1888.
(Preusmjereno sa stranice 1888)
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1850-e 1860-e 1870-e – 1880-e – 1890-e 1900-e 1910-e |
| Godine: | 1885 1886 1887 – 1888 – 1889 1890 1891 |
| Gregorijanski | 1888.. (MDCCCLXXXVIII) |
| Ab urbe condita | 2641. |
| Islamski | 1305–1306. |
| Iranski | 1266–1267. |
| Hebrejski | 5648–5649. |
| Bizantski | 7396–7397. |
| Koptski | 1604–1605. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1943–1944. |
| • Shaka Samvat | 1810–1811. |
| • Kali Yuga | 4989–4990. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4524–4525. |
| • 60 godina | Yang Zemlja Miš (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11888. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1888 (MDCCCLXXXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom, odn. prijestupna godina koja počinje u petak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
Za Nemce je ovo Godina tri cara, a za njeno ispisivanje rimskim brojem potrebno je čak 13 slova.
- 3. 1. - Opservatorija Lick u Kaliforniji uvela refraktorski teleskop od 91 cm, najveći do 1897.
- 12. 1. - "Školska mećava" odnosi 235 života na Velikim ravnicama SAD, od čega je mnogo dece na putu iz škole.
- 13. 1. (1. 1. po julijanskom kalendaru) - Pomilovani radikali koji su izbegli iz Srbije, predsednik radikalne vlade Sava Grujić unapređen u đenerala.
- januar - Rudyard Kipling objavljuje prvu zbirku priča, Plain Tales from the Hills, do kraja godine objavljuje još šest zbirki.
- 18. 1. - Bitka kod Sar Wehe je mahdistička pobeda nad Etiopljanima Tekle Haymanota, nakon čega je opustošen Gondar.
- 23. 1. - Raspuštena srpska skupština, izbori 21. 2. (4. 3. po novom).
- 27. 1. - U SAD osnovano National Geographic Society.
- 1. 2. - Osnovan Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine, prvi direktor Kosta Hörmann.
- 6. 2. - Kancelar Otto von Bismarck izjavljuje u Rajhstagu povodom Bugarske krize da postoji mogućnost rata na dva fronta (sa Rusijom i Francuskom) i kako je Bugarska daleko od adekvatnog razloga da se Evropa baci u rat čiji bi ishod bio neizvestan.
- 8. 2. - Britansko-francuski dogovor o sferama interesa u Somaliji, Francuzi dobijaju Džibuti gde grade luku.
- 13. 2. - Prvi broj Financial Times-a (počeli 9. 1. kao London Financial Guide).
- februar - Vincent van Gogh odlazi iz Pariza u Arles.
- 4. 3. (21. 2. po j.k.) - Izbori u Srbiji, velika većina izbornih mesta za radikale.
- 5. 3. - Velike poplave u Beogradu.
- 9. 3. - Teško bolesni Friedrich III. postaje njemački car nakon smrti Wilhelma I, vlada samo 99 dana.
- 11. 3. - Počinje Velika mećava 1888. na istočnoj obali SAD, oko 400 mrtvih.
- 12. 3. - Cecil Rhodes sa partnerima osnovao De Beers Consolidated Diamond Mines.
- mart - Francuzi nametnuli protektorat na Zavjetrenim otocima, dijelu polinezijskih Društvenih otoka, što dovodi do devetogodišnje pobune domorodaca.
- 15. 3. - Kreće Sikimska ekspedicija, uspešno okončana u septembru - Britanci proterali Tibetance iz Sikkima.
- 27. 3. - Holanđanin Dorus Rijkers spasao 30-članu posadu nemačke barke Renown (tokom života spasao 487 ljudi).
- 30. 3. - Zakon o osiguranju u slučaju bolesti u Austriji.
- mart-april - U Washingtonu, D.C. osnovan Međunarodni savet žena.
- 2 - 11. 4. - U kraju Brighton Beach njujorškog Brooklyna, hotel od 5.000 tona premešten oko 150 metara pomoću šest lokomotiva preko 24 para železničkih šina.
