Ижил мөрөн
| Ижил мөрөн Орос: Волга | |
|---|---|
 Ижил мөрөн, Ульяновск хот орчим | |
 Ижил мөрний сав газрын зураг | |
| Эх | Валдайн өндөрлөг, Волговерховье тосгоны орчмоос |
| Адаг | Каспийн тэнгис 45°50′N 47°58′E / 45.833°N 47.967°EСолбицол: 45°50′N 47°58′E / 45.833°N 47.967°E |
| Усаа цуглуулдаг орнууд |  Орос |
| Байршил | Дорнод Европ |
| Урт | 3530 км[1] |
| Эхийн өндөр | 228 м Балтын тэнгисийн усны түвшин (Кронштадтын түвшин) |
| Адгийн өндөр | 28 м Балтын тэнгисийн усны түвшнээс доогуур (Кронштадтын түвшин) |
| Өндрийн ялгаа | 256 м |
| Урсац | 8064 м³/с (дунджаар[2]) |
| Ус цуглуулах талбай | 1.360.000 км²[1] |
| Голын систем | Ижил мөрөн |
| Зүүн цутгалууд | Ветлуга гол, Кама мөрөн, Их Иргиз гол |
| Баруун цутгалууд | Ока гол, Сура гол |
Ижил мөрөн (Орос: Волга) нь Европын хамгийн урт, арвин уст мөрөн юм. Валдайн өндөрлөгөөс (347 м) эх авч Орос орны Европ тивд харьяалагддаг талаар зүүн урагш чиглэн 3530 км (бүр эхний горхи булгаас тооцвол — 3690 км) газар алсуур тахийн урсаж Каспийн тэнгист (-28 м) цутгадаг. Мөрний адгийн өргөн садрааны ихэнх бие нь ОХУ-д, зүүн үзүүрийн багахан хэсэг нь Казахстаны нутаг гэж харьяалагддаг.
Газар зүй
[засварлах | кодоор засварлах]Ижил мөрөн нь Москва, Санкт-Петербург хотуудын дунд далайн түвшнээс дээш 225м өндөрт орших Валдайн толгодоос эх аван баруун зүг уруу Стерж нуур, Тверь, Дубна, Рыбинск, Ярославль, Доод Новгород, Казань зэрэг хотуудаар урсана. Тэндээс өмнө зүг уруу эргэж Ульяновск, Тольятти, Самара, Саратов, Волгоград хотуудыг өнгөрж Каспийн тэнгист цутгадаг. Ижил мөрөн олон салаа голтойгоос томоохонд тооцогдох нь Кама, Ока, Ветлуга, Сура гэх мэт болно. Эдгээр болон бусад олон жижиг голууд нийлэн Ижил мөрний сав газрыг бүрдүүлэх ба ОХУ-ын хамгийн хүн амын нягтралтай газруудыг усаар хангадаг байна. Ижил мөрний бэлчир 160км хүртэл урт үргэлжлэх ба хотон, фламинго шувууд, лянхуа цэцэг зэргийг харж болох ганц мөрөн юм. Жил болгон Ижил мөрөн нь 3 сарын турш хөлддөг.
Түүхэн баримтууд
[засварлах | кодоор засварлах]Ижил мөрөн нь дундад зууны үед Алтан ордны монгол улсын төвлөрсөн нэг гол бүс нутаг байжээ. Ижил мөрний хөвөөнд Алтан Ордны улсын нийслэл болох Сарай Бат болон Сарай Бэрх хотуудын туурь өнөөг хүртэл хадгалагдан үлдсэн байдаг
Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]
Commons: Ижил мөрөн – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны санЭшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ 1.0 1.1 Волга, Зөвлөлтийн их нэвтэрхий толин дахь Ижил мөрөн өгүүллэгийн тухай хуучин байсан мэдээлэл, III дэвтэр, 1969-1978 он (орос хэлээр)
- ↑ UNESCO – Volga at Volgograd (Memento 25. Гуравдугаар сар 2016 цахим архивт), webworld.unesco.org
- Ижил мөрөн
- Ижил мөрний голын систем
- Европын гол мөрөн
- Астрахань мужийн гол мөрөн
- Волгоград мужийн гол мөрөн
- Доод Новгород мужийн гол мөрөн
- Кострома мужийн гол мөрөн
- Мари Элийн гол мөрөн
- Москва мужийн гол мөрөн
- Новгород мужийн гол мөрөн
- Самара мужийн гол мөрөн
- Саратов мужийн гол мөрөн
- Татарстаны гол мөрөн
- Тверь мужийн гол мөрөн
- Ульяновск мужийн гол мөрөн
- Чувашийн гол мөрөн
- Ярославль мужийн гол мөрөн