Zając polarny

Zając polarny
	Lepus arcticus
	Ross, 1819
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	zajęczaki
Rodzina	zającowate
Rodzaj	zając
Gatunek	zając polarny
Synonimy
	Lepus glacialis Leach, 1819; Lepus groenlandicus Rhoads, 1896; Lepus labradorius G.S. Miller, 1899; Lepus arcticus canus Preble, 1902; Lepus variabilis hyperboreus Pedersen, 1930; Lepus arcticus persimilis Nelson, 1934;
	Lepus glacialis Leach, 1819; Lepus groenlandicus Rhoads, 1896; Lepus labradorius G.S. Miller, 1899; Lepus arcticus canus Preble, 1902; Lepus variabilis hyperboreus Pedersen, 1930; Lepus arcticus persimilis Nelson, 1934;
Podgatunki
	L. a. arcticus Ross, 1819; L. a. andersoni Nelson, 1934; L. a. bangsii Rhoads, 1896; L. a. banksicola Manning & Macpherson, 1958; L. a. groenlandicus Rhoads, 1896; L. a. hubbardi Handley, 1952; L. a. labradorius G.S. Miller, 1899; L. a. monstrabilis Nelson, 1934; L. a. porsildi Nelson, 1934;
	L. a. arcticus Ross, 1819; L. a. andersoni Nelson, 1934; L. a. bangsii Rhoads, 1896; L. a. banksicola Manning & Macpherson, 1958; L. a. groenlandicus Rhoads, 1896; L. a. hubbardi Handley, 1952; L. a. labradorius G.S. Miller, 1899; L. a. monstrabilis Nelson, 1934; L. a. porsildi Nelson, 1934;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zając polarny^[15]^[16] (Lepus arcticus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae), występującego w strefie tundry i tajgi. Wraz ze zmianą pory roku, przystosowuje się do środowiska. Przy pierwszych śniegach zmienia futro na białe. Jego środowiskiem naturalnym są polarne i górzyste siedliska. Kiedyś uznawano go za podgatunek bielaka, ale obecnie uważa się go za osobny gatunek.

Zasięg występowania

Zając polarny występuje w północnej Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku^[17]:

L. arcticus arcticus – Ziemia Baffina, Wyspa Bylota i Półwysep Melville’a, północno-wschodni Nunavut (północna Kanada).
L. arcticus andersoni – środkowe i północno-wschodnie Terytoria Północno-Zachodnie i większość Nunavut (północno-zachodnia Kanada).
L. arcticus bangsii – Nowa Fundlandia i północno-wschodni Labrador (wschodnia Kanada).
L. arcticus banksicola – Wyspa Banksa w kanadyjskiej części Archipelagu Arktycznego.
L. arcticus groenlandicus – zachodnie, północne i północno-wschodnie wolne od lodu regiony przybrzeżne Grenlandii.
L. arcticus hubbardi – Wyspa Księcia Patryka, w kanadyjskiej części Archipelagu Arktycznego.
L. arcticus labradorius – południowo-wschodnia część Wyspy Baffina, wyspy w północnej części Zatoki Hudsona, przybrzeżne tereny południowego Nunavut, północno-wschodnia Manitoba, północny Quebec i północno-zachodni półwysep Labrador (północna Kanada).
L. arcticus monstrabilis – Wyspy Królowej Elżbiety, z wyjątkiem Wyspy Księcia Patryka, w kanadyjskiej części Archipelagu Arktycznego.
L. arcticus porsildi – południowe i południowo-zachodnie wolne od lodu regiony przybrzeżne Grenlandii.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1819 roku brytyjski odkrywca i botanik John Ross nadając mu nazwę Lepus arcticus^[2]. Holotyp pochodził z obszaru na południowy wschód od Cape Bowen, 73°37′N, w Possession Bay, na Wyspie Bylota, w Kanadzie^[18].

