S 13 Oth 84
S 13 Oth 84
13 jk fY%aKsh
hdka;%sl ;dlaIKfõoh
mßYS,k .%ka:h
^2010 j¾Ifha isg l%shd;aul fõ&
ISBN
uqøKh(
ii
fmrjok
oekqu flakaøSh wd¾Òl ixj¾Ok udj;l .uka lrk" YS>% wd¾Òl ixj¾Okhla
b,lal lr .;a Y%S ,xldfõ udkj iïm;a ixj¾Okh i|yd fujka kj ;dCIK oekqï
iïNdrhla wjYH jk wjêhl" tu wjYH;dj hï m%udKhlska fyda bgq lsÍu i|yd cd;sl
wOHdmk wdh;kfhys úoHd yd ;dCIK mSGfha" ;dCIK wOHdmk fomd¾;fïka;=j yd
f,aLl uvq,a, tu .%ka:h rpkd lsÍu i|yd f.k we;s m%hka;h fuys oS b;d w.h fldg
i,lkq leue;af;ñ'
iii
ix{dmkh
lruq'
iv
ye|skaùu
wod< úIh lreKq wOHhkh i|yd isxy, NdIdfjka ,shejqKq fmd;a m;a fkdue;s ùu úYd,
ÿrg;a ikd: úh' fuu wvqmdvqj u`. yerùu i|yd cd;sl wOHdmk wdh;kfha ;dCIK
wOHdmk fomd¾;fïka;=j u`.ska fuu fmd; ie,iqï fldg we;' fujeks jákd fmd;la
t<s oelaùug ,eîu .ek cd;sl wOHdmk wdh;kh fnfyúka i;=gg m;a fjhs' fuys
wod< kHdhd;aul lreKq wOHhkfhka miq j tys uQ,O¾u tosfkod yuq jk hka;%
iQ;%j,g wkql+, jk wdldrh .fõIKd;aul j wOHhkh lsÍu wjYH fõ' tu`.ska w'fmd'i
Wiiafm< hdka;%sl ;dlaIKfõoh úIhh i|yd by< idud¾:hla ,nd .ekSug yels jk
w;r u .fõIKh u`.ska ,nd .;a cSú; w;aoelSï fm!reI j¾Okhg o uy;a rel=,la jkq
we;'
w'fmd'i ^ W'fm< & úNd.fha fuu úIhh iys; j l,d úIh Odrdj yeoEÍu o
ã'tï' lS¾;sr;ak
wOHCI$;dCIK wOHdmk fomd¾;fïka;=j
cd;sl wOHdmk wdh;kh
v
WmfoaYkh # uydpd¾h ví'tï' wfír;aak nKavdr"
wOHCI ckrd,a" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
,d,a tÉ' úfcaisxy" iyldr wOHCI ckrd,a"
cd;sl wOHdmk wdh;kh'
f,aLl uKav,h #
ã'tï' lS¾;sr;ak - wOHCI" ;dCIK wOHdmk fomd¾;fïka;=j"
cd;sl wOHdmk wdh;kh'
wdpd¾h tia'ã'wd¾' fmf¾rd - fcHaIaG lÓldpd¾h" Y%S ,xld újD; úYajúoHd,h'
wdpd¾h mS' tßla fmf¾rd - fcHaIaG lÓldpd¾h Y%s ,xld újD; úYajúoHd,h'
wdpd¾h wd¾' úu,isß - fcHaIaG lÓldpd¾h Y%s ,xld újD; úYajúoHd,h'
wdpd¾h ta'tï uqid;sla - fcHaIaG lÓldpd¾h" ;dCIK wxYh fudrgqj úYaj
úoHd,h'
wdpd¾h ù'mS'iS' osidkdhl - wxYdêm;s" hdka;%sl bxcsfkare wxYh" fudrgqj
úYajúoHd,h'
wdpd¾h wd¾'ta'wd¾'iS f.damqr - fcHAIaG lÓldpd¾h" hdka;%sl bxðfkare wxYh"
fudrgqj úYajúµ,h'
wd¾'tï' kkaok l=udr - fcHaIaG WmfoaYl" ld¾ñl úÿy," fydaud.u'
ví'ta'tia'ví'ví úl%ukdhl - fcHaIAG WmfoaYl" ld¾ñl úÿy,' .d,a,'
tÉ' fjdlais,a fmf¾rd - .=re WmfoaYl" l,dm wOHdmk ld¾hd,h" y,dj;'
mS' jdoissxy - .=re WmfoaYl ^úY%dñl&" wïn,kaf.dv'
fca'wd¾' ,xldmqr - Y%S ,xld .=refiajh" úl%uYs,d cd;sl mdi," .sßW,a,'
î'ã' wdßhjxY - Y%S ,xld .=refiajh" isoaOd¾: cd;sl mdi," je,s.u'
wd¾'tia' tosßisxy - Y%S ,xld .=refiajh" isoaOd¾: cd;sl mdi," je,s.u'
O¾umd, nKavdr uhd - l<ukdlre" ,xld c¾uka ld¾ñl wNHdi wdh;kh"
fudrgqj'
vi
mgq k
msgqj
1' ld¾ñl Ñ;% 1
fhdod .ekSu'
vii
1' ld¾ñl Ñ;%
1
iïu; rduqj yd tys wvx.= f;dr;=re
iEu ld¾ñl Ñ;%hla jgdu jvd;a >k wLKav f¾Ld Ndú;fhka Ñ;%hla jgdu jvd;a
>k wLKav f¾Ld Ndú;fhka iDcq fldaKdi%hla w¢kq ,efí' lvodish lemSfï § tys iDcq
njg hï ydkshla ù ;snqk o we¢ï mqjrej" à rE, iy úys; p;=ri%h wdOdrfhka w¢kq ,nk
fuu iDcq fldaKdi%fha lsisÿ wvq mdvqjla we;s fkdfõ' fufia w¢kq ,nk fldgqj iïu;
rduqj kï jk w;r" tys wod, f;dr;=re wvx.= o;a; j.=jla o ilia lrkq ,efí' fuu o;a;
j.=j ta ta wdh;kh wkqj úúO fõ'
A2 m%udKfha tkï 420 x 594 lvodishl iïu; rduqj we£fï § jïmiska f.dkq
lsÍfï myiqj msKSi ñ'ó' 25 la o" b;sß me;s i|yd ñ'ó' 10 ne.ska o" b;sß l< hq;= w;r" A4
^Nd. lvodis& i|yd jïmig ñ'ó' 15 la o fiiq me;s i|yd ñ'ó' 5 ne.ska o b;sßjk mßÈ
iïu; rduqj we| .ekSu fhda.H fõ'
iïu; rduqj we| .ekSfuka th ;=< w¢k rEm w;r mr;rh iudk lr .ekSu;a
ksjer§ ñkqï myiqfjka ,nd .ekSu;a yels jk w;r thska Ñ;%h i|yd jeä jákdlula o
tl;= fõ'
iïu; rduq j
2
o;a; j.=j
iDcq m%fCIamK rEm we£fï cd;Hka;r l%u folla we;' tkï m%:u fldaK l%uh iy
f;jk fldaK l%uh hs' iïu; rduqfõ wod, fldgqj ;=, ;ud iDcq m%fCImK Ñ;% w¢k
,oafoa l=uk fldaK l%uhg o hkak oelaúh hq;= h' by;ska oelafjkafka m%:u fldaK l%uh
nj oelafjk m%fCIamK ixfla;h hs' tkï"
Tn f;jk fldaK l%uhg w¢k úg Ndú; l< hq;af;a fuu ixfla;h hs'
iDcq m%fCIamK Ñ;% w¢k úg fuu ixfla; fol ieliS we;s wdldrh ;j ÿrg;a
meyeÈ,s jkq we;'
3
iïu; wCIr
ld¾ñl we£u iu. Ndú; jk wCIr iy ixLHd iïu; wdldrhg we£u l,djls'
thska ud;Dldjla" o;a; j.=jla § we;s udkla lshùu myiq jk w;r fmkqu o m%ikak
fõ'
wCIr yd ixLHd ,ïNlj fyda wdk;j ,súh yelsh' m%Odk ud;Dldj i|yd
ñ'ó'7la o fiiq wl=re i|yd ñ'ó' 3 la o tlsfkl wE;a jqk iudka;r f¾Ld ;=< bx.%Sis
wl=re we£u fhda.H fõ' tfy;a isxy, wl=rej, by<g yd my<g Èlajk fldgia jk
fyhska iudka;r f¾Ld y;rla we| .ekSu jeo.;a fõ' fï i|yd f,dl= wl=re i|yd
ñ'ó' 8 la o" l=vd wl=re i|yd ñ'ó' 4 la o fhdod .ekSu myiqjk w;r ueo mr;rh
fomi mr;rh fuka fo.=Khla ùu iqÿiq h' thska biams<s iy mdms<s l=vdjg we§fuka
,iaik fmkqula ,efí' ld¾ñl Ñ;%fha úYd,;ajh wkqj wCIrj, m%udKh úúO fõ'
ñkqï fh§u
ld¾ñl Ñ;%hla ,nd ÿka muKska tys oelafjk jia;=j ksmojkakdg ;eksh
fkdyels h' th ;ekSug jia;=fõ ta ta fldgiaj, È." m<," Wi" .eUqr" >klu jeks
ñkqï oek.; hq;= h' tfy;a ñkqï oelaùfï § ld¾ñl Ñ;%fha meyeÈ,s njg ydks úh
yels h' tfia ùu je,elaùug udk fh§u ms<sn| iïu; kS;s moaO;shla we;' bka
nyq,j Ndú; jk kS;s my;ska oela fõ'
1' fndfyda úg m%fCIamK f¾Ld ^iSuka; f¾Ld& u.ska rEmfhka neyerg f.k ñkqï
oelaúh hq;= fõ'
2' ñkqï f¾Ldjg by<ska udk w.h oelaúh hq;= w;r th ñ,sóg¾ j,ska oelaùu
myiq fõ' fuys § ñkqï tallh oelaúh hq;= fkdfõ' fjk;a tallhlska ñkqï
oelajk úg tu w.hg w.ska tallh fláfhka oelaúh hq;= h'
4
3' m%fCIam f¾Ld ^iSudka; f¾Ld& jia;=jg ñ,s ógr tall ÿßka wrôh hq;= w;r th yS ;=v
miqlr ñ,s óg¾ 1 -2 ÿßka wjika l< hq;= h'
4' udk oelaùfï § m<uq udkh jia;=jg ñ'ó' 10 la ÿßka o fiiq udk tys isg ñ'ó' 7 ne.ska
o ÿßka oelaúh hq;= h' tfiau l=vd ñkqfï isg wkql%ufhka úYd, jk mßÈ ñkqï f¾Ld
fhÈh hq;= h'
0
5' ñkqï f¾Ldfõ fofl<jrg fhfok yS ;=vq ñ'ó' 3 la È.ska jk w;r tys fldaKh 15
ls yS ;=v we;=,; mdg l< hq;= h'
ñkqï w.h ñ'ó' 10 g jvd wvq jQ úg B;,h m%fCIamK ^iSudka;& f¾Ldfjka msg;g È.=
fldg msg; isg we;=,a me;a;g ;=vq isák fia we| ueÈka w.h ,súh hq;= h' ñkqï
f¾Ldfõ by<ska w.h ,súh fkdyels wjia:dj, ñkqï B;,hg Wäka ol=Kq miska w.h
oelaúh yels h'
6' jrla oelajQ ñkqï w.hla tu fmkqfï fyda fjk;a fmkqul ;j;a whqßka oelaùug
wjYH fkdfõ'
5
7' l=vd ñkqï w.hka rEmhg wdikakfhau oelaúh hq;= h' ^by< rEmh n,kak&
8' iuñ;sl ;, rEmj, uOH f¾Ldj ñ'ó' 2 -3 ;rï bï f¾Ldfjka msg;g È.=jk fia
we¢h hq;= h' fï i|yd tla fmkqula iEfya' tys >klu t wCIrh iu. i|yka l< hq;\
fõ'
9' lD;sfha odrhka u; ñkqï f¾Ld fh§u" m%fCIamK f¾Ld ^iSudka; f¾Ld& lemS hk fia
ñkqï f¾Ld fh§u" ñkqï f¾Ld folla tlsfkl lemS hk fia we£u fkdl< hq;= fõ'
10' ñkqï w.hka f¾Ldjlska fjka fkdjk f,i oelaúh hq;= h'
11' jD;a;j, uOH f¾Ld fol flakaø yryd tlsfkl ,ïNlj fÊokh úh hq;= w;r
flakaøh;a mßêh;a È. f¾Ld follska lemS hd hq;= h'
6
12' l=vd jD;a; i|yd uOH f¾Ld we¢h fkdyels ksid isyska wLKav f¾Ld folla tlsfkl
,ïNlj flakaøh yryd w¢kq ,efí' jvd;a l=vd jD;a; i|yd tlsfkl ,ïNjk f¾Ld
foll flakaøh yryd we| oelaúh yelsh' f,dl= jD;a; i|yd úYalïN w.h olajk
whqre fuys oela fõ'
13' jD;a; LKavj, ñkqï oelaùug tla B;,hla flakaøfha isg we| B;,hg by<ska
fufia w.h oelaúh yelsh' bvlv uo wjia:dj, úIalïN w.h rEmfhka msg ñkqï
B;,hlska oelaúh yel'
14' úYalïNh iudk jD;a; fm,la iu ÿßka msysá úg tla jD;a;hl ñkqï oelaùu
iEfyk w;r b;sß jD;a; j, flakaøj, msysàu oelaúh hq;= h'
7
16' w¾O jD;a;dldr fl<jr,a we;s fmkqul ñkqï oelaùfï § my; oelafjk l%u Ndú;
l< yels h'
17' fkdfmfkk odr oelaùug lv f¾Ld Ndú; fõ' lv f¾Ldjl >klu rEmfha m%Odk
bï f¾Ldjlg iaj,amhla isyska úh hq;= w;r isyska wLKav f¾Ldj,g jvd iaj,amhla
>k úh hq;= h' lv f¾Ldjl È. rEmfha úYd,;ajh wkqj ;SrKh fõ' lv f¾Ld folla
w;r bv idudkHfhka ñ'ó' 1-2 la muK fõ' È. ñ'ó 3-4 la muK fõ'
18' lv f¾Ldjl wdrïNh;a wjidkh;a iïmQ¾K f¾Ld LKavhlska ksu úh hq;= w;r
tlsfkl lefmk úgo iïmQ¾K f¾Ld LKav folla úh hq;= h'
19' lv f¾Ld folla tl ,`. iudka;rj .uka lrk l,a ys tajd tlsfkl iïmd;
fkdúh hq;= h'
20' lsis úfgl lv f¾Ldjla yd bï f¾Ldjla w;f¾ ñkqï fkdoela úh hq;= h'
• th Ñ;%hl ;sria;,hg yd isria ;,hg iam¾Y jk whqßka we¢h hq;= whqre my;
oela fõ'
8
• iEu ;eku hdka;%slj ksul< hq;= nj fufia oelaúh yelsh'
ieu;eku ^ALLOVER&
• jhkfha w.h ixfla;d;aulj oela jQ wjia:djla fufia oelaúh yelsh' ^w.h
ms<sn| j.=j my;ska oela fõ'&
• jhkfha Wmßu yd wju w.h ^iykh& oela jQ wjia:djla my; oela fõ'
iyk Tolarance
fndfyda úg ksYamdok l%shdj,sfha § we;eï úg Ys,amshdg iykhla f,i hï ñïul
fjkila hï m%udKhlg ;sîug wjir we;'
isÿre follg iújk l+re foll iyk w.hka § we;s whqre my; oela fõ'
9
1'2 ld¾ñl Ñ;% yd rEmK
Ñ; %
Drawing
f i !k o
a ¾h d; u
al l d¾ñl r EmK
(Artistic) (Technical) (Graphic)
oaú udK ^y ev ; , & • i ;a ï N m% i ;a dr (Bar Chart)
; % u dK ^; d; ú
s al & • f CI ; %m% i ;a dr (Aria Chart)
• j g m% i ;a dr (Pie Chart)
• . e, S ï i gy k a(Flow Chart)
• i xúOdk j Hyq (Orgarnization
Chart)
• m% i ;a dr (Graph)
• i xf l ;a (Symbol)
m%: u f l dK
a l u
%h f ; j k f l dK
a l u
%h f k dmk Sh k f k dmk Sh k f k dmk Sh k
(First Angle Method) (Third Angle , CI H 1 , CI H 2 , CI H 3
Method) (1 Vanishing (2 Vanishing (3 Vanishing
Point) Point) Point)
l eì k Ü ^y r i &
a wl Ia udk ml%faI m
aK h
m%l faI m
aK (Axonometric pro)
(Oblique Pro)
i udxYl m% l faI m
aK h oa
ú wxYl ml%faI maK h
(Isometric Pro) (Dimetric Pro)
10
• ;ks fldgia Ñ;% (Single Part Drawing)
fuu rEm u.ska ks¾udKh l< hq;= jev fldgig wod, rEmh" yevh" ñkqï" iyk
^ksYamdolhdg ta ta ia:dkj, ñkqï fjkia ùug wjldY ,efnk Wmßu m%udK& øjH ^jev
fldgi fyda WmlrK fldgi ;ekSu i|yd fhdod .; hq;=& ksuyï l< hq;= wdldrh
^hdka;%sl" je§u& wd§ ish¨ f;dr;=re fmkajd Èh hq;= h'
b;d ir, hka;%hl mjd fldgia wka;¾.; fõ' hka;%h ks¾udKhg;a fldgia
ksYm
a dokhg;a tu fldgia tlg tl;=jk whqre oek .ekSug wjYH fõ' fuu iïnkaO;djh
úoyd olajk Ñ;%h tl,ia Ñ;%h kï fõ' fuu Ñ;%h ld¾hhka lSmhla i|yd wjYH fõ'
tl,ia Ñ;%hl ish¨u fldgia we;=,;a l<hq;= w;r wjYH iEu o¾YKhlau yria
lvlau" fldgilau tys wka;¾.; l< hq;= h' tfiau tys l%shdldß;ajh o oelaúh hq;= h'
tfy;a wju o¾YK m%udKhlska tajd ksrEmKh l< hq;= h'
11
• ks Y a m dok jev Ñ;% (Working Drawing)
ks¾udKlre iajlSh ks¾udK woyi msß ie,iqï Ñ;%hla u.ska ^Lay out Drawing&
ld¾ñl we¢fï Ys,amshd ^Draughtsman& fj; fhduq lrhs' fuu msß ie,iqu ishqï f,i
wOHhkh lr iqÿiq mßudKhlg wod, ñkqï iys;j cHd;Hka;r iïu; wkqj úia;rd;aulj
we£u" we£ï Ys,m a h
s df.a ld¾hh fõ' fufia w¢k ,o tl,ia Ñ;%hg wod, fldgia ksYm a dokh
i|yd ksYamdok jev Ñ;% ^Working Drawing& w¢kq ,nhs' tys § wod, WmlrK fldgfia
yevh" úia;r" hdka;%sl lrK Wmfoia" ish¨u ñkqï" ksYamdok igyka" øjH" r;a ms<shï
ms < s n | úia ; r ^Heat Treatment& fjk;a wdrCIl l% u ^Treatment& l% s h d wkq ms < s f j,"
fldgiaj, nr" ksYamdok úhoï weia;fïka;=" wjidk tl,ia lsÍfï § ;sìh hq;= ;;a;ajh
fyda hdka;l s% lsh
% dj,sfha § ;sìh hq;= ;;a;j
a h hk foflka tlla mokï lrf.k úia;rd;aul
Ñ;%h we¢h hq;= h'
• ;%sudK Ñ;%
12
• ia M q á l fmkq ï (Exploded View)
hka;% fldgia iúù we;s wdldrh úoyd olajk fuu rEm j,ska fldgia tl,ia úh
hq;= whqre meyeÈ,sj oela fõ' úfYaIfhka .,jd fldgia jYfhka m%jdyKh flfrk hka;%
kej; iú lr .ekSug fuu Ñ;% w;sYhskau m%fhdackj;a fõ'
13
fuh fkdmkS hk tla ,CIHla Ndú;fhka we£uls'
^.Dyhla we;=,; o¾Ykh&
14
15
• ms ß ie,iq ï Ñ;% (Lay Out Drawing)
fudagrh .,jd wjYH fõ,djg iúl< yels úh hq;= h' t,a whka j,ska nxl=j iy
rduqj ;ekSu iqÿiq h'
;yvqj,ska fyda >k lvodisj,ska fyda ;kkq ,nk >k jia;=" fmÜá yd l%svd NdKav
jeks øjH È. yer tlu ;,hl ;enQ úg th úlikh kï fõ' lsßmsá fmÜá" ud¨ ák"
nd,a§" l=vd fi,a,ï fudag¾ r:" ,shqï fmÜá fï i|yd ksoiqka f,i oelaúh yels h'
fujeks jia;=j, >klh" >kldNh" m%siauh" msróvh" is,skavrh" fla;=j" f.da,h" wd§
yev we;s fldgia olakg we;' fndfyda úg fuu yev ksYamdolhska úiska iïm;a wju
jYfhka jehjk wdldrhg msßueiqï Ñ;% f,iska we£u idudkH isß;hs'
mksÜgqfõ jl% mDIaGh ;ks ;yvqjlska ;ekSfï § ;yvq wmf;a hk neúka th fldgia
follska uQÜgq lr ;kd we;'
úlik rEmhla lmd th ;nd w¢ñka kej; kej; msgm;a ,nd .ekSfï § th
m;frdu^Stencil& hkqfjka ye¢ka fõ'
16
• rEmK (Graphics)
17
1'3 úúO yev we;=,;a >k jia;=
>k jia;=j, iDcq m%lafIamK Ñ;% w¢k wldrh Tn 12 jif¾ § wOHhkh lrkakg
we;' tys § >k jia;=j bÈßfhka" by<ska yd me;af;ka ne¨úg fmfkk o¾Yk ;=k w¢k
iïu; l%u folla jk" m%:u fldaK l%uh iy f;jk fldaK l%uh ms<sn|j wOHhkh
fldg we;' tu l%u fol ixCIsma;j my; oela fõ'
18
1 ms h jr
Tn woyia lrk iDcq m%lafIamK fmkqïj, o< igyfka uq¨ È." m<," Wi fidhdf.k
iïu; rduqj ;=," mr;r iudk jk f,i iDcq fldaKdi% ;=k 2H mekai,lska we|.akk'
tfiau isÿrej, uOH f¾Ld fhdokak' fuys § rEm ;=fkau ;sria f¾Ld tljru à
rEf,ka o isria f¾Ld à rE, yd úys; p;=ri% u.ska o we|.kak'
2 mshjr
jD;a; iy pdm m<uqj we|.kak' ^tfia lrkafka f¾Ld m<uqj we| fojkqj jD;a; yd
pdm tla lsÍug wiSre neúks&
3 mshjr
rEm ;=fkau wod, ;sria" isria f¾Ld tlajru wkq ms<sfj,lg w¢kak'
4 mshjr
ie`.s f¾Ld HB mekaif,ka we|" wkjYH ks¾udK f¾Ld ulkak' rEmh ksjerÈ oehs
mßCId fldg 2B mekai,fhka bï f¾Ld w¢kak' ñkqï" Wm ud;Dld" igyka" m%Odk
ud;Dldj" mßudKh iy m%lafIamK ixfla;h wod, mßÈ olajkak'
by; oelafk wdldrhg w¢k ,o úúO yeve;s >k jia;=j, Rcq m%lafIamK Ñ;%
lSmhla my; oela fõ'
19
20
1'4 iudxYl m%lafIamK Ñ;%
21
• iudxYl rEmhl pdmhla we¢fï §" Rcq fmkqfï pdmfha wrh iudxYl rEmfha i,l=Kq
fldg tu ,laIHj,g ,ïNl we| ,nd.;a ,laIH flakaøfldg f¾Ld iam¾Yjk pdm
w¢kak'
• isÿrla we¢fï § isÿf¾ hg pdm by,ska w¢k ,o pdmj, ,laIH >k jia;=fõ >klug
iudk ÿrla ,ïnlj my;ska i,l=Kq lr tu ,laIH wdOdrlr f.k w¢kak'
• ;%sfldaKhla tu whqßkau iudxYl rEmfha we¢h fkdyels h' tu ksid Rcq m%lafIamK
rEmfha oelafjk ;%sfldaKfha wod, mdoj, È. iudxYl rEmfha i,l=Kq lr ;%sfldaKh
w¢kak'
• w¾O jD;a; we¢fï § iïmQ¾K jD;a;h w¢k whqßka th w¢kak' tu ,laIH ,ïnlj
jia;=fõ >klug iudk ÿrla my<ska i,l=Kq lsÍfuka w¾O jD;a;fha my< pdm
fldgia o myiqfjka we|.; yels h'
• úhqla; yev we¢fï § bÈß fmkqfï iudka;r f¾Ld lsysmhla we|" tajd iudxYl rEmfha
o ta whqßka u wdk;j we| .kak' bkamiq tu f¾Ldj, È. iudxYl rEmfha o i,l=Kq
lr tu ,laIH iqug jl%hlska hd lrkak' wjYH kï tu f¾Ld wjYH >klug §¾>
fldg >klu iïmQ¾K lr.; yels h'
22
1'5 tl,ia Ñ;%" iaMqál fmkqï iy yrialv fmkqï
tl,ia Ñ;% hkq fudkjdo@ tajdfha m%fhdack yd jeo.;alu wd§ tl,ia Ñ;%hl
wka;¾.; lreKq ms<sn|j óg fmr mdvul § Tn wOHhkh lrkakg we;' tl,ia Ñ;%
ms<sn|j ;j ÿrg;a wOHhkh lsÍula" w;a oelSï ,nd .ekSula i|yd fuys u;= oelafjk
kso¾Ykd;aul f;dr;=re bjy,a jkq we;'
• iaMqál fmkqu'
úúO hka;% fldgia tlg tl,ia jk wdldrh úoyd oelaùug w¢kq ,nk rEmK iaMqál
fmkqï f,i ye¢ka fõ' iaMqál fmkqï we¢fï § iafMdagkh ,ïNlj fyda 300 wCaI
^iudxYl wCaI& Èf.a tlsfkl fldgia msysgk mßÈ úh hq;= h'
wCI wdOdrlhl iaMqál rEmSh fmkqula fuys my; oelafõ' tys mdou" fnhßx m¨
folla" mshkla" y;/ia ysie;s weK" fjdIr" yh mÜgï uqßÉÑ iy w.=¨ uqßÉÑ wka;¾.;
fõ'
fnhdßu ms;a;,j,ska ;kd we;s w;r tys fomi msysá fld,¾ j,ska wCIfha fjkia
ùï j,ld,hs' fnhdßu N%uKh ùu je,elaùug l%shd lrkqfha tys m;=f,a we;s ;=vhs'
tu ;=fâ mdofï Bg wkqrEmS isÿr ;=, ysr fõ' fnhßx fol iu. YS¾I fldgi ^Cap&
mdoug iú jkafka i;/ia ysi iys; weK ^Bolt& fol" fjdIr" uqßÉÑ iy w.=¨ uqßÉÑ
^Lock Nut& u.s k s '
wCI wdOdrlfha my; oelafjk fmkqï m%:u fldAK m%lafIamK l%uh Ndú;fhka
iïmq¾K m%udKhg w¢kak'
1' A foiska fmfkk w¾O fþÈ; bÈß fmkqu ^jï mi w¾Oh fPAÈ; fmkqu f,i;a" ol=Kq
mi w¾Oh bÈß fmkqu f,i;a& w¢kak' fþÈ; ;,h weKfha uOHj, ,CIHh yryd nj
i,lkak'
3' 1 fmkqfuka m%lafIams; ie,eiau § fkdue;s ñkqï fjf;d;a tajd ;SrKh lr .kak'
fuu kso¾Ykh wOHhkh fldg tys fþÈ; w¾Ofha fldgia fjka fjka jYfhka tla
tla ÈYdjg 450 wdk; >k f¾Ld fhdod fjkafldg we| we;s ieá;a" fþÈ; fldgfia fjk;a
úia;r oelafjk f¾Ld we| ke;s whqre;a" iaMqál o¾Ykhg wkql+,j ñkqï fhdod f.k we;s
ieá;a" fþÈ; fldgi ;=, we;s weKh ^Bolt& fþokh fkdfldg we| we;s ieá;a" weKfha
bial=remamq olajd we;s ieá;a jgyd .kak'
