Zamek w Łańcucie (Pileckich)
Zamek w Łańcucie – nieistniejący zamek na Wzgórzu Zamkowym (Łysa Góra)[1], zwanym obecnie Wzgórzem Plebańskim w Łańcucie w Polsce[2]. Zbudowany w XIV wieku w stylu gotyckim przez Ottona z Pilczy. Zamek zniszczony w XVII wieku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początki zamku sięgają XIV wieku. Jego fundatorem był Otton z Pilczy, jeden z najważniejszych przedstawicieli rodziny Pileckich, założyciel Łańcuta[3]. Z polecenia Kazimierza Wielkiego z zamku Otton z Pilczy jako starosta zarządzał Rusią Czerwoną[3]. Córka Ottona Elżbieta z Pilczy została żoną króla Władysława Jagiełły, w związku z czym po jej śmierci w 1420 roku, zamek i miasto stały się prywatną własnością króla[3]. Władysław Jagiełło spotkał się na zamku ze swoim kuzynem księciem Witoldem Kiejstutowiczem[3]. Na zamku przebywali także królowie Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt Stary, Zygmunt Luksemburski. Zamek w 1502 roku dwukrotnie obronił się podczas najazdu Tatarów. Zamek przeszedł w 1586 roku od Anny Pileckiej (za długi) do Stanisława Stadnickiego. Zamek istniał do 1608 roku, gdy został spalony podczas wyprawy odwetowej Łukasza Opalińskiego, starosty leżajskiego. Po śmierci Stadnickiego w 1610 zamek był własnością jego synów, z których Stanisław Diabełek Stadnicki w 1626 roku sprzedał Łańcut wojewodzie Stanisławowi Lubomirskiemu, który nowy nowoczesny zamek wybudował w innym miejscu. Zamek Pileckich był przypuszczalnie w tym czasie już zrujnowany i wykorzystywany tylko częściowo, a całkowita jego destrukcja nastąpiła w 1657 roku w czasie potopu szwedzkiego[3].
W XIX wieku w miejscu zamku zbudowano plebanię łańcuckiej fary[4][1].
Od 2011 roku teren zamku jest wpisany do rejestru zabytków[3].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Zamek zbudowano na wzgórzu zwanym Łysa Góra lub Wzgórze Plebańskie[1]. Na podstawie wykopalisk archeologicznych wiadomo, że zamek był murowany i miał przypuszczalnie kształt czworoboczny. Budynki zbudowano wzdłuż murów z dziedzińcem pośrodku[3]. Zamek miał co najmniej parter i jedno piętro[3].
Badania archeologiczne
[edytuj | edytuj kod]- 1960 rok, archeolog Antoni Kunysz (Muzeum Okręgowe w Rzeszowie), Aleksandra Gruszczyńska
- lata 80. XX wieku
- 2017 rok, archeolog Mirosław Mazurek (Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Zabytek.pl [online], pl/pl/obiekty/plebania-780982/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_EN.311177 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Historia nie jednego, a dwóch zamków – Muzeum-Zamek w Łańcucie podsumował pierwszy etap prac [dostęp 2024-03-18]
- ↑ a b c d e f g h Agata Kulczycka, Odkryto zamek największego awanturnika I Rzeczpospolitej, słynnego Diabła Łańcuckiego, „Gazeta Wyborcza”, rzeszow.wyborcza.pl, 13 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-14].
- ↑ Agata Kulczycka, Archeolodzy odkryli pierwszy zamek w Łańcucie! Znacznie starszy od tego, który znamy, „Gazeta Wyborcza”, rzeszow.wyborcza.pl, 11 lipca 2017 [dostęp 2024-01-14].