Wcześniej trzy gatunki arktyczne (L. timidus, L. arcticus i L. othus) były zaliczane na podstawie cech morfologicznych do L. timidus^[17]. Potwierdza to również analiza genetyczna mtDNA, chociaż dowody oparte wyłącznie na mtDNA należy traktować ostrożnie^[17]. Istnieje również pogląd, że istnieją dwa gatunki: L. timidus w Starym Świecie i L. arcticus w Grenlandii, w północnej Kanadzie, na Alasce i półwyspie Czukczi w Rosji^[17]. Jeszcze inni taksonomowie uważają L. arcticus za konspecyficzny z L. timidus i różniące się od L. othus^[17]. Dopóki nie będą dostępne rozstrzygające dowody, te trzy taksony są uważane za odrębne gatunki z L. timidus w Starym Świecie, L. othus na Alasce i L. arcticus w północnej Kanadzie i Grenlandii^[17]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dziewięć podgatunków^[17].

Etymologia

Lepus: łac. lepus leporis „królik, zając”^[19].
arcticus: łac. arcticus „północny, arktyczny”, od gr. αρκτικος arktikos „północny”, od αρκτος arktos „północny”^[20].
andersoni: Rudolph Martin Anderson (1876–1961), kanadyjski zoolog^[9].
bangsii: Outram Bangs (1863–1932), amerykański zoolog, kolekcjoner^[21]^[4].
banksicola: Wyspa Banksa, Nunavut; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”^[22].
groenlandicus: Grenlandia (duń. Grønland)^[20].
hubbardi: płk. Charles Joseph Hubbard (1902–1950), oficer US Army, amerykański urzędnik, szef Polar Operations Project w ramienia Narodowej Służby Pogodowej^[12].
labradorius: Labrador, Canada^[20].
monstrabilis: łac. monstrabilis „godny uwagi”, od monstro „pokazywać”^[23].
porsildi: Morton Pedersen Porsild (1872–1956), duński botanik^[13].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 560–660 mm, długość ogona 45–100 mm, długość ucha 80–90 mm, długość tylnej stopy 146–164 mm; masa ciała 2,5–6,8 kg^[24].

Ekologia

Środowisko

Zając polarny występuje w tundrowych regionach Grenlandii i części Kanady położonymi najdalej na północ, jak również na Alasce. Na dalekiej północy zające są białe przez cały rok. W innych częściach, latem mają mroźny niebiesko-szary kolor, ale ogon pozostaje biały.

Pożywienie

Zając polarny żywi się głównie zdrewniałymi roślinami. Je także pąki, jagody, liście i trawę^[25]. Ma doskonały węch dzięki któremu może kopać w poszukiwaniu gałązek wierzbowych poniżej śniegu.

Przypisy

↑ Lepus arcticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Ross 1819 ↓, s. 151.
↑ Ross 1819 ↓, s. 170.
↑ ^a ^b Rhoads 1896 ↓, s. 237.
↑ G.S. Miller. A new polar hare from Labrador. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 39, 1900. (ang.).
↑ E.A. Preble. A biological investigation of the Hudson Bay region. „North American Fauna”. 22, s. 59, 1902. (ang.).
↑ A. Pedersen. Fortgesetzte beitrage zur kenntnis der säugetier- und vogelfauna der ostküste Grönlands. Ergebnisse einer zweijährigen zoologischen untersuchungsreise in Ostgrönland. „Meddelelser om Grönland”. 77, s. 363, 1930. (niem.).
↑ Nelson 1934 ↓, s. 84.
↑ ^a ^b ^c Nelson 1934 ↓, s. 85.
↑ Rhoads 1896 ↓, s. 236.
↑ T.H. Manning & A.H. Macpherson. The mammals of Banks Island. „Arctic Institute of North America, Technical Paper”. 2, s. 8, 1958. (ang.).
↑ ^a ^b C.O. Handley. A new hare (Lepus arcticus) from northern Canada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 65, s. 199, 1952. (ang.).
↑ ^a ^b Nelson 1934 ↓, s. 83.
↑ A.T. Smith & C.H.A.T.S.& C.H. Johnston A.T. Smith & C.H.A.T.S.& C.H., Lepus arcticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-27] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 57. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 425, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 290. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lepus (Lepus) arcticus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-27].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 373, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b ^c The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 27. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 55, OCLC 637083062 (ang.).
↑ K.F. Kumaniecki: Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 1957, s. 314. (łac. • pol.).
↑ S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 144. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ T.L. Best & T.H.T.L.B.& T.H. Henry T.L. Best & T.H.T.L.B.& T.H., Lepus arcticus, „Mammalian Species”, 457, 1994, s. 1–9, DOI: 10.2307/3504088, ISSN 0076-3519, OCLC 46381503, JSTOR: 3504088 .

