1642
- Ovo je članak o godini 1642.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1610-e 1620-e 1630-e – 1640-e – 1650-e 1660-e 1670-e |
| Godine: | 1639 1640 1641 – 1642 – 1643 1644 1645 |
| Gregorijanski | 1642. (MDCXLII) |
| Ab urbe condita | 2395. |
| Islamski | 1051–1052. |
| Iranski | 1020–1021. |
| Hebrejski | 5402–5403. |
| Bizantski | 7150–7151. |
| Koptski | 1358–1359. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1697–1698. |
| • Shaka Samvat | 1564–1565. |
| • Kali Yuga | 4743–4744. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4278–4279. |
| • 60 godina | Yang Voda Konj (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11642. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1642 (MDCXLII) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
- 14. 1. (4. 1. po j.k.) - Engleski kralj Čarls I ulazi u Parlament i bezuspešno pokušava uhapsiti petoricu poslanika - nakon ovoga odlazi iz Londona u Oksford.
- zima 1641-42 - Mandžursko osvajanje Kine: Bitka Songjin je važna Qingovska pobeda nad vojskama Minga i zauzeće gradova Songshan i Jinzhou. Mandžurci će ove godine upadati i u provinciju Shandong.
- januar - Uz dopune obnovljen Žitvatoročki mir između Habsburga i Osmanlija.
- 25. 1. - Zagrebački biskup bezuspešno protestuje kod čazmanskog kaptola zbog građenja manastira Lepavine; monasi ovog manastira kasnije tokom godine odlaze u Rusiju (1642-43) odakle donose knjige, među kojima i jevanđelje, poklon kijevskog mitropolita Petra Mogile[1].
- 17. 2. - Aximski ugovor Holanđana i domorodaca u današnjoj Gani.
- 6. 3. - Bulom In eminenti papa Urban VIII. osuđuje jansenizam.
- 9. 3. - Habsburško-osmanlijski mir produljen na 20 godina, ali dolazi do komplikacija[2].
- 25. 3. (15. 3. po j.k.) - Engleski parlament proglašava da je Ordinansa o Miliciji obavezujuća iako kralj nije dao pristanak.
- 30. 4. - Hrvatski sabor u Varaždinu, predstavljen novi podban Gašpar Orehovački[2].
- 15. 5. - Šveđani zauzeli Olomouc u Moravskoj, njihovi konjanici viđeni u okolici Beča prije nego što su odbačeni[2].
- 15. 5. - Maloletni Abbas II postaje šah Persije (do 1666).
- 17. 5. - Paul de Chomedey, sieur de Maisonneuve osnovao Montreal (prvobitno Ville Marie).
- 26. 5. - Tridesetogodišnji rat: bitka kod Honnecourta je težak francuski poraz od Španaca, ali pošto su ovi previše oprezni, ne iskorištavaju ga.
- jul - Prvi Engleski građanski rat: prva veća akcija je kraljeva neuspešna Opsada Hulla, ne bi li se dokopao tamošnjeg arsenala.
- avgust - Holanđani sasvim izbacili Špance sa Formoze.
- 22. 8. - Ferdinand III. potvrdio Vlaške statute[3]. Iste godine donosi naredbu kojom se otežava pristup pravoslavnim sveštenicima[4].
- 1. 9. (22. 8. po j.k.) - Engleski kralj Charles I diže kraljevsku bojnu zastavu na zamku Nottingham, čime proglašava rat svom Parlamentu - formalno počinje Prvi Engleski građanski rat.
- 12. 9.? - Naređeno zatvaranje pozorišta u Londonu, što predstavlja kraj Engleskog renesansnog pozorišta.
- septembar - Turci povratili Azov, nakon što je ruski car Mihajlo I. naredio kozacima da ga napuste.
- septembar - Baron Ivan Galer potvrđuje pravo vlasništva na neka zemljišta novoizgrađenom manastiru Lepavini[5].
- 5. 10. - Vojvoda i veliki sudac Ivanićke Krajine Đurađ odbija zahtjev zagrebačkog biskupa da mu (katolički) predavci plaćaju žirovinu i desetinu - solidarnost krajišnika obiju vjera[6][7].
- 23. 10. - Tridesetogodišnji rat: Bitka kod Breitenfelda je odlučna švedska pobeda u Saksoniji (Lennart Torstensson).
- oktobar/novembar - Patrijarh Pajsije se u Peći sastao sa Trogiraninom Franom Leonardijem, misionarom Kongregacije, - ne prihvata unijaćenje[8][9], ali i ne odbija kontakte sa Rimom[10].
- 2. 11. (23. 10. po j.k.) - Bitka kod Edgehilla je prva postrojena bitka Engleskog građanskog rata - bez jasnog pobednika.
- 23. 11.? - Bitka kod Turnham Greena: parlamentarna vojska sprečila rojaliste da uđu u London.
