Ջովաննի Բատիստա Պերգոլեզի
| Ջովաննի Բատիստա Պերգոլեզի | |
|---|---|
 Ջովաննի Պերգոլեզիի հավանական դիմանկարը։ | |
| Բնօրինակ անուն | իտալ.՝ Giovanni Battista Pergolesi |
| Ի ծնե անուն | իտալ.՝ Giovanni Battista Draghi |
| Ծնվել է | հունվարի 4, 1710[1][2][3][…] Էզի, Անկոնա, Մարկե, Պապական մարզ[4][5] |
| Երկիր |  Պապական մարզ |
| Մահացել է | մարտի 16, 1736[2][6][7][…] (26 տարեկան) Պոցուոլի, Նեապոլ, Կամպանիա, Իտալիա[4][5] |
| Ժանրեր | օպերա |
| Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր և երգեհոնահար |
| Գործիքներ | երգեհոն |
 Giovanni Battista Pergolesi Վիքիպահեստում | |
Ջովաննի Բատիստա Պերգոլեզի (իտալ.՝ Giovanni Battista Pergolesi, հունվարի 4, 1710[1][2][3][…], Էզի, Անկոնա, Մարկե, Պապական մարզ[4][5] - մարտի 16, 1736[2][6][7][…], Պոցուոլի, Նեապոլ, Կամպանիա, Իտալիա[4][5]), ականավոր իտալացի կոմպոզիտոր, որի «Սպասուհին՝ տիրուհի» ("La serva padrona") միջերգանքը համարվում էր 18-րդ դարի ամենահաջող և ամենաճանաչված օպերային ստեղծագործություններից մեկը։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ջովաննի Պերգոլեզիի իսկական ազգանունը Դրագի էր (Draghi), բայց երբ նրա ընտանիքը Մարկեի Պերգոլա քաղաքից տեղափոխվեց Եզի, նրանց տրվեց «Պերգոլեզի» մականունը, որ բառացիորեն նշանակում է «պերգոլացիներ»։ 1726 թվականից սկսյալ նա երաժշտական կրթություն է ստանում Նեապոլի կոնսերվատորիայում, որտեղ մեծ համբավ ստացավ նաև որպես տաղանդավոր ջութակահար։ 1732 թ. Պերգոլեզին նշանակվեց Նեապոլ շրջանի իշխաններից մեկի երաժշտական խմբի կապելմեյստեր, և այնտեղ էլ ստեղծեց իր հայտնի նեապոլյան բուֆֆ-օպերան՝ «Սիրահարված եղբայրը» ("Lo frate 'nnammorato")՝ գրված նեապոլյան լեզվով, ինչպես նաև՝ մեկ պատարագ։ Երկու ստեղծագործություններն էլ ջերմորեն ընդունվեցին։ 1733 թ. նա ստեղծեց իր «Հպարտ գերին» ("Il prigionier superbo") սերիա-օպերան, որը հսկայական հաջողություն ունեցավ հատկապես այդ օպերայի «Սպասուհին՝ տիրուհի» միջերգանքի շնորհիվ։ 1734 թվականին Պերգոլեզին նշանակվեց Նեապոլ քաղաքի կապելլայի կապելմեյստերի տեղակալ, և մայիսին ուղևորվեց Հռոմ՝ իր պատարագներից մեկի կատարումը երաժշտավարելու համար։ Պերգոլեզիի հաջորդ օպերաներն ընդունվում էին չափավոր կերպով։ Նրա առողջական վիճակն սկսեց վատթարանալ և 1736 թվականին նա լքեց Նեապոլը և ապաստան գտավ Նեապոլից ոչ հեռու գտնվող Պոցցուոլիի կնգուղակիր վանականների մենաստանում, որտեղ և ավարտեց իր վերջին ստեղծագործությունը՝ հռչակավոր «Ստաբատ մատերը» ("Stabat mater")։ Ջովաննի Պերգոլեզին վախճանվեց ծայրաստիճան աղքատության մեջ, 26 տարեկան հասակում՝ թոքախտից, և թաղվեց Պոցցուոլիի Մայր տաճարի մոտ։
Ներդրումն արվեստի մեջ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պերգոլեզիի համբավը զգալիորեն աճեց իր մահվանից հետո։ Որոշ դեպքերում նրա ստեղծագործության շուրջ սուր միջադեպներ են տեղի ունեցել, որոնցից մեկն է 1752 թ. Փարիզում տեղի ունեցած այսպես կոչված "la guerre des bouffons" («Բուֆոնների պատերազմը»), երբ ընդհարվեցին ֆրանսիական և իտալական օպերայի սիրահարները՝ «Սպասուհին՝ տիրուհի» միջերգանքի բեմադրությունից հետո։ Շատ ժամանակ չանցած երևան եկան կեղծարար կոմպոզիտորներ, որոնք փորձում էին պատճենել և խարդախել Պերգոլեզիի գործերը։ Այդ միտումը կոչվեց «պերգոլեզիանա»։ Այդ առումով կասկածի ենթակա ստեղծագործություններից է համարվում, ի շարս այլոց, Իգոր Ստրավինսկու «Պուլչինելլա» բալետում օգտագործված գործիքային երաժշտությունը (1920 թ.)։
Պերգոլեզիի լուրջ ոճն ամենալավ կերպով է արտահայտված «Ստաբատ մատերում» և իր պատարագներում, որտեղ աչքի են ընկնում մեծածավալ խմբական և գործիքային ելույթները վարպետորեն ղեկավարելու նրա ունակությունները։
Ստեղծագործություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օպերաներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Սուրբ Գիյոմի դարձն ու մահը» (La conversione e morte di San Guglielmo), ամառ 1731, Monastery of Sant'Agnello Maggiore, Naples
- «Սալյուստիա» (La Salustia), հունվար 1732, Teatro San Bartolomeo, Naples; լիբրետոն հավանաբար Սեբաստիանո Մորելիի ըստ Ապոստոլո Զենոյի Ալեսանդրո Սևերո ստեղծագործության
- «Սիրահարված եղբայրը» (Lo frate 'nnamorato), 27 սեպտեմբերի 1732, Teatro dei Fiorentini, Naples
- «Հպարտ բանտարկյալը» (Il prigionier superbo) (օպերայի մաս էր կազմում Սպասուհին` տիրուհի ինտերմեցցոն), 28 օգոստոսի 1733, Teatro San Bartolomeo, Naples
- «Հադրիանոսը Ասորիքում» (Adriano in Siria) (օպերայի մաս էր կազմում «Լիվիետա և Տրակոլո» (Livietta e Tracollo) ինտերմեցցոն), 25 հոկտեմբերի 1734, Teatro San Bartolomeo, Naples
- «Օլիմպիադե» (L'Olimpiade), հունվար 1735, Teatro Tordinona, Rome
- «Ֆլամինիո» (Il Flaminio), աշուն 1735, Teatro Nuovo, Naples
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Internet Broadway Database — 2000.
- ↑ 3,0 3,1 filmportal.de — 2005.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Перголези Джованни Баттиста (ռուս.) / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջովաննի Բատիստա Պերգոլեզի» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||
