Linguistiko
Linguistiko esas cienco studianta linguo. Ordinare linguistiko studias lingui kom sistemo autonoma sen ula kontakto kun realeso existanta exter ol. La skopo di studio di linguistiko povas esar:
- generala qualesi di omna lingui homala. Ca domeno esas generala linguistiko.
- ula linguo o dialekto specifika.
- la linguo di ula persono (idiolekto), o la linguo di ula grupo.
Linguistikala studiado povas esar:
- sinkronala. - Catempe studiesas ula situeso qua existas en ula linguo ye ula momento. Ofte studiesas linguo di nuna tempo (qua esas abstrakto).
- diakronala. - Catempe studiesas ula linguo kom chanjanta fenomeno segun la paso dil tempo. En diakronala studiado chanji dil fenomeni deskiptesas kun helpo di anciena texti o materii furnisata da altra lingui, proxima o ne de ol.
Domeni en linguistiko esas:
- fonetiko (studio pri foni)
- gramatiko
- fonologio (fonetiko funcionala)
- morfologio
- sintaxo
- lexikologio
- onomasiologio (studio pri nomi, nomizado)
- etimologio (studio pri origino di vorti)
- lexikografio (studio pri lexiki)
- terminologio
- semantiko
- stilistiko
- geografio linguala
- tipologio linguala
L'origino di linguistiko esas la filozofio. Dum l'Antiqueso, filozofi diskutis pri la vera nomi di objekti e kazi. De ta pensado naskis vortoklasi, e samatempe naskis nova cienco, linguistiko. Do, linguistikala konceptaji pri l'esenci di la lingui kreesis da filozofi. Antiqua filozofi kreis nuna vortoklaso-konceptaji, qui demonstris quale klasi esis importanta en la Greka e la Latina. Tamen, ta vortoklasi ne esas universala. Exemple, en la Finlandana esus necesa propra klaso por deverbala substantivi (vorto povas havar ambe atributi di verbo e kazo-sufixi di substantivo), en Turka lingui adverbo (atributo di verbo) e adjektivo (atributo di substantivo) ne havas ula morfologiala difero.
Proxima cienco-domeni di linguistiko esas:
- textaro-linguistiko (Angle: corpus linguistics)
- linguo-filozofio
- linguo-teknologio
- psikolinguistiko
- nervo-linguistiko
- socio-linguistiko
- semiotiko (generala doktrino di signi)
- filologii di diversa lingui
- studio pri anciena texti
- paleografio (studio pri anciena sistemi di skriburi)