- 3. 4. - Napad na prostitutku Emmu Smith je prvo od Ubistava u Whitechapelu - još sedam žena do kraja godine i tri sledeće.
- 6. 4. - Prva nova godina po novousvojenom tajlandskom solarnom kalendaru (106. godišnjica osnivanja Bangkoka).
- 8. 4. - 9. 12. - Svetska izložba u Barseloni.
- april - Ekspedicija u pomoć Emin-paši: Henry Morton Stanley stigao do Emin-paše nakon što je izgubio dve trećine ekspedicije. Tokom putovanja je video Edwardovo jezero, najmanje od Velikih afričkih jezera.
- 16. 4. - Njemačko kolonijalno carstvo: anenktiran Nauru, okončava se desetogodišnji Nauruanski plemenski rat koji je odneo trećinu stanovništva.
- 16. 4. (4. 4. po j.k.) - Vodostaj Save kod Beograda je 659 cm.[1]
- 26. 4. (14. 4. po j.k.) - Pad vlade Save Grujića - povod je to što kralj nije potpisao novi opštinski zakon (takođe i pitanje kraljice Natalije); novi predsednik vlade, činovničkog karaktera, je Nikola Hristić.
- 28. 4. - Pod pritiskom nemačke mornarice, zanzibarski sultan daje administraciju Tanganjike Nemačkoj istočnoafričkoj kompaniji.
- 1. 5. - Tesla dobio patent za asinhroni motor.
- 2. 5. - Država preuzela monopol duvana u Srbiji.
- 5. 5. - Austrijski pangermanski političar Georg von Schönerer osuđen na četiri meseca zatvora zbog napada na redakciju novina.
- 13. 5. - Carska princeza Izabela potpisala Lei Áurea ("Zlatni zakon") kojim se konačno ukida ropstvo u Brazilskom Carstvu - viša klasa se okreće protiv monarhije.
- maj - Otvorena pruga Vranje - Ristovac - turska granica.
- 28. 5. - Celtic F.C. odigrao prvu zvaničnu utakmicu.
- 3. 6. - Avanturista Marie-Charles David de Mayréna osnovao efemernu Kraljevinu Sedang u Vijetnamu.
- 4. 6. - Belgijski kralj Leopold II inaugurirao prvi lift za brodove na Središnjom valonskom kanalu.
- 4. 6. - U Državi New York potpisan zakon o upotrebi električne stolice za pogubljenja (prvi put 1890).
- 5. 6. - Rat struja: njujorški elektroinženjer Harold P. Brown otvara kampanju protiv naizmenične struje nakon nekoliko fatalnih slučajeva, Thomas Edison mu pomaže u javnim demonstracijama.
- 6. 6. - Britanci anektirali Božićni otok zbog fosfata.
- 15. 6. - Wilhelm II postaje treći i poslednji nemački car (do 1918).
- 23. 6. - Kralj Milan Obrenović traži razvod od kraljice Natalije (koja se nalazi sa prestolonaslednikom Aleksandrom u Nemačkoj i želi da se vrati u Srbiju).
- jun - Annie Besant organizuje štrajk žena zaposlenih u londonskoj fabrici šibica.
- 29. 6. - Händelov "Izrael u Egiptu" snimljen u Londonu na voštani fonografski cilindar, jedan od prvih snimaka muzike.
- 11. 7. - U Bennett, Colorado izmereno 118 F/48 C - decenija velike suše na američkom zapadu.
- 14. 7. - "Wiesbadenski skandal" - nemačka policija, po Bizmarkovom nalogu, proteruje kraljicu Nataliju i oduzima joj kraljevića (nakon što su ona i Milan neuspešno pregovarali preko gen. Protića).
- 15. 7. - Erupcija vulkana Bandai u Japanu, zatrpano pet sela, 477 mrtvih.
- jul - U Kijevu proslavljena 900-godišnjica Krštenja Rusije.
- jul - Dogovor Tesle, odn. njegovih finansijera Browna i Pecka, sa firmom Westinghouse Electric za polifazni indukcioni motor i transformator.
- 25. 7. - Frank Edward McGurrin, pronalazač slepog kucanja, popularisao novi metod ubedljivom pobedom na takmičenju.
