resulta, ang gidaghanon sa mga artikulo miuswag pag-ayo niadtong 2013, ug gikan sa Pebrero hangtod sa Disyembre 2013, ang gidaghanon sa mga artikulo miuswag ug siyam ang kadaghanan.[13][14] Sa katapusan sa 2015, mga 99% sa 1.4 ka yukot nga mga artikulo kaniadto ang namugna sa mga bot, lakip ang mga 25,000 nga mga artikulo bahin sa mga lokalidad ug ang nahabilin nga mga artikulo bahin sa mga buhing binuhat gikan sa Lsjbot.
Niadtong 16 Hulyo 2014, ang Sinugboanong Wikipedia naglangkob sa usa ka yukot nga mga artikulo, ang namugna niining ikanapulog-duha nga kinadak-ang Wikipedia. Pagkahuman maapsan ang hinubad ngadto sa Kinatsila, Inatalyano, Rinuso, Pranses, Inolandés ug Aleman sa sulod sa usa ug tunga ka tuig, niadtong Pebrero 2016 nakaabot kini sa duha ka mga yukot. Human sa mga tunga sa tuig, gisundan sa ika-tulong yukot, laing tunga sa tuig sa ulahi, ang ika-upatang yukot. Niadtong Agosto 2017, ika-limang yukot nga mga artikulo ang namugna niini. Mao kini ang ika-duhang kinadak-an sa Wikipedya.
Kasaysayan
[usba | usba ang wikitext]
Ang Wikipedia nagsugod isip komplementaryo nga proyekto sa Nupedia, usa ka libreng onlayn nga Iningles nga ensiklopedya kansang ang mga artikulo gisulat sa mga eksperto ug miagi sa pormal nga proseso sa pagrebyu. Ang Nupedia napundar sa Marso 9, 2000, ubos sa panag-iya sa Bomis, Inc, usa ka kompanya sa web portal.
Sila Larry Sanger ug Jimmy Wales ang nagtukod sa Wikipedya.[15][16] Si Wales ang gitaag kredit sa paghimo sa tinguhang paghimo og pampublikong ensiklopedya nga pwede mausab,[17][18] si Sanger ang gitaag kredit sa estratehiya sa paggamit og wiki aron maabot ang maong tinguha.[19] Ang Wikipedya pormal nga nalansar sa Enero 15, 2001, isip nag-inusarang edisyon sa Iningles sa websayt nga www.wikipedia.com,[20] ug gianunsyar ni Sanger sa mailing list sa Nupedia.[17] Ang palisiya sa Wikipedya nga "neyutral nga paglantaw"[21] nakodipikar sa unang mga buwan, ug pareho sa palisiya nga "way bayas" sa Nupedia. Wala kaayoy mga palisiya sa pagsugod sa Wikipedya ug kini napadagan gawas sa Nupedia.[17]
Ang Wikipedya mitubo ngadto sa 20,000 ka mga artikulo, ug 18 nga mga edisyon sa lainlaing pinulongan, sa hinapos sa tuig 2001. Sa hinapos sa 2002 aduna kiniy 26 ka edisyon, 46 sa hinapos sa 2003, ug 161 sa hinapos sa 2004.[22] Ang mga serbidor sa Nupedia permanenteng gitangtang sa tuig 2003, ug giinkorporar ang mga teksto niini ngadto sa Wikipedya. Ang Iningles nga Wikipedya milapas sa 2 milyones ka mga artikulo sa Septiyembre 9, 2007, nga mipahimo niini isip labing dako nga ensiklopedya sa tanang panahon, mieklipse sa bisag sa Yongle Encyclopedia (1407), nga maoy nanag-iya sa rekord sa 600 ka tuig.[23]
Sa ulahing bahin sa tuig 2002, si Wales miingon nga ang Wikipedia dili magpakita og mga anunsyong komersyal (advertisements), ug gibalhin ang websayt sa wikipedia.org.[24] Ubay-ubay nga mga proyekto ang milahi gikan sa Wikipedia. Ang Wikinfo wala nanginahanglag neyutral nga paglantaw ug gitugtan usab ang orihinal nga panukiduki. Ang mga bag-ohayng proyekto nga maingong naimpluwensyahan sa Wikipedia — sama sa Citizendium, Scholarpedia, Conservapedia, ug ang sa Google nga Knol — gisugdan tungod sa persepsyon sa mga limitasyon sa Wikipedya, sama sa mga palisiya sa peer review, orihinal nga panukiduki, ug komersyal nga anunsyo.
Ang Wikimedia Foundation namugna gikan sa Wikipedia ug Nupedia sa Hunyo 20, 2003.[25] Miaplay kini sa United States Patent and Trademark Office para himoong marka sa negosyo ang Wikipedia. Misunod ang pagparehistro sa Hapon ug sa Unyong Uropeyo. Sa teknikal usa kini ka marka sa serbisyo kun service mark, ang gingsakopan sa marka mao ang: "Probisyon sa impormasyon sa natad sa heneral nga ensiklopedikong kaalam pinaagi sa Internet." May mga plano nga ilisensiyar ang paggamit sa Wikipedia trademark sa mga produktong sama sa libro o DVD.[26]
Mga edisyon sa Wikipedya
[usba | usba ang wikitext]May dili mokubos 260 ka edisyon sa Wikipedya sa lain-laing pinulongan. Ang kinadak-an niini mao kining mosunod: Iningles, Aleman, Prinanses, Hinapon, Polako, Italyano, Swedish, Inolandes, Pinortuges, ug Kinatsila.
