Rok 1812 (uwertura)
1812 op. 49 (ros. Торжественная увертюра 1812-ого года) – uwertura koncertowa w tonacji Es-dur stworzona przez rosyjskiego kompozytora Piotra Czajkowskiego w 1880.
Utwór został napisany dla upamiętnienia obrony Moskwy przed atakiem wojsk Napoleona Bonaparte, który był efektem wyniku Bitwy pod Borodino z 1812. Prawykonanie dzieła miało miejsce 20 sierpnia 1882 w Cerkwi Chrystusa Zbawiciela w Moskwie[1] (8 sierpnia według kalendarza starego stylu). Podczas wizyty Czajkowskiego w Stanach Zjednoczonych w 1891 dyrygował on swoją kompozycją na koncercie otwierającym Carnegie Hall w Nowym Jorku[2]. Mimo że utwór nie ma związku z historią USA, jest często wykonywany z okazji Dnia Niepodległości[2].
Utwór wykorzystano również w ścieżce dźwiękowej filmu V jak vendetta.
Instrumentacja
[edytuj | edytuj kod]
- Flet piccolo
- Dwa flety poprzeczne
- Dwa oboje
- Rożek angielski
- Dwa klarnety B
- Dwa fagoty
- Kotły
- Bęben wielki
- Bęben mały
- Karatale
- Bębenek baskijski
- Trójkąt
- Carillon (czasami zastępowany dzwonami rurowymi lub nagraniami carillonu)
- Działo (we fragmentach zawierających dźwięki wystrzałów armaty wykorzystywane jest najczęściej ich nagranie, natomiast w wykonaniach kompozycji w pomieszczeniach jako alternatywa regularnie stosowany jest bęben wielki i – nie widniejący w oryginalnej partyturze – gong)
Orkiestra dęta
[edytuj | edytuj kod]Swobodna instrumentacja w większości nie zawiera żadnych „dodatkowych” instrumentów dętych. W niektórych wykonaniach odbywających się w pomieszczeniach ich partię wykonują organy.
Kwintet smyczkowy
[edytuj | edytuj kod]- I skrzypce
- II skrzypce
- Altówka
- Wiolonczela
- Kontrabas
Boże, zachowaj Cara!
[edytuj | edytuj kod]W partyturze uwertury Rok 1812 Czajkowski wykorzystał fragment hymnu Rosji Boże, zachowaj Cara!. Zrobił to z pobudek patriotycznych, ale wbrew prawdzie historycznej – w roku 1812 Rosja w ogóle nie miała oficjalnego hymnu, a nieoficjalnie rolę tę spełniała pieśń Niech rozgrzmiewa pieśń zwycięstwa. Pierwszym oficjalnie zatwierdzonym hymnem Rosji była od 1816 roku Modlitwa Rosjan. Pieśń Boże, zachowaj Cara! stała się hymnem dopiero w roku 1833.
W Związku Radzieckim w czasie wykonywania uwertury Rok 1812 melodię carskiego hymnu zastępowano fragmentem opery Michaiła Glinki Życie za cara (znana też pod tytułem Iwan Susanin)[3]. Ten właśnie fragment, jako Pieśń Patriotyczna stał się melodią pierwszego hymnu Rosji po rozpadzie Związku Radzieckiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Roger Lax, Frederick Miller Smith: The great song thesaurus. New York: Oxford University Press, 1989, s. 230. ISBN 978-0-19-505408-8.
- ↑ a b Carol Matz, Bernadine Johnson: Carol Matz. New York: Alfred Publishing, 2006, s. 45. ISBN 978-0-7390-4107-9.
- ↑ Russian national anthem "God Save the Tsar" in Tchaikovsky's music [online], archive.fo [dostęp 2018-08-05].