Krwiściąg mniejszy

Krwiściąg mniejszy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	krwiściąg
Gatunek	krwiściąg mniejszy
	Nazwa systematyczna
	Sanguisorba minor Scop.; Fl. Carniol., ed. 2, 1: 110 (1771)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krwiściąg mniejszy (Sanguisorba minor) – gatunek rośliny należący do rodziny różowatych. Występuje w stanie dzikim w zachodniej i środkowej Europie, na Kaukazie i w zachodniej Syberii^[4]. W Polsce rzadko na niżu, częściej na pogórzu i w niższych położeniach górskich. Poza tym zdziczały z dawnych upraw (kenofit)^[5].

Morfologia

Pokrój: W przypadku podgatunku typowego zwykle do 40 cm wysokości (u innych rośliny też wyższe), z przyziemną rozetą pierzastych liści.
Łodyga: Szorstka, drewniejąca po roku wegetacji.
Liście: Nieparzysto- pierzaste, listki jajowate, grubo ząbkowane
Kwiaty: Zebrane w kulistojajowate, sinozielone (później niekiedy czerwono nadbiegłych) główki na szczytach odgałęzień. Kwiaty jednopłciowe: w dolnej części główki kwiaty męskie o 10-20 wiotkich pręcikach z białymi nitkami i żółtymi pylnikami, w górnej części kwiaty żeńskie ze słupkami o dwóch szyjkach.
Korzeń: Cienki i długi.
Owoce: Niełupka. U podgatunku typowego (subsp. minor) z wąskimi żebrami i siatkowato pomarszczoną powierzchnią między nimi, u subsp. balearica z żebrami w postaci szerokich skrzydełek i z powierzchnią między nimi silnie pomarszczoną, z ostrymi i wyraźnymi grzbietami^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Składnik suchych łąk i ciepłych muraw. W uprawach rolnych chwast. Kwitnie od czerwca do września. Jest rośliną żywicielską larw rzadkiego motyla powszelatka sertora^[7].

Zastosowanie

Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski: ziele i korzeń. Zawiera garbniki i olejki eteryczne.
- Działanie: stosowana w medycynie ludowej jako środek przeciwkrwotoczny, przy zatruciach i biegunkach.
Sztuka kulinarna: w średniowiecznej Europie stosowany jako przyprawa, a także do aromatyzowania alkoholi. Młode liście mają smak podobny do ogórka. Nadają się na zupy, sałatki i sporządzania orzeźwiających napojów^[8].
Roślina miododajna
Bywa uprawiany w ogródkach ziołowych, zarówno jako roślina lecznicza, jak i warzywo.

Uprawa

W Polsce jest wystarczająco mrozoodporny (strefy mrozoodporności 5-9)^[8]. Wymaga stanowisk słonecznych lub półcienistych, ziemi średnio żyznej, wilgotnej i przepuszczalnej^[8]. Podczas upałów w lecie konieczne jest podlewanie. Rozmnaża się z nasion lub przez podział bryły korzeniowej.

Systematyka i zmienność

Wyróżnianych jest 6 podgatunków^[3]:

Sanguisorba minor subsp. minor – podgatunek nominatywny, prawie w całym zasięgu gatunku, ale bez południowej Afryki i środkowej Azji
Sanguisorba minor subsp. balearica (Bourg. ex Nyman) Muñoz Garm. & C.Navarro – krwiściąg średni (syn. S. muricata Gremli) – w całym zasięgu gatunku, włącznie z południową Afryką i środkową Azją
Sanguisorba minor subsp. ertugrulii Yıld. – Azja Mniejsza
Sanguisorba minor subsp. kucukodukii Yıld. – Azja Mniejsza
Sanguisorba minor subsp. lasiocarpa (Boiss. & Hausskn.) Nordborg – południowo-zachodnia Azja
Sanguisorba minor subsp. vestita (Pomel) Maire – północno-zachodnia Afryka

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).
↑ ^a ^b Sanguisorba minor Scop., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-07] .
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Sanguisorba L., [w:] Flora Iberica, t. 6, Madrid: Real Jardín Botánico, CSIC, 2001, s. 386 [dostęp 2024-02-07] .
↑ Marcin Sielezniew, Izabela Dziekańska, Motyle dzienne, wyd. Multico, Warszawa 2010.
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).

[powo-3] Sanguisorba minor Scop., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-07] .

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].

[5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[6] Sanguisorba L., [w:] Flora Iberica, t. 6, Madrid: Real Jardín Botánico, CSIC, 2001, s. 386 [dostęp 2024-02-07] .

[7] Marcin Sielezniew, Izabela Dziekańska, Motyle dzienne, wyd. Multico, Warszawa 2010.

[E-8] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]