- 5. 8. - Bertha Benz se prevezla 106 km od Mannheima od Pforzheima u Benz Patent-Motorwagen Nummer 3 - prvo duže putovanje automobilom.
- 7. 8. - Theophilus Van Kannel patentirao obrtna vrata.
- 7. 8. - U Whitechapelu ubijena prostitutka Martha Tabram, nije sigurno da li je počinitelj Džek Trbosek.
- 9. 8. - U Velikoj Britaniji omogućeno poslanicima da izjave vernost suverenu bez zaklinjanja Bogu, što omogućava i ateistima da budu u parlamentu (kampanju je vodio Charles Bradlaugh).
- 10. 8. - Vazdušni brod Friedricha Hermanna Wölferta leteo dvadesetak kilometara sa Daimlerovim motorom.
- 12. 8. - U Barseloni osnovan sindikat Unión General de Trabajadores, povezan sa socijalističkom strankom.
- 14. 8. - Danski parobrod Geiser potonuo u sudaru blizu Kanade, 118 mrtvih.
- avgust - Vincent van Gogh slika "Suncokrete".
- 16. 8. - Izbija Abuširijev ustanak Arapa i Svahilija u Tanganjici protiv nemačkih pokušaja preuzimanja vlasti.
- 18. 8. - Otvorena Centralna železnička stanica u Frankfurtu, najveća do otvaranja Lajpciške 1915.
- 20. 8. - Pobuna u Dufileu, sudanska Ekvatorija (danas na severu Ugande), zatočen Emin-paša.
- 21. 8. - William Seward Burroughs dobio patent za računsku mašinu.
- 22. 8. - Pruga Mostar-Ostrožac (iza Jablanice, produžena Južna pruga).
- avgust - Otvorena pruga Pirot - Caribrod (u Bugarskoj).
- 31. 8. - Ubijena Mary Ann Nichols, prva "kanonska" žrtva Jacka Trbosjeka.
- 4. 9. - George Eastman registrovao trgovačku oznaku Kodak i patentirao kameru sa filmom u rolni.
- 4. 9. - Gandhi otišao iz Indije u London na studije prava (do 1891).
- 6. 9. - Imperijalna britanska istočnoafrička kompanija dobila kraljevsku povelju - upravlja današnjom Kenijom (do 1895), kasnije i Ugandom (1890-96).
- 8. 9. - Annie Chapman je druga žrtva Jacka Trbosjeka.
- 8. 9. - Odigrane prve utakmice Engleske fudbalske lige.
- 9. 9. - Čile anektirao Uskršnji Otok.
- 12. 9. - Bjelovarska afera: biskup Štrosmajer odbrusio caru Franji Josipu.
- 27. 9. - Osnovana prva meteorološka služba u Kraljevini Srbiji.
- 27. 9. - Londonska Centralna novinska agencija dobila Pismo "Dear Boss" potpisano sa Jack the Ripper.
- 30. 9. - Niče završio "Antihrista" (objavljen 1895).
- 30. 9. - U Londonu pronađena tela Elizabeth Stride i Catherine Eddowes.
- 2. 10. - Whitehall Mystery: ostaci žene pronađeni na tri lokacije u Londonu, uključujući gradilište Scotland Yarda.
- 4. 10. - Osnovano Društvo Osmanskih anadolskih železnica, podružnica Nemačke banke.
- 9. 10. - Washingtonov spomenik otvoren za javnost.
- 11. 10. - Nemački car Wilhelm II u poseti Rimu i italijanskom kralju.
- 13. 10. - U Sofiji osnovana Viša škola, od 1904. univerzitet, najstariji u Bugarskoj.
- 14. 10. - Francuski fotograf Louis Le Prince snimio u Leedsu Roundhay Garden Scene, najstariji sačuvani film u historiji.
- 14. 10. - Bitka kod Guté Dilija, Etiopljani razbili mahdiste na zapadu Etiopije.
- 15. 10. - Gradovi-države Hamburg i Bremen konačno ulaze u nemački carinski savez, Zollverein, skoro 18 godina nakon političkog ujedinjenja.