23
24
25
yrialv fmkqï
hka;% fldgil wod< f;dr;=re Rcq m%lafIamK rEm ;=klska úia;r l< yels h' tfy;a
tu rEmj, fkdfmfkk fldgia w¢kq ,nkafka ie`.S f¾Ld u.sk's tfyhska tu fkdfmfkk
f;dr;=re jvd;a meyeÈ,sj fmkaùug yrialv fmkqï w¢kq ,efí' tajd w¢k whqre iy Bg
wod, Wmfoia yd iïu; my; oela fõ'
• fþÈ; mDIaG 450 wdk; isyska bßj,ska ^Hatching& oelaúh hq;= h' ^450 wdk; bï f¾Ld
we;s úg 600 wdk; bß fï i|yd fhdod .kak'&
• fþÈ; tla tla fldgia fjkalr y÷kd .ekSug tlsfkl úreoaO ÈYdjg wdk; f¾Ld
^Hatching& we¢h hq;= h'
• fldgia fjka ùu jvd;a ixlS¾K wjia:dj, tlsfkl mr;r l=vd jkfia ixlS¾K
fldgiaj, wdk; f¾Ld fhÈh hq;= h'
• wdk; f¾Ld ^450& mr;r iudk jkfia myiqfjka we| .ekSug ir, WmlrKhla
;kd .kakd ieá fuu mdvu wjidkfha olajd we;'
1' w¢k ,o hka;% fldgil wNHka;r fldgia oelaùug w¢k ,o ie`.S f¾Ld fþokh
l< úg fmfkk neúka tajd bï f¾Ld njg m;a fõ'
2' hka;% fldgiaj, jer .ekaùug fhdod we;s lhsre ^Web& fþokh jQ úg tajd yria
wdk; f¾Ldj,ska ^Hatching& olajkafka ke;'
26
3' hka;% fldgila ia:dk follska fyda lSmhlska fþokh ù we;s úg th tlu ;,hlska
fþokh ù we;s wdldrhg w¢kq ,efí'
4' fldgila wdk;j msysá rEmhl fþÈ; f¾Ldjo wdk;j msysá úg tu rEmfha fþok
wCIh ir, f¾Ldjla jk mßÈ we|" ta wkqj fPAÈ; rEmh w¢kq ,efí'
úys; p;=ri%h Ndú; fldg 450 wdk; f¾Ldj w¢kak' bkamiq úys; p;=ri%h w;ska ;o
lrf.k fldaÿj miqmig ;,a¨ lrkak' kej; úys; p;=ri%h miqmig ;,a¨lr
f¾Ldjla we|.kak' kej; fldaÿj miqmig ;,a¨ lrkak' fufia iudka;r f¾Ld
iudk ÿßka we|.kak' wvq mr;rhlska iudka;r we£u i|yd fldaÿfõ l=vd lÜghla
Ndú; lrkak'
27
• úlik
;=kS f,day >k lvodis fyda ma,diaála jeks øjH j,ska l=yrdldr WmlrK fyda úúO
weiqreï fmÜá ;ekSfï § tajd È. yer ;ks u;= ;,hl oelafjk whqßka we|.; hq;= h'
fufia we|.kq ,nk rEm úlik Ñ;% hkqfjka ye¢ka fõ' fïjdfha uQ,sl yev fndfyda
úg m% s i a u ^Prism&" is , s k a v r ^Cylinder&" ms r óv ^Piramid&" fla ; = ^Cone&" fyda f.da ,
^Globe& jYfhka úúO fõ'
- fï i|yd wjYH kï we,jqï jdis yd mshka weÍug iy jeiSug iqÿiq mßÈ ilia lr
.; yelsh'
• by; m%siauh 450 f¾Ldjlska by< fl<jf¾ isg lemS we;s úg th we£u
- fmr fia jl% mDIaGh we| tys isria f¾Ldj, wxl 1"1 iy 4 i,l=Kq lr tu ,CIH
hd lr ¨ma; ^fþÈ;& m%siaufha úlikh w¢kak'
- fuys m;=, fmrfia we| mshk i|yd wdk; f¾Ldfõ fofl<jrg ,ïNl folla we|
m%siaufha >klu tajdfha i,l=Kqlr tu ,CIH hd lrkak' th mshfka ienE yevhhs'
28
wdk; f¾Ldjg iudka;rj w¢k ,o f¾Ldfõ fofl<jr o i,l=Kq fldg hd lrkak'
,CIH ;=k wxl 1" 2" 3" hkqfjka kï lrkak' th mshfka ienE yevhhs' tu ienE
yevh úlikfha isg 3 g we;s wdk; f¾Ldj u; ksjerÈj msgm;a lr .kak' fïjd
lvodisj, we| lmd w,jd ksjerÈ nj ;yjqre lr .kak'
29
• ¨ma; ^fþÈ;& fla;=jl úlik we£u
- fla;=fõ ie,eiau iy bÈß fmkqu kshñ; ñkqï wkqj uOH wCIH tlsfkl m%lafIam
jk mßÈ we| .kak'
- ie,eiau iudk fldgia 12 lg fnokak'
- tu ,CIH ,ïnlj bÈß fmkqfï mdoug m%lafIam fldg tu ,CIH yd fla;=fõ
Ys¾Ih hd lrkak'
- fþol f¾Ldj wod, fldAKhg wjYH ia:dkh yryd we| .kak'
- fþol f¾Ldfjka ish¨u we, Wi oelafjk f¾Ld lemS we;;a" i;H we, Wi
oelafjkafka fofl<jr we, Wi oelafjk f¾Ld fofla muKs'
- tu ksid fPAÈ; we, Wi ish,a, ;sria ;,hg iudka;rj f¾Ld w¢ñka fl<jr we;s
,CIHj,g we;s ÿr ,nd .; hq;= h'
- bkamiq fla;=fõ Ys¾Ih flakaø fldg i;H we, Wi wrh jYfhka f.k pdmhla
w¢kak'
- ie,eiafï fnod.;a fldgia 12 pdmh jgd i,l=Kq lr tu ,CIH Ys¾Ih yd hd
lrkak'
- i;H we, Wfia we;s ,CIH 7" Ys¾Ih flakaø lr .ksñka fla;=fõ úlik f¾Ld
fofl<jr isg wkq ms<sfj,ska i,l=Kq lrkak'
- tu ,CIH iqug jl%hlska hd fldg fþÈ; jl% mDIaGfha úlikh ,nd .kak'
fuhg m;=, tl;= lrkak'
- mshk wjYH kï bÈß fmkqfï fþÈ; f¾Ldfjka wdk; f¾Ld 7 lemqk ,CIH
rEmfha oelafjk mßÈ ie,eiaug m%lafIam lrkak'
- tu ,CIH iqug jl%hlska hd lsÍfï § jD;a;hla ,efí'
- fþÈ; is,skavrhl mshk wekao whqßka" fþÈ; f¾Ldjg iudka;r f¾Ldjla we|"
fþÈ; bÈß fmkqfï ,CIHj,g ,ïn f¾Ld we| ie,eiafï we;s l=vd jD;a;fha
,CIHj,g we;s ÿr tys fomiska ,l=Kqlr tajd iqug jl%hlska hd lrkak' th
b,smaihls'
30
• ¨ma; ^fþÈ;& p;=ri%dldr msróvhl úlik we£u
- § we;s ñkqï wkqj msróvfha bÈß fmkqu yd thska m%lafIams; ie,eiau we| .kak'
- fþÈk f¾Ldj kshñ; fldaKhg wod, ia:dkfha we| .kak'
- fuu msróvfha we, Wi 4 u tl iudk kuq;a bÈß fmkqfï ksjerÈ we, Wi
oelafjkafka fomi we;s 1"3 mdo foflys muKs ^tfia jkafka tu mdo hq.,h muKla
isria ;,hg iudka;r ksihs'&
- 2 iy 4 mdoj, lemqï ,CIH ,nd .ekSug tu ,CIH yryd ;sria ;,hg iudka;r
f¾Ldjla u.ska i;H we, Wi lmd tu f¾Ldfõ i;H lemqï ,CIHfha msysàu
,nd.; hq;= h'
- bkamiq fla;j= l úlikh w¢k whqßkau i;H we, Wi wrh jYfhka f.k msróvfha
Ys¾Ih flakaøfldg f.k pdmh we|" ie,eiafï we;s p;=ri% mdofha ÿr wrh jYfhka
f.k pdmh jgd fldgia 4la ,l=Kq lr tu ,CIH tlsfkl hd fldg tu ,CIh
msróvfha Ys¾Ih yd hd lrkak'
- ie,eiefï 1" 2" 3" 4 g wod, Wi bÈß fmkqfï i;H we, Wfika ,nd f.k tla tla
f¾Ldfõ lj lgqfjka wkq ms<sfj,ska ,l=Kq lr tu ,CIH tlsfkl hd lrkak'
- úlikfha tla mdohlg m;=, hd lrkak'
- mshk i|yd fþÈ; ,CIH bÈß fmkqfuka ie,eiaug m%lafIam lr 2 iy 4 mdoj,
,CIH ;sriaj w¢k ,o f¾Ldjka o ,nd f.k fPAÈ; ie,eiau we| .kak'
- bÈß fmkqfï lemqï f¾Ldfõ lemqï ,CIH ;=kg ,ïnl we| kej; tu ,ïn f¾Ld
,ïnlj lefmk mßÈ lemqï f¾Ldjg iudka;rj f¾Ldjla w¢kak'
31
- bkamiq ie,eiafï lemqï ,CIHj,g we;s ÿr l,ska we|.;a idudka;r f¾Ldjg
fomiska i,l=Kq lr tu ,CIH hd lrkak' th mshfka ienE yevhhs'
- fuu úlikh wdOdrfhka" uq`: mrd,fh;a" uq`: mrd,fha È." fiiq mrd,j, È."
mshiafia j¾. M,h" wjYH Ímam m%udKh" wjYH W¨ iy uqÿka W`: m%udKh" weianiag¾ia
;yvq m%udKh iy tajdfha uq,a, lemsh hq;= fldaKh ksjerÈj ,nd.; yelsh'
32
• f.da , hl úlikh we£u
- fodvï f.ähla f.k tys keÜg by<g isák f,i ;nd" keÜg yryd folg" y;rg
yd wgg f,,a, muKla lemS hk f,i msys ;=vlska mßiaiñka lmd fjka jYfhka
.,jd rEmfha oelafjk whqßka lvodishla u; ;nkak' tajd yels,Su je,elaùug ta
u; ùÿre ;yvqjla ;eìh yels h'
- fuys fodvï f,,s wfÜ yria w;g tl;=j fodvï f.äfha úYd,;u mßêh nj;a tu
tla fldgil Wi mßêfhka Nd.hla nj;a Tng jegfykq we;'
- by; f.da,fha úYalïNh 28 mm fõ' tys úlikh we£u i|yd f.da,fha mßêh È.
jYfhkq;a" bka wvla m<, jYfhkq;a jkΛ
Rcq fldaKdi%hla we|.; hq;= h'
B O C = 600
22
- fuys mßêfha È. .Kkh lr fyda ^ 28 × = 88 & ta i|yd úfYaIs; /kalska
7
ks¾udKh fhdod fyda mßêh ,nd .; hq;= h'
• /kalska ks¾udKh
- jD;a;fha o flakøa fha isg mßêhg ir, f¾Ldjla we| ,nd.;a B ,CIHhg iam¾Ylhla
w¢kak' la jk whqßka mßêh u; C ,CIH msysgqjkak' BC iïÉfþo lr
tu ,CIHh D f,i kï lrkak' BD kej; iuÉfþo lr E ,CIH ,nd .kak' BE
ÿr wrh jYfhka f.k B flakaø fldg pdmhla we| iam¾Ylh F ys § lmkak' FC
ÿr wrh jYfhka f.k F flakaø jYfhka f.k kej; jrla iam¾Ylh lmd tu
,CIHh G f,i kï lrkak' BG f¾Ldj jD;a;fha mßêfhka 1$6 f,i i,ld
tjeks ÿr yhla È. jYfhka o bka wvla m<, jYfhka o f.k Rcq fldaKdi%fha
we|.kak' ^/kalska ks¾udKh jqjo 100% la ksjerÈ fkdfõ'&
33
- mßêfha È. ,nd .ekSfuka miq mßêfha È.;a bka wvla m<, f,i;a f.k Rcq
fldaKdY%hla we|" È. mdoh iudk fldgia 8 lg fnod tu ,CIHj,g ,ïnl we|
fldgq 8 lg fjkalr .kak'
- m<, me;a; o iudk fldgia follg fnfok mßÈ È. mdohg iudka;rj uOH
f¾Ldjla we|.kak' th Rcq fldaKdY%fhka fomigu Èla lr .kak'
- Rcq fldaKdY%fha tla fl<jrl wgg fnod .;a l=vd fldgqjla fofl<jr flá
mdoj, uOH ,CIH folla i,l=Kq lr tu ,CIH P.Q f,i kï lrkak'
- Rcq fldaKdi%fha ueo msysá ;sria f¾Ldfjka tu l=vd fldgqj lemqKq ,CIH fol
LM jYfhka o kï lrkak'
- P yd Q ,CIH fol;a L ,CIH;a yryd hk pdmhka PQM yryd hk pdmhla we| u,a
fm;a;la jeks rEmh we| .kak' fujeks fm;s 8 la l=vd fldgq 8 ;=, we| .kak'
- P.L.Q ,CIH ;=k kï PL, LQ, PQ mdo ;=kla f,i i,ld tu mdo ;=fkka ´kEu mdo
follg we£ ,ïn iïfþoH tlsfkl lefmk ,CIH PLQ ,CIH ;=kgu iu ÿrla
oelafjk ksid PQ mdohg ,ïn iuÉfþolh oekgu we| we;s ksid ;j;a tl ,ïn
iuÉfþolhla we| u,a fm;s jeks fldgia 8 iïmQ¾K lr.kak'
- f,dl= lvodishl fuh we| lmd w,jd ;yjqre lr.kak' ^lsiús gl f.da,hl úlikh
100% la ksjerÈj we¢h fkdyels nj i,lkak'&
• ie,eiafï bÈß fmkqfï yd me;s fmkqfï wCI tlsfkl m%lafIam jk mßÈ § we;s
ñkqï wkqj Rcq m%lafIamK fmkqï ;=k w¢kak'
• ie,eiafï l=vd is,skavrh oelafjk fldgfia uOH ,CIHh flakaø fldg tys wrhu
wrh jYfhka f.k l=vd is,skavrfha fl<jr w¾O jD;a;h we| th iudk fldgia
yhlg fnod .kak'
• tu fnod.;a ,CIH wCIHhg iudka;rj f,dl= is,skavrh yryd hk mßÈ Èla lrkak'
34
• me;s fmkqfï l=vd is,skavrh fofl<jr tys uOH wCIHfhka lemS we;s ,CIH folg
,ïNjk f,i f¾Ld folla fmr w¢k ,o f¾Ld fol lefmk f,i w¢kak'
• tu f¾Ld fol lemqk ,CIH fol hd lr 450 f¾Ldj we| .kak'
• tu 450 f¾Ldj wdOdrfhka b;sß ,CIH me;s fmkqfï l=vd jD;a;h lefmk f,i
Èlalr tu lemqk ,CIH kej; bÈß fmkqu olajd Èla lrkak'
• ie,eiafuys f,dl= is,skavrfha lemqï ,CIHj, isg ,ïNl w¢ñka bÈß fmkqfï
wjYH ,CIH ,nd .kak'
• tu ,CIH iqug jl%hlska hd lr bÈß fmkqfï wka;¾ fPAok $ wka;¾ úksúo fmkqï
jl% ,nd .kak'
• tlsfkl fPAokh ù we;s f,dl= is,skavrfha úlikh we|" tys ;sria yd isria uOH yd
wCI f¾Ld fol w¢kak'
• isria uOH wCIHfha isg ms<sfj,ska f,dl= jD;a;h lemS we;s ,CIH wod, mr;rj,ska
hq;=j fomiska i,l=Kq lrkak'
• úlikfha ;sria uOH wCIHfha isg by<ska yd my<ska" me;s fmkqfï ;sria uOH
wCIfha isg by<ska yd my<ska ^fomiska& we;s ,CIH i,l=Kq lr tu ,CIH iqug
jl%hlska hd lrkak' ^fuu úlik >k lvodisj, we| lmd w,jd ksrjoH;djh
;yjqre lr.kak'&
35
wiudk is,skavr folla tlsfkl wCIj,ska neyerj fþokh ùu
is,skavrdldr ÿyqú,s tl;= lrkhla ;j;a k,hlska tlsfkl fþokh ù we;s whqre my;
oelafõ' Bg wod< rEm we£u
• f,dl= is,skavrfha iïmQ¾K úlikh we|" tys ;sria" isria uOH f¾Ldj iy wCIH we|
.kak'
• uOH wCIHfha isg ie,eiafï f,dl= jD;a;h fnod.;a fldgiaj, ÿr ol=Kq me;a;g
i,l=Kq lr tu ,CIH yryd isria ,ïn f¾Ld we| .kak'
• uOH wCIHfha 7 jeks ,CIHhla tys isg ol=Kg me;s fmkqfuka ñkqï ,nd .ksñka B
,`. isria f¾Ldfõ uOH wCIfha isg by<ska yd my<ska ^fomiska& 6 iy 8 ,CIH;a
bkamiq B ,`. isria f¾Ldfõ ta whqßkau 5"9 ,CIH;a wd§ jYfhka ,CIH i,l=Kq
lrkak'
• tu ,CIH iqug jl%hlska hd fldg" f,dl= is,skavrfha úlikh ;=, msysá isÿr ,nd
.kak'
• bkamiq ;sria ir, f¾Ldjla we|" tys fl<jrl isg me;s fmkqfï oelafjk l=vd
jD;a;h fn§ .sh ,CIH wkq ms<sfj,ska i,l=Kq lr tu ,CIHj,g ,ïnl we| .kak'
• bkamiq ie,eiafï oelafjk l=vd is,skavrfha tla tla ia:dkfha wxl wkqj fmr w¢k
,o ,ín f¾Ld u; i,l=Kq lrkak'
• tu ,CIH iqug jl%hlska hd fldg l=vd is,skavrfha úlikh we|.kak' ^ fuh
m%dfhda.slj we| lmd w,jd ilia lsÍfuka ;yjqre lr.; yelsh'&
37
38
39
fla;=jla yd is,skavrhla tlsfkl yryd fþokh ù we;s whqre my;
oelafõ' Bg wod< Rcq m%lafIamK yd úlik rEm we£u
40
Rcq m%lafIamK rEm we£u
• m<uqj >k jiaa;= fofla Rcq m%lafIamK rEm kshñ; udk wkqj tlsfkl m%lafIam jk
whqßka we|.akk'
• bÈß fmkqfï yd me;s fmkqfï wCI f¾Ldj;a Bg fomiska mr;r iudk jk f,i
is,skavr flgi muKla fn§ hk mßÈ ;sria iudka;r f¾Ld lSmhla ^ fuys mr;r
yhls & we| .kak' fuys f¾Ld .Kk y;ls'
• me;s fmkqfï is,skavrhg wod, jD;a;h lemS we;s ,CIH isria wCaIhg idudka;rj 450
f¾Ldjg;a tys isg ;sria wCIhg iudka;rj ie,eiaug;a m%lafIAm lrkak'
• bÈß fmkqfï fla;=jg wod, wdk; f¾Ldfjka ;sria f¾aLd lemqK ,CIH y;g fla;=fõ
bÈß fmkqfï uOH wCIfha isg we;s tla tla ÿr wrh jYfhka f.k ie,eiafï
fla;=jg wod, uOH ,CIHh flakaø lrf.k pdm y;la we| .kak'
• tu pdm ;sria f¾Ldj,ska lemS we;s ,CIHj, isg ,ïnl f¾Ld w¢ñka bÈß fmkqu yd
hd lrkak'
• bÈß fmkqfï tu lemqï ,CIH wxl wkq ms<Sfj,ska iqug jl%hlska hd fldg bÈß
fmkqu iïmQ¾K lrkak'
• ta iu. ie,eiafï we;s jl%dldr fldgfia by,g fmfkk fldgia bï f¾Ld fjkq;a
fkfmfkk fldgi ie`.s f¾Ldjlskq;a iqugj hd fldg ie,eiau iïmQ¾K lrkak'
• fla;=fõ we, Wi fomiska tlsfkl yuqjkfia Èlalr tys iïmQ¾K we, Wi ,ndf.k
tu ÿr wrh jYfhka f.k pdmhla w¢kak'
• tu pdmh u;" ie,eiafuys we;s f,dl= jD;a;fha mßêh ´kEu l%uhlg i,l=Kq lr
fla;=fõ úlikh iïmQ¾K lrkak'
• fla;= úlikfha mßêh uOH wCIfha isg Ys¾Ihg ir, f¾Ldjla w¢kak'
• ie,eiafï uOH ,CIHfha isg wod, ,CIH yryd mßêhg ir, f¾Ld we| .kak'
• tu f¾Ldj,ska mßêh lemqKq ,CIHj,g ÿr úlik uOH f¾Ldfõ isg fomiska
i,l=Kq lr tu ,CIH flakaøh yd hd lrkak'
• fla;=fõ bÈß fmkqfï Ys¾Ifha isg 7" 6" 5" 4" 3" 2" 1 ,CIHj,g ÿr wrh jYfhka f.k
úlikfha YS¾I flakaø lr .ksñka pdm we| fmr w¢k ,o f¾Ld lmkak' tu lemqKq
,CIH mßiaiñka iqug jl%hlska hd lr úlikh iïmQ¾K lrkak'
• me;s fmkqu oelafjk jD;a;fha mßêh msysgq ùug ir, f¾Ldjla w¢kak'
• tys me;s fmkqfï wxl 1" 2" 3" 4" 5" 6" 7 hk ,CIH w;r mr;r fjkia fkdjk whqßka
i,l=K lrkak'
• tu wxlj,ska oelafjk ,CIHj,g ,ïNl we|" bÈß fmkqfï oelafjk is,skavr
fl<jf¾ isg 1" 2" 3" 4" 5" 6" 7 hk ,CIHj,g we;s ÿr fomiska ms<sfj,g i,l=Kq
lrkak'
• tu ,CIH iqug jl%hlska hd fldg úlikh iïmQ¾K lrkak'
41
42
2' p,k mßj¾;k hka;%
fndfyda hka;% ;=< uQ,sl p,s; wdldrhka lsysmhla wka;¾.;j we;s nj ta ms<sn|j
úYaf,aIKd;aulj ksÍlaIKh lsÍu u`.ska y÷kd.; yelsh' WodyrKhla f,i uyk ueIsu
flfrys wjOdkh fhduq l<fyd;a uyk ueIsu i|yd uQ,slj cjh ,nd fokafka mdoslh
^Paddle& u.ska h' fuy oS tu mdoslh lsishï wCIh jgd mojkq ,nhs' túg mdoslfha we;s
jk p,s; wdldrh zzfoda,k p,s;hZZ f,i y÷ka jhs'
mdoslh p,kh jk úg mdoslh yd iïnkaO cj frdaoh tys uOH wCIh jgd lrlefõ'
cj frdaofha p,s; wdldrh N%uK p,s;h hkqfjka y÷kajhs' cj frdaoh yd ueIsfï by, we;s
l=vd frdaoh máhla u.ska tlg iïnkaO lr we;s w;r tu`.ska cj frdaofha isg l=vd frdaoh
fj; cjh iïfm%aYKh lrhs' tysoS máh tla osYdjlg p,kh ùu isÿ fõ' máfha p,s;
wldrh f¾Çh p,s;h f,i y÷kajhs '^ fuysoS máfha msyg
s f
q ï tla ia:dkhla muKla ie,ls,,
a g
.; hq;= fõ'& uyk ueIsfï l=vd frdaoh N%uKh ùfuka Bg iïnkaê; hka;%Khla Wmfhda.s
lr f.k bos lgqj ,CI folla w;r fkdlvjd fomig p,khla we;s flf¾" túg
b|slgqfõ isÿjk p,s;h wkqjegqï p,s;hla f,i y÷kajhs'
my; i|yka ir, fuj,ï $ WmlrK wdY%fhka uQ,sl p,s; wdldrhka y÷kd .kak'
43
p,s; wdldr fjkia lsÍfï hdka;%k
by; idlÉPdl< uyk ueIsfï uQ,sl p,s; wdldrh foda,k p,s;hla jQ w;r
m%fhdackj;a p,s; wdldrh wkq jegqï p,s;h nj meyeos,s h' fuu ueIsu ;=< uQ,sl
p,s;dldr y;ru we;=<;a nj fmfka' fï wkqj hï p,s; wdldrhla fjk;a p,s; wdldrhlg
fjkia lsÍug fhdod .kq ,nk hka;%Khka ms<sn|j wjfndaOhla ,nd .eksfuka Tfí
wjYH;djla i|yd ksmehqula ilid .ekSug o yels fõ' fï wkqj Tfí ks¾udKYS,S;ajh
u; ld¾hhka myiq lr .ekSu i|yd WmlrK $fuj,ï ie,iqï lsÍu jeo.;a fõ'
o`.r l|
hka;K% h
iïnkaOl oKav
mdoslh
rEmh 2
by; rEmh wOHhkh lrkak' fuys oS mdoslh foda,kh jk úg ta yd ine|s oKav o`.r
l| hka;%Khg iïnkaO neúka o`.r l| N%uKh fõ' fï wkqj foda,K p,s;h N%uK
p,s;hla f,i udre lsÍu i|yd o`.r l| hka;%Kh fhdod .; yelsh' tfiau N%uK p,s;hla
foda,K p,s;hla njg mßj¾;kh lsÍug o fuu o`.rl| hka;%Kh fhdod .; yels nj
fmfka'
mdoslh foda,kh lrk úg ueIsfï cj frdaoh N%uK p,s;hla njg m;a lsÍug fhdod
we;s hka;%Kh o`.rl| hka;%Kh fõ'
óg wu;rj o`.rl| hka;%Kh u.ska fjk;a p,s; wdldrhka o fjkia l< yels nj
wjfndaO lr .ekSug my; i|yka wjia:dj úu¾YKd;aulj wOHhkh lrkak'
44
ir, o`.r l| hka;%Kh
jD;a;dldr yeve;s oKavla by; wdldrhg kjd .ekSfuka ir, o`.r l|la idod .;
yels h' tfy;a l¾udka; Yd,dj, jd;a;= fldg ksmojk ,o o`.rl|j,a hka;% ;=, Ndú;d
lrk nj isys ;nd .; hq;= fõ' tjeks o`.r l|l rEmhla my; oelafõ'
m%Odk c¾k,a
uyfldka c¾k,a
o`.rl| ia:djr j ^N%uKh úh yels fia& iúlr we;s mqrela m%Odk c¾k,a f,i
y÷kajk w;r Wml%uh iïnkaO lrk mqrela uyfldka c¾k,h f,i y÷kajhs' fïjd
fnhdßka u; p,kh ùug ie,eia ùfuka >¾IKh wvq flfrk w;r iafkayl f;,a o
tajdg iemfha' o`.r l| N%uKh jk úg uyfldk mqrel p,kh jk jD;a;fha úYalïN ÿr
o`.r l| mqrelg ine|s Wmdx.h p,kh jk ÿr fõ'
o`.r l| hka;%Kh"
wkqjegqï jD;a;dldr
leñ hka;%Kh
45
p,kh jk jD;a;dldr fldgil flakaøhg tmsáka msysá ,laIhla u; oKavla
új¾;kh lsÍfuka N%uK p,s;h wkqjegqula fyda foda,k p,s;hla f,i fjkia lr .;
yels nj my; rEm igyk weiqfrka meyeos,s fõ'
bial=remamqj yd uqᐥh
ñg
bialr
= emamj
q
bial=remamqj iy uqᐥh
46
a a= úYa
l ï Nh
bi la =
r emm
ajq
uq
ᐥh
rEmh 22
fmdg mr;rh
tal, j¾.fha bial=remamqjl fmdg mr;rh hkq tla fmdgl uOH ,laIfha isg
wkqhd; fmdfgys uOH ,laIhg we;s ÿr fjhs.
