Adelajda Heska

Adelajda Heska
	; Portret Adelajdy Heskiej autorstwa Jana Matejki (1865)
	Królowa Polski
Okres	od 29 września 1341; do de facto 25 lutego 1365 / de iure 5 listopada 1370
Jako żona	Kazimierza Wielkiego
Koronacja	29 września 1341
Poprzedniczka	Aldona Anna Giedyminówna
Następczyni	Jadwiga żagańska
	Dane biograficzne
Dynastia	Heska
Data urodzenia	ok. 1324
Data śmierci	po 25 maja 1371
Ojciec	Henryk II Żelazny
Matka	Elżbieta
Mąż	Kazimierz III Wielki

Adelajda Heska (ur. ok. 1324, zm. po 25 maja 1371) – żona Kazimierza III Wielkiego, królowa Polski. Córka landgrafa Hesji – Henryka II Żelaznego i Elżbiety z dynastii Wettynów.

Życiorys

29 września 1341 w Poznaniu miał miejsce ślub siedemnastolatki Adelajdy z królem Polski, Kazimierzem III Wielkim (starszym od niej o 14 lat). Koronacja nowej monarchini odbyła się tego samego dnia. Posag księżniczki heskiej nie był duży (2 tysiące kóp groszy praskich, których król Kazimierz nigdy nie otrzymał), natomiast Adelajda otrzymała znaczne wiano: ziemię sandomierską z zamkiem, a po pokładzinach klejnoty i inne kosztowności z wielką oprawą. Niedługo po ślubie małżeństwo zaczęło się rozpadać z powodu zdrad Kazimierza i braku potomstwa (separacja od 1356). Królową osadzono na zamku w Żarnowcu nad Pilicą. Nieszczęśliwa Adelajda okazała się być bardzo cierpliwa: I chociaż zaopatrywano ją należycie i hojnie we wszystko, czego potrzebowała, zbrzydziwszy sobie jednak swoje bolesne poniżenie, które znosiła prawie piętnaście lat, nie mogąc ścierpieć tego, że ona jest w pogardzie, a ladacznice są zdecydowanie przekładane nad jej czyste, uczciwe łoże, listownie i przez posłów usilnie prosiła swego ojca, landgrafa heskiego Henryka – żył bowiem dotąd – żeby ją wyrwał z hańby i poniżenia i zabrał do domu ojcowskiego, by ku swemu ciężkiemu poniżeniu nie musiała oglądać wystawnej elegancji nierządnic. Było bowiem rzeczą wiadomą, że jej mąż, król polski Kazimierz, mimo napomnień i rad biskupów i doradców, nie wyrzekł się rozpusty, ale jeszcze bardziej w niej brnął – jak pisał Jan Długosz. Przypisuje się jej fundację kościoła parafialnego w Żarnowcu. Do pogodzenia się pary królewskiej nawoływał bezskutecznie papież Innocenty VI. W obronie królowej stawał również skłócony z Kazimierzem biskup krakowski Jan Bodzanta. We wrześniu 1356 Kazimierz wziął bigamiczny ślub z Krystyną Rokiczaną. Adelajda wróciła do Hesji. Mimo dużej odległości śledziła wydarzenia mające miejsce na dworze w Krakowie. W 1365 Kazimierz poślubił Jadwigę żagańską. W świetle prawa kanonicznego Adelajda do śmierci była jednak prawowitą żoną króla^[1]. Zmarła po 25 maja 1371 w Hesji.

Przodkowie

Adelajda Brunszwicka

Adelajda z Ravensbergu

Jadwiga z Lippe

Adelajda Heska

Albrecht II Wyrodny

Fryderyk I Dzielny

Małgorzata Hohenstauf

Elżbieta

Hartmann XI

Elżbieta z Lodbeburg-Arnshaugk

Elżbieta

W kulturze

Królowa Adelajda Heska jest jedną z głównych postaci drugiego sezonu serialu Korona królów. Odtwórczynią roli władczyni jest Aleksandra Przesław.

Przypisy

↑ Jasiński 2001 ↓, s. 168–172

Bibliografia

Kazimierz Jasiński: Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich. Poznań Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 2001, s. 168–172. ISBN 83-913563-5-3. (pol.).
J. Śliwiński, Kazimierz Wielki. Kobiety a polityka, Olsztyn 1994, s. 46-61.
Jerzy Besala, w: Małżeństwa Królewskie. Piastowie. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i MUZA SA, 2006, s. 293- 303.

Zobacz też

Literatura uzupełniająca

Henryk Paszkiewicz, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 28. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0

Linki zewnętrzne

Adelajda Heska. Druga żona Kazimierza Wielkiego

[1] Jasiński 2001 ↓, s. 168–172

[1]

Dynastia piastowska	Oda Miśnieńska 1025 Rycheza Lotaryńska 1025–1034 Wyszesława 1076–1079 Małgorzata Brandenburska 1295–1296 Ryksa Elżbieta 1303–1305 i tytularna królowa: 1306–1307 Wiola Elżbieta Cieszyńska 1305–1306 Anna Przemyślidka 1306 i 1307–1310 Elżbieta Przemyślidka 1310–1330 Beatrice de Bourbon 1334–1335 Jadwiga Kaliska 1320–1333 Aldona Anna Giedyminówna 1333–1339 Adelajda Heska 1341–1368 Jadwiga Żagańska 1363–1370
Dynastia andegaweńska	Elżbieta Bośniaczka 1370–1384 Jadwiga Andegaweńska 1384–1399
Dynastia jagiellońska	Anna Cylejska 1403–1416 Elżbieta Granowska 1417–1420 Zofia Holszańska 1424–1434 Elżbieta Rakuszanka 1454–1492 Helena Rurykowiczówna 1501–1506 Barbara Zápolya 1512–1515 Bona Sforza 1518–1557 Elżbieta Habsburżanka 1543–1545 Barbara Radziwiłłówna 1550–1551 Katarzyna Habsburżanka 1553–1572
Królowie elekcyjni	Anna Jagiellonka 1575–1586 (1596) Anna Habsburżanka 1592–1598 Konstancja Habsburżanka 1605–1631 Cecylia Renata Habsburżanka 1637–1644 Ludwika Maria Gonzaga 1646–1648 i 1649–1667 Eleonora Habsburżanka 1670–1673 Maria Kazimiera d’Arquien 1676–1696 Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna 1697–1727 Katarzyna Leszczyńska z Opalińskich 1705–1708 Maria Józefa Habsburżanka 1734–1757
Królestwo kongresowe Dynastia Romanowów	Elżbieta Aleksiejewna 1815–1825 Aleksandra Fiodorowna 1825–1831/1855 Maria Aleksandrowna 1841–1880 Maria Fiodorowna 1866–1928 Aleksandra Fiodorowna 1894–1917