Jamb

Jamb (gr. ἴαμβος – íambos) w metryce iloczasowej to stopa metryczna złożona z dwóch sylab – krótkiej i długiej, o postaci:

W wierszach polskich odpowiednikiem jest sekwencja dwóch sylab: nieakcentowanej i akcentowanej. W języku polskim bardzo niewiele wyrazów to naturalne jamby (np. aha), więc stopa ta jest zwykle tworzona jako zestrój z proklityką (np. do snu) lub dzięki odpowiedniemu łączeniu wyrazów w szyku zdania, jak w pierwszym wersie Monachomachii Krasickiego:

Nie wszystko złoto, co się świeci z góry.

Przeciwny do jambu układ sylab ma trochej.

Rytm wierszy jambicznych jest bardziej wyrazisty, gdy na parzystych sylabach wersu stoją jednozgłoskowe wyrazy akcentowane. Jedne z najlepszych wierszy jambicznych w literaturze polskiej wyszły spod pióra Adama Asnyka (Dałam ci moc, Daremne żale, Ta łza, Ulewa).

Na szczytach Tatr, na szczytach Tatr,

Na sinej ich krawędzi,

Króluje w mgłach świszczący wiatr

I ciemne chmury pędzi.

(Ulewa)

Najkrótszym formatem wiersza jambicznego stosowanym w praktyce jest w wersyfikacji polskiej dwustopowiec męski (sSsS), a najdłuższym ośmiostopowiec żeński (sSsSsSsS||sSsSsSsSs), użyty między innymi w Dziewczynie Bolesława Leśmiana). Najpopularniejszym rozmiarem jest czterostopowiec. Siedmiostopowiec trafia się w przekładach z wiersza nowogreckiego.

Bibliografia

• Stanisław Jaworski: Podręczny słownik terminów literackich. Kraków: Universitas, 2000, s. 100. ISBN 83-7052-699-3.
• Maria Dłuska, Studia z historii i teorii wersyfikacji polskiej, Warszawa 1978.