fmdg
mr;rh YSI_h
uq,
rEmh 2 B
wka;rd,h
- weK iy uqßÉÖ hq.,hl weKh jghla lrlejQ úg uqßÉÑ .uka lrk ÿr wka;rd,hhs
kï"
- ;ks fmdglska hq;= bial=remamq weK fmdg mr;rh wka;rd,hg iudk fjhs'
- oaú;aj fmdglska hqla; jk úg wka;rd,h fmdg mr;rh fuka fo.=Khla fjhs'
47
fuu Wml%uh Ndú; wjia:d f,i nxl= úÿï hka;%h"
oj frdaoh
ieye,a¨ fudag¾ r: i|yd jQ iqlaldkï tl,i WodyrK
f,i oelaúh yelsh' tjeks WmlrK j, N%uK p,s;h f¾Çh
p,s;hla f,i fjkia flf¾'
oe;s ;,õj
oe;s ;,õj yd oj frdaoh "
N%uKh f¾Çh p,s;h
.evú,s frdaoh
oj frdaoh
p,kh jk fldgila u`.ska fjk;a ia:dkhl msyá s Wmdx.hla fj; cjh iïfm%Y
a Kh
i|yd fjk;a hka;%K o Ndú;d fõ'
1' ,Sjr
2' wEÿï o`vq
3' o`vq $ /yeka
wEÿï o`vq Ndú;fhka p,s; osYdj fjkia lsÍug $ tu osYdjgu cjh iïfm%Y
a Kh
lsÍu o l< yels h'
p,s; fldgia w;r >¾IKh wju lsÍu w;HjYH lreKls' ta i|yd .e,fmk l%ufõo
fhdod .ekSu wjYH fõ'
48
/pÜ hka;%Kh
/pÜ hka;K% h fhdod .ekSfuka p,s;h wdmiq isÿ j,lajd .; yels h' w;ska l%h
s dlrk
nxl= úÿï hka;%Kfha fujeks hka;%Khla fhdod we; '
/pÜgqj
w;a fmdïmh hkq Ok úi¾ck ir, wkqjegqï fmdñmhls' fuh fndfydaúg c,h
fmdïm lsÍu i|yd fhdod.kq ,nhs' fuh msiagka fmdïmh fyda n÷ka (Bucter) fmdïmh
f,io y÷kajkq ,nhs' msiagk fmdïmfha c, fmdïm lsÍï ls%hdj,sh my; i|yka mßÈ
fjhs' Wvq myf¾§ jereï lmdghla ;=,ska c,h" c, uQ,dY%fha isg msiagkh u.ska is,skavrh
;=,g weo.kq ,nhs' kej; msiagkh my<g .uka lsÍfï§ fyj;a há myf¾§ jereï lmdgh
jefik w;r msiagk ysfiys we;s lmdgh weÍ c,h msiagkfha ysi me;a;g fmdïm flfrhs'
kej; Wvq myf¾§ msiagkh by<g tk úg msiagk ysfiys we;s jE,ajh msiagkhg by<ska
we;s c,fha nr u.ska jid ;efnk w;ru c,h fmdïmfhka bj;g úi¾ckh flfrhs' há
myf¾§ msiagkhg háka we;s c,fha nr yd mSvkh ksid jereï lmdgh jid ;nd .kS'
fow;a ms i a g k fmdïmh
w;a fmdïmh u.ska c,h úi¾ckh lrkq ,nkafka msiagkh by,g tafï § fyj;a
Wvq myf¾§ muKs. há myf¾§ msiagkhg háka we;s c,h msiagkh Wvg úi¾ckh ùu
muKla isÿfjhs. fow;a msiagk fmdïmfha§ Wvq yd há hk myr foflys§ u c, úi¾ckh
isÿ flfrhs.
49
tkaðfuys we;s is,skavrh ;=, bkaOk oeùfuka Yla;sh Wmojk neúka wNHka;r
oyk tkaðug tu ku ,eî we;. wNHka;r oyk tkaðï, wkqjegqï tkaðu yd N%uK
tkaðu hkqfjka uQ,sl wdldr follg j¾. l, yelsh. fudag¾ jdyk ;=, nyq,j Ndú;
jkafka wkqjegqï j¾.fha tkaðuhs. fuu tkaðu n,h ksmojkq ,nkafka by< my< hk
^wkqjegqï p,s;h& msiagkhla u.ska neúka wkqjegqï tkaðu f,i y÷kajkq ,nhs. fï ksid
msiagk tkaðï f,i o y÷kajkq ,nhs. N%uK tkaðu ;=, N%uKhla u.ska cj W;amdokhla
flfrhs.
mq<s`.= Êj,k tkaðu fmÜg%,a fyda uOHidr jeks øj bkaOkhla u.ska idudkHfhka
ls%hd lrkq ,nhs. fuu tkaðu i|yd fhdod .kq ,nk bkaOk blaukska jdIam ù Êj,kh
ùu i|yd by, Êj,kdxlhlska hqla; ùu wjYH fjhs. ldìhqf¾grhla ;=,§ bkaOkh
jd;h iu. ñY% lsÍfuka miq is,skavrh ;=,g ,nd fohs. kuq;a kùk mq,s`.= oyk tkaðu
;=,§ bkaOkh yd jd;h fjk fjku is,skavrh ;=,g ,nd fohs. fuys§ is,skavrh ;=,g
we;=,a lrk ,o jd;hg keiskakla u.ska bkaOkh úÈkq ,nhs. kuq;a fuu tkaðï j¾.
foflysu Êj,kh isÿlrkq ,nkafka mq,s`.= fmakqjla u.ska we;slrkq ,nk mq,s`.=jlsks.
bkaOk jd; ñY%Kh is,skavrh ;=, oeùfï§ wêl ;dmhla yd mSvkhla WmÈkq ,nhs.
is,skavrh ;=< we;sjk wêl mSvkh msiagka ysig fh§fuka msiagkh my;g ;,a¨ flfrkq
,nhs. msiagkfha wkqjegqï p,s;h o`.r l|la u.ska N%uK p,s;hla lr" .shr hka;%Kh
yryd jdykfha frdaoj,g ,nd §fuka jdykh Odjkh fjhs.
iïmSvk Êj,k tkaðïj, § m%Odk jYfhka Ndú; jkq ,nk bkaOkh jkqfha"
ãi,ah. tu ksid fuu tkaðï fmdÿfõ ãi,a tkaðï f,io y÷kajkq ,nhs. fuu tkaðï
j¾.fha§ is,skavrh ;=,g m<uqj jd;h we;=,a lr msiagkh u.ska iïmSvkh flfrhs.
iïmSvkh ksid wêl f,i r;ajQ jd;h u;g keiskakla u.ska bkaOk úÈkq ,nhs. ^bkaOk
fmdïmhla u.ska iïmSvkh flfrkq ,nk bkaOk keiskak wdOdrfhka jd;h u;g ú§u
isÿ flfrhs&. iïmSvkh fya;=fjka jd;h" ãi,a bkaOkfha Êj,kdxlh olajdu r;afjhs.
fï ksid bkaOk úÈkq ,enQ jydu Êj,kh isÿfjhs' iïmSvkh u.ska bkaOk Êj,kh
isÿflfrk neúka fuu tkaðu iïmSvk oyk tkaðu f,i o y|kqjkq ,nhs.
mq,s`.= Êj,k tkaðfuys yd iïmSvk Êj,k tkaðfuys ks¾udKh fndfyda ÿrg
tlsfklg iudk fjhs. fuu j¾. foflysu wkqjegqï p,s;hla olajk msiagka we; '`
o.rlf|a N%uKh we;slrhs.
fuu hka;% fhdod.k ,nkafka n/;s yev ;e,Sï fyda yev fjkia lsÍu ^úrEmKhla&
isÿlsÍug wjYH jQ úgh. WodyrKhla f,i >k oKavlska weK ysia ksmoùu oelaúh yelsh.
tfiau BIdj;a iu.u we;s .shr ù, ksmoùuo ;j;a WodyrKhls. fufia yev;eÆ ksIamdok
50
,shùfuka ksmojk ,o tajdg jvd b;d by< uÜgfï Yla;su;a njlska hqla; fjhs.
fy,d ;e,Sfï hka;% Yla;sh úiqrejd yßkafka .egqulska jk w;r fuu Yla;sh f,day
yev.ekaùu i|yd Ndú; fjhs.
fï ksid fuu hka;%h;a b;d b;d Yla;su;a jHqyhka u; f.dvk.kq w;r n/;s
Yla;su;a mokula u; iúlr we;. fy,d ;e,Sfï hka;%hg wu;rj cjfrdaoh jdIamS yd
jdij hk hka;%hla nyq,j Ndú; jk yev;e,Sfï hka;%hka fjhs
õÿ,s fudagrhla fyda tkaðula fyda jeks m%d:ñl pd,lhla u.ska ls%hd;aul rjkq ,nk
fmdïmhla wdOdrfhka ;r, iïmSvKhg yelsh wo mß.Kl yd bf,lafg%dksl ;dlaIKh
fhdod .ksñka b;d úYd, nr hka;% yiqrejkq ,nk jev fldgila ir, fufyhùula u.ska
;r, cj moaO;s Ndú;fhka isÿ lrkq ,nhs. ;r, cj moaO;s Ndú;fhka úYd, hka;%
iqugj, ld¾hlaIu j, wdrlaIdldÍ j yd b;d ksjerÈ j yeisrúh yelsh.
;r, cj moaO;s Ndú;h ;=<ska l¾udka; yd ksIamdok lafIa;%fha b;d úYd, jev
fldgila wju úhoulska yd wju ld,hlska isÿlr .ekSug yelsù we;.
iuyr .Dyia; WmlrK ls%hd;aul lrùu i|yd o ;r, cj moaO;s fhdod.kq ,nk
wjia:djla we; .Dyia; Ndú;hka i|yd ksmojd we;s ;r, cj moaO;Ska m%udKfhka
l=vdjg yd myiqfjka tyd fuyd f.k hd yels f,i ksmojd we;.
1 iïmSä; jdhq fudagr u.ska ls%hd;aul jkq ,nk jdhqj wdjqo Ndú;fha §
2 iajhxlS%h md,k moaO;Skaj, §
3 jdhq ;sßx. Ndú;fõ §
4 k, ;=< øjH mßjykfha §
5 jdhq is,skavr.; lsÍfï §
51
6 wNHka;r oyk tkaðï ls%hdrïN lrùfï §
7 Odrd W!Iaulhla ls%hd lrùfï §
8 ridhksl l¾udka; lafIa;%fha §
9 jdhq iólrK lafIa;%fha §
iïmSvk wdldr
52
3' hdka;%sl cj iïfm%aIK moaO;s
ñksid ld¾h nyq, ùu;a iu`. tÈfkod lghq;= myiq lr .ekSu i|yd hka;% iQ;% yd
fuj,ï Ndú;hg yqre j we;' blaukska yd myiqfjka ;u ld¾hh lr .ekSug yels ùu
fuys úfYaI;ajhls' fndfyda hka;% iQ;% yd fuj,ïj, ls%hdldß;aajhg wjYH uQ,sl cjh
imhd .kq ,nkafka tkaðula fyda úÿ,s fudagrhla wdOdrfhks' fujeks hka;% iQ;% fuj,ï
.Dy wjYH;d" l¾udka; wjYH;d iy m%jdyk i|yd o fhdod .efka' cj uQ,slfha isg
Ndú; flfrk WmlrK$fuj,ï fj; cjh ,nd §u cj iïfm%aIKh f,i ye¢kafõ' cj
iïfma%IKfha § uQ,sl j wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq lsysmhls'
1
• má t<jqu
• oïje, t<jqu
• o`vq$/yeka fhoSu"
ye¢kaúh yels h'
má t<jq u
fï i|yd lmams ^Pulles& yd má fhdod .efka' máfha wdldrhg .e<fmk lmams
fhdod .ekSu w;HjYH fõ' lmamsj, úIalïNh u; t<jk yd t<efjk fldgiaj, fõ.h
r|d mj;S' fuu iïfma%IK l%ufha § >¾IKhla ;sîu jeo.;a fõ' má t<jqul ,siaid
hdu;a we;s úh yels neúka cjh wmf;a hdu;a isÿ fõ' máfha ksoyia nqre, ksIamdol
Wmfoia wkqj iSre udre lsÍu b;d jeo.;a fõ' tfy;a uDÿ wdrïNhla ,nd .ekSu má t<jqu
Ndú;fha jdishls' úúO wdldrfha yevfhka hq;a má Ndú;fha we;s w;r' Bg idfmlaI j
lmamsh o fjkia ùu w;HjYH fõ' Ndú;fha mj;akd má j¾. lsysmhls'
• me;,s má
• V yev;s má - V wdldrfha we,s iys; lmams
• oe;s iys; má - oe;s wdldrfha lmams ^.shr frdao&
oe;s iys; má yd .shr frdao nyq, j Ndú; lrkqfha máh ,siaid hdula u`.ska
ls%hdldß;ajhg wys;lr n,mEï we;s lrk wjia:d je<elaùu i|yd h' tkï t<jk yd
t<efjk fldgia w;r iïu; iïnkaOhla mej;sh hq;= wjia:d i|yd fõ' WodyrKhla
f,i kùk fudag¾ r:j, lmdg uqyq¾;kfha § ^Valve Timing& o`.r lf|a isg leñ oKavg
cjh iïfma%IKh lsÍu oelaúh yels h' fujeks máhl ks;r nqre, ^ksoyia p,s; ÿr&
iajhxl%sh j iSreudre ùu i|yd l%ufõo fhdod we;af;a tu fldgia wNHka;rfha msysgd
;sîu fya;=fjks'
2
óg wu;r j jD;a;hla yria lr we;s rjqï má fhdok wjia:d o oelsh yels fõ' Wod(
uyk ueIsu" jel=ï la,Skrh" jel=ï la,Skrfha rjqï máh fhdod .ekSfuka cjh 900 lska
yerùu isÿ flf¾'
lmams i|yd máh fhdod .kq ,nk wdldrh wkqj p,s; ÈYdj fjkia lr .; yels fõ'
t<jk máfha ksoyia nqre, iSreudre lsÍu i|yd hdka;s%l l%ufõo fhdod we;'
tjeks Wml%uj, fhdod we;s l%ufõo ksÍlaIKh lsÍu jeo.;a fõ'
t<jqï má u`.ska isÿ jk cj iïfma%IKh my; i|yka iQ;%fhka .Kkh l< yels h'
3
T1 - ;o me;af;a wd;;sh
T2 - nqre,a me;af;a wd;;sh
r - t<jk frdaofha wrh
- fldaKsl m%fõ.h
oïje,a yd oe;s frdao l%ufha § o cj ydkshla we;s jk neúka >¾IKh wju lsÍu i|yd
l%ufõo Ndú; l< hq;= h' fï i|yd
• iafkayl fh§u
• fnhdßx Ndú;h oelsh yels h'
4
.shr ^oe;s& frdao Ndú;h
ióm ia:dk folla w;r cjh iïfma%IKhg oe;s frdao fhdod .efka' cj iïfma%IK
i|yd úúOdldr oe;s frdao Ndú; flf¾' tfuka u oe;s tl u iajrEmfhka ;sîu w;HjYH
fõ' ^fmdrlgq" mÜgï" fy,slaiSh" .evú,a,d iy .evú,s frdaoh jeks& fmdrlgq .shrj,
oe;s wlaIhg iudka;r j msysgd we;s w;r n,h iïfma%IKh jkqfha w¾O j h' mÜgï
.shrj, oe;s wlaIhg ,ïn j msysgd we;s w;r fy,slaiSh .shrj, oe;s msysgd we;af;a wdk;
j h' fy,slaiSh .shr Ndú;fhka tajd iïnkaO fldg we;s fnhdßx u; w;HjYH f;rmqula
fhfoa' fuu ;;a;ajh u`. yerùu i|yd oaú;aj fy,slaiSh .shr fhdod .efka' oe;s frdao
fhdod .ekSfï § cjh ydks jkqfha Yíoh f,i h' .evú,a, iy .evú,s frdaoh o cj
iïfma%IKh i|yd fhdod .kq ,nk .shr frdao j¾.hls' fïjd Ndú;fha § we;s jk Yíoh
wvq h' tfuka u myiqfjka cjh 900 lska yerúh yels w;r u .shr wkqmd;h o jeä lr
.ekSfï yelshdj we;'
5
oe;s frdao folla tlg iïnkaO fldg cjh iïfma%IKfha § t<jk yd t<efjk
frdao m%;súreoaO ÈYdjkag N%uKh fõ'
rEmh 11
wlï .shrhla u.ska .shr frdao 2la iïnkaO lsÍfuka m%odkh yd m%;sodkh tl u
ÈYdjlg N%uKh lr .; yels h' tfy;a .shr wkqmd;h fjkia fkdfõ'
rEmh 12
ixhqla; .shr moaO;shla fhdod .ekSfuka .shr wkqmd;h myiqfjka ilid .; yels
fõ'
rEmh 13
N - oe;s .Kk
fõ'
6
ÿria: j msysá ia:dk i|yd cjh iïfma%IKh lsÍfï § we;eï úg o`vq fhdod .efka'
Wod'( wjrfm;s l| - .shr fmÜáfha isg ksñ t<jqu olajd cjh iïfma%IKh i|yd wjr
fm;s l| fhdod .efka' tjeks wjia:dj, p,k fldgfia ^wjr fm;s lf|a& p,k Wi yd
fldaKh fjkia ùug Tfrd;a;= §u i|yd oi; uQÜgq Ndú; flf¾' osf.ys we;sjk fjki
i|yd rEgk uQÜgq ^Sliding Joints& fhdod ;Sîfuka o~qj, weoùu j,lajd .efka'
7
4' ksmehqïj, .=Kd;aul nj j¾Okh lsÍfuys,d
;dlaIKfõoh fhdod .ekSu
;dlaIKfõoh hkak wo Bfha Ndú; jQjla fkdjk w;r mqrdKfha isg u ;dlaIKfõoh
Ndú; j we;' wE; w;S;fha udkjhd ish wjYH;d imqrd .ekSu msKsi úúO ;dlaIKsl
Ys,am l%u Ndú; fldg we;' tod i;=ka ovhï lsÍu $ uia lene,s lsÍu i|yd W,a .,a
lene,s fhdod f.k we;s nj m%ldY fõ' bka wk;=re j f,day lene,s W,a fldg tu ld¾hh
myiq lsÍug fhdod .;a nj mejfia' wk;=re j jd;a;= Ys,amh yd ;<d .ekSu u`.ska fy,a,"
lvqj jeks WmlrK ksIamdokh lrkq ,eî h' bka miq rgj,a w;r we;s jQ hqoaO n, ;Kaydj
jeks lreKq ;dlaIKfõofha YS>% ÈhqKqjla we;s ùug n,mE nj lsj yels h' rgj,a w;r
mj;akd n, wr.,h fya;=fjka ld¾ñl úma,jh we;s úh'
mqrdKfha mjd ksmehqula ìys jQfha mj;akd .eg¨jlg úi÷ula f,i h' tu úi÷ï
ls%hd;aul flf<a m%foaYfha mqoa.,hl= úiska u h' tu úi÷fï ie,iqfuys ks¾udKh o Tyq
w;ska isÿ úKs' Bg wu;r j m%foaYfha mßirh" iudc wd¾Ól uÜgu fuka u ixialD;sluh
yd wd.ñl jgmsgdj ms<sn| j o wjOdkh fhduq flßKs' tneúka me/Ksfhda mßir ys;ldó"
iudcYS,s fuka u ixialD;sh wdrlaId jk mßÈ lghq;= l< y'
mqrdKfha fndfyda ksmehqï isÿlf<a udkj Yla;sh yd i;a;aj Yla;sh fhdod f.k
jqj o" we;eï wjia:dj, iajdNdúl Yla;Ska o m%fhdackhg f.k ls%hdlr we;s nj fmfka'
YS% ,xldfõ n,xf.dv m%foaYh wdYs%;j iq<x lfmd,a,la Ndú; lrñka f,day WKq lsÍu
isÿfldg úúO ± jd;a;= lr we;s njg idlaIs we;'
mqrdKfha lïu,a wdYS%; úúO ksmehqï isÿlr we;' f,day r;a msßhï l%u i|yd f,day
r;ajk WIaK;ajh ;SrKh lrkqfha r;a jq f,dayfhka Èiajk j¾Kh mokï lr f.k h'
ld¾ñl úma,jh;a iu`. tkï ngysr rgj,a n,h mokï lr.ksñka hqoaO wdrïNh;a
iu`. ñksia Y%uh fjkqjg hka;% iQ;% fhdodf.k ksmehqï ìys lsÍug fm<ôKs' tu.ska
ld¾hlaIu;dj by< kexùu m%Odk wruqK úh' tys § mßirh" ixialD;sh" foaYSh;ajh"
iodpdr ms<sn| j wjOdkh fhduq lr ke;' fï ksid n,h" uqo,a miq mi yUdhdfï
m%;sM,hla f,i iodpdrh" ixialD;sh fuka u mßirhg o whym;a m%;sM, w;a úKs'
1
kQ;kfha f,day WKq lsÍug W!Iaul Ndú; lrkq ,nk w;r tajdfha WIaK;ajh
md,kh iys; ;dm md,l Wml%u o wka;¾.; h'
mqrdKfha lïuf,a r;afldg ;,d f,day fldgia iïnkaO lsÍu isÿ l< o kq;kfha
jdhq úoaHq;a ;dm jeks l%ufõo fhdod .efka' ;e,Su" yev .ekaùu i|yd o kQ;kfha úúO
hka;%K fhdod .efka' fï ksid b;d ksjerÈ yd iïu; wdldrfha ld¾hhka isÿ l< yels
fõ'
´kEu rgl idok ksmehqula fjk;a ´kEu rgl idok tu ksmehqfïu fldgila
fjkqjg fhdod .; yels jk fia iïu; udk yd ñkqï fhdod .ekSu ksid wdkhk wmkhk
myiqj we;s úh' fuh f.da,ShlrKfha m%;sM,hls' w;=re udre l< yels ksmehqï ^Inter-
changeable Manufacturing& ksmehqï f,i y÷kajkqfha ´kEu rgl$´kEu ;ekl Ndú; l<
yels hk woyihs' f.da,ShlrKh fya;=fjka iïu; yd iïuq;s fhdod .ekSu ksid fuu
;;ajh we;s úh'
kQ;k ;dlaIKh iu`. NdKavhla läkñka ksmoúh yels w;r ksmojk hka;%fha
iq`: fjkia lsÍï u.ska udÈ,sh o fjkia lr .; yels ùu ;dlaIKfõofha m%n,;dj
fmkakïq lrkakls' mqrdKfha ñksik q a jy¨ka f,i ;ndf.k jev .ekSfuka ld¾hlaIu;dj
by< kexúh yels hehs ms<s.ekSula ;snqKq w;r kq;kfha tu woyi iïmQ¾Kfhka u neyer
fldg ld¾hlaIu;dj by< kexùu i|yd fiajl iqnidOkh ÈhqKq l< hq;= njg ms<sf.k
we;'
• taldldÍ;ajh kssid we;s jk udkisl mSvdj wju lsÍug jev lrk w;r;=r f;a
úfõlh" lEu úfõlh ,nd§u
• jev w;r;=r isyska y`äka hq;a ix.S;hla Y%jKh lsÍug ie,eiaùu
