Biblia Gennadiusza
Biblia Gennadiusza (ros. Геннадиевская библия) – pierwszy pełny rękopiśmienny przekład Pisma Świętego na język cerkiewnosłowiański. Manuskrypt został ukończony w 1499 roku. Głównym autorem przekładu był arcybiskup Gennadiusz. Przekład ten nie stał się tekstem obowiązującym w Cerkwi prawosławnej, nie został też wydany drukiem ale wpłynął na kolejne tłumaczenia cerkiewnosłowiańskie, a poprzez nie na przekłady rosyjskie i ukraińskie. Zabytek literatury cerkiewnosłowiańskiej.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Biblia Gennadiusza powstała 60 lat po unii florenckiej w złożonej sytuacji społeczno‑politycznej. Celem dokonania przekładu miało być przygotowanie pełnego tłumaczenia Biblii na potrzeby Cerkwi prawosławnej. Jednakże wykorzystanie do jego powstania przekładów łacińskich, w tym Wulgaty może równocześnie świadczyć o ukrytych dążeniach części prawosławia do Unii z Rzymem. Ostatecznie przekład Gennadiusza pozostał w rękopisie[1].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Biblia ta została przygotowana w Nowogrodzie Wielkim. Inicjatorem i głównym autorem był arcybiskup nowogrodzki Gennadiusz (1410–1505). Rękopis przepisywali trzej skrybowie, duchowni: Wasilij z Jerozolimy, Gridija Spowiednik i Klemens z Archangielska. Kodeks ma 1002 karty papieru wysokiej jakości o rozmiarze 33×23,5 cm. Oprawa księgi powstała na przełomie XV i XVI wieku[2].
Jak na swoje czasy był to przekład nowatorski. Układ ksiąg biblijnych jest identyczny z porządkiem Wulgaty[1]. Gennadiusz i jego asystenci wykorzystali w swoim rękopisie już istniejące cerkiewnosłowiańskie przekłady: Pięcioksięgu, Sędziów, Jozuego, Rut, Królów, Hioba, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza, Księgi Przysłów, Kaznodziei, Ewangelii, Dziejów, Listów, Objawienia, Psalmów i kilku innych. Z pomocą chorwackiego mnicha katolickiego Benjamina z Klasztoru Emaus w Pradze Gennadiusz przetłumaczył brakujące księgi z łacińskiej Wulgaty: Nehemiasza, Ezdrasza, Tobiasza, Judyty, Estery, Jeremiasza, Mądrości, 1 Machabejską, 2 Machabejską i kilka innych[2].
Osiemdziesiąt lat po rękopisie Gennadiusza na terenach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w Ostrogu na Wołyniu, na koszt miejscowego magnata księcia Konstantego Ostrogskiego powstał pierwszy drukowany przekład Pisma Świętego w języku cerkiewnosłowiańskim – Biblia ostrogska (1580–1581). Wydał ją uchodźca z Wielkiego Księstwa Moskiewskiego Iwan Fedorow. Była ona traktowana jako poprawiona wersja Biblia Gennadiusza i na 200 lat stała się oficjalną wersją Pisma Świętego wśród prawosławnych w Europie Wschodniej[1].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Jarosław Karzarnowicz: Biblia cesarzowej Elżbiety (1751) wobec Biblii Ostogskiej. Uniwersytet w Białymstoku, 2019, s. 29.
- ↑ a b Геннадиевская библия. [w:] Официальный сайт Православной Гимназии во имя Преподобного Сергия Радонежского [on-line]. orthgymn.ru. [dostęp 2020-07-29]. (ros.).