Sa Pilipinas, may pito na ka Wikipedya sa lumadnon tang mga pinulongan. Kini ang mosunod (segun sa pagkahimo): Tinagalog, Binisayang Sinugboanon, Kapampangan/Pampango, Binisayang Waraynon, Ilokano, Chabacano, ug Binikol.
Mga pakisayran
[usba | usba ang wikitext]- ↑ Sa ubang parte sa kalibotan, ang akses sa Wikipedia na-blocked.
- ↑ Miliard, Mike (2008-03-01). "Wikipediots: Who are these devoted, even obsessive contributors to Wikipedia?". Salt Lake City Weekly. Retrieved 2008-02-21.
- ↑ "Five-year traffic statistics for wikipedia.org". Alexa Internet. Retrieved 2008-07-15.
- ↑ Tancer, Bill (2007-05-01). "Look Who's Using Wikipedia". Time. Retrieved 2007-12-01.
The sheer volume of content [...] is partly responsible for the site's dominance as an online reference. When compared to the top 3,200 educational reference sites in the U.S., Wikipedia is #1, capturing 24.3% of all visits to the category
{{cite news}}: Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help) (the author's blog post on the article Archived 2012-03-25 at the Wayback Machine) - ↑ Woodson, Alex (2007-07-08). "Wikipedia remains go-to site for online news". Reuters. Retrieved 2007-12-16.
Online encyclopedia Wikipedia has added about 20 million unique monthly visitors in the past year, making it the top online news and information destination, according to Nielsen//NetRatings.
{{cite news}}: Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help) - ↑ Danah Boyd (2005-01-04). "Academia and Wikipedia". Many-to-Many. Retrieved 2007-02-11.
{{cite web}}: Check date values in:|date=(help) Plantilya:Verify credibility - ↑ Simon Waldman (2004-10-26). "Who knows?". The Guardian. Retrieved 2007-02-11.
{{cite web}}: Check date values in:|date=(help); Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help) - ↑ Fernanda B. Viégas, Martin Wattenberg, Kushal Dave (2004). "Studying Cooperation and Conflict between Authors with History Flow Visualizations" (PDF). Proceedings of the SIGCHI conference on Human factors in computing systems. Vienna, Austria: p. 575–582. ISBN 1-58113-702-8. Retrieved 2007-01-24.
{{cite journal}}:|pages=has extra text (help); Cite has empty unknown parameter:|1=(help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Reid Priedhorsky, Jilin Chen, Shyong (Tony) K. Lam, Katherine Panciera, Loren Terveen, John Riedl (2007-11-04). "Creating, Destroying, and Restoring Value in Wikipedia" (PDF). Association for Computing Machinery GROUP '07 conference proceedings. Sanibel Island, Florida, USA. Retrieved 2007-10-13.
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ "Time's Person of the Year: You". Time. 2006-12-13.
{{cite news}}: Check date values in:|date=(help); Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help) - ↑ "Requests for new languages/Wikipedia Cebuano". meta.wikimedia.org. Retrieved 2016-01-16.
- ↑ "Wikipedia Statistics – Bot article creations only". 2015-11-30. Retrieved 2016-01-16.
- ↑ "Wikimedia project at a glance: Cebuano Wikipedia". stats.wikimedia.org. Nobiyembre 2015. Retrieved 2016-01-15.
- ↑ Meet the Stats Master Making Sense of Wikipedia’s Massive Data Trove Ashik Siddique, wired.com, 27 Disyembre 2013
- ↑ Jonathan Sidener (2004-12-06). "Everyone's Encyclopedia". The San Diego Union-Tribune. Retrieved 2006-10-15.
- ↑ Meyers, Peter (2001-09-20). "Fact-Driven? Collegial? This Site Wants You". New York Times. The New York Times Company. Retrieved 2007-11-22.
'I can start an article that will consist of one paragraph, and then a real expert will come along and add three paragraphs and clean up my one paragraph,' said Larry Sanger of Las Vegas, who founded Wikipedia with Mr. Wales.
- ↑ 17.0 17.1 17.2 Sanger, Larry (April 18, 2005). "The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir". Slashdot. Retrieved 2008-12-26.
- ↑ Sanger, Larry (January 17, 2001). "Wikipedia Is Up!". Internet Archive. Retrieved 2008-12-26.
- ↑ "Wikipedia-l: LinkBacks?". Retrieved 2007-02-20.
- ↑ "Wikipedia: HomePage". Archived from the original on 2001-03-31. Retrieved 2001-03-31.
- ↑ "Wikipedia:Neutral point of view, Wikipedia (January 21, 2007)
- ↑ "statistics "Multilingual statistics". Wikipedia. March 30, 2005. Retrieved 2008-12-26.
{{cite web}}: Check|url=value (help) - ↑ "Encyclopedias and Dictionaries". Encyclopædia Britannica, 15th ed. Vol. 18. Encyclopædia Britannica. 2007. pp. 257–286.
- ↑ Clay Shirky (February 28, 2008). Here Comes Everybody: The Power of Organizing Without Organizations. The Penguin Press via Amazon Online Reader. p. 273. ISBN 1-594201-53-6. Retrieved 2008-12-26.
- ↑ Jimmy Wales: "Announcing Wikimedia Foundation", June 20, 2003, <Wikipedia-l@wikipedia.org>
- ↑ Nair, Vipin (December 5, 2005). "Growing on volunteer power". Business Line. Retrieved 2008-12-26.
 | Kinìng maong artikulo bahin sa Teknolohiya mao usa ka Saha. Makatábang ka sa Wikipedya pinaági sa pag-uswág ug pag-punô niini. |
 | Kinìng maong artikulo bahin sa Internet mao usa ka Saha. Makatábang ka sa Wikipedya pinaági sa pag-uswág ug pag-punô niini. |