Ichneumonka białoogonowa
| Ichneumia albicauda[1] | |||||
| (G. Cuvier, 1829) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
ichneumonka białoogonowa | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[14] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Ichneumonka białoogonowa[15], mangusta białoogonowa (Ichneumia albicauda) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny Herpestinae w obrębie rodziny mangustowatych (Herpestidae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1829 roku francuski przyrodnik Georges Cuvier, nadając mu nazwę Herpestes albicaudus[2]. Holotyp pochodził z południowej Afryki i Senegalu[16]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju ichneumonka[15] (Ichneumia)[16][17][18]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|---|
| I. a. dialeucos | Mungos albicaudus dialeucos | Hollister, 1916 | Góra Lololokwi, Kenia[19]. |
| I. a. grandis | Herpestes grandis | O. Thomas, 1890 | Thomas podał „albo nad Limpopo, albo w Zululand”; Roberts uściśla na Hectorspruit, w południowo-wschodnim Transwalu[20]. |
| I. a. ibeanus | Herpestes albicaudus ibeanus | O. Thomas, 1904 | Athi-ya-Maui (Stoni Athi), Kenia[21]. |
| I. a. loandae | Herpestes albicaudus loandae | O. Thomas, 1904 | Pungo Andongo, na wysokości 1200 m, północna Angola[22]. |
| I. a. loempo | Herpestes loempo | Temminck, 1853 | Temminck podaje „wybrzeże Gwinei”, lecz prawie z całą pewnością Ghana[23]. |
Ważność podgatunków jest wątpliwa i wymaga dalszych badań[18]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków[18].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Ichneumia: gr. ιχνευμων ikhneumōn „tropiciel”[24].
- albicauda: łac. albus „biały”; cauda „ogon”[25].
- dialeucos: łac. dialeucos „zmieszany z białym, białawy”, od gr. διαλευκος dialeukos „całkiem biały”, od δια- dia- „dokładnie”; λευκος leukos „biały”[26].
- grandis: łac. grandis „wielki”[27].
- ibeanus: etymologia niejasna, Thomas nie podał etymologii nazwy gatunkowej[10].
- loandae: Loanda / Luanda, Angola[28].
- loempo: nazwa loempo „ludożerca” dla ichneumonki używane przez rdzenną ludność Gwinei[5].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Ichneumonka białoogonowa występuje w Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku[18]:
- I. albicauda albicauda – Senegal na wschód do wschodniego Sudanu, Erytrea i północna Somalia; także Półwysep Arabski.
- I. albicauda dialeucos – północna Kenia, południowa Somalia i południowa Etiopia.
- I. albicauda grandis – południowa Angola, Zambia, południowa Tanzania na południe do Południowej Afryki.
- I. albicauda ibeanus – Demokratyczna Republika Konga do centralnej Kenii.
- I. albicauda loandae – północna Angola i południowa Demokratyczna Republika Konga.
- I. albicauda loempo – Gwinea.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 47–69 cm, długość ogona samic 39,2–48,5 cm, samców 34,6–47 cm, długość tylnej stopy samic 13–14,8 cm, samców 13–14,7 cm, długość ucha samic 3,7–5 cm, samców 4,2–5 cm; masa ciała samic 3,1–5 kg, samców 2,9–5,2 kg[17]. Płowoszare ubarwienie ciała z białym zakończeniem ogona (stąd nazwa gatunku albicauda czyli białoogonowa).
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Jest aktywna w nocy, spotykana pojedynczo lub w małych grupach rodzinnych. Biologia rozrodu tego gatunku jest słabo poznana. Zajmuje różne siedliska – od terenów leśnych po półpustynne, z wyjątkiem terenów wilgotnych i podmokłych. Ichneumonki białoogonowe są stosunkowo agresywne i terytorialne. Porozumiewają się, używając sygnałów akustycznych i zapachowych. Głównym pożywieniem ichneumonki białoogonowej są owady. Dietę uzupełnia drobnymi kręgowcami i owocami. Podobnie jak kuman wąskosmugi (Mungotictis decemlineata), również ichneumonka białoogonowa wydobywa pokarm zamknięty w twardej skorupce (np. ptasie jajo) uderzając nim o twardą powierzchnię.
W niewoli żyje do 12 lat. Długość życia w warunkach naturalnych nie jest znana.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ichneumia albicauda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base à l’histoire naturelle des animaux et d’introduction à l’anatomie comparée. Wyd. Nouvelle édition rev. et aug. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1829, s. 158. (fr.).
- ↑ F.W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum. T. 1: Zoologica. Cz. 2: Mammalium. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1832, s. folios h, i, k, ryc. xii. (łac.).
- ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire. Notice sur deux nouveaux genres de Mammifères carnassiers, les Ichneumies, du continent africain, et les Galidies, de Madagascar. „Comptes rendus hebdomadaires des séances de l’Académie des sciences”. 5, s. 580, 1837. (fr.).
- ↑ a b C.J. Temminck: Esquisses zoologiques sur la côte de Guiné. Ie partie, les mammifères. Leiden: E.J. Brill, 1853, s. 31. (fr.).
- ↑ J. Pucheran. Notes mammalogiques. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e Série. 7, s. 394, 1855. (fr.).
- ↑ T. von Heuglin & L.J.F.J. Fitzinger. Systematische Übersicht der Säugethiere Nordost - Afrika's mit Einschluß der arabischen Küste, des rothen Meeres, der Somáli- und der Nilquellen-Länder, südwärts bis zum vierten Grade nördlicher Breite. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 54, s. 561, 1866. (niem.).
- ↑ O. Thomas. On a new mungoose allied to Herpestes albicaudatus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1889 (4), s. 622, 1889. (ang.).
- ↑ Thomas 1904 ↓, s. 408.
- ↑ a b Thomas 1904 ↓, s. 409 (przypis).
- ↑ E. Heller. New Antelopes and Carnivores from British East Africa. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 61 (13), s. 11, 1914. (ang.).
- ↑ N. Hollister. Descriptions of a new genus and eight new species and subspecies of African mammals. „Smithsonian miscellaneous collections”. 66 (1), s. 6, 1916. (ang.).
- ↑ A. Roberts. Some additions to the list of South African mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 10, s. 68, 1924. (ang.).
- ↑ E. Do Linh San, Ichneumia albicauda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-21] (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Ichneumia albicauda. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-02].
- ↑ a b J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 317. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 414. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#42549.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#42551.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#42553.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#42555.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#42556.
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 346, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, albicauda [dostęp 2022-04-21].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, dialeucos [dostęp 2022-04-21].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, grandis [dostęp 2022-04-21].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, loandae [dostęp 2022-04-21].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- O. Thomas. On mammals from northern Angola collected by Dr. W.J. Ansorge. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 13, s. 405–421, 1904. (ang.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- T. Dewey & N. Greene: Ichneumia albicauda. (on-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-01-01]. (ang.).
- D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Ichneumia albicauda. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-02].
- J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-21]. (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).