- 23. 10. - Paul Gauguin stigao u Arles kod Vincenta van Gogha.
- 24. 10. (12. 10. po j.k.) - Milan se razveo od Natalije aktom beogradskog mitropolita (umesto presudom Arhijerejskog sabora ili Konsistorije).
- 26. 10. (14. 10. po j.k., Sveta Petka) - Kralj Milan raspisao izbore za Veliku skupštinu, koja ima doneti novi ustav (čiji će nacrt pripremiti Ustavotvorni odbor, na osnovu dogovora svih stranaka).
- 29. 10. (17. 10. po j.k.) - Železnička nesreća kod Borkija - voz sa ruskom carskom porodicom iskočio iz šina kod Harkova, 23 ljudi poginulo ali carska porodica nepovređena.
- 29. 10. - Carigradska konvencija uglavnom daje slobodu plovidbe Sueckim kanalom.
- 30. 10. - Ruddova koncesija: Lobengula, kralj Matabelea, daje ekskluzivna rudarska prava trojici agenata Cecila Rhodesa, što će biti osnova za okupaciju Rodezije od 1890. (današnji Zimbabve i Zambija).
- 1. 11. - Uhvaćen bivši vijetnamski car Hàm Nghi, sledećeg meseca je izgnan u francuski Alžir.
- 6. 11. - Predsednik SAD Grover Cleveland gubi izbore uprkos većem broju popularnih glasova, jer republikanac Benjamin Harrison ima više elektora.
- 9. 11. - Pronađena peta i posljednja od "kanonskih" žrtava Jacka Trbosjeka, Mary Jane Kelly - kasnija slična ubistva su pripisana podražavateljima.
- 26. 11. - Umro patrijarh srpski German (Anđelić), za administratora postavljen Georgije Branković (patrijarh tek od 1890).
- 29. 11. - Osnovana Pittsburgh Reduction Company za proizvodnju aluminijuma, današnja Alcoa.
- 2. 12. (20. 11. po j.k.) - U Srbiji održani izbori za Veliku narodnu skupštinu - od 600 poslanika izabrano 500 radikala, ostalo su liberali, nema naprednjaka.
- 7. 12. - John Boyd Dunlop patentirao gumu za bicikl (ali Robert William Thomson je dobio patent još 1846-47).
- 9. 12. - Herman Hollerith instalirao računsku mašinu sa bušenim karticama u ministarstvo rata SAD.
- 13. 12. - Heinrich Hertz obavestio Berlinsku akademiju nauka o otkriću elektromagnetskog zračenja.
- 18. 12. - Richard Wetherill i jedan kauboj otkrili u Koloradu Mesa Verde, ruševine Predačkih Pueblanaca ("Anasazi").
- 23. 12. - Vincent van Gogh odsekao sebi uho (ili deo uha) u psihotičnoj epizodi nakon svađe sa Gauguinom.
- 23. 12. (11. 12. po j.k.) - Prvi sastanak Velike narodne skupštine u Srbiji.
- 26. 12. - Božićni sastanak 1888. predstavlja početak nacionalnog pokreta na Farskim Otocima.
- 30. 12. - Na kongresu Socijaldemokratske partije Austrije u Hainfeldu prihvaćena Adlerova deklaracija o principima, što se smatra nastankom partije.
- 22. decembra po julijanskom kalendaru (3. 1. 1889. po g.k.) -
Srbija: Velika skupština prihvatila nacrt Ustava kakav joj je predstavljen - veća građanska prava, značajnija uloga Skupštine (uveden parlamentarizam u Srbiji), predviđena lokalna samouprava.
- 1887. ili '88. - Branislav Nušić napisao komediju "Sumnjivo lice" - izvedena tek 1923.
- Kovačićev roman "U registraturi" izlazi u nastavcima.
- Zagrebački Muzej za umjetnost i obrt smješten u palači Hermanna Bolléa.
- Donet Opšti imovinski zakonik za Crnu Goru, izradio ga Valtazar Bogišić.
- Sedište Kosovskog vilajeta prebačeno u Skoplje.
- "Zadarski kompromis" o saradnji srpske i hrvatske stranke u Dalmaciji, ali bokeljski i dubrovački Srbi ga odbijaju.
- Montiran istosmjerni dinamo u rudniku u Zenici - početak električne energije u BiH.
- U Mariborskoj gimnaziji odobreni razredi na slovenskom jeziku.[2].
- Pierre De Geyter napisao muziku za Internacionalu (reči Eugène Pottier 1871).
- Britanska Imperija: Sarawak i Sabah na Borneu postaju britanski protektorati, kao i Kukova Ostrva (Kraljevina Rarotonga) u Okeaniji.
- Plain Tales from the Hills je prva zbirka proze Rudyarda Kiplinga.
- Osnovana diskografska kuća Columbia Records.
- U Londonu osnovan Hram Isis-Urania, prvi hram Hermetičkog reda Zlatne zore.
- Andreas Flocken napravio Flocken Elektrowagen, prvi električni automobil.
- Prva verzija Međunarodne fonetske abecede.
- 6. 1. - Stevan Moljević, pravnik i političar († 1959)
- 18. 1. - Thomas Sopwith, pionir avijacije († 1989)
- 24. 1. - Ernst Heinkel, projektant aviona († 1958)
- 13. 2. - Georgios Papandreou, premijer Grčke († 1968)
- 25. 2. - John Foster Dulles, državni sekretar SAD († 1959)
- 13. 3. - Anton Makarenko, pedagog († 1939)
- 20. 3. - Krsto Odak, skladatelj i glazbeni pedagog († 1965)
- 26. 3. - Pavao Butorac, kotorski i dubrovački biskup, povjesničar († 1966)
- 2. 4. - Grga Novak, hrvatski povjesničar i arheolog († 1978)
- 23. 4. - Đoko Mazalić, slikar († 1975)
- 11. 5. - Irving Berlin, američki kompozitor († 1989)
- 28. 5. - Jim Thorpe, atleta († 1953) ?
- 28. 5. - Velimir Deželić mlađi, književnik, političar († 1976)
- 6. 6. - Valerijan Kujbišev, sovjetski političar († 1935)
- 11. 6. - Bartolomeo Vanzetti, jedan od dvojice anarhista († 1927)
- 13. 6. - Fernando Pessoa, pesnik († 1935)
- 17. 6. - Heinz Guderian, general († 1954)
- 10. 7. - Giorgio de Chirico, slikar († 1978)
- 23. 7. - Raymond Chandler, romanopisac († 1959)
- 28. 7. - Vladimir Dvorniković, etnopsiholog († 1956)
- 29. 7. - Vladimir Zvorikin, pionir TV tehnologije († 1982)
- 4. 8. - Milan Stojadinović, ekonomista, predsednik vlade KJ († 1961)
- 13. 8. - John Logie Baird, pronalazač, pionir TV tehnologije († 1946)
- 16. 8. - T. E. Lawrence, "Lorens od Arabije" († 1935)
- 1. 9. - Andrija Štampar, hrvatski liječnik, specijalist higijene i socijalne medicine († 1958.)
- 6. 9. - Joseph P. Kennedy, Sr., političar, finansijer († 1969)
- 12. 9. - Maurice Chevalier, pevač i glumac († 1972)
- 18. 9. - Hamdija Kreševljaković, historičar i pisac († 1959)
- 26. 9. - T. S. Eliot, književnik († 1965)
- 29. 9. - Živko Jovanović, političar i publicista († 1923)
- 1. 10. - Zvonko Milković, hrvatski pjesnik i putopisac († 1978.)