Bibliografia

J. Ross: A Voyage of Discovery: Made Under the Orders of the Admiralty, in His Majesty’s Ships Isabella and Alexander, for the Purpose of Exploring Baffin’s Bay, and Enquiring Into the Probability of a North-west Passage. Wyd. 2. T. 2. London: Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown, 1819, s. 1–257. (ang.).
S.N. Rhoads. The polar hares of eastern North America, with descriptions of new forms. „The American Naturalist”. 30 (351), s. 234–239, 1896. (ang.).
E.W. Nelson. New subspecies of the American Arctic hare. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 47, s. 83–86, 1934. (ang.).

[itis-1] Lepus arcticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFRoss1819[https://books.google.pl/books?id=VOEeV18ToFcC&hl=pl&pg=PA151#v=onepage&q&f=false_151]-2] Ross 1819 ↓, s. 151.

[CITEREFRoss1819[https://books.google.pl/books?id=VOEeV18ToFcC&hl=pl&pg=PA170#v=onepage&q&f=false_170]-3] Ross 1819 ↓, s. 170.

[CITEREFRhoads1896[https://www.biodiversitylibrary.org/page/41431748_237]-4] Rhoads 1896 ↓, s. 237.

[Miller-5] G.S. Miller. A new polar hare from Labrador. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 39, 1900. (ang.).

[Preble-6] E.A. Preble. A biological investigation of the Hudson Bay region. „North American Fauna”. 22, s. 59, 1902. (ang.).

[Pedersen-7] A. Pedersen. Fortgesetzte beitrage zur kenntnis der säugetier- und vogelfauna der ostküste Grönlands. Ergebnisse einer zweijährigen zoologischen untersuchungsreise in Ostgrönland. „Meddelelser om Grönland”. 77, s. 363, 1930. (niem.).

[CITEREFNelson1934[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34575334_84]-8] Nelson 1934 ↓, s. 84.

[CITEREFNelson1934[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34575335_85]-9] Nelson 1934 ↓, s. 85.

[CITEREFRhoads1896[https://www.biodiversitylibrary.org/page/41431747_236]-10] Rhoads 1896 ↓, s. 236.

[Manning&Macpherson-11] T.H. Manning & A.H. Macpherson. The mammals of Banks Island. „Arctic Institute of North America, Technical Paper”. 2, s. 8, 1958. (ang.).

[Handley-12] C.O. Handley. A new hare (Lepus arcticus) from northern Canada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 65, s. 199, 1952. (ang.).

[CITEREFNelson1934[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34575333_83]-13] Nelson 1934 ↓, s. 83.

[iucn-14] A.T. Smith & C.H.A.T.S.& C.H. Johnston A.T. Smith & C.H.A.T.S.& C.H., Lepus arcticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-27] (ang.).

[Cichocki&inni-15] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 57. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-16] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 425, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Burgin&inni-17] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 290. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-18] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lepus (Lepus) arcticus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-27].

[Palmer-19] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 373, 1904. (ang.).

[Jobling-20] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Beolens&inni-21] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 27. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Jaeger-22] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 55, OCLC 637083062 (ang.).

[Kumaniecki-23] K.F. Kumaniecki: Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 1957, s. 314. (łac. • pol.).

[Schai-Braun&Hackländer-24] S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 144. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[25] T.L. Best & T.H.T.L.B.& T.H. Henry T.L. Best & T.H.T.L.B.& T.H., Lepus arcticus, „Mammalian Species”, 457, 1994, s. 1–9, DOI: 10.2307/3504088, ISSN 0076-3519, OCLC 46381503, JSTOR: 3504088 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]