Habanako badia

Habanako badia
Datu orokorrak
Garaiera	1 m
Mota	bight (en)
Geografia
Koordenatuak	23°07′59″N 82°20′30″W
Herrialdea	Kuba
Kubako probintzia	Havana Province
Hiria	Habana

Habanako badia (gaztelaniaz: bahía de La Habana) Karibeko eta Amerika osoko badia seguruenetakotzat jotzen da. Poltsa baten itxura du, eta sarrerako kanal estu eta sakon bat du. Kokapen estrategiko geografiko eta ekonomikoa du, Floridako itsasartearekin, Mexikoko Golkoarekin eta Bahametako kanal zaharrarekin bat egiten duelako. Habanako badiak 5,2 kilometro koadro ditu, 18 kilometroko perimetroa, 47 milioi metro kubikoko ur-bolumena eta bederatzi metroko sakonera. 120 metrotan baino ezin da nabigatu; lurraldearen % 87 okupatuta dago, eta produkzio-sektorearen % 63k 71 atrakaleku eta 50 kai ditu. Bestalde, duela 30 urte baino gehiagotik, itsasontzien sakonera bederatzi eta 11 metro artekoa da. Badian Habanako portua dago, herrialdeko portu nagusia.

Badia munduko kutsatuenetakotzat jotzen da, bertara hiriko hondakin asko joaten baitira. Gaur egun, ingurumena berreskuratzeko hainbat proiektu egiten dira Habanako badiarako; besteak beste, hondakin solidoak biltzea, dragatzea, hondakinak tratatzeko instalazio bat eraikitzea Luyanó ibaian, eta petrolioaren deskonposizioan espezializatutako bakterioak erabiltzea, kutsatzaile garrantzitsuenetako bat baita.

Historia

1519an portua sortu zenetik, orduko San Cristobal de La Habanako bizitza ekonomiko, politiko eta soziala portuari eta badiari lotuta egon zen.

XVI. mendeko lehen urteetan kortsarioen eta piraten etengabeko erasoek eta Frantzia, Ingalaterra eta Holandako etengabeko setio espantsionistek Espainiako Koroa badiaren eta portuaren kokapena babesteko defentsa-sistema bat ezartzera behartu zuten. Orduan gotorleku garrantzitsuak sortu ziren, hala nola La Chorrera gaztelua, Almendares ibaiaren bokalean kokatua; Punta gaztelua (1590), Morroko gaztelua (1589-1630), La Fuerza gaztelua eta San Carlos de La Cabañaren gotorlekua (1763-1774), 1762ko abuztuan tropa ingelesek Habana hartu eta eraso ondoren eraikia. Gotorleku-sistema horri Habanako Harresiaren 1674 eta 1797 arteko eraikuntza gehitu behar zaio. Harresiak bi eremutan banatu zuen hiria.

1561. urtetik aurrera, Espainiara bidaiatu aurretik Indietako Ontziteria Habanako portuan biltzeko erabakiarekin, hiriak garapen loretsua izan zuen, eta, horren ondorioz, lehenengo bizitegi-guneak eta eraikin publikoak ezarri ziren portuaren itsasertzean zehar. Ordurako, zurezko landatar atrakadunek eta lehorreko alboko estalpeek osatzen zuten portua, garrantzitsuenak Arma Plazaren eta San Frantzisko Plazaren ondoko eremuetan. Han, badiaren sakonera 16 eta 18 braza artekoa zen, eta, beraz, itsasertzean zehar porturatu ahal ziren itsasontziak, zuzenean kostaldera, horkoien gainean oholak gehituz edo irtenez.

Habanako hiribilduaren garapen gero eta handiagoarekin batera (Filipe II.ak izendatu zuen 1592ko abenduan), badiaren kontrako isurialdean beste hiribildu batzuk sortu ziren, hala nola Guanabacoa (1554) eta Reglako Andre Mariaren Santutegia (1690). Azken horrek sortu zuen izen bereko herrixka.

Oro har, portuaren banaketa honako hau zen: La Fuerza gaztelutik San Frantzisko plazaraino kai nagusiak zeuden, itsasoz haraindiko itsasontziei zerbitzua ematen zietenak. Luz kaitik San Isidroko Baluarteraino, badiaren barruko bidaiarien eta salgaien trafikoa ziurtatzen zutenak, eta handik aurrera Arsenaleko kaia, itsasontziak eraiki eta konpontzeko.

1790 eta 1850 artean, hiriaren loraldi gero eta handiagoarekin batera, kaiak handituz joan ziren, eta badiaren barnealdeko kostaldean 1 453 metro eta 12 eta 21 metro bitarteko zabalera izan zuten. Horrekin batera, hiriaren eta portuko itsasertzaren bizitza eraldatzen joan zen, eta, biztanleei gozatzeko, hainbat espazio publiko eraiki ziren, hala nola Paula zumardia (1772).

XIX. mendearen amaieran, espazio publiko nagusiak eta, horrekin batera, Habanako bizitza soziala harresitik kanpoko eremuetara mugitu ziren, eta, portuko itsasertzaren irudi soziala ez ezik, portuaren kontserbazioa ere gainbehera etorri zen.

1898ko otsailaren 15ean, Maine korazatu estatubatuarrak Habanako portuan eztanda egin zuen, eta horrek Espainia-Estatu Batuak Gerraren hasiera ekarri zuen. Gerra horrek espainiar aginte kolonialaren amaiera ekarri zuen Kuban. Estatubaturren esku-hartzean (1898-1902), portu-azpiegitura eta bide-sarea eraberritu egin ziren, aurrerabidearen irudi berri bat aurkezteko, eta hori aisia- eta dibertimendu-eremuak ezartzearekin batera etorri zen. Gainera, malekoia Lealtad kaleraino (Centro Habana udalerriaren egungo eremuan) zabaltzeko obrei ekin zitzaien, bai eta egurrezko kai zaharren ordez kai-mutur zehatz eta burdinazko berriak jartzeko eta badiako zenbait puntu dragatzeko obrei ere, haien sakonera handitzeko.

XX. mendearen lehen erdian, Habanako badia eta portua izan ziren hiriko langile-mugimenduaren lehen borrokak, batez ere portu-sektoreari lotutakoak.

Bibliografia

• Placer Cervera, Gustavo. Revista Coloquios de Historia Canario Americana. «El puerto de La Habana. Un recorrido por su historia militar hasta 1898». (Gaztelaniaz)
• Núñez Jiménez, Antonio. Litorales y mares. Fundación Antonio Núñez Jiménez de la Naturaleza y el Hombre, Editorial de Ciencias Sociales. Habana. 2012. Volumen III. ISBN 978-959-230-005-7

Kanpo estekak

• Datuak: Q5683082
• Multimedia: Havana Harbor / Q5683082