• fiajl wdrlaIdj ;yjqre lsÍu
• udkj .;slhkag wkqj hka;% iq;% ia:dmkh lsÍu' m%udKj;a bv lvla hka;% iq;%
w;r mj;ajd .eksu" kshñ; Wig wiqka mekùu
• mßirhg iodpdrhg yd ixialD;shg jk ydks úYaf,aIKh fldg tajd wju jk
mßÈ lghq;= lsÍu'
• wdf,dallrKh ^iajdNdúl - lD;su&'
ñksia Y%uh wju f,i Ndú; fldg ld¾hlaIu;dj by< kexùu kQ;k ;dlaIKfha
wfmalaIs; wruqKq w;r m%uqLia:dkhla .kshs' fï ksid kQ;k l¾udka;Yd,d fndfyduhla
mß.Kl wdYs%; j ls%hd;aul ^md,kh& jk whqre ilid we;' mß.Kl wdY%s; ls%hdldÍ;ajh
fya;=fjka NdKavhl udÈ,sh jßka jr fjkia lsÍfï myiqlï ie,iS ;sfí'
2
md,k iys; l¾udka;Yd,d f,i y÷kajkq ,efí' we;eï l¾udka;Yd,dj, ñksidf.a
ueÈy;a ùula iys; iajhxlS%h md,k l%ufõo fhdod .kq ,nk w;r tjeks wjia:d w¾O
iajhxlSh
% md,k wjia:d f,i y÷kajhs' kq;kfha fndfyda ;dlaIKfõ§ lafIa;j
% , mß.Kl
ixLHd; md,k ^C.N.C& fhdod .ekSfuka ksuehqfï .=Kd;aul nj ixj¾Okh lr we;' fï
i|yd úúO uDÿldx. Ndú; flf¾'
f,ai¾ loïn u`.ska ,nd.kakd o;a; o iajhx ksIamdok ls%hdj,Skag odhl fõ' óg
wu;r j kshu l%shdldß;ajh ,nd .ekSug yelsjk fia Wmdx. yd WmlrK b;d l=vd
m%udKhkag ilia lsÍu kefkda ;dlaIKfõoh u`.ska isÿfldg we;' kefkda ;dlaIKh
u`.k
s a Wmdx.$WmlrK b;d l=vd m%udKfhka ksmojd hka;% ilia lr Ndú; flf¾' iuia;hla
f,i i,ld ne,Sfï § mqrdKfha ñksid ;u wjYH;d iïmQ¾K lr .ekSug ksuehqï l<
w;r wo jk úg ksmehqï we;slr ñksidf.a wjYH;d cks; lsÍfuka NdKav wf,úlrKhg
W;aiql fõ' fuh iudÔh jYfhka .eg¨ldÍ ;;a;ajhls'
úúO ks¾udK i|yd øjH uQ,sl j fhdod .kS' fuu øjH uQ,sl jYfhka f,day yd
wf,day f,i j¾. flf¾' øjH i;= úúO .=K mokï lr.ksñka f,day yd wf,day kej;
j¾. flf¾' f,day wf,day fjkalr .ekSug /õfok y`v" u;=msg iajNdjh ;dm$úoaHq;a
ikakdhl;dj jeks fN!;sl .=K Woõ fõ'
±ä ldnka jdfka -
±ä nj by< jk w;r ;kH;dj wdykH;dj yd Yla;s;dj wvq h' tfuka u lemSu"
ú§u" f.jd ±óu wmyiq h' mK fmùu" mK nd, lsÍu" jeks r;a ms<shï l%u fhdod .; yels
fõ' lemqï wdjqo jk mSÍ" lsh;a" úÿï lgq" lmk lgq iE§ug Ndú; lrhs'
wêfõ. jdfka -
wêl ±ä njla yd Nx.+r;djla we;' wêl WIaK;ajhg Tfrd;a;= fohs' fmdxÑ"
gemalgq" vhskÜ iE§ug fhdod .efka'
3
u, fkd lk jdfka -
±ä nj yd Yla;s;dj by< h' u, lEug yd f.ùug Tfrd;a;= fohs' r;aa ms<shï l%u
Ndú; l< fkd yels h' ye¢" .Eremamq" msys jeks NdKav ;ekSug fhdod .kS'
ÖkÉpÜá-
wêl ±ä nfjka yd wêl Nx.+r;djfhka hqla; h' ÑkÜpÜá mSvkhg Tfrd;a;=
fok w;r keùï yev .ekaùï l< fkd yels h' jd;a;= lsÍfuka wjYH yevhg ilia lr
.ekSfï yelshdj we;' jd;a;=fjka ilia l< ksmehqu .sks.,a hka;%h u`.ska ksuyï flf¾'
o`vq w`vq" tkaðka n|" ysi jeks ± ks¾udKhg fhdod .efka'
ksfmria f,day
hlvj,ska f;dr f,day ksfmria f,day f,i y÷kajhs'
we¨óks h ï -
by< ;dm yd úoHq;a ikakdhl;dj iys; ieye,a¨ f,dayhls' mEiaiSu wmyiq h' Tm
±ófï yelshdj we;' o`vq" ;yvq" yd k< wdldrfhka fjf<| fmdf<a we;' úfYaIfhka
uq`:;ekaf.hs NdKav ksIamdokhg fhdod .kS'
;U -
by< ;dmdxlhla yd by< úoHq;a ikakdhl;djhla iys; h' m%idrK ix.=Klh
by< h' ;kH;dj wd;kH;dj jeks .=Kdx.j,ska hqla; fõ' óg wu;rj ksl,a fl%dañhï"
Bhï" ;=;a;kd.ï jeks f,day o ksfmria f,day .Khg wh;a fõ' uQ,sl f,day f,i
i,lkqfha fmdf<dfjka m<uq j ,nd.kakd f,day h' ñY% f,day hkq uQ,sl f,day folla
fyda Bg jeä ixLHdjla ñY% lsÍfuka iEfok f,day f,i ±laúh yels h' ms;a;," f,dalv
ähq.¨ókshï ;dlaIKfõofha § nyq, j Ndú; lrkq ,nk ñY% f,day lsysmhls'
ms;a;, -
fuu f,dayh ilia lrkqfha ;U yd ;=;a;kd.ï f,day ñY%Kfhks' u, lEug
Tfrd;a;= fohs" ;U j,g jvd Yla;su;ah ;em yd úoaHq;a ikakdhl .=K olajhs' Èiakhla
,nd.; yels f,dayhls' jd;h yd .eàfï§ u,sk fõ' irfkare" bial=remamq weK" fidhsn"
myka iE§ug fhdod .kS'
f,dalv -
;U yd áka ñY% f,dayhls' u,lEug" f.ùug Tfrd;a;= fohs' Èiakhla ,nd.; yel'
ähq / ¨óks h ï -
4
uDÿ hlv ;rï Yla;su;a h' ieye,a¨ ñY% f,dayhls' wyia hdkd fldgia ksmoùug"
fla;, jeks NdKav ksmoùug fhdod .kshs'
ms,a iam¾Yl wdudkfha ;=v fiiq fldgfia >klug ;rula wvq >klñka hq;=j
ksmojd we;' iSreudre lsÍï l< hq;= hka;% fldgiaj, iSreudre uqreÉÑhla ^fyda weKhla&
ta fjkqfjka ;nd we;' ksjerÈ iSreudrej jkafka iam¾Yl wdudkh fkd keó mr;rh ;=<
fyd¢ka tyd fuyd l< yels úg h' ms,a iam¾Yl wdudk Ndú; lrkqfha ishqï iSreudre
lsÍïj,g h' fndfyda >k;d wdudk ksmojd we;af;a jdfkaj,sks' kuq;a pqïNls; WmlrK
fyda pqïnl iómfha Ndú; lsÍu i|yd ms;a;, iam¾Yl wdudk fhdod .kS' bf,lafg%dksl
Êj,k äiaáì % hqgrfha jd mr;rh ;eîu i|yd fhdod.kq ,nkafka ms;;
a , iam¾Yl wdudkhs'
fï i|yd jdfka wdudkh fhdod.; fkdyelafla äiaá%ìhqgrh ;=< we;s iaÓr pqïnlhg th
wdl¾IKh jk neúks' fïjeks wjia:dj, Ndú; lsÍug ma,diaála iam¾Yl wdudkhka o
we;'
5
h'
ñkqïj, ksrjµ;dj iy;sl lsÍu i|yd uhsfl%dógr ksr;=rej u wxl fYdaOkh
^calibrate& l< hq;= fjhs' wxl fYdaOkh hkq okakd ñkqï wdY%fhka uhsfl%dógrfha ukq
lsheúu ;yjqre lr .ekSuhs' fuys § m<uqj ñkqï ,nd.efkk iam¾Yl ;=vq wmøjH bj;a
fldg mú;% fldg.; hq;=hs' bka miqj mÍlaIl wdudkh ;=vq w;r ;nd mÍlaIl wdudkfha
ñkqu yd uhsfl%dógr ñkqu ii|kq ,nhs' fuu mÍlaIl wdudkh uhsfld%ógrh iu`.
,ndfokq ,nkakls' ñkqu ksjerÈ ke;akï" uhsfld%ógr WmlrKfha ksIamdolhdf.a
Wmfoiaud,dj wkqj uhsfl%dógrh ksjerÈ ñkqu ,efnk fia ilid .; hq;= fjhs'
ksjerÈ j Ndú; fkd lsÍfuka uhsfl%dógr WmlrKhg ydks isÿúh yels h'
ms g ; uhs f l% d ógrh
msg; uhsfl%dógrh rduqjlska yd tyd fuyd l< yels boaolska ^sprindle& iukaú;
fjhs' ñkqu ,nd.ekSug wjYH fldgi boao yd lsKsysrh w;r ;eìh hq;= h' Èod,
lrleùfuka boao" lsKsysrh f,ig fyda bka bj;g .uka lrúh yels h' Èod,fhys
h:d;:H bial=remamq fmdgla we;' fï ksid Èod, lrljk úg boao .uka lrhs'
uhsfl%dógrfha ner,h u; we;s ñkqï f¾Ldj yd Èod,h jgd we;s ñkqï pl%h
wdOdrfhka lsheùu .kq ,efnhs' ñkqï f¾Ldjg Wäka ñ,sógr ,l=Kq o háka w¾O ñ,sógr
,l=K o fhdod we;'
j¾ks h ¾ le,s m rh
ksjerÈ iqlaIu ñkqï ,nd .ekSu i|yd nyq, j Ndú; jkafka j¾ksh¾ le,smrh fõ'
fï u.ska we;=<; fuka u yd .eUqre ,nd .ekSug yels h' 150 ó'ó' isg 2000 ó'ó' olajd
mrdihl ñkqï ,en .ekSug yels h'
j¾ksh¾ le,smrh Ndú; lrñka ñkqï ,nd.ekSfï § p,kh l< yels ykqj p,s;
lsÍug w.=¨ ±óug fhdod we;s bial=remamqj nqre,a l< hq;=hs' p,kh l< yels ykqj ñkSug
we;s fldgi yiqjk f;la .uka lrúh hq;= fjhs' ykq fol w;rg ñksh hq;= fldgi isrjq
miq w.=¨ bial=remamqj ;o lrñka ykqj fkd fi,afjk fia w.=¨ ±ñh hq;=hs' ñkqï .eksug
iqÿiq jk mßoafoka ykqj w.=¨ jeà we;s ±hs kej; mßlaId fldg ne,Sfuka wk;=re j ñkqu
lshjd .; hq;= h'
6
hka;% wdjqo Ndú;fhka f,day yevhï lsÍu
lemqï wdjqohla f;dard .ekSfï§ my; lreKq ie,ls,a,g .; hq;= fõ' • wdjqoh iú
lrkq ,nk hka;%h" jev fldgi idod we;s f,dayh" wdjqoh iúlrkq ,nk fldaKh" Ndú;
l< hq;= fõ.h" lemqï Èhr Ndú; lrkafka o hkak jev fldgi ;kd we;s f,dayh' tfia
u lemqï wdjqo fyd| ;;ajfhka mj;ajd .ekSug Ndú; fkdlrk úg § jqj o fyd¢ka uqjy;
;sfí±hs ie,ls,su;a úh hq;= hs'
iSÍug Tfrd;a;= §u
lemSfï § jev fldgi u; wdjqoh u; wêl mSvkfhka f;rfmk úg lemqï ;,h
;u uqjy; wdrCId lr .ksñka mej;sh hq;= fõ' lemqï wdjqoh ;kd we;s øjH oeä nj
jeäùu iu. iSÍug Tfrd;a;= foñka uqjy; /lSfï .=Kh o by< hhs'
Yla;s;dj ^^Taughness&&
b;d u;a oeä núka hq;= ùu;a iu.u øjHfha ìf|k iq¨ .;sh o jeä fõ' fï ksid
r`: u;= msgla u;ska lemqï ;,h .uka lrk úg th lvf;d`: úh yel' fuh j,lajd
.ekSug lemqï ;,h by, Yla;s ;djhlska hqla; úh hq;= h'
7
wvq >¾IKh
mDIaG folla tlsfkl we;s,,
a f
S ï § WmÈk ;dmh ksid >¾IKh Wm §' wvq >¾IKhl
§ WmÈk ;dmh wvq h' fï ksid lemqï wdjqo ;kd we;s øjH wvq >¾IKhlska hqla; úh hq;=
h' túg ld¾hCIu;dj o by< k.s'
ñ,
wdjqo f;dard .ekSfï § tys ñ, o jeo.;a idOlhls' wdjqo b;d wêl ñ,la jk úg
ksYamdok úhou o by< hhs'
4' lemqï øj
lemqula isÿ lrk w;r ;=r tu ia:dkhg øj fh§u isÿ lrhs' fuhska my; wjYH;djka
bgq lr.; yels fjhs
1' lemqï wdjqoj, f.ùu wvq lr .ekSu
2' wêl lemqï fõ.hla yd by< fmdAIK m%udKhla we;s lsÍu'
3' lemqfï u;= msg ksudj by< uÜgulg f.k tau'
4' wvq n, Yla;shla fhdod .ekSu'
5' lemqu jvd ksjerÈ ùu'
by; i|yka ;;ajhka ,nd .ekSug lemqï øjh ;=< my; i|yka .=K ;sìh hq;= fõ'
1' lemqï wdjqoh fyda jev fldgi u, lEulg ,la fkdúh hq;= h'
2' wvq jdYamSlrK wxlhlska hqla; ùu'
3' fmk iys; iajNdjhla we;s fkdl< hq;= h'
4' hka;% l%shdldref.a fi!LHg wys;lr fkdúh hq;= h'
2' f,a h ;
úúO j¾.fha ilalhka" uqyqK;a lv" f,ah;a oKav Ndú;fhka kshu flakaøldr
yevhlska hq;= fkdjk jev fldgila f,ah;g iú lr .; yels h' wjia;d lsysmhl § yer
ilalh Ndú;fhka fndfyda wdldrfha jev fldgia f,ah;a hka;%hg iú lr .; yelsh' ykq
ilia l< yels wdldrh wkqj ixfhdack tal flakaøSh fyda iajdh;a; kï j,ska ilalhla
y÷kajkq ,nhs' fljqkq ilalh ^Colleto Chuck& hkqfjka j¾.hka o we;'
10
jev fldgi ila l hg iú ls Í u
iajdh;a; ilalhg jev fldgi iú lsÍfï § jev fldgfiys úYalïNhg iß,k
fia ykq y;r wE;alr .; hq;= h' bka miqj jev fldgi ykq w;r ;nd jev fldgi tl
wCaIShj N%uKh jk mßÈ ykq tlska tl l%udKq l=,j ;o l< hq;= h' bka miqj ykq
wdikakhgu wdjqoh ,x l< yels jk mßÈ wdjqo w,a¨j ilia lr.; hq;= h' bkamiqj
f,ah; ksoyiaj N%uKh l< yels wjia:dfõ ;o ilalh w;ska lr ljñka wdjqoh" jev
fldgig iam¾Yj ;sfí oehs ne,sh hq;= h' ke;akï wod, ykqj iSreudre lsÍfuka taldldrj
wdjqoh" jev fldgfiys iam¾Y jk wjia;d ,nd .; hq;= h'
11
muKs' jev fldgil tla wka;hl fufy,Sug we;s úg m%fhdackj;a fjhs'
l,ïm
fuy¨ï ysfiys fïih u;g jev fldgi iú lsÍug fhdod .kS' jev fldgfiys
l,ïm jk fldgi isÿre yd fkÍïj,ska f;drúh hq;= h' l,ïm lsÍug fmr jev fldgi
yd fïih fyd¢ka msi oeñh hq;= h' jev fldgi yd fïih w;r mDIaGh jeä lsÍfuka
,siaiSu je,elaùug hï øjHhla ^ldâfndaâ jeks& ;eìh hq;= h' tfuka u jev fldgi
;rula È.ska hq;= tlla jk úg È.ska jeä fldgi fkdfi,a fjk mßÈ ;nd .ekSug
wdOdrl Ndú; l< hq;= fjhs'
jev fldgi fïihg iú lsÍug úúOdldrfha má l,ïm Ndú; lrkq ,efnhs' T
ysi weKhla" l,ïm o; lsÍug yd nqre,a lsÍug fhdod we;' má l,ïm Ndú;fha § my;
i|yka lreKq flfrys wjOdkh fhduq l< hq;= hs'
1' l,ïm" fïihg iudka;rj iú fldg we;s nj'
11' jev fldgi u; fyd¢ka mSvkh fhfok mßÈ l,ïmh iú l< hq;= hs'
111' l,ïmh fyd¢ka iú lsÍug m%udKj;a È.lska hq;= weK f;dard.; hq;= hs'
È.ska jeä fldgig fnhdßx l,ïm fhdod tu fldgi celal=j u; ;eìh hq;= hs'
i,l=Kq lsÍu hkq jev fldgfiys u;= msg bß we£u u.ska i,l=Kq ;nd .ekSuhs'
fuh w;ska lrKq ,nkafka ;ks jev fldgil fyda jev fldgia m%udKh l=vd jQ úg h'
i,l=Kq lsÍfï m%Odk wjYH ;djhka fol jkqfha'
1' jev fldgfiys msg udhsu" isÿre l< hq;= ;eka" lÜg lemsh hq;= ;eka wdÈh ,l=Kq
lr .eksug hï f,day m%udKhla bj;a l< hq;= jQ úg lemsh hq;= fyda mSß .E hq;=
m%udKh ,l=Kq lr .ekSug
11' jev fldgi f,ah; jeks hka;%hlg iúl< hq;= wldrh oela ùu'
fuu i,l=Kq bß" o< igyka muKla jk fyhska kej; uek .ekSfuka ksrjoH;djh
12
;yjqre lr.; hq;=hs'
wdrïNh ^^Datum&&
wdrïNh ;nd .ekSfï jeo.;alu jkqfha jev fldgi ms<sn| ish¨ uekSï ms<sn|
iuqof
a oaYh f,i fhdod .ekSuhs' ,o jev fldgfiys iajrEmh wkqj wdrïNh jev fldgfiys
odrhka fyda uOH f¾Ldj fyda úh yels h' ´kEu u;= msgl hï ia:dkhla i,l=Kq lr
.ekSug wdrïNl f¾Ld folla wjYH jk w;r fuu wdrïNl f¾Ldjka fol tlsfklg
,ïNl fjhs'
ks¾udK Ys,amshd úiska jev fldgi ms<sn| we£u isÿlrk úg wdrïNhka ;nkq
,nhs' i,l=Kq lsÍu hkq ie,eiau" jev fldgi u;g msgm;a lsÍula jk fyhska tu
wdrïNfhkau jev fldgi u; o fhdod .kq ,nhs'
13
.kS' úYd, m%udKfha V leg ÖkÉpÜáfhka ksmojd we;s w;r l=vd m%udKfha tajd oeähï
lrk ,o jdfka j,ska ksmojd we;' hq., jYfhka ksmojkq ,nhs'
uqyqK;a b;d ksjerÈ iu;,hla ,efnk mßÈ ksmojd we;' tfukau Rcq fldaKs
;djo uqyqK;a w;r iudka;rj o b;d ksjerÈj ;nd we;'
fldaK udk ysi # fuh 00 isg 1800 olajd iSreudre l< yels jk mßÈ ;kd we;' jev
fldgil wdrïN odrfha isg úúO fldaKhkaf.ka hq;j
= ,l=Kq ;eîug
wjYH jQ úg Ndú; lrkq ,nhs'
uq¨ uÜgï ysi # fuh bxðfkare uq¨ uÜgu Ndú; lrk f,iu fhdod .kq ,nk uq;
iSre udre l< yels neúka t;rï u ksjerÈ fkdfjhs' fojeks uqyqK;
450 lska hq;= j ;nd we;s w;r iam%S;= f,j,hla o iú fldg we;' fuu
iam%S;= f,j,h" jev fldgi iuqoafoaY ;,hg iudka;rj iú lr
.ekSfï § m%fhdackj;a fjhs' .eUqr uekSu i|yd o fhdod .; yels h'
flakaø ysi # fuu ysi fhdod .ksñka V lÜghla u; ;nk ,o jD;a;dldr jev
fldgil flakaøh ,l=Kq lr .; yels h'
14
9&' mDIa Á h wdudkh
iuqoafoaY ;,hg iudka;r jk mßÈ jev fldgi u; bß we¢fï § ,l=Kq lgqj
iu.ska fhdod .kS' fuh ,l=Kq lÜgh f,i o y÷kajkq ,nhs' ,l=Kq lgqj úúO Wiska hq;=j
mDIaÀh wdudkhg iú fldg .; yels h'
15
hka;% fldgia iïnkAO lsÍu
ysr h;=r fhdod .kq ,nkafka hï fldgila ;ekl kj;ajd ysr fldg ;eîugh'
fuh fndfyda úg oKavlg frdaohla iú lsÍfï § fhdod .kq ,efí' fuys § oKafâ l=vd
we,shla lmk w;r" tu m<, u we;s we,shla oKav ;=,ska hEúug we;s frdaofha isÿr ;=, o
lemsh hq;= fõ' fuu we,s fol w;rg tu m<,g jvd uola l=vd jk f,i ilia lrk ,o
ysr h;=r ;nd fldgia fol iïnkaO lsÍu u.ska" oKav iu.u frdaoho lr leùu isÿ fjhs'
isÍ lsÍug isÿjk wjiaa:dj wkqj fkdfhla wdldr j,ska ksmojkq ,nk ysr h;=re Nú;
lÍu isÿ fjhs' fï wkqj iuyr ysr h;=re RcqfldaKdi%dldr fldgia f,i idokq ,nk w;r
;j;a tajd wv i| wdldrhg fukau fÜmr yevhg o ksmojkq ,n hs'
fÜmr yeve;a ysr h;=re fndfyda úg ysi fldgila o iys;j ksmojkq ,nhs' tu ysi
fldgi ysr h;=r iúlsÍfï § fukau .e,ùfï § o fhdod .kq ,nhs'
weK iy uqßÉÑ Ndú;fha we;s úfYaIu jdish jkqfha fldgia blauKska iú lsÍug
yd .e,ùu isÿ l< yels ùuhs'
wEK
weK n| u; wjYH wdldrhg fmdg lmd we;s w;r tla fl<jrl ysila iys; jk
f,ig ksmojd we;' fuu fldgi fnfyda úg h;=re fyda bial=remamq kshkla wdOdrfhka
weKh lrleùu i|yd fhdod .kS' óg wu;rj ysfiys we;s jeo.;alu tkï m%Odk ld¾hh
