Perukarz białorzytny

Perukarz białorzytny
	Goodfellowia miranda
	E. Hartert, 1903
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	szpakowate
Podrodzina	gwarki
Rodzaj	Goodfellowia; E. Hartert, 1903
Gatunek	perukarz białorzytny
Synonimy
	Basilornis mirandus (E. Hartert, 1903); Basilornis miranda (E. Hartert, 1903);
	Basilornis mirandus (E. Hartert, 1903); Basilornis miranda (E. Hartert, 1903);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Perukarz białorzytny^[3] (Goodfellowia miranda) – gatunek ptaka z rodziny szpakowatych (Sturnidae). Ptak ten występuje w Azji Południowo-Wschodniej, nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania

Perukarz białorzytny zamieszkuje góry północno-środkowego i południowego Mindanao (włącznie z Daggayan, Kitanglad i Apo)^[4], wyspy należącej do Filipin^[5]^[6]^[7].

Taksonomia

Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisany przez niemieckiego ornitologa Ernsta Harterta w 1903 roku^[8] na łamach czasopisma Bulletin of the British Ornithologists’ Club. Jako miejsce typowe holotypu (samiec) autor wskazał stratowulkan Apo na Mindanao^[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Goodfellowia^[3]^[9], choć niektóre ujęcia systematyczne umieszczają tego ptaka w rodzaju Basilornis^[3]^[5]. Takson monotypowy^[6]^[5].

Nazwa rodzajowa honoruje Waltera Goodfellowa (1866–1953), angielskiego podróżnika, ornitologa, kolekcjonera z Kolumbii, Ekwadoru, Nowej Gwinei, Filipin i Tajwanu^[10]. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego mirandus „wspaniały, osobliwy”, od mirari „dziwić się”, od mirus „niezwykły”^[11].

Morfologia

Długość ciała 30 cm, masa ciała 110 g^[5]. Szczegółowe wymiary podane przez Ernsta Harterta: długość skrzydła 120–124 mm, zewnętrzne sterówki 68 mm, odsłonięta część dzioba 17 mm, skok 33 mm^[8]. Charakterystyczny ptak z piórami na głowie tworzącymi grzebień, skompresowane na czubku głowy wzdłuż linii środkowej, rozciągające się jak krótki pióropusz. Wokół oczu nagie, rozciągające się do policzków żółte łaty skóry, ogon długi i stopniowany. Upierzenie w większości czarne z błyszczącymi niebiesko-czarnymi końcówkami piór, na dolnej części pleców białe. Skrzydła ciemnoczekoladowo-brązowe, ogon czarniawo-brązowy. Tęczówka koloru żółtego do brązowego, dziób żółtawy, nogi oliwkowo-żółte. Brak dymorfizmu płciowego^[5]. Osobniki młodociane podobne do dorosłych, ale upierzenie nie jest błyszczące i końcówki piór koloru płowego^[5].

Głos

Odzywa się serią metalicznych, dzwoniących nut połączonych z kłapaniem i bulgoczącymi, piskliwymi dźwiękami brzmiącymi jak odgłos otwierania zardzewiałej bramy^[5]^[12].

Ekologia

Perukarz białorzytny jest prawdopodobnie gatunkiem osiadłym, zamieszkującym las i skraj lasu do wysokości 1250 m n.p.m.^[5]^[12] Występuje pojedynczo, w parach lub w małych grupach^[5]. Żywi się głównie owocami i owadami^[5].

Znaleziono dwa gniazda, po jednym w lutym i w lipcu; ptak z powiększonymi gonadami obserwowany w lutym^[5]. Oba gniazda znajdowały się w starej dziupli po dzięciole (Picidae); jedna z dziupli znajdowała się 15 m nad ziemią i zawierała gniazdo zbudowane z gałązek i liści^[5]. Brak innych informacji na temat zniesionych jaj, okresu inkubacji i wychowu młodych.

Status i zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii NT (ang. Near Threatened – „bliski zagrożenia”)^[2]. Ptak ten ma ograniczony zasięg – jest endemiczny dla Mindanao^[12]. Często w niektórych miejscach gatunek ten ma bardzo mały i fragmentaryczny zasięg, i znany jest tylko z kilku stanowisk^[2]. Obecnie jego siedliska są w miarę bezpieczne, ponieważ teren, który zasiedla, jest w znacznym stopniu niedostępny^[5]. Jednak każdy wzrost aktywności ludzkiej w pobliżu siedlisk tego ptaka może mieć poważny i negatywny wpływ na jego populację^[2]^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b Basilornis mirandus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2016-04-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d BirdLife International, Goodfellowia miranda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-04-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Mainatinae Lesson, 1831 - gwarki (wersja: 2020-11-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-23].
↑ A.T. Peterson, T. Brooks, A. Gamauf, J.C.T. Gonzalez, N.A.D. Mallari, G. Dutson, S.E. Bush, D.H. Clayton, R. Fernandez. The Avifauna of Mt. Kitanglad, Bukidnon Province, Mindanao, Philippines. „Fieldiana Zoology”. New Series. 114, s. 23, 2008. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ A. Craig, C. Feare: Apo Myna (Basilornis mirandus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings, oxpeckers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-23]. (ang.).
↑ D. Amadon: Family Sturnidae. W: E. Mayr, J.C. Greenway, Jr: Check-list of birds of the world. Cz. 15. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1962, s. 116. (ang.).
↑ ^a ^b ^c E. Hartert. Goodfellowia, gen. nov. Sturnidarum. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 14, s. 11, 1903. (ang.).
↑ J.H. Boyd III: Sturnidae: Starlings, Mynas. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.05 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ Goodfellowia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
↑ Miranda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
↑ ^a ^b ^c P. Benstead, J. Gilroy, N. Khwaja: Apo Myna Basilornis mirandus. BirdLife International. [dostęp 2016-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-13)].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Basilornis mirandus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2016-04-11] (ang.).

[iucn-2] BirdLife International, Goodfellowia miranda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-04-11] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Mainatinae Lesson, 1831 - gwarki (wersja: 2020-11-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-23].

[Peterson&inni-4] A.T. Peterson, T. Brooks, A. Gamauf, J.C.T. Gonzalez, N.A.D. Mallari, G. Dutson, S.E. Bush, D.H. Clayton, R. Fernandez. The Avifauna of Mt. Kitanglad, Bukidnon Province, Mindanao, Philippines. „Fieldiana Zoology”. New Series. 114, s. 23, 2008. (ang.).

[hbwalive-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ A. Craig, C. Feare: Apo Myna (Basilornis mirandus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings, oxpeckers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-23]. (ang.).

[Amadon-7] D. Amadon: Family Sturnidae. W: E. Mayr, J.C. Greenway, Jr: Check-list of birds of the world. Cz. 15. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1962, s. 116. (ang.).

[Hartert-8] E. Hartert. Goodfellowia, gen. nov. Sturnidarum. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 14, s. 11, 1903. (ang.).

[Boyd-9] J.H. Boyd III: Sturnidae: Starlings, Mynas. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.05 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[hbwalive2-10] Goodfellowia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].

[hbwalive3-11] Miranda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].

[birdlife-12] P. Benstead, J. Gilroy, N. Khwaja: Apo Myna Basilornis mirandus. BirdLife International. [dostęp 2016-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-13)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]