- 24. 11. - Holandski moreplovac Abel Tasman otkrio ostrvo, prvobitno nazvano Van Diemenova zemlja a kasnije Tasmanija.
- 27. 11. - Kralj Ferdinand raspustio Ugarski sabor zbog mađarskih žalbi da se progone protestanti[2].
- 2. 12. - Umro zagrebački biskup Benedikt Vinković.
- 4. 12. - Umro francuski prvi ministar kardinal Richelieu, nasleđuje ga kardinal Jules Mazarin (do 1661).
- 13. 12. - Abel Tasman je prvi Evropljanin koji je video Novi Zeland.
- Turci utvrdili stari grad Perušić u Lici, ali ogulinski kapetan Gašpar Frankopan ga zauzeo, opustošio kraj oko Zavalja i vratio se sa 200 kršćana[2].
- Iseljavanje jednog broja "Vlaha" iz uže Hrvatske[11].
- U Veneciji otiskana Kita cvitya razlikova Ivana Ivaniševića.
- Mustaj-beg Lički (Hasunović) postaje bihaćki kapetan (do 1676)[12].
- Patrijarh Pajsije napisao Žitije cara Uroša.
- Bitoljski kadija na molbu turskih prvaka dozvoljava stranim trgovcima prodaju odijela i druge trgovačke robe, koja je jeftinija nego kod domaćih trgovaca[13].
- Prvi put se pominje Atli-beg po kome su nazvani Atlagići tj. Atlibegovići.
- Rembrandt van Rijn završio sliku "Noćna straža".
- Blaise Pascal počinje rad na računskoj mašini.
- Pobunjenik Li Zicheng opseda Kaifeng - guverner grada probija nasipe ne bi li ga oterao ali u nastaloj poplavi gine većina stanovništva.
- Lhasa je ponovo glavni grad Tibeta.
- Portugalci potčinili kraljevinu Wehale na ostrvu Timor.
- Medicina: Guillaume de Baillou je prvi opisao reumu a Johann Georg Wirsung glavni gušteračni vod.
- 1641-42 - Nikola Bošković, trgovac, Ruđerov otac († 1721)
- 2. 1. - Mehmed IV zvani Lovac, osmanski sultan († 1693)
- 15. 4. - Sulejman II, osmanski sultan († 1691)
- 25. 7. - Louis I, knez Monaka († 1701)
- 14. 8. - Cosimo III de' Medici, veliki vojvoda Toskane († 1723)
- 1. 9. - Mikloš Betlen, mađarski plemić († 1716)
- 25. 12. po j.k. - Isaac Newton, fizičar († 1727)
- ? - Emetullah Rabia Gülnuş Sultan, omiljena konkubina Mehmeda IV († 1715)
- 8. 1. - Galileo Galilej, naučnik i filozof (* 1564)
- 30. 4. - Dimitrije Požarski, "Spasitelj Domovine" (* 1577)
- 12. 5. - Safi I, persijski šah (* 1611)
- 9. 6. - Petar Beneša, teolog i diplomat (* 1586)
- 14. 6. - Saskia van Uylenburgh, Rembrandtova supruga (* 1612)
- 3. 7. - Maria de' Medici, francuska kraljica-majka (* 1575)
- 18. 8. - Guido Reni, slikar (* 1575)
- 12. 9. - Henri Coiffier de Ruzé d'Effiat, francuski zaverenik (* 1620)
- 29. 9. - René Goupil, prvi od Kanadskih mučenika (* 1608)
- 14. 10. (4. 10. po j.k.) - Evdemoz I, gruzijski katolikos-patrijarh
- 1. 11. - Jean Nicolet, istraživač Severne Amerike (* ca. 1598)
- 2. 12. - Benedikt Vinković, zagrebački biskup (* 1581)
- 4. 12. - Kardinal Richelieu, francuski državnik (* 1585)
- ↑ Istorija s. n., 476
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Horvat, Ban Ivan Drašković II. (sic)
- ↑ Инвитаторија цара Леополда I и привилегије српске, rastko.rs
- ↑ Vladimir Ćorović, Verski pokreti, rastko.rs
- ↑ Manastir Lepavina (kratki istorijat) Arhivirano 2014-02-09 na Wayback Machine-u, manastir-lepavina.org
- ↑ Historija n. J., 691-2
- ↑ Istorija s. n., 475
- ↑ Aleksandar Stamatović, Zetska episkopija i Crnogorska mitropolija do Petrovićkog perioda, rastko.rs
- ↑ Dr. Đoko Slijepčević, Borba protiv unijaćenja, svetosavlje.org
- ↑ Historija n. J., 568
- ↑ Historija n. J., 696
- ↑ Vladimir Ćorović, Dalje borbe s Turcima, rastko.rs
- ↑ Historija n. J., 617
- Literatura
- Rudolf Horvat, Ban Ivan Drašković II. (sic) (hr Wikisource)
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5