jkqfha weK yd uqßÉÑ Ndú;fhka iïnkaO lrk ,o fldgia fol tla fldg r|jd ;nd
.ekSu hs' úfYaI wjYH;djka i|yd fhdod .kq ,nk tajd yereKq úg weK yd uqßÉÑ
ksmoùug m%Odk jYfhkau fhdod .kq ,nkafka uDÿ jdfka h' úfYaI wjia:djka oeä
;dmh" oeä wd;;sh fyda b;d oeä iïnkaO lsÍï wjYH jk úg muKla ta i|yd iqÿiq jk
f,i by< ;;a;ajfha jdfka fhdod .kq ,n hs' óg wu;rj ms;a;," ;U fyda f,dalv jeks
f,dayhka u.ska o weK yd uqᐥ ksmojkq ,n hs'
weKh iu. iïnkaO lsÍug yelsjk f,i uqßÉÑfha we;=,a fmdg lmkq ,n hs'
úfYaI wjia:djkaj, § m%Od uqßÉÑhg msg;ska ;j;a uqßÉÑhla fh§u u.ska fooÍï jeks
wjia:dj, § isÿjk" uqßÉÑh bfí lr leùu u.ska iïnkaOh nqre,a ùu kj;d.kq ,n hs'
fuu uqßÉÑh" m%Odk uqßÉÑfh ys Wiska wvla jk mßÈ idokq ,nk w;r w.=¨ uqßÉÑ f,i
y÷kajkq ,nhs' w.=¨ uqßÉÑhla fhdokq ,nk wjia;djka ysÈ weKh È.g isák f,i
ksmojd ta wkqj fmdg lemSu o isÿl< hq;= fjhs'
16
weK yd uqßÉÑ fhdod .ekSfï § weKfhys fmdg u;" f;,a" .S%ia jeks iafkayl
øjHhla wdf,am lsÍfuka miq uqßÉÑh ;o lsÍu u.ska uqßÉÑh f,fyisfhka lrleúh
yelsjdla fukau ;o iïnkaOhla o ,nd .; yels h' tfukau fuys § weKh u, lEfuka
wdrCId ùu o isÿ fjhs' tfukau kej; uqßÉÑh .e,ùfï § myiqfjka lr.; yels ùu ksid
jákd ld,h b;sß lr .ekSula o fuu ir, mQ¾j l%shdj tkï iafkayl fh§u u.ska lr.;
yels fjhs'
ñáhï lsÍu
ñáhï lsÍu fldgia iaÓr f,i iïnkaO lsÍu i|yd fhdod .kS' fuu l%ufõoh
fndfyda úg fhdod .kq ,nkafka f,day ;yvq tlsfkl iïnkaO lsÍu i|yd h' tfukau
mEiaiSu u.ska iïnkaO l< fkdyels we¨ñkshï jeks f,day ;yvq iïnkaO lsÍu i|yd o
fuu l%uh fhdod .kq ,nhs' fndhs,r ksYamdokfha § fukau f,day gexls ksIamdofha § o
;yvq iïnkaO lsÍu i|yd uq¨ uKskau mdfya fhdod.kq ,nkafka ñáhï lsÍu hs'
ñáhï weK ksYamdokh i|yd m%Odk jYfhkau fhdod.kq ,nkafka hlv fyda uDÿ
jdfka h' óg wu;rj fhdod .kq ,nk ;yvq fyda wjYH iú Yla;sh wkqj ;U" ms;a;, fyda
we¨ñkshï ñáhï weK Ndú; lrkq ,nhs' ñáhï lrkq ,nk wdldrh wkqj r;a fyda isis,a
ñáhï lsÍu f,i y÷ka jkq ,nhs'
isis,a ñáhï lsÍfï § ñáhï weK n| w;a ñáhla Ndú; lsÍu u.ska ñáhï lrkq
,nhs' r;a ñáhï lsÍfï § w;a ñáh fyda iïmSä; jdhqj u.ska l%shd lrkq ,nk hka;% fhdod
.ekSu isÿ lrkq ,n hs'
ñáhï weKfha myiqfjka ßx. ùu i|yd ;yvq ;=, ilia lrkq ,nk isÿr weKhg
jvd u|la úYalïNfhka jeäúh hq;= fjhs' bka miq weK ysi wdmiq fkdfhk mßÈ ;o
fldg ;nd f.k weKfhys wfkla fl<jrg fhdok n,h u.ska weK n| uy;a lsÍu ;=,ska
weKh isÿrg ysrl< hq;= fjhs' fuys § ñá myr fhdok fl<jr tkï weK ysig m%;s úreoaO
fl<jr o ysila wdldrhg ksufjk mßÈ j.n,d .; hq;= fjhs'
mEiaiSu
mEiaiSu u.ska f,day iïnkaO lsÍu m%Odk fldgu l%u ;=klg isÿ lrkq ,nhs'
tkï"
1' uDÿ mEiaisu
2' oeä mEiaisu
3' fj,aäka lsÍu
uDÿ mEiaisu fhdod .kq ,nkafka ;=kS f,day i|yd h' fuys § njq;hla wdOdr
17
fldg f.k ikaêh r;a fldg ikaêh u; iHkao wdf,am fldg tu njq;h u.ska u
fudf,dla fmdä fyj;a Bhï áka ñY%Kh r;a fldg ikaêh u; wdf,am lsÍfuka mEiaiSu
isÿ lrkq ,n hs' fuys § Ndú; flfrk iHdkao wl%Sh iHkao fyj;a ÿïu, yd il%Sh iHkao
tkï iskala laf,darhsâ" ;kql yhsfv%dalaf,daßla wï,h wd§ jYfhka fohdldr h' wl%SH
iHdkao úÿ,s" bf,lafg%daksl mßm:j, Wmdx. mEiaisfï § fhdod .kq ,nk w;r il%Sh
iHkao ;=kS f,day ;yvq mEiaisfï § fhdod .kq ,n hs'
oeã mEiaisu fhdod .kq ,nkafka u|la >klñka jeä ;yvq mEiaiSu i|yd h' fuys
§ njq;hlska iemfhk ;dmh m%udKj;a fkdjk neúka Ouks ,dïmqjla fyda lïu,a ,smla
fhdod ;dmh imhd .kq ,n hs' f,day iïnkaO lsÍu i|yd Ndú; jkafka oeä fmdä fyj;aa"
;U" ;=;a;kd.ï fyda ;U" ß§ ñY%Kh hs' iHkao f,i Ndú; lrkq ,nk fnd/laia yd oeä
fmdä ;,mhla jk f,ig ñY% lr.ksñka mEiaiSu isÿ lrkq ,n hs' iHkao fhdod .kq
,nkafka mdiaikq ,nk ikaêh msßisÿ lr .ekSu i|yd h' fuys § wl%Sh iHkao fhdod
.ekSfï § m<uq fldg mdiaikq ,nk m%foaYh msßisÿ fldg ;sìh hq;= w;r iHkao u.ska
mEiaiSfuka wk;=rej m%foaYh u,sk ùu j,lajkq ,n hs' il%Sh iHkao u.ska ikaêh msßisÿ
lsÍu fukau wdrCId lsÍu o isÿ fjhs' kuq;a il%Sh iHkao fyj;a iskala laf,darhsâ fyda
;kql i,a*shqßla fhdod .ekSfï we;s .eg¨j jkafka fuu øjH u.ska hlv u, lEu
blauka lrùuhs' tu ksid mEiaiSfuka wk;=rej tu m%foaYh c,fhka fidaod yeßh hq;= fjhs'
uDÿ mEiaisfï § ikaêh yd uDÿ fmdä r;a lrkq ,nk WIAK;aj mrdih jkafka 1800C -
2200C h' kuq;a oeä mEiaisfï § Ouks ,dïmqj wdOdrfhka ikaêh 6000C - 9000C w;r
WIaK;ajhlg m;al< hq;= fjhs' fuu WIAK;ajh oeä fmdä f,i fhdod .kq ,nk f,day
ñY%Kh wkqj fjkia fjhs' fuys § fhdod .kq ,nk iHkao jk fnd/laia by, WIaKj;ajfha
§ ùÿre jeks øjHhka idoñka mdiaik ,o ikaêh u, lEfuka wdrCId lrkq ,nhs' oeä
mEiaiSu fhdod iïnkaO lrkq ,nk f,dayhka jkafka jdfka" ÖkÉpÜá " ;U" f,dalv yd
ms;a;, hs' j¾. foll f,day iïnkaO lsÍfï § mEiaisfuka miq mqmqrd hk iq¨ f,day
ixfhda.hla fkdiefok whqßka oeä fmdäh f;dard .; hq;= fjhs'
fj,aäx lsÍu
f,day iïnkaO lsßï u.ska hula ksmoùfï § nyq,j fhdod .kq ,nkafka fj,aäx
lsÍu hs' f,day iïnkao w¨;a jeähd lsÍï j, § o nyq,j fhdod .kq ,nhs' fj,aäx lrk
l%u m%Odk jYfhka folls' tkï" úoHq;a pdm fj,aäx l%uh ^Electric Arc Welding& yd jdhq
fj,aäx l%uh ^Gas Welding& hs' fuu l%u fofla § u fj,aäx l+rla ;dmh wdOdrfhka øj
ùug i,iajd r;alrk ,o ikaêh u; je.SÍfuka iïnkaOh we;s lrkq ,nhs'
18
w;lska o wfkla wf;ys fj,aäx ,dïmqj o ;nd f.k fj,aäx lrK m%foaYh yd msrjqï l+r
l%udkq l+,j wjYH WIaK;ajhg r;a lrkq ,nhs' fuys § wod, ikaêh øj njg m;ajk w;r
øj jQ msrjqï f,dayh úisrkq úg ta u.ska f,day ikaêh iïnkaO ùu isÿ fjhs' tl yd iudk
j¾.fha f,dayhka folla fj,aäx lrkq ,nk úg fhdod.kq ,nk msrjqï f,dayho tu
j¾.fhau fjhs' uDÿ jdfka mEiaisfï § yer wfkl=;a hlv wxY= f,day j¾. mEiaiSfï È
iHkao wjYH fjhs' fuu iHkao WKQù mdiaik ,o ikaêh u; wdrCIl mg,hla idoñka
tu m%foaYh úLdokh ùu j,lkq ,nhs' fj,aäx lsÍfï È we;s jk wêl wdf,dalh foi
ksrdjß; weiska ne,Su iqÿiq fkdjk neúka wdrCIl weia wdjrK Ndú; l< hq;= fjhs' ke;
fyd;a kej; ilial< fkdyels f,i we;eï úg weia wk;=rg ,laúh yels h'
fuys § wêl úÿ,s Odrdjla fj,aäx lsÍug wjYH ia:dkhg fhduq lrùfuka tu
Odrdj ksid WmÈk wêl ;dm Yla;sfhka tu ia:dkfh ys f,dayh WKq ùug i,iajd
øùlrKh jQ msrjqï øjH fhdod .ksñka mdiaikq ,nhs' fuys È .Dyia;j Ndú; lrkq ,nk
úÿ,sh mßKdulhla u.ska jeä Odrdjla ,nd .; yels wdldrhg ilia lrkq ,nhs' fuu
mßKdulfha w.% foflka tla w.%hla mEiaish hq;= f,dayhg iïnkaO lrkq ,nhs' wfkla
w.%h bf,lafg%davhlg iú lrkq ,n hs' msrjqï øjH f,i Ndú; jkafka o fuu
bf,alafg%davhu fõ' bf,alafg%davh f,dayhg fndfyda fihska ,x l< úg .,d hk wêl
Odrdj ksid úoHq;a pdmhla we;s fõ' fuu úoHq;a pdmh u.ska f,dayh fukau bf,lafg%davh
o øj fjñka iúu;a iïnkaOhla we;s lrhs' fuys È bf,lafg%davh fyj;a fj,aäx l+r jgd
iHkao ljrhla f,i wdf,am fldg we;' bf,lafg%davh øj jk úg ta iu. iHkao h o øj
ù mdiaik ,o ia:dkh jid .ksñka je.sfrhs' fï ksid we;sjk wêl WKqiqu ksid tu
ia:dkh fõ.fhka jd;fha we;s Tlaiscka iu. m%;sl%shd fldg úLdokh ùu iHkaoh ksid
j,lS' tfukau fj,aäx pdmh we;s úfï È fuu iHkao h u.ska wdrCIs; wdjdrKhla iE§u
fya;=fjka pdmh kshu wdldrfhka t,a, lsÍu l< yels fjhs'
jdhqj fj,aäx l%uhg jvd fuu l%ufha we;s jdish jkafka úhou wvq ùu;a blauKska
mEiaish yels ùu;a h' kuq;a ñ,s óg¾ 3 g wvq ;yvq i|yd úoHq;a pdm fj,aäx l%uh wid¾:l
fõ' uka o we;sjk wêl ;dmh yuqfõ ;=kS ;yvq ms<siais hk neúks' fuu l%ufha § oeä
wdf,dalhla fukau mdr cïnQ, lsrK yd fkdfhl=;a wys;lr jdhq j¾. ksl=;a jk neúka
wdrCIs; Wml%u Ndú; l< hq;= fjhs'
fuu l%uh ir,u iy f,day ;yvq iïnkaO lsÍfï § nyq,j Ndú; jk l%uh fõ'
f,day ;yvq ñáhï lsÍu fjkqjg fhdod .; yels l%uh ls' fuys § iïnkaO lrkq ,nk
ikaê b;d fyd¢ka msßisÿ lr .; hq;= fõ' fuys § ;yvqfõ >klu wkqj iafmdÜ fj,aäx
19
hka;%h ilid .; hq;= w;r fuh uq¨uKskau hdka;%sl l%uh ls' ^l,ska i|yka l< fj,aäx
l%u fofla § fj,aäx lref.a m< mqreoaO wkqj ikaê lsÍfï .=Kd;aul nj r|d mj;s &
fuys § fhdod .kq ,nkafka ljdldr bf,lafg%dak úfYaIh ls' fuu ljh ikaêh
u; lr leùfuka wkdjr; uQÜgqjla idohs' fuu l%ufha § isÿre rys; iïnkaOhla ,nd .;
yels neúka øj yd jdhq j¾. f.k hk k<" gexls wdÈfhys isÿ l< hq;= jk ikaê lsÍïj,g
fhdod .kq ,n hs' fuu l%uh iafmdÜ fj,aäx l%ufhka fjkia jkq ,nkafka" iafmdÜ
fj,aäx l%ufha § tla ;s;la ;eîfuka miq bf,lafg%davh bj;g .kakd kuq;a" fuys § uQÜgqj
wjika jk f;lau bf,lafg%davh úÿ,s iïnkaOh mj;ajd .kakd neúks' ikaêh yd
bf,alafg%davh issis,a lsÍu i|yd c,h fhdo .kq ,nhs' fuu l%ufha § oeä ikaê ,nd .;
yels jkjd fukau øjH úhou b;sß fõ'
we,ùu
bxðfkareuh fh§ïj, § we,ùu u.ska fldgia iïnkaO lsÍu Ndú; lrkq ,nkafka
by; i|yka l< tla lsßfï l%uj,g jvd úfYaI jdis we;akï muKls'
20
3' WKqiqu yd ridhk øjH iu. .eàfï § ikaêh ÿ¾j, úh yels ùu'
4' foaY.=Ksl idOl u; ikaêfha Ôj ld,h flá úh yels ùu'
w;a mSr
iu;, u;= msgla ,nd .ekSu i|yd Ndú; lrkq ,nk ir,;u wdldrfha mSrhs' fuh
taldldr jQ RcqfldaKdi%dldr yria lvlska hqla; w;r fl<jr muKla uola fÜmr
yevhlska hqla; fõ' fuys uqyqK;a foflys oaú;aj lemqï odr iys;j o wfkla odrh
me;,S o fõ'
geï mSr
w;a mSf¾ fN!;sl ,CIK we;s uq;a" Bg jvd ;=kS yria lvlska hqla; h'
me;,s mSr
w;a mSrg jvd fuys we;s fjki jkafka fl<jr È. yd m<, hk fome;af;ysu fÜmr
yevh .ekSuhs' uq¨ Èf.ka ;=fkka tlla muK fÜmr yevh mj;s' fÜmr yev;s mgq
lÜghka .Eu i|yd Ndú; fõ'
21
y;/ia mSr
iajrEmfhka w;a mSr fukau jqj o uqyqK;a y;frysu oaú;aj lemqï odr we;'
rjqï mSr
yria lv jD;a;dldrh' fl<jr fÜmr yevfhka hqla;h' ;ks yd oaú;aj lemqï hk
wdldr foflkau ksmojhs' isÿre úYd, lrùug Ndú; lrhs'
wv i| mSr
fuys yria lv w¾O jD;a;dldrh' fl<jr fÜmr yevhla .ks'
;=kS mSr
fuh ;=ka yq,ia mSf¾ jvd mgq wdldrhlss' msyshl wdldrh .kS' oaú;aj lemqï odrj,ska
hqla;h' b;d ksjerÈ fldaKdldr yevh ,nd .ekSug Ndú; lrhs'
bÈ lgq mSr
b;d ishqï wdldrfhka l=vd f,day m%udKhla bj;alr .ekSug fhdod .kS' wjysr iys;
;ekaj,§ o Ndú;hg .kS'
22
yria lmk lgqj
fuys ;,h me;,s lmk lgqjg jvd mgq h' mgq odr" uq¨ ilia lsÍu" ;=kS ;yvq isÿre
ú§u yd h;=re ux lemSfï § Ndú; lrhs'
7&' legh
Ndysr fmdg lemSu i|yd fhdod .kS'
gema lgqj yd legh tlu fmdglska hqla;j yd tlu úYalïNhlska hqla;j Ndú;
lsÍfuka weKh yd .e,fmk uqßÉÑh ilid .; yels fõ' +
23
5' oej l¾udka;fha tl,ia lsÍfï l%u
wjYH m%udKj,g lmd h;= .d ilia lr.;a oej Wmfhda.S lr f.k NdKavh fyda
ld¾hhg wod< jk fia fufia tla lrk fldgiaj,ska"
• È. jeä lsÍu fyda
• m<, jeä lsÍu fyda
• fldaKdldr j iïnkaO lsÍula fyda isÿ flf¾'
we,ùu
oej we,úu i|yd ue,shï j¾. rdYshla fjf<| fmdf<a we;' fuu ue,shï we,úh
hq;= ia:dkh oejj, ;rd;sru" fyda Ndú; flfrk ld¾h wkqj tajd wjYH mßÈ f;dard
.ekSug o yelshdj we;'
i;a ; a j ue,s h ï
i;=kaf.a iïj,ska ,nd.kakd fldgia" ksh" l+r" wegñÿ¨" u;aiH fldr fmd;=
msßisÿ lr laIKsl j by< WIaK;ajhlg r;a lsÍfuka øj njg m;a lr wÉpqj,g j;alr
>k ùug i,iajd fï ue,shï ksIamdokh flf¾' fï ue,shï .aÆ ^Glue& f,i fjf<|
fmdf<a mj;S'
fï .a¨ Ndú;hg fmr l=vd fldgiaj,g lvd .a¨ Ndú;fha oS yd 6500C muK
WIaK;ajhlg r;alr .ekSfuka we,úug iqÿiq ;;ajhlg m;alr .; yels h'
oê ue,s h ï
lsßj, fïoh bj;a l< miq b;sß jk øjH fidaähï laf,darhsâ" fidaähï fmdiafmaÜ'
fnd/laia jeks ridhksl øjH iu`. ñY% fldg kshñ; WIaK;aj hgf;a úh,d l=vq f,i
ksIamdokh flf¾'
fï ue,shï c,hg Tfrd;a;= §fï .=Kfhka hqla; h' fïjd lD;s%u oej ksIamdokfha §
oej fldgia tlg we,ùug fndfydaúg fhdod .kq ,efí'
1
Ydl fm% d a à k ue,s h ï
bß`.=" fidahd fndaxÑ" rglcq" wd§ îcj,ska ,nd.kakd fm%daàk" ridhk øjH lSmhla
ñY% lsÍfuka fï ue,shï ksmojkq ,efí'
lD;% s u ue,s h ï
úúO ridhksl øjH Wmfhda.S lrf.k ksmojd.kakd fï ue,shï j¾. oej
l¾udka;fha we,ùfï ld¾hhka i|yd Ndú; flf¾' fuu ue,shï weiqreï lrKfha oS yd
Ndú;fha § f,day n÷ka Ndú; fkd lrkafka f,day iu`. ridhksl øjH m%;sls%hd lrk
neúks' ms`.ka ueá Ndck" ùÿre Ndck" ma,diaála Ndckj, nyd Ndú;hg .kq ,nhs' fuys
olajk ue,shï j¾. w;ßka mS'ù'ta' j¾.h yer b;sß tajd nqreiq u`.ska fyda jdhq úisrK hka;%
^Spray Machine& u`.ska fyda mDIaG u; wdf,am l< yels h' ridhksl øjHj,ska hqla; ksid
YÍrfha ;ejÍu fi!LHg wys;lr neúka Ndú;fha § ie,ls,su;a úh hq;= fõ'
f;;ukh iys; ia:dkj, Ndú; lrk oej NdKav fldgia we,ùu" ;=kS ,E,s
we,ùu" ma,diaála ;yvq we,ùu i|yd Ndú; lrkq ,efí'
2
hq ß hd f*da u e,a ä yhs â ue,s h ï
l=vq fyda Èhr jYfhka we;' Ndú;hg .ekSug fmr ia:djr ldrlh ñY% lr .; hq;=
h' fï fol u fjk fjk u wiqrd we;' ;=ks ,E,s we,ùug;a úúO oej uQÜgq j¾. Yla;su;a
lsÍug;a Wmfhda.S lr .kq ,efí'
wefmdla i a ue,s h ï
úialia kï ridhksl øjH iu`. ia:djr ldrlhla ñY% lr .ekSfuka ue,shï
ñY%Kh idod .kq ,efí' idod.;a ue,shï ñY%Kh mehla muK ld,hl § Ndú;hg f.k
wjika l< hq;= h' ;=kS m<,a ;,hla u`.ska ;ejÍu l< hq;= fõ' wod< fkdjk ia:dkj,
;ejrE ue,shï jyd u bj;a l< hq;= h' f;rmSug ,lalr meh 48l muK ld,hla ;=< §
fyd¢ka oeä fõ'
c,h" WIaK;ajh" ridhksl øjH yd lïmkhg Tfrd;a;= §fï yelshdj we;' oej
we,ùug fuka u f,day ùÿre" rn¾" ma,diaála wdÈh we,ùug o .; yels h'
úI rys; h' .skakg yd È,Sr j¾.j,g Tfrd;a;= §u isÿ jqj;a f;;ukh iys;
ia:dkj,g yd by< WIaK;ajh iys; ia:dkj, fldgia we,ùug fï ue,shï kqiqÿiq h'
la I Ks l j wef,k ue,s h ï
lD;s%u rn¾ j¾. iu`. *s,¾ia *Sfkda,a jeks jdIamSlrK øjH iu`. ñY% lsÍfuka fï
ue,shï idod .kq ,efí' nqreiq" oe;s iys; ;=kS ;yvq" frda,¾ u`.ska wdf,am l< yels h'
w,jk mDIaG fol u; ;ejrE miq ñks;a;= 10-20 muK ld,hla úhf<kakg yer miq j ta
mDIaG tlg ;nd f;rmSug ,la l< hq;= h'
idudkH oej jeoaÿï" iï" ùÿre" ma,diaála" ;=kS ,E,s" we,ùug .kq ,efnhs'
3
oej uQÜgq j¾.