- 6. 10. - Roland Garros, pilot († 1918)
- 9. 10. - Nikolaj Buharin, revolucionar, sovjetski političar († 1938)
- 14. 10. - Katherine Mansfield, novozelandska spisateljica
- 16. 10. - Eugene O'Neill, književnik, nobelovac († 1953)
- 25. 10. - Richard E. Byrd, polarni istraživač († 1957)
- 7. 11. - Čandrasekara Venkata Raman, fizičar, nobelovac († 1970)
- 7. 11. - Nestor Mahno, ukrajinski anarhokomunista († 1934)
- 8. 11. - Sima Marković, matematičar, član CK KPJ i IK Kominterne († 1939)
- 9. 11. - Jean Monnet, francuski diplomata, "Otac Evrope" († 1979)
- 10. 11. - Andrej Tupoljev, projektant aviona († 1972)
- 19. 11. - José Raúl Capablanca, kubanski šahista, svjetski prvak († 1942)
- 23. 11. - Harpo Marx, "nemi" brat († 1964)
- 16. 12. - Aleksandar I Karađorđević, kralj Jugoslavije († 1934)
- 28. 12. - F. W. Murnau, filmski režiser († 1931)
- 13. 1. - Đorđe Maletić, dramski pisac (* 1816)
- 13. 1. - Ivan Antunović, pisac, naslovni biskup kaločki (* 1815)
- 31. 1. - Ivan Bosco, svetac, utemeljitelj salezijanaca (* 1815)
- 5. 2. - Anton Mauve, holandski slikar (* 1838)
- 21. 2. - Dimitrije Mita Cenić, novinar i publicista (* 1851)
- 6. 3. - Louisa May Alcott, književnica (* 1832)
- 8. 3. - Josif Pančić, botaničar, prvi predsednik SKA (* 1814)
- 9. 3. - Wilhelm II, nemački car, kralj Pruske (* 1797)
- 11. 3. - Friedrich Wilhelm Raiffeisen, pionir seoskih kreditnih unija (* 1818)
- 26. 5. - Ascanio Sobrero, pronalazač nitroglicerina (* 1812)
- 31. 5. - Viktor Čolaković, bivši episkop niški (* 1797)
- 8. 6. - Mita Popović, književnik (* 1841)
- 15. 6. - Friedrich III, nemački car, kralj Pruske (* 1831)
- 20. 6. - Johannes Hermann Zukertort, poljski šahista (* 1842)
- 4. 7. - Theodor Storm, njemački književnik (* 1817.)
- 5. 8. - Philip Sheridan, američki general (* 1831)
- 16. 8. - John Pemberton, izumitelj Coca-Cole (* 1831)
- 23. 8. - Philip Henry Gosse, pronalazač akvarijuma (* 1810)
- 24. 8. - Rudolf Clausius, fizičar, pionir termodinamike (* 1822)
- 11. 9. - Domingo Faustino Sarmiento, pisac, bivši predsednik Argentine (* 1811)
- 19. 9. - Stevča Mihailović, bivši predsednik vlade Srbije (* 1804)
- 23. 9. - François Achille Bazaine, maršal Francuske (* 1811)
- 12. 10. - Leontije Radulović, mitropolit hercegovačko-zahumski (* 1835)
- 1. 11. - Nikolaj Prževaljski, geograf, istraživač (* 1839)
- 6. 11. - Antun Kržan, filozof, teolog (* 1835)
- 10. 11. - George Bingham, 3rd Earl of Lucan, britanski feldmaršal (* 1800)
- 17. 11. - Dora d'Istria, spisateljica, feministkinja iz porodice Ghica (* 1828)
- 26. 11. - Patrijarh srpski German (Anđelić) (* 1822)
- 1. 12. - Antim I, prvi poglavar Bugarske egzarhije (* 1816)
- 2. 12. - Namık Kemal, turski pesnik (* 1840)
- 3. 12. - Carl Zeiss, proizvođač optičkih instrumenata (* 1816)
- 15. 12. - Alexander von Hessen-Darmstadt, osnivač kuće Battenberg (* 1823)
- 16. 12. - Radivoje Milojković, bivši predsednik vlade Srbije (* 1832)
- 18. 12. - Antun Mažuranić, hrvatski jezikoslovac (* 1808.)
- 22. 12. - Mihail Loris-Melikov, ruski general, bivši ministar (* 1826)
- Salih Sidki Muvekkit Hadžihuseinović, historičar (* 1825)
- 1885-89? - Ali-paša Gusinjski (* 1828)
- Ivan Musić, svećenik, vođa ustanka u Hercegovini (* 1848)
- ↑ "Politika", 18. apr. 1924, str. 3
- ↑ Taylor, Habsburška Monarhija, Zagreb 1990., str. 150