yq,ia fya;a;= uQÜgqj oej fldgiaj, m<, jeä lsÍu i|yd;a" pdï fya;a;= uQÜgqj iy
Wr fya;a;= uQÜgj fldaKsl jEoaÿï i|yd;a fhdod .efka'
.ssß uQÜgqj
fldaKsl j fhdok uQÜgq j¾.hls' oej ueog fyda fl<jrlg fhÈh yels h'
jeoa§ug wjYH we,sh ,Sfha >klñka 1$3 m%udKhg lmd.; hq;= h' ue,shï u`.ska we,ùu
fyda ue,shï oud weK u`.ska iïnkaO lsÍu fyda lrkq ,nhs'
4
m`: uQ Ü gq
fldgia Èla lsÍfï § wv m`: yd yev wvm`: uQÜgq fhdod .kq ,nhs' l;sr m`: uQÜgqj
yd l;a;=u,a,s m`: uQÜgqj fldaKsl j fhdokq ,efnhs' È. jeä lsÍug uQÜgq fhdok úg
uQÜgqfõ È. ,Sfha >klu fuka ;=ka .=Khla úh hq;= h'
pdï rduq uQÜgqj wvm`: rduq uq`: uQÜgqj Èj; iys; rduq uq`: uQÜgqj
5
m`: weK uq Ü gQ j
fk;a;s m`: weK uQÜgqj fldaKslj o" yq,ia m`: weK uQÜgqj m<, jeä lsÍug o
fhdod .kq ,efí' fï uQÜgq fh§fï § ue,shï j¾. ;jrd .ekSfuka Yla;sh jeä fõ'
mq ¨ la l = uQ Ü gq j
oej mq`:,a lsÍug fhdod .kq ,efí'
;Ügq uQ Ü gq j
oej mq`:,a lsÍug fhdod .kq ,efí'
;Ügq uQÜgqj
6
lhs f kda l a l = uQ Ü gq j
f.dvke.s,s jy,j, nd,al" hg,Sj, È. jeä lsÍu i|yd Ndú;hg .efka' lsU,
q ;
a ,a,
uQÜgqj f,i o ye¢kafõ'
lhs f kda l a l = uQ Ü gq j
l= v q ï ì uQ Ü gq j
7
oej ks¾udK i|yd Ndú; wdjqo yd WmlrK
oej NdKav ksIamdokfha § brE oej l|ka" ,E,s fyda Ímam imhd f.k wjYH mßÈ
lmd .ekSu l< hq;= h' tajdfha l%uj;a njla we;s lsÍu i|yd;a w,xldrh yd l%uj;aj
jeoa§ï lsÍu i|yd;a h;= .Eu yd .; hq;= h'
• uqyqK; .Eu
• yq,y .Eu
• m<, .Eu
• .klu .Eu
hkdÈ mshjr j,ska yd .ekSu l< hq;= h'
uQ,sl j .Eu nr .Eu fõ' fuys § ;ks ;,hla iys; frdaú,a hkak o" iDcq nj yd
uÜgu nj ,nd .ekSu i|yd uÜgu .Eu o l< hq;= h' fï i|yd uÜgu hkak Ndú;hg
.kq ,efí'
wjYH mßÈ fldgia lemSu i|yd f¾Ld we| .ekSu lrk wjia:dj, § odrhlg ,ïn
f,i f¾Ld we| .ekSug uq¨ uÜgï ,E,a, o" odrhlg wek; f¾Ld we\ .ekSug ijdh
uÜgï ,E,a,o Wmfhda.S lr .kq ,efí' we§fï Wmlrk jYfhka mekai, fyda mEk msysh
fyda Ndú;hg .efka'
l=vqïì ú§fï § fyda ;Ügq weÍfï § fyda mq¨la weÍfï § iSud oelaùu i|yd udxYh
È.g odrhg iudka;rj f¾L tlla fyda lSmhla fyda we| .ekSug isÿ fõ' odrhlg
iudka;rj f¾Ld tlla we| .ekSug frlal,hla' odrhlg iudka;rj f¾L folla tljr
we| .ekSug l=vqïì jrlal,hska Ndú; lrkq ,efnhs'
uQÜgqjlg wh;a fya;a;=jla lmd .ekSug Ndú; lrkafka ;yvq lsh; fõ' fuys o;a l=vd h'
by< odrfha jdfka máhla we;s ksid ;,h fkdkefï'
8
;yvq lsh;
fldaKdldr fya;a;= lsÍï i|yd ;õ ú§ug isÿfõ' fï i|yd we|.kakd ,o f¾Ld w;r
;õ ú§u .eUqrg isÿlrkafka kï f¾.,a lsh;la Ndú;h iqÿiqhs' f¾.,a kshkl ;,fha
>klu jeä h' fï l+r me;s kshka" mÜgï kshka wdÈh l=yr ;=< Y=oaO lsÍug yd /ysug
Ndú;hg .efka'
f¾.,a kshk
me;s kshk
mÜgï kshk
kshka j,ska jev lsÍfï § kshka ñgg ;Ügq lsÍug Wmfhda.S lr.kafka ,S j,ska ;ekq
w; fld`:jls' weK ;eîfï È wvq ñáh o bial=remamq weK ;o lsÍfï § bial=remamq kshk
o Ndú; flfrhs'
9
,E,a, ;Ügq weÍu i|yd ;Ügq hkak Ndú; lrk w;r udjYh È.g mq¨la lsÍu i|yd
mq¨la hkak Ndú; lrkq ,efnhs'
;Ügq h;a;
,S j, ljdldr isÿre úo .ekSfï § úÿï hka;%h fyda nqreuh yd nqreu lgq fyda
Ndú;hg .kq ,efí'
by; oelajqfha oej l¾udka;fha § Ndú; lrkq ,nk w;a wdjqo lSmhls' fuys ld¾h
jeä ixLHdjla lr .; yels nyq ld¾h ,S jev hka;% kQ;k ld¾ñlfhda nyq, jYfhka
10
fhdod .ks;s' nyq ld¾h ,S jev hka;%h yer h;= .Eu" lemSu" ú§u" ue§u wdÈ ld¾hhka fjk
fjka u lr.; yels hka;% o Ndú;fha mj;S'
úÿ,s hka;%
11
12
6'1 fudag¾ r:hl we;s moaO;s
• fudag¾ jdyk m%Odk jYfhka j¾. follg fjkalr ±laúh yels h' ieye,a¨
jdyk iy jdKsc jdyk jYfhks'
• ieye,a¨ jdyk" ld¾" jEka" msla wma jYfhka ye¢kaúh yels w;r jdKsc jdyk
f,dß" nia" g%la r: jYfhka ye¢kaúh yels nj h'
• fudag¾ jdyk m%Odk jYfhka moaO;s lsysmhlska iukaú; fõ' tajd tkaðu"
iïfma%IK moaO;sh" iqlaldkï moaO;sh" frdaOl moaO;sh" wj,ïNk moaO;sh" úÿ,s
moaO;sh" peish yd fndäh f,i ±laúh yels h'
• fudag¾ jdyk tkaðu wNHka;r oyk tkaðuls' tkaðka is,skavr ;=< bkaOk
oykfhka ,nd.kakd ;dm Yla;sh" hdka;s%l Yla;shlg m;alsÍu tkaðul ld¾hh
Ndrh fõ'
1
6'2 tkaðul m%Odk ixrpl
• msiagkh - PISTON
msiagkh" msiagka w; u.ska o`.r l|g iïnkaO j mj;sk w;r oykfha È tkaðu
;=< ksmojk Yla;sh msiagk ysi u;g ,ndf.k msiagka w; yryd o`.r l|g ,nd§u
2
isÿ fõ' msiagka we¨ñkshï ñY% f,dayfhka ksIamdokh lrkq ,nk w;r m%idrK
jdish ie,ls,a,g f.k fÜm¾-´j,a yevhlg ks¾udKh flf¾' msiagka nfoa
iïmSvk j<¨ iy f;,a j<¨ i|yd we,s ilia lr we;' msiagkh msiagka w;g
iïnkaO lsÍu i|yd msiagka n| yryd .sh isÿrla ;=< ˜msiagka weKh˜ kï f,day
ú,a,la we;' m%idrK jdish ie,ls,a,g f.k msiagka nf|a úúO ks¾udK isÿ lr
we;s w;r msiagka ysi o úúO yevj,g ks¾udKh flf¾'
• jE,aj - VALVES
isõmyr tkaðul iEu is,skavrhla i|yd jE,aj fol ne.ska fhdod we;s w;r tajd
pQIK yd msgdr jE,aj f,i y÷kajkq ,efí' pQIK jE,ajh yryd fmg%,a jd;
ñY%Kh fyda jd;h is,skavrh ;=<g we;=`: lsÍu;a msgdr jE,ajh yryd ±jqKq jdhq msg
lsÍu;a isÿ flf¾' iuyr tkaðkaj, is,skavr ;=<g jeä fmg%,a jd; ñY%Khla fyda
jd; m%udKhla ,nd § n,h jeä lr .ekSu i|yd pQIK je,ajfha ysi úYd, j
ksmojd we;s w;r iuyr tkaðkaj, tla is,skavrhla i|yd jE,aj 3la fyda 4la we;'
fuu ks¾udKhka iys; tkaðkaj, n,h jeä w;r jE,ajhka ksl,a" fl%dañhï"
fldfnda,aÜ wvx.= ñY% jdfkaj,ska ksIamdokh lrkq ,efí'
• k<yuqj - MANIFOLD
tkaðka ysig fuu k< yuq weK iy uqßÉÑ u.ska iïnkaO j mj;sk w;r fïjd
pQIK k< yuq yd msgdr k< yuq jYfhka ye¢kaúh yel' fmg%,a jd; ñY%Kfha "
jd;h pQIK k< yuqj Tiafia is,skavr lrd .uka lrkq ,nk w;r ±jqKq jdhqj
msgdr k< yuqj Tiafia msgdr k<h lrd .uka flf¾' ÑkÜpÜá f,dayfhka jd;a;=
lr fuu k< yuq ksIamdokh lr we;s w;r iuyr tkaðkaj, pQIK k< yuq
we¨ñkshï ñY% f,dayfhka o ksIamdokh lr we;'
3
6'3 tkaðul ls%hdldÍ;ajfha uQ,O¾u
tkaðka j¾.SlrKh (
tkaðka wdldr lsysmhlska j¾.SlrKh l< yels h' tkï ls%hdldß uQ,O¾uh" Ndú;d
jk bkaOk wkqj j¾. lsÍu" caj,k l%shdj wkqj j¾. lsÍu wdoS f,i h'
i' pQIK myr - fmÜr,a tkaðkaj, bkaOk ñY% jd;h o ãi,a tkaðkaj, kï jd;h muKla
o fuu myr ;=<§ ,nd.kS' pQIK je,ajh újD; j o msgdr jE,ajh jeiS o
mj;S'
ii' iïmSvk myr - iïmSvkh isÿfõ' pQIK yd msgdr jE,ajhka fol u jeiS mj;S'
iii' n, myr - bkaOk jd; ñY%Kh mq,s.=jla u.ska oykh ù we;sjk m%idrK n,fhka
msiagkh my<g ;,a¨lr n, myr we;s fõ' pQIK yd msgdr jE,ajhka jeiS
we;'
iv' msgdr myr - oykh jq bkaOk jd; ñY%Kfha oejqK jdhq bj;a fõ' msgdr je,ajh újD;
ù pQIK jE,ajh jeiS we;'
4
oaú myr - Two Stroke tkaðu
fuys msiagkfha myrj,a foll § iïmQ¾K pl%hla iïmQ¾K fõ' tkï msiagkh
by< p,s;fha § ^BDC isg TDC olajd& o`.r l| l=àrhg bkaOk ñY% jd;h ^fmÜr,a
tkaðu& ,nd.ekSu;a" is,skavrh ;=< iïmSvkh;a isÿfõ' by< iSudfõ § mq,s.=j we;s ù
bkaOk ñY% jd;h oykh ù jdhqj m%idrKh fõ' tu.ska we;s jk ;dm Yla;sfhka msiagkh
my<g .uka lrk ^n, myr& w;r wjidkfha bkaOk ñY% jd;h oeùfuka b;sß jq
ldnkavfhdlaihsâ bj;a fõ'
oykh lrk úg ;dm Yla;sh msg lsÍu bkaOkhla u.ska isÿlrhs' fudag¾ r: Ndú;h
i|yd bkaOk j¾. lsysmhla w;ayod ne,Su yd m¾fhaIK isÿlrhs' ±kg Ndú; bkaOk j¾.
f,i" ãi,a" fmg%,a" t,a ms .Eia hk bkaOk i,ld ne,sh yels h' tu ksid fudag¾ r:
tkaðu Ndú; lrk bkaOk j¾.h wkqj fmg%,a tkaðu" ãi,a tkaðu yd fmg%,a iy t,a mS
.Eia tkaðu f,i j¾. l< yels h'
fmg%,a tkaðul mq,s.= fmaKq mj;sk w;r ãi,a tkaðul ãi,a úÿï fmdïm yd ãi,a
úÈkhka ±lsh yels h' t,a mS .Eia tkaðu l jdhq k< yd jdIamSldrlhla mj;S'
5
Êj,k ls%hdj wkqj tkaðka j¾.SlrKh
Êj,k ls%hdj,sh wkqj m%Odk j¾. folls'
1' mq,s`.= Êj,k tkaðu (Spark Ignition Engine)
2' iïmSvk Êj,k ^iajhx Êj,k& tkaðu (Compression Ignition Engine)
fmg%,a" N=ñf;,a" t,a mS .Eia bkaOk Ndú; tkaðkaj, bkaOk oykhg mq,s.=jla
^Spark& ,nd§u i|yd Êj,k moaO;shla wjYH fõ' fuu ls%hdj,sh mj;sk tkaðka mq,s.=
Êj,k tkaðka kï fõ' tfiau ãi,a bkaOk Ndú; tkaðul bkaOk oykh ùu jdhq
iïmSvkh yd ãi,a ú§u u.ska isÿlrhs' fuu tkaðka iïmSvk Êj,k tkaðka kï fõ'
by; úia;r l< isõmyr tkaðka my; mßÈ kej; j¾. l< yels h'
1' isõ myr mq,s.= Êj,k tkaðu
11' isõ myr iïmSvk Êj,k ^iajhx Êj,k& tkaðu
isõmyr mq,s`.= ðj,k tkaðula hkq ls%hdldÍ uq,O¾uh isõmyr jk w;r Êj,kh
mq,s.= Êj,kh fõ' fuhg WodyrK f,i fmg%,a isõmyr mq,s`.= Êj,k tkaðula .; yels
h'
tfia u isõmyr ls%hdldÍ uQ,O¾uh we;s iïmSvk Êj,kh ^iajhx Êj,k& isÿjk
tkaðu" isõmyr iïmSvk Êj,k tkaðu f,i j¾. l< yels h' fuhg WodyrK f,i
ãi,a isõmyr iïmSvk oyk .; yels h'
6
6'4 bkaOk iemhqï moaO;s
• Ndú; bka O k
fudag¾ r: tkaðka fndfyda úg øj bkaOk Wmfhda.s lr .ksñka ls%hd lrjkq ,nhs'
bkaOk jYfhka fmg%,a" ãi,a" Ndú; lrk w;r iuyr fmg%,a tkaðkaj, t,a mS
.Eiao bkaOk jYfhka fhdod .ksñka ls%hd lrjkq ,efí'
• ixhq ; s h
øj bkaOkhka jk fmg%,a yhsfv%da ldnkhls' m%Odk jYfhka yhsv%cka ^H& iy
ldnka ^C& uQ, øjH folska iE§ we;s fuys i,a*¾ ^S& iq`: jYfhka wka;¾.; ù
we;s w;r fmg%,aj, >k;ajh c,fha >k;ajhg jvd wvq h' .kaOfhka fyd¢ka
y÷kd.; yel' jdIamYS,s øjhls'a fmg%,a bkaOk ±ùfuka ;dm Yla;sh ,nd .ekSfï
§ we;sjk ridhk ls%hdj,sh my; i|yka f,i ±laúh yels h'
oykfha § bkaOkj, we;s ridhk Yla;sh" ;dm Yla;sh njg mßj¾;kh fõ' fmg%,a
ls'.%Eï 1la iïmQ¾Kfhka ±ùfuka lsf,da cQ,a 43"000l muK ;dm Yla;shla ,nd .; yels h'
fudag¾ r:j, fmg%,a bkaOk oykh mq,s`.= fmakqjla wdOdrfhka wdrïN fõ' fmg%,aj,
bkaOk .=Kh tys TlafÜka wxlfhka fmkakqï lrkq ,nk w;r TlafÜka wxlh jeä
fmg%,a ksid tkaðu fkdla (Knock) lsÍfï wvq m%jK;djla fmkakqï lrkq ,nhs'
øj bkaOk f,i Ndú; lrk ãi,a o m%Odk jYfhka yhsv%cka ^H& yd ldnka ^C&
uQ,øjH f,i iE§ we;s" yhsfv%dldnkhla jk w;r" ãi,a bkaOkhla f,i Ndú; lsÍfï
§ iïmSä; jd;hg bkafclag¾j, wdOdrfhka bkaOk l=vd wxY=j,g lvd ú§fuka iajhx
Êj,kh isÿùug u. i,ihs' ãi,aj, iajhx Êj,k WIaK;ajh fi'f.%a' 2500 - 3500 w;r
fõ' ãi,aj, >k;ajh c,fha >k;ajhg jvd wvq jk w;r fuys Êj,k .=Kh iSfÜka
wxlfhka fmkakqï lrkq ,nhs' tys w.h 40-50 w;rh' ãi,a bkaOk ls'.%Eï 1la ±ùfuka
ls'cQ,a 44000l muK ;dm ckk w.hla ,nd.; yels fõ'
7
• moa O ;s
fmg%,a ( ^ldìhqf¾grh& (CARBURETER)
fmg%,a bkaOk jYfhka Ndú; lrk fudag¾ r:hl bkaOk moaO;sfha m%Odk ixrpl
f,i bkaOk gexlsh" fmg%,a fmdïmh" fmryk iy ldìhqf¾grh y\qkajd Èh yels
h' ls%hdldÍ;ajfha § bkaOk gexlsfha we;s fmg%,a" fmg%,a fmdïmh u.ska fmryk
Tiafia ldìhqf¾gfha bms,s l=àrhg meñK ldìHqf¾grfha ñY%K l=àrh u.ska
tkaðfï wjYH;djg .e,fmk f,i fmg%,a jd; ñY%Kh ilid" pqIK jE,ajh
Tiafia is,skavr ;=<g ,nd fohs'
fujeks moaO;shl m%Odk ixrpl jYfhka fmg%,a gexlsh" fmg%,a úÿ,s fmdïmh"
welsHqñf,agrh ^Accumulator& fmg%,a fmrkh" fmg%,a äiaá%nHqgr k<h ^Petrol
Distributor&" úÈkhka yd jd m%jdy ixfõolh ^Air Flow Sensor& iy wfkl=;a
bf,lafg%dksl ixfõolhka wka;¾.; fõ'
bf,lafg%dksl bkaOk úÿï l%uhla fhdod we;s fudag¾ r:hl jd fYdaOlh ^AIR
CLEANER& ;=< jd-m%jdy ixfõolhla ^AIR FLOR SENSOR& f,i oelaúh yel'
tu.ska tkaðï is,skavr ;=<g .,d tk jd; m%udKh ksjerÈ j ueKSu isÿ lrkq ,nk
w;r ta wkqj ,nd fok ix{dj u.ska kshñ; bkaOk m%udKh uek bkaOk úÈk fj;
bkaOk iemhSu fmg%,a fnÿï k<h yryd ^PETROL DISTRIBUTOR& isÿfõ' moaO;sh
;=< mSvkhla r|jd .ekSu welsHqñf,agrh u.ska isÿ fõ'
8
• ãi,a ( DIESEL
• bka O k úÿï fmdïmh
ãi,a bkaOk jYfhka Ndú; lrk fudag¾ r:j, bkaOk úÿï moaO;sfha m%Odk
ixrpl f,i ãi,a gexlsh" bkaOk úÿï fmdïmh iy fmryka oelaúh yel'
bkaOk fmdaIK fmdïmh u.ska weo fmryka u.ska fmrd bkaOk fmdïmh fj;
imhkq ,nk w;r fmdïmh u.ska tkaðu ls%hd lrk ;;a;ajhka hgf;a tkaðug
wjYH lrk bkaOk ksjerÈ j uekSu o" wê mSvkhlg m;a lsßu o" tkaðfï oyk
ms<sfj< wkqj kshñ; úÈk ^INJECTORS& lrd bkaOk fnod yeÍu o isÿ lrkq
,efí' m%Odk úÿï fmdïm j¾. f,i bka,hska (In Line) j¾.fha úÿï fmdïmh yd
äiaá%nHqgr ^Distributor& j¾.fha úÿï fmdïm ye¢kaúh yel'
• bkaOk úÈk - FUEL INJECTORS
bkaOk fmdïmfhka imhkq ,enq bkaOk oyk l=àr lrd ú§u" bkaOk úÈkhka
u.ska isÿ lrkq ,efí' úúO j¾.fha úÈkhka fudag¾ r:j, fhdokq ,nk w;r
úÈkhla m%Odk jYfhka keisks n|lska ^NOZZLE BODY&& yd keisks jE,ajhlska
^NOZZLE VALVE&& iukaú; fõ' bkaOk úÈkhka u.ska is,skavr ;=<g l=vd
bkaOk m%udKhla ^100-200 nd¾& wê mSvkhlska úÈkq ,nk w;r bkaOk kshñ;
mSvkhlg m;a jk ;=re oyk l=àrh fj; ,nd fkd§ kshñ; mSvkhg t<UqK jyd
u oyk l=àrhg ,nd §fuka úÈkh" jE,ajhla f,i;a ls%hd lrk nj m%ldY l<
yel'
• Rcq
cq úÿu - DIRECT INJECTION
bkaOk úÈk u.ska fl<ska u msiagka ysi m%foaYhg bkaOk ú§u Rcq úÿï l%uh
f,i y÷kajdÈh yel' úúO yevhkaf.ka hq;a oyk l=àr msiagka ysia u; ilia lr
we;s w;r bkaOk úÈkhka f,i nyq isÿre iys; úÈkhka Ndú; lrkq ,efí' fuu
úÿï l%uh iys; tkaðkaj, bkaOk jd;h iu`. fyd¢ka ñY% ù oykh isÿ lsÍu
i|yd úÈkhkaf.a mSvkh ^125-300 nd¾& muK úh hq;= fõ' is,skavr ysi ixlS¾K
fkd ùu" wvq bkaOk m%udKhla mßfNdackh ùu jeä ;dm ld¾hlaIu;djla ,nd
.ekSug yels ùu yd È,shqïfmakqj, ^HEATER PLUG&& wjYH;djla fkdue;s ùu
ksid kùk ãi,a jdykj, fuu l%uh nyq, j Ndú; lrk nj fmfka'
• wkshï úÿï l%uh - INDIRECT INJECTION
oyk l=àr tkaðka ysfia ilid we;s w;r tajd fmr oyk l=àr" le<Uqï oyk
l=àr iy jd-fldaI oyk l=àr f,i j¾. l< yel' úÈkhka u.ska bkaOk ú§u
fuu oyk l=àr ;=<g isÿlrkq ,efí' iïmSvk myf¾ wjidkfha§ oyk l=àrhg
we;=`: jq iïmSvk jd;fhka fldgilg úÈkhkaf.ka bkaOk ú§fuka oyk lsh % dj,sh
wdrïN fõ' fuu ks¾udKfhaÈ úÈkh u.ska bkaOk ú§u isÿlrkafka fjk u msysá
oyk l=àrhlg ksid wkshï úÿï l%uh f,i y|kajd Èh yels h' fuu l%uh iys;
tkaðkaj, wvq bkaOk mSvkhla fhdod .ksñka oyk ls%hdj,sh isÿ l< yels w;r
tkaðka mK .eksùfï § È,shqï fmakq ^HEATER PLUG& Ndú; lsÍfuka tkaðu
mK .ekaùug fmr oyk l=àr wNhka;r ;dmj;a lr.; hq;= fõ'
9
6'5 negß fldhs,a Êj,k moaO;shl
ks¾udKh yd ls%hdldÍ;ajh
fmg%,a tkaðul iïmSvk myr wjidkfha § fmg%,a jd; ñY%Kh oykh lrkq ,nkafka
úÿ,s mq,s`.=jla u.sks' mq,s`.=j we;s jkafka is,skavr ysig iúlr we;s mq,s`.= fmakqjl
ñ'ñ'0'6 la muK jk jd ysvila yryd úÿ,s Odrdj mekak ùfuks' ta i|yd wêl fjda,à a h;djla
wjYH fjhs' tkaðula by< fõ.fhka ls%hd lrk úg b;du;a YS>%fhka mq,s`.= we;s ùu
isÿúh hq;= h' tfuka u mq,s`.=j we;s ú ñY%Kh ±ùu i|yd hï ld,hla ,nd Èh hq;= h' fï
ksid tkaðfï fõ.h fjkia jk úg" ta wkqj mq,s.=j we;s úh hq;= fufyd; o fjkia úh
hq;= fõ'
by; ish¨ wjYH;djka imqrñka tkaðul jd;fmg%,a ñY%Kh oykh i|yd wjYH
mq,s`.= iemhsu Êj,k moaO;sh u.ska bgqflf¾' fudag¾ r: tkaðka i|yd Ndú; lrkq ,nk
Êj,k l%u lsysmhla we;'
10
we;=<;ska T;d we;s oaú;Shsl o`.rh (SECONDARY COIL) jg 20000la muK T;d
we;' msg;ska T;d we;s m%d:ñl o`.rh (PRIMARY COIL) jg 400lska muK iukaú; fjhs'
hlv yrh iy o`.rhkaa fol f,day fyda ma,diaála wdjrKhla ;=< nyd th f;,aj,ska mqrjd
uqødlr we;' m%d:ñl o`.rh iam¾Yl ;=vq hq.,hla yryd negßhg iïnkaO lr ;sfí'
oaú;sl o`.rfha fl<jr mq,s`.= fmakqfõ uOH bf,lafg%dvhg (CENTRE ELECTRODE)
iïnkaO fõ' iam¾Yl ;=vq iam¾Y ù we;s úg m%d:ñl o`.rh ;=<ska úÿ,s Odrdjla .,dhhs'
túg tys yrh wjg pqïNl flaIa;%hla we;s fjhs' iam¾Yl ;=vq wE;a l< úg m%d:ñl o`.rfha
.,dhk Odrdj tla jr u kej;S pqïnl flaIa;%h o laIKsl j ke;s ù hhs' fuys m%;sM,hla
jYfhka wêfjda,aàh;djla fm%arKh fõ'
fnodyßkh (DISTRIBUTOR)
11
fnodyßkfhka ^äia á % ì hq g rfhka & bgq lrk ld¾hhka ;= k ls '
(i) Êj,k o`.rfha wêfjda,aàh;djla we;s lsÍu i|yd m%d:ñl mßm:fha Odrdj leãu'
(ii) oaú;Shsl o`.rh u.ska we;s lrk wêfjda,aàh;dj tkaðfï tla tla is,skavrfha
mq,s`.= fmakq fj; fnod yeÍu'
(iii) tkaðu ls%hd lrk fõ.hkag wkqj mq,s`.=fõ fmr oykh (SPARK ADVANCE) we;s
lsÍu'
BIdj uqÿfka leñhla fjhs' leñfha we;s LKaäld (LOBES) ixLHdj tkaðfï
is,skavr ixLHdjg iudk fjhs' fnodyßkfha BIdfjys uqÿfka N%ulh (ROTOR) iú fõ'
fnodyßkfha BIdj lrlefjk úg N%uKhl o ta iu`. lrlefõ' N%ulh BIdj u;
msysgkafka iam¾Yl ;=vq újD; jk fudfydf;a N%ulh" fnodyßkfha mshfka tla w.%hla
t,af,a msysgk f,i h' iam¾Yl ;=vq újD; jk úg oaú;Shslfha we;s jk wêfjda,aàh;dj
fnodyßkfha mshfka uOH w.%h yryd N%ulhg meñfKa' t;ekska N%ulh t,a,ù we;s
w.%hg udrefõ' tu.ska tu w.%h iïnkaO mq,s`.= fmakqfõ mq,s`.= we;s lrhs'
tkaðfï fõ.h ñY%Kfha iajNdjh wkqj fmr hejqï fldaKh iajhxlS%h j fjkia
lsÍu i|yd hka;%Khla äiaá%ìhqgrh ;=< we;' tu hka;%Kh tall follska iukaú; h'
(i) flakaødmidÍ fmr hejqï tallh (CENTRIFUGAL ADVANCE UNIT)
(ii) ßla; fmr hejqï tallh (VACUM ADVANCE UNIT)
12
lkafvkairh (CONDENSER)
mq,s`.= fmakqfõ mq,s`.=jla we;s lsÍu i|yd wêfjda,aàh;djla wjYH fõ' fuu
fjda,aàh;dj Êj,k o`.rfha fma%rKh lsÍu i|yd m%d:ñl o`.rh u.ska oaú;sl o`.rh u;
we;s lrk pqïNl flaIa;%h b;d blaukska lmd yeßh hq;= h' ta i|yd m%d:ñlfha .,k
Odrdj iam¾Yl ;=vq wE;aùu;aa iu`. u kej;sh hq;= h' iam¾Yl ;=vq wE;a ùu wdrïN jkjd;a
iu`. u m%d:ñl o`.rfha fkd kej;S mq,s`.= we;s lrñka iam¾Yl ;=vq yryd ;j ÿrg;a .,d
hdug ;e;a lrhs' fï ksid pqïNl flaIa;%h ì| jeàfï YS>%;dj wvq fõ' iam¾Yl ;=vq wE;a
jq miq o ;=vq w;ßka Odrdj .,d hEug W;aidy lsÍfï§ we;sjk mq,s`.= fya;=fjka iam¾Yl
;=vq b;d blaukska ms,siaiS hEuo isÿfõ' fuu wjdish u`. yrjd .ekSug iam¾Yl ;=vqj,g
iudka;r j lkafvkairhla iïnkaO lrhs'
lkafvkairhg úoahq;a Yla;sh .nvd lr .ekSfï Yla;sh we;s ksid iam¾Yl ;=vq wE;a
ùug mgka.;a fudfydf;a u m%d:ñl Odrdj iam¾Yl ;=vq yryd .,d hEu kj;d lkafvkairh
yryd f.dia th wdfrdamKh lrhs' fï ksid m%d:ñl o`.rh u.ska we;s lrkq ,enq pqïNl
flaIa;%h b;d blaukska kej;S oaú;Shsl o`.rfha wêfjda,aàh fm%arKh lrkq ,nhs' tfuka
u iam¾Yl ;=vq ms,siaiS hEu o wvq ù th wdrlaId fõ' iam¾Yl ;=vq kej; iam¾Y jq miq
lkafvkairh iam¾Yl ;=vq ;=<ska úi¾ckh ù kej; uq,a ;;ajhg m;afõ'
13
ßla; fmr hejqï tallh
ßla; fmr hejqï tallh pQIK k< yuqfõ ßla;fha m%udKh idOlhla f,i f.k
ls%hdldÍ fjhs' wu;r jE,ajh wefrk úg pQIK k< yuqfõ we;s jk pQIKh ßla; fmr
hejqï tallfha m%dÖr l=àrhg meñK tys ÿkak wìnjñka m%dÖrh p,kh lrhs' túg
m%dÖrhg iïnkaO ,Sjrh we§ iam¾Yl ;=vq we;s ;eáh leñh lrlefjk ÈYdjg úreoaO
Èydjg lrljhs' tu`.ska iam¾Yl ;=vq l,ska újD; fõ' tkï mq,s`.=j l,ska we;s fõ'
wjlr jE,ajh iïmQ¾Kfhka weÍ we;sú g pQIK k<fha we;s jk ßla;h b;d wvq h' túg
m%dÖrfha p,khla we;s fkd jk ;rï h' fï wjia:dfõ § mq,s`.= fmr hejqula we;s jkafka
flakaødmidÍ fmr hejqï tallfhka muKla ßla; fmr hejqï tallhla wjYH jkafka
tkaðfuka .kakd n,h jeä lrk úg ta wkqj isÿ jk fmg%,a jd; ñY%Kfha irnj ksid
mq<s.=j we;s jk fudfyd; md,kh l< hq;= neúks'
fmg%,a jd; ñY%Kh oykh lsÍu i|yd wjYH mq,s`.=j we;s lsÍu mq,s`.= fmakqj u.ska
isÿ lrhs' mq,s`.= fmakqfõ bf,lafg%dv fol muKla tkaðfï oyk l=àrh ;=< msysgk mßÈ
is,skavr ysig bial=remamq fmdg u.ska iú fõ' thg wêl fjda,aàh;djla fhfok neúka
úÿ,sh ldkaÿ fkd jk f,i fmdaisf,aka mßjdrl fhdod we;' is,skavrh ;=<§ we;s jk
mSvkh yd WIaK;ajh hgf;a ls%hdlsÍfï § thg Tfrd;a;= §u i|yd bf,lafg%dv ksl,a ñY%
f,dayfhka ;kd we;' bf,lafg%dv w;r mr;rh mq,s`.= fmakq mr;rh f,i ye¢kafõ' fuu
mr;rh tkaðka j¾.h wkqj fjkia fjhs' kshñ; w.h tkaðka ksIamdolhska úiska kshu
lrkq ,efí'
14
bf,lafg%daksl Êj,k moaO;s
15
Êj,k moaO;sfha ls%hdldÍ;ajh yd Êj,k iaúph ls%hd;aul l< úg äiaá%ìhqgr
leñh lrleù iam¾Yl ;=vq jeiqK úg iam¾Yl ;=vq yryd g%dkaisiagrfha B yd E ;=<ska l=vd
Odrdjla .,d hhs' fuúg g%dkaisiagrfha C yd E w;r mßjdrl;dj ke;s ùu fya;=fjka
ðj,k o`.rfha m%d:ñl o`.rh yryd jeä Odrdjla .,d hhs' fï ksid m%d:ñl o`.rh u.ska
m%n, pqïnl flaIa;%hla Êj,k o`.rh ;=< we;s lrhs'
fuu moaO;sfha iam¾Yl ;=vq yd leñh idudkH f,i äiaá%ìhqgrh ;=< ilia lr
we;' fuu moaO;sfha we;s jdish jkafka iam¾Yl ;=vq ;=<ska l=vd Odrdjla .,d hEug
ie,eiaùfuka m%d:ñl o`.rhg m%n, Odrdjla ,nd §ug yels ùu h' fï ksid iamaYl ;=vq
ms,i
s i
a h
S dfuka wdrlaId jk w;r u iam¾Yl ;=vq yryd .,k Odrdj l=vd neúka lkafvkairhl
wjYH;dj o ke;s fõ'
jdykj, Ndú; lrk fuu j¾.fha Êj,k moaO;shl rEm igykla my; olajd
we;s w;r g%dkaisiagrhg wu;r j ;j;a bf,lafg%dksl ixrpl wvx.= fõ' tajd ish,a, tla
tallhla f,i ilia lr we;' fuu tallh bf,lafg%dksla md,k tallh (E.C.U) f,i
ye¢kafõ'
16
weys¨ï o`.r j¾.fha bf,lafg%dksl Êj,k moaO;sh
PICK-UP COIL TYPE ELECTRONIC IGNITION SYSTEM
Êj,k iaúph jeiq úg m%d:ñl o`.rh ;=<ska úÿ,s Odrdjla .,d hk w;r mQrk
Wml%uh u.ska fjda,aàh;d iamkaohla we;s l< úg th bf,lafg%dksl md,k tallh
(E.C.U.) úiska ix{djla f,i f.k m%d:ñl mßirh ;=<ska .,dhk Odrdj kj;hs' fuúg
oaú;Shsl o`.rfha wêfjda,aàh;djla fma%rKh ù kshñ; mq,s`.= fmakqfõ mq,s`.=jla we;s fõ'
fuu mQrk Wml%uh iukaú; jkafka" äiaáì % hqgr BIdj iu`. lerflk uDÿ hlv uOHhlska
(SOFT IRON CORE) iy weys¨ï o`.r tl,ilsks (PICK UP COIL)' fuu tl,i
iukaú; j we;af;a" iaÓr pqïnlhlska yd thg iïnkaO l=vd f,day oKavla u; T;d we;s
o`.rhlsks' fuu ish¨ fldgia wvx.= j we;af;a äiaá%ìhqgrh ;=< h'
uDÿ hlv uOHh äiaá%ìhqgr BIdj iu`. N%uKh fõ' uOHfha oe;a;la weys¨ï o`.r
tl,i wi,g wd úg' jd mr;rh wvq ù m%n, pqïnl flaIa;%hla f,day oKav ;=< we;s fõ'
oe;a; wE;a jk úg jd mr;rh jeä jk neúka oKav ;=< flaIa;% m%n,;dj h l%ufhka wvqù
hhs' uOHh fõ.fhka lrlefjk úg jd-mr;rh o fõ.fhka fjkia ùu fya;=fjka f,day
oKav ;=< pqïnl lafIa;h% YS>f
% hka wvq jeä fõ' fuúg oKav u; T;d we;s weys¨ï o`.rfha
l=vd fjda,aàh;djla we;s ù ke;s fõ' fï wkqj uOHfha oe;a;la o`.r tl,i miq lrk iEu
úg u o`.rfha l=vd fjd,aàh;d iamkaohla we;s fõ' fuu iamkaoh md,k tallhg
17
ix{djla f,i ls%hd lrk úg tu ix{dj wkqj bf,lafg%dksla md,k tallh m%d:ñl
mßm:fha .,k Odrdj is|,hs' túg oaú;shSl o`.rfha wêfjda,aàh;djla fma%rKh ù kshñ;
mq,s`.= fmakqfõ mq,s`.=jla we;s lrhs'
uOHfha we;s oe;s ixLHdj tkaðfï is,skavr .Kkg iudk h' fï ksid uOHh tla
jghla lrlefjk úg is,skavr ixLHdjg iudk iamkao ixLHdjla we;s ù ta wkqj Êj,k
o`.rfha wêfjd,aàh;djla fma%rKh fõ' Êj,k ms<sfj<g wkqj kshñ; wjia:dfõ kshñ;
is,skavrj, mq,s`.= we;s lsÍu äiaá%ìhqgrh wdOdr lrf.k idudkH mßÈ isÿ lrhs'
by; oela jq wdldrhg fjda,aáh;d iamkao ix{d we;s lsÍu i|yd Wmldr jk m%Odk
tall folla fjhs' bka m<uq jekak iudk jeiqï yd ljq`: .Kkdjlska hqla; úfYaI
N%ulhls' fuys ljq`: ixLHdj tkaðfï is,skavr ixLHdjg iudk fõ'
18
äiaá%ìhqgr BIdj uqÿfka iú jk w;r ixfõolh äiaá%ìhqgrh ;=< iú fõ'
äiaá%ìhqgr BIdj iu`. N%ulh lrlefjk úg N%uKfha jeiqï yd ljq`: ixfõok tl,fia
jd-mr;rh ;=<ska .uka lrhs' N%ulfha ljq`:jka jd-mr;rhg meñKsúg" pqïNl flaIa;%h
w¾O ikakdhl lrd .uka lr tys l=vd fjd,aàh;djka we;s lrk w;r jeiqula meñKs úg
pqïNl lafIa;% u. jeiS hk neúka fjda,aàh;dj ke;s fõ' Êj,k moaO;sfha m%d:ñl
mßm:fha .,k Odrdj keje;aùu i|yd bf,lafg%dksl md,k tallhg ix{djla f,i
,nd.kqfha ljq`:jla jd-mr;rhg meñK ixfõolfha l=vd fjda,aàh;djla we;s ùuhs'
tkï N%ulfha ljq`:jla jd-mr;rhg meñfkk yeuúgu m%d:ñl mr;rfha .,k Odrdj
kej;S" oaú;Sl o`.rfha wêfjda,aàh;djla fma%rKh fõ' fuu wêfjda,aàh;dj äiaá%ìhqgr
mshk yryd kshñ; mq,s`.= fmakqjg .,df.dia tys mq,s`.=jla we;s lrhs'
fuu moaO;sfha È Êj,k o`.rfha m%d:ñl o`.rhg úÿ,s Odrdjla imhkq ,nkafka
lkafvkairhla wdOdrfhka' lkafvkairh idudkHfhka 400V l muK fjda,aàh;djlg
wdfrdamKh lrkq ,efí' fï i|yd 12V l negß iemhqu m<uqj DC-DC mßj¾;lhla
(DC-DC CONVERTER) wdOdrfhka wêfjda,aáh;djka we;s ir, Odrdjkag mßj¾;kh
lr .; hq;= fõ' fuu Odrdj lkafvkairh ;=<ska heùfuka lkafvkairh wdfrdamKh
lr.kq ,efí'
mq,`s .j
= la wjYH fudfydf;a § äiaáì
% hqgrfha we;s lrk Wml%uhla u.ska bf,lafg%dksla
md,k tallh fj; ix{djla ksl=;a lrk w;r yd ta u.ska lkafvkairfha .nvd ù we;s
úoaJq;a Yla;sh m%d:ñl o`.rh fj; b;d blaukska uqod yÍ' m%d:ñl o`.rhg ,efnk Odrdj
by< fjda,aàh;djhl we;s ksid;a' jeä iS>%;djlska .,d hdu ksid;a m%d:ñl o`.rfhka we;s
lrk pqïNl flaIa;%fha f.dvke.Sfï fõ.h b;d YS>%fõ' fï ksid oaú;sl o`.rfha b;d
wêl fjda,aàh;djla fmA%rKh ù mq,s`.= fmakqfõ fyd| mq,s`.=jla we;s lrhs'
10 % t k ð
a u wj ák aúl sr K u. sk a
; dmh f , i bj ; af õ'
30 % i si s, k moa
O; sh u. sk awj g j dhq
f . d,a hg uq
od y ef ¾'
35 % msg dr j dhq
j u. sk a; dm Yl ;a h
s
f , i bj ; af õ'
100 %
bk Oa k u. sk a
, ef nk ; dm
Yl ;a sh
by; rEm igyk u.ska Tng fmkS hk lreKla jkafka isis,k moaO;sh u.ska
tkaðka ;dmfhka 30% l muK jQ m%udKh uqod yßk njhs' fuu ;dm fldgi uqod yeÍug
isis,k moaO;sh úúO fya;= ksid iu;a fkdjqk fyd;a" tfia b;sß jk ;dmh ksid tkaðu
wêl f,i r;a jk w;r" th —tkaðu wêl f,i r;a ùu˜ ^Engine Over Heating& f,i
y÷ka jkq ,nhs'
isis,k moaO;sfha wjYH ;dj .ek l:d lsÍfï § tkaðu isis,a lsÍu u tys mrjD;sh
fkdjk nj wm úiska f;areï .; hq;= h' th hï m%Yia: WIaK;ajhl wLKav mj;ajd .ekSu
isis,k moaO;sh u.ska bgq lrkq ,nk nj fuys § wm wjOdkhg .; hq;= fõ' fufia tkaðu
l%shd;aul úh hq;= m%Yia: WIaK;ajh ˜ tkaðka l%shdldß WIaK;ajh˜ f,i ye¢kafjk w;r"
th o< jYfhka fikaáf.%aâ wxYl 90 - 95 la muK fõ'
20
ld¾hlaIu isis,kh
kùk wê l%shdldß tkaðka i|yd b;d ld¾hCIu isis,k moaO;s wjYH fõ' kuq;a
isis,k moaO;sh ksid tl;= jk wu;r nr o" yels ;rï wju lr .; hq;= fõ' fuu ;;a;a
jh Wod lr .; yelafla isis,k ^Coolant& Odrdfõ fõ.h jeä lr .ekSfuka iy jeä
fCIa;%M,hla iys; ieye,a¨ ñY% f,day ^Alloy& j,ska ;ekQ f¾äfhagr Ndú; lsÍfuka fõ'
jd is i s , kh ^ Air Cooling&&
tkaðula jd;h u.ska isis,a jk úg" w;sßla; tkaðka ;dmh tkaðfï isg fl,skau
wjg jd;hg uqod yßkq ,efí' fuys § tkaðka fldgia jk is,skav¾ iy is,skav¾ ysiaj,
;dm ikakdhl ;dj fyd¢ka mej;sh hq;= neúka" tajd ieye,a¨ ñY% f,day ^Light Alloys&
u.ska jd;a;= lr idokq ,nk w;r isis,k u;=;, fCIa;% jeä lr .ekSu i|yd jdhq jr,a
^Air Fins& is,skav¾ iy is,skav¾ ysia jgd ks¾udKh lrkq ,n hs'
fndfyda fudg¾ ihsl,a tkaðka jdhq isis,k l%uh Ndú; lrkq ,nk w;r tajdfha
tkaðka jgd we;s jdhq jr,a ksÍCIKh l< yels fõ'
fudag¾ ihsl,a tkaðka Ndú; lrkq ,nk Rcq jdhq Odr ^Direct Air Stream& isis,k
l%ufha § tkaðka fl,skau ndysr jd; Odrdj yd .efgk w;r th jgd wdjrKhla fkdue;sj
ksmo fõ' l,ska lS f,i Wmßu isis,k l%shdjla ,nd .ekSug is,skav¾" is,skav¾ ysfia iy
úfgl o`.r l| l=àrh jgd jdhq jr,a ks¾udKh flf¾'
21
íf,da j ¾ u.s k a is i s , a lrk jd-is i s , k tka ð k
kaa ^^Blower or Fan Cooling&&
tkaðka jgd jdyk fndäh msysgk úg ^ld¾ fyda g%la r: j,& iy tu tkaðu jd-
isis,k tkaðula kï" m%udKj;a f,i tkaðu isis,a lr .ekSu i|yd mxldjla fyda
íf,dajrhla fhdod .ekSu isÿ lrhs'
mxldj fyda íf,dajrh u.ska th jgd we;s bïfm,rh u.ska tkaðu wjgg jd;h
úiqrejd yßkq ,nhs' fuh l%uj;aj isÿ ùug tkaðka is,skav¾ jgd jd;h fhduq lrjkq
,nk f,day ;yvq wdjrKh ks¾udKh lr we;' ^rEm igyk n,kak& fuu mxldj fyda
íf,dajrh tkaðu wOdrfhka fl,skau fyda V- máhla wdOdrfhka N%uKh lr ùu isÿ
flf¾'
• tkaðka n,hg idfmaCIj tys nfrys wkqmd;h b;d m%Yia: uÜgulg ;nd .; yels fõ'
• jd-isis,kh úYajdikSh;ajh we;s lrhs' kv;a;=jla fkdue;s ;rï h'
• tkaðu tys l%shdldß WIAK;ajhg CIKslj ,`.d lr .; yels fõ'
• l%shdldß WIaK;ajh uola by<ska ;nd .; yelafla c, isis,kfha fuka Boil ùula isÿ
fkdjk neúks'
22
;dm ks k d, ixirK l% u h ^^Thermo - Siphon Cooling&&
;dm kskd, ixirK l%ufha §" WKq c,fha >k;ajh" isis,a c,fha >k;ajhg jvd
wvqh hk uQ,O¾uh fhdod .efka' tkaðu ;=, c,fha WKqiqu jeä jk úg tu WKqiqï c,h"
c, ux ^Water Jacket& j, by,g meñfKk w;r" tu wvqj msrùu i|yd c, ux j, my<
fldgig f¾äfhagrfha isg isis,a c,h meñfKa' fuu p,kh c, fmdïmhla fkdue;sj
isÿjk ksid uq¿ moaO;shu iïmQ¾Kfhkau c,fhka msÍ mej;Su wjYH fõ' fuu ;dm
kskd, l%ufha § isis,k ld¾hCIu;djh idfmaCIj wvq h' ula ksido h;a c,h b;d
fifuka ixirKh jk neúks'
m%Odk jYfhkau fudag¾ r:j, oekg fhdod .kq ,nk w;r" ixjD; mßm:hl
isis,k ixirK fmdïmhla wdOdrfhka isÿ lrkq ,nhs' tkaðu isis,aj we;s úg c,
fmdïmh u.ska tkaðu jgd we;s c, ux j,g isis,l imhkq ,nk w;r" th tkaðfï c,
ux ;=,ska ixirKh ù" ;dm md,l jE,ajh jeis we;s neúka kej; fmdïmh fj;g meñfKa'
tkaðu tys l%shdldß WIaK;ajhg <`.d jq úg ;dm md,l jE,ajh újD; ù isis,lh"
f¾äfhagrh ^úlsrlh& foig yrjd .efka' w;sf¾l gexlsfha ^Equalising Tank& we;s w;sf¾l
isis,lh ksid moaO;sfha isis,l uÜgu ksh;j ;nd .; yels fõ'
23
c, fmdïmh - Water Pump
f¾äfhagrfha fyj;a úlsrlfha ld¾h Ndrh jkqfha isis,kh u.ska tkaðfuka Wrd.kq
,nk ;dmh jd;hg uqod yeÍu fõ'
th m%Odk jYfhka
• by< gexlsh
• my< gexlsh
• uoh fyda oe,si ^Core& f,i fldgia fõ'
by< gexlshg we;=¿jk fid~ k<h ^Inlet hose& iïnkaO fõ' my< gexlshg msgjk
24
fid~ ^Outlet hose& k<h yd c,h uqod yßk wenh ^Drain Plug& iïnkaO ù mj;S' fuu
gexls ms;a;, ;yvq" ieye,a¨ ñY% f,day fyda ma,diaálaj,ska ksIamdokh fõ' tkacska n|
f¾äfhagrfha we;=,a jk iy msg jk rn¾ fid~ k<j,g iïnkaO ù mj;S'
f¾äfhagrfha ueo fldgi fyj;a oe,si l=vd k< rdYshlska iukaú; fõ' fïjd ;=kS
ì;a;s iys; f,day k, fõ' fuu k, u.ska f¾äfhagrfha by< gexlsh yd my< gexlsh
iïnkaO lrk w;r" tajd ;=,ska isis,lh .uka flf¾' fuu k, w;r ;=kS ;U fyda
we¨ñkshï ;yvq jr,a wdldrhg w;=rd we;' wjg jd;h .uka lrkqfha fuu jr,a ^Fins&
yryd fõ' isria k,j, ;=kS ì;a;s yryd jdhq jr,a fj; meñfKk ;dmh" úYd, fCIa;%hlg
úysoS hk w;r tajd yryd hk jd; oyrdjg CIKSlj tu ;dmh uqod yÍ'
isis,k moaO;sfha tla j.lSula jkafka" tkacsu tys l%shdldÍ WIaK;ajhg yels ;rï
blauKska ,`.d ùug Bg bv yeÍu hs' bka miq tu l%shdldÍ WIAK;ajfhau yels ;rï
fkdfjkiaj mj;ajd .ekSu o Bg wod, fõ' tkacsfï isg tk msgjqï k<hg iïnkaO ;dm
md,k jE,ajfhka by; ld¾hh bgq fõ'
tkacsfï ;dmh by< hk úg ;dm md<k jE,ajh újD; ù" f¾äfhagrh yryd isis,lh
ixirKh ùug bv yßkq ,nk w;r ta wkqj f¾äfhagrh ;=, oS isis,lh isis,a ù h,s
tkacsug meñfKa'
tkacsu isis,a úg" ;dm md,k jE,ajh u.ska mßm:h jid f¾äfhagrh u. yer h,s
fmdïmh fj; isis,lh yrjd .ekSu isÿ fõ' túg f¾äfhagrh fj; fkdhk isis,l
blauKska r;aùug NdcKh ù" tkacsu b;d blauKska l%shdldÍ WIaK;ajhg meñfKa'
øj is i s , kfha jdis
1' jd-isis,khg jvd jeä taldldß WIaK;ajhla imh hs'
2' c, ud¾. ksid tkacska Yíoh wjfYdaIKh ù Yíoh wvq lrhs'
3' isis,k l%shdj,sh ld¾hCIu úg mxldj md,Kh lsÍfuka idfmaCIj wvq Yla;shla
jeh fõ'
øj is i s , kfha wjdis
1' øj isis,k moaO;sh jeä nrlska hqla; w;r jeä bv m%udKhla ,nd .kS'
2' ldkaÿùï jeks fodaY we;s fõ' u< lEu we;s fõ' kv;a;= lsÍug isÿ fõ'
3' tkacsu r;aùug uo fõ,djla .; fõ'
25
6'7 iafkayk moaO;sj,
wjYH;djh iy tajdfha ls%hdldÍ;ajh
fudag¾ r: tkaðula ;=< f,day fldgia jeä m%udKhla p,s; ls%hdjka isÿlrhs' fuu
p,s;hka ksid >¾IKh we;s jk w;r >¾IK n, uev mj;ajñka f,day fldgia p,s; úh
hq;=fõ' >¾IK n, iys;j f,day fldgia p,s; ùfuka fldgia f.ùhdu" WIaK;ajh
jeäùu" wmøjH tl;=ùu jeks .eg`: we;sfõ' fuh Yla;s ydkshla fõ' fï ksid fuu
>¾IKh wju l< hq;= fõ' tkaðul p,s; fldgiaj, we;sjk fuu >¾IKh wju lsÍfï
ls%hdj tkaðka iafkaykh jk w;r tkaðka iafkaykh i|yd we;s moaO;sh jk iafkaykh
moaO;sh u.ska my; ld¾hhka bgq lrhs'
fudag¾ r: tkaðul p,s; fldgia .kkdjla we;s w;r my; wjia:d b;d jeo.;a fõ'
• is,skavr ì;a;s u; msiagka" msiagka j<¨ p,s;h
• o`.r l| c¾k,a" fnhdßx u; we;sjk p,s;h
P - fhdok n,h
W - jia;=fõ nr
R - wNs,ïN m%;sls%hdj
F - >¾IK n,h
26
by< rEmigyfka fmkajd we;af;a ;,hla u; we;s W nr jia;=j P kï ndysr
n,hla fhÿúgF >¾IK n,hla we;s nj fõ' fuu >¾IK n,h wNs,ïN m%;sls%hdj u;
fjkia fõ' wNs,ïN m%;sls%hdj jia;=fõ nr wkqj fjkia fõ'
rEmigyfka mßÈ jia;= .eà we;s mDIaG w;rg tkï jia;=j yd ;,h w;rg iafkayl
fh§fuka fuu >¾IKh wju l, yels h' .eà we;s mDIaG w;r iafkayl mg,hla we;s
lsÍfuka mDIaGhg mDIaGh mj;sk iïnkaOh ke;s lrhs' mDIaG w;r >¾IK wvq iafkayl
mg,hla we;s lsÍfuka mDIaGhg mDIaGh .eà we;sjk >¾IKh wju fõ'
27
lD; fmdaIK iafkayl l%u - Force Feed Lubrication System
fuu iafkayll%ufha § f;,a fmdïmhla we;' f;,a oyr l| my< f;,a fok kï
fldgi ;=< r|jd we;' tu f;,a " f;,a fmdïmhla u.ska ,ndf.k wjYH iafkayl
fldgia lrd hjkq ,efí' f;,a fmdïmhla mj;sk ksid jeä ÿrl mj;sk fldgia olajd
iafkayl f;,a .uka lrúh yels h'
f;,a fofkys we;s f;,a oe,a fmryKla yryd f;,a fmdïmh fj; ,ndf.k
ishqï fmryKla u.ska fmrd hdka;s%l fldgia lrd f;,a .uka lrjhs' fuu f;,a" oyr l|
fnhdßx" leñ oKav fnhdßx" je,aj hdka;%k fldgia fj; .uka lrhs' is,skavr ì;a;s o`.r
l| u.ska ùislrk f;,aj,ska iafkaykh fõ'
28
.shr j¾.fha f;,a fmdïm
fuys .shr frdao folla ksfjiakdjla ;=< r|jd we;' tla .shr frdaohla tkaðka
p,s;h iu`. leñ oKav fyda fjk;a tallhla yryd p,s; lrhs' fuh t,jk frdaoh jk
w;r fuu frdaofha p,s;h iu`. p,s;jk fkla frdaoh t,efjk frdaoh fõ' fuu p,s;h
iu`. f;,a tla me;a;lska ,ndf.k p,s; frdao yd ksfjiakd w;ßka .ukalr f;,a tla
;eklg tl;= fõ' fuu ia:dkfh;a msgdr ud¾.h wdrïn jk w;r fuys§ f;,a mSvkhla
mj;S'
f;,a msvkhg m;a lsÍfï§ msgdr f;,a kshñ; mßÈ bj;a fkdfõ kï f;,a
fmdïmh u; wêl Ndrhla we;s ú fmdïmhg ydks meñfKa' fuh je,elaùug msgdr ud¾.h
yd pQIK ud¾.h w;r mSvk iyk je,ajhla r|jd we;' hï f,ilska msgdr u. wêl
mSvkh jeä jqjfyd;a tu f;,a mSvkfhka mSvk iyk je,ajh újD; ù f;,a kej;
fmdïmfha pQIK ud¾.hg .uka lr fmdïm u; we;sjk wêl Ndrh ke;s lrhs'
fuu f;,a fmdïmfha wNHka;r N%ulh yd ndysr N%ulh f,i N%ul folls' ndysr
N%ulfha oe;s wNHka;r N%ulfha oe;s j,g jvd tla oe;a;la jeä h' wNHka;r N%ulh
tkaðka p,s;h iu`. leñ oKav fyda fjk;a tallhla u.ska N%uKh lrhs' fuu.ska ndysr
N%ulho N%ulh fõ' N%ul foflys udOHhka tlsfklg ÿriaj msysg hs' tkï úflakaøslj
msysghs' fï ksid N%ul p,s;fha § oe;s w;r tla ia:dkhl mßudj jeäjk w;r tla
ia:dkhla È fuu mßudj wvq ù hhs'
mßudj jeä jk úg mSvkh wvq jk w;r mßudj wvq jk úg mSvkh jeä fõ' fï
ksid mßudj jeä jk ia:dkhg pQIKh;a mßudj wvqjk ia:dkhg msgdr ud¾.h;a iïnkaO
lrhs' fuu fmdïmh i|ydo mSvk iyk (Pressure Relief Valve) jE,ajhla Ndú; lrhs'
29
tkï msgdr ud¾.fha f;,a mSvkh jeä ù fmdïmh u;g meñfKk wêl Ndrfhka fmdïmh
wdrlaId lsÍug fuu mSvk iyk jE,ajh újD; ù msgdr u. f;,a kej; fmdïm pQIKhg
,nd§ fmdïmfha wêl Ndrh ke;s lrhs'
fuys .shr frdao folla mj;S' tla .shr frdaohl ndysr oe;s we;s w;r wfkla .shr
frdaofha wNHka;r oe;s we;' ndysr oe;s we;s .shr frdaoh wNHka;r oe;s .shr frdaoh ;=<
mj;sk w;r fuu .shr frdao uOHhka tlsfklg fjkiaj tkï úflakaøslj ilia lr
we;' ndysr oe;s .shr frdaoh tkaðka p,s;h iu`. leñ oKav u.ska fyda fjk;a
tallhlska N%uKh fõ' .shr frdaoj, úflakaøsld;dj ksid .shr frdao fofla oe;s w;r
mßudj jeäùu yd wvqùu isÿ fõ' mßudj jeäjk úg mSvkh wvqjk neúka fuu ia:dkhg
pQIK ud¾.h;a' mßudj wvqjk úg mSvkh jeäjk neúka tu ia:dkhg msgdr ud¾.hla
iïnkaO lr we;' .shr frdao w;r mßudj jeäjk ia:dkfha wvi| kï ^Crescent& wp,
fldgila r|jd we;'
f;,a fmryka
iafkayl moaO;sfha f;,a fmryka lsÍu m%Odk l%u folllska isÿfõ'
^i& mQ¾K oyrd f;,a fmryka l%uh - Full Flow Oil Filter System
^ii& w;=re ud¾. f;,a fmryka l%uh - By Pass Oil Filter System
mQ¾K oyrd f;,a fmryka l%uh - Full Flow Oil Filter System
mQ¾K oyrd f;,a fmryka l%ufha§ iaafkayl fldgiaj,g ,efnk ish¨ f;,a ishqï
fmryka u.ska fmryka lr ,ndfohs' tu f;,a f;,a fokg .uka lrhs'
f;,a fofkys f;,a oe,a fmryk yryd f;,a fmdïmh ,ndf.k tu f;,a ishqï
fmrykg ,ndfohs' ishqï fmryk u.ska ish¨ f;,a fmryka lr msßisÿ f;,a u.ska tkaðka
fldgia iafkaykh lrhs' hï f,ilska f;,a fmryk f;,a msßisÿ fkdlrhs kï tkï hï
wjysr;djla fmryk olajhs kï tkaðka fldgiaj,g f;,a .uka fkdlr tu fldgia
iafkaykh fkdù fldgia ydksfõ' fuh je,elaùug fmryk ;=< iyk jE,ajhla r|jd
we;' tkï f;,a fmdïmh u.ska f;,a mSvkh ,nd ÿkak;a f;,a fmryk wjysr kï
fmryfka mSvkh jeä fõ' kshñ; m%udKhg jvd jeä jqjfyd;a fmryka iyk jE,ajh
újD; ù fmryka fkdjq f;,a tkaðka fldgiaj,g .uka lrjd" fldgia tu f;,a j,ska
iafkaykh lr fmryka fkdjq f;,a jqjo tkaðka fldgiaj,g hï wdrlaIdjla ,ndfohs'
30
f mr y k ai y k j E, ja h
w; =
r e ud¾. h
i s
h ïq f mr y k
mS
v k i y k j E, ja h
i fak ya l f l dgi a
f ; , af mdï mh
f ; , af ok
oe, af mr y k
w;=re ud¾. f;,a fmryka l%uh - Full Flow Oil Filter System
fuu iafkayl fmryka l%ufha§ tkaðka fldgia j,g ,efnk ish¨ f;,a fmryka
ù fkdhhs'
i s
h ïq f mr y k
mS
v k i y k j E, ja h
i fak y
al f l dgi a
f ; , af mdï mh
f ; , af ok
oe, af mr y k
fuys§ f;,a fofKys f;,a oe,a fmrykh yryd msßisÿ lr f;,a fmdïmhg ,nd.kS'
tu f;,a j,ska fldgila f;,a fmrykg .uka lrjd msßisÿ lr f;,a tu f;,a foKg
hjhs' ;j;a f;,a m%udKhla tkaðka fldgiaj,g .uka lrhs' fuys fmryka iyk
jE,ajhla fkdue;' fmryk wjysr jqjfyd;a f;,a tkaðka fldgia yryd muKla .uka
lrhs'
31
6'8 cj iïfma%YK moaO;sh
la,ph - Clutch
fudag¾ jdykhl tkaðu ls%hdrïNl, jydu tu lrleùfï n,h frdao fj;
,enqKfyd;a ta iefKlska Odjkh werfUhs' ke;fyd;a m%n, .eiaiSula we;s lrñka
tkaðfï ls%hdldÍ;ajh kj;shs' fujeks ;;ajhka we;sùu wka;rdodhl fõ' tksid tkaðfï
cj frdaoh iy .shr fmÜáh w;r iaÓr iïnkaOhla ;sîu iqÿiq ke;' tkaðu ls%hdlrk
wjia:dj, § jdykh ksYap,j ;nd .ekSfï yelshdj we;slrk tla l%uhla f,io la,ph
fhdod.; yelsfõ'
la,É - Clutch
úh <sl ,a É f ; ; al ,a É
o. r ÿk ql ,a É ny q; eá f ; ; al ,a É
os
h r l ,a É l ,a ph
md
%
Ör ÿk ql ,a É $os
hr . = r e f r do
ah
fl k
aøami%dß l ,a É
fïjd w;ßka nyq, j Ndú;d jkafka úh<s j¾.hg wh;a o`.r ÿkq la,ph yd m%dÖr
ÿkq la,phkah' flakaømidÍ la,ph iy nyq ;eá la,Éh Ndú;d jkafka fudag¾ ihsl,a
jeks l=vd jdykj,hs' Èhr la,ph fyj;a Èhr .=re frdaoh Ndú; jkafka iajhxlS%h .sh¾
fmÜá iys; kùk jdykj,hs' >¾IK ;eáhg ,efnk ÿkq mSvkh ksoyia lsÍug fhdod
32
we;s ,Sjr l%uh la,p mdohg iïnkaOlr we;'
la,É mdoslh mE.= úg >¾IK ;eáh mSvkfhka ñÈ cj frdaofhka fjkafõ'
33
• nyq ;eá la,ph
.s h ¾ fmÜá j¾.
• rEgk uqÜgq .sh¾ fmÜáh
• ks;H iïnkaê; .sh¾ fmÜáh
• iskafl%dfuIa .sh¾ fmÜáh
• tms pl% .sh¾ fmÜáh
34
.s h ¾ fmÜáfha ls % h dldÍ;a j h
35
ksï t<jqu iy wdka;r lÜg,h
ksï t<jqfï tkï oj frdaofha iy rc frdaofha msysàu iy oe;s j¾.h wkqj j¾.
lSmhls'
• W÷ oe;s mÜgï oj frdaoh iy rc frdaoh
• i¾ms, mÜgï oj frdaoh iy rc frdaoh
• yhsfmdhsâ mÜgï oj frdaoh iy rc frdaoh
• .evú,h yd .evú,s frdaoh
la , ph
• f;,a cj frdaoh ^Èhr .=re frdaoh&
iajhxlS%h iïfm%aIK moaO;shl tkaðfï isg .shr fmÜáh olajd Èhr .=re frdaohla
wdOdrfhka n,h iïfma%IKh isÿ flf¾' n,h iïfma%IK lsÍu i|yd øjhla wdOdr
lr.kq ,nk w;r Èhr .=re frdaoh m%Odk fldgia follska iukaú; fõ' tajd
bïfm,rh yd g¾nhskh f,i ye¢kafõ' bïfm,rh tkaðfï cjfrdaohg iïnkaOj
mj;sk w;r g¾nhskh .shr fmÜáfha t<jqï BIdjg iïnkaOj mj;sk nj;a" tkaðu
ls%hdldÍ ùu;a iu`. cjfrdaohg iïnkaOj we;s bïms,rh N%uKh jk nj;a bïms,rfha
fm;s w;r we;s f;,a g¾nhskfha fm;sj, je§fuka g¾nhskh N%uKh ùug mgka
.ekSu ksid .shr fmÜáfha t<jqï BIdj N%uKhùfuka tkaðfï jHdj¾:h Èhr .=re
frdaoh Tiafia .shr fmÜáhg iïfma%IKùu isÿfõ'
• jHdj¾;l mßj¾;lh
jHdj¾;l mßj¾;lh fndfydaÿrg Èhr .=re frdaohg iudk jk w;r fuys bïms,rh
yd g¾nhskh w;r ia:dhqlhla fhdod we;' ia:dhqlh u.ska jHdj¾;h jeälr fok
neúka øjh ,Sjrhla f,i lsh
% dlrñka jHdj¾;l mßj¾;lhla fhdod we;s úg tkaðfuka
,ndfok lerl=ï n,h jeälr .shr fmÜáhg ,nd§u isÿfõ'
• .s h r fmÜá
isxfl%dafuIa .shr fmÜáh - SYNCHROMESH GEAR BOX
ßhÿrd .shr ,Sjrhla wdOdrfhka .shr wkqmd; f;dark .shr fmÜáhla jk w;r fuu
.shr fmÜáho ks¾udKfhka ksh; uqÜgq .shr fmÜáhg iudk fjhs' fuys fvda.a la,É
fjkqjg isxfl%dafuIa tall fhdod we;s nj;a" fuu tallh u.ska" iïnkaO l< hq;=
.shrh yd isxfl%dafuIa tallh iïnkaO lsÍug fmr tlu fõ.hlg f.k tau isÿ l<
36
yels jk w;r fuu tall ksid la,É mev,h tla jrla md.d .shr f;aÍu isÿl< yels
fõ'
37
mj;sk w;r oj frdaoh" rc frdaoh yd iïnkaOj mj;S' ksñ t<jqu u.ska m%Odk
ld¾hhka folla bgq lrkq ,efí' tkï wjr fm;s lf|ka tk t<jqu wxYl 90lska
yrjd wjr wlaI ovqj,g ,nd§u yd iaÓr .shr wkqmd;hla u.ska jHdj¾;h jeälr wjr
wlaI ovqj,g ,nd§u;a fõ'
wdka ; rh
ksñ t<jqfï we;s wdka;r ueÈßh ;=< wdka;rh tl,ia j we;' m%Odk jYfhka ysre .shr
^me;s .shr& follska yd .%y.shr follska fyda y;rlska iukaú; fõ' fudag¾ r:h
fl<ska mdrl Odjkfha § t<jqï frdao tl u fõ.fhka lerleùug ie,eiaùu;a"
jx.=jl Odjkfha § jx.=j we;=`: foig we;s t<jqï frdaohg jvd jeä fõ.hlska msg;
foig we;s t<jqï frdaoh lrleùug bv i,iajd iqug j jx.=jl Odjkh lsÍug bv
ie,eiaùu wdka;rfha ld¾h Ndrh fõ'
38
6'9 wj,ïnk moaO;sh
wjYH;djh
jdykhl .uka .kakd u.skfa .a iqjmyiqj i|yd;a jdykfha f.k hk nvq ndysrdÈfha
wdrlaIdj i|yd;a wj,ïNl moaO;shla fhdod we;' jdykhka ud¾.fha Odjkfha fhfok
úg ud¾.fha we;s ndOl yd ud¾. úIu;d frdaoj, .eàfuka jdykfha we;sjk .eiaiSï ÿkq
u.ska wjfYdaIKh lsÍu ksid ÿkq yels,su yd È. yeÍu isÿfjhs' fuksid tu .eiaiSï
jdykfha .uka .kakd u.Skag yd nvqndysrdÈhg wjfYdaIKh ùu j,ls' by; .eiaiSï" ÿkq
u.ska wjfYdaIKh lsÍu ksid ÿkqj, we;sjk foda,k blaukska u¾okh lsÍug lïmk
jdrl fhdod we;'
wj,ïNl l%u (-
1' oDV wj,ïNl l%uh
2'ksoyia wj,ïNl l%uh
oDV wj,ïNl l%uhla we;s jdyk j, bÈß wlaI oKav ;ks oKavlska ksujd we;s w;r
tu oKafâ yrialvh bx.S%is I wl=f¾ yevh .kS' oKafâ fofl<jfrg flá w,jx.= ^Stub
axle& folla iïnkaO lr we;s w;r tajdg frdao" fndiaf.äh ^Hub& wdOdrfhka iúfjhs'
oDV wj,ïNl l%uhla fhfok msgqmi welai, fldmqj ;=< wdka;r .shr yd w¾O wlaI ovq
^Half Shafts& r|jd .kshs' welai, fldmqfjka msg;g ÿkq iúfjá' ÿkq peis rduqjg iúú
jdykfha fndäfha nr ord isáhs'
u.S jdyk i|yd fuu l%uh t;rï .e<fmkafka ke;s kuq;a u.S jdyk i|yd fhdod
.kakd wjia:d o we;' frdao fjka fjka jYfhka Wia my;a úug fkd yels ùu fuu l%ufha
wjdishla jk w;r nr jdykj,g fuu l%uh fhda.Hùu jdishla f,i ie,lsh yels h'
;j o wj,ïnk l%uhg fhdod .kakd wdOdrl fldgia wvqùu o fuys we;s ;j;a jdishls'
by; rEm igyfka olajd we;s úIafndaka ksoyia wj,ïnk l%ufha o`.r ÿkq ueÈka
lïmk jdrl fhdod we;' jdykh Odjkfha § fuu o`.r ÿkq yels,su yd os. yeÍu isÿfõ'
lïmk jdrl tajd u¾okh lsßu isÿ lrhs' fuu wj,ïnk l%ufha o`vq moaO;sh ie,l+úg
Wäka msysá oKavg jvd hg oKav È.ska jeä h' fï ksid frdaoh mdf¾ we;s ndOlhka Wäka
.uka l<úg tu frdaoh we,ù Wvg tifõ' fï ksid frdaoh fmdf<dfõ we;s,a,Su wvqfjhs'
by< iy my< o`vq fofla u È.j,a iudk jqfha kï frdaoh fmd<fõ ;Èka we;s,a,Su
isÿfjhs' fuu l%uh merKs fudag¾ ld¾j, fhdod we;s ckms%h l%uhls'
fuu l%uh b;d ir< w;r nßka o wvq h' fuys È o o`.r ÿkakla ueÈka Èfjk lïmk
jdrlhla fhdod we;' lïmk jdrlfha Wv fldgi jdykfha fndähg iïnkaOfjhs'
hg fldgi flá w,jx.=jlg ^STUB AXLE& iïnkaOfjhs'
ovq moao;sfha hg msysá Tfrd;a;= oKav ^STABILIZER& u.ska fndäh ;sriaj ;nd .kS'
uelam¾ika l%ufha we;s tlu wjdish jkafka tu l%uh nrjdyk i|yd fhda.H fkdùuhs'
bÈß t<jqï l%uh ^FRONT WHEEL DRIVE& we;s kùk ld¾j, fuu l%uh nyq, j
fhdod .kS'
40
miqmi frdao ksoyia wj,ïnk l%uh
bÈß t<jqï l%uhla we;s jdykj, msgqmi frdao fjka fjka jYfhka Wia my;a úug
ilia lsÍu t;rï wmyiq ke;' tfy;a msgqmi frdao t<jqï ^BACK WHEEL DRIVE&
l%u we;s jdykj, msgqmi frdao fjka jYfhka Wi my;aùug ks¾udKh lsÍu wmyiqh'
ta i|yd oi; uQÜgq w¾O wlaI o`vqj,g fh§ug isÿfõ' moaO;sfha nr wvqlr .ekSu i|yd
o`.r ÿkq fhdod we;' ks¾udKh ixlS¾K jk w;r ksIamdok úhou by< h' fuksid
miq mi frdao t,jqï l%u we;s jdykj, ksoyia wj,ïNkh fhdokqfha ñ, jeä ld¾
i|ydh' jdykhl frdao y;r u fjka fjka jYfhka Wia my;a úh yels kï u.skag
iqj myiqj ie,fik w;r jdykfha ßhÿrdg o jdykh yeisrùu myiqfjhs'
2' ÿkq
41
(i) fld< ÿkq - ÿkq ñáhla f,i mj;sk w;r" ÿkq ñáfha we;s m%Odk fld<fha tla
fl<jrla peis rduqjgo wfkla fl<jr ÿkq pxpqj yryd peis rduqjg
o iïnkaOj mj;S'
(ii) o`.r ÿkq - oDV wj,ïNk l%ufha § o`.r ÿkak peis yd wlaI oKav w;r iïnkaOj
mj;sk w;r ksoyia wj,ïNk l%ufha § fpis rduqj yd jEoaÿï w;
w;r fyda peis rduqj yd md,k w; ^Control Arm& fyda lïmk
jdrKh yd fpis rduqj iu`. iïnkaOj mj;S'
(iii) jd ÿkq - ksoyia wj,ïNk moaO;shla iys; jdykj, fhdod .kS' jd ÿkq
w;=, oKav yd fjis rduqj w;r iïnkaOj mj;S'
(iv) rn¾ ÿkq - fld< ÿkq ñáfha m%Odk fld<fha Wv hq la,sma (U-Clips) iu`.;a"
lïmk ^Rubber Springs&jdrl j, nqyq ^Bush& f,i;a fhdod we;'
(v) weUreï o`vq - yrialvh" jD;a;dldr fyda y;/ia jk fuu o`vq j, tla fl<jrla
fpis rduqjg o wfkla fl,jr bÈß frdaoh yd Wia my;a úh yels
ÿkq l=remdjkago ^Spring Struct& iïnkaOj mj;S'
lïmk jdrkh
jdyk peish yd úIafndaka wdï ^Wishborn Arm& w;r fyda peish yd wlai oKav w;r
iïnkaOj mj;S'
42
we§ug;a iïmSvkhg;a tlfia m%;sfrdaOh olajhs' u,ne§u je,elaùu i|yd msiagka w;
oeähdjg ,lafldg fl%dañhï wdf,am lr we;' fï ksid msiagka w; f.ùug Tfrd;a;=
fohs' úúo wj,ïNl l%u wkqj iújk ia:dk fjkia jk w;r fld< ÿkq ñá we;s jdyk
j, peis iels,a, yd ÿkak w;r fhfoa'
jd-wj,ïnk l%uh
43
wj,ïnk moaO;sh u.ska frdao Tiafia we;sjk úúO n," u.Ska g iy m%jdykh
lrkq ,nk NdKav lrd hEu wju lrkq ,nhs' fuys§ jdykfha iq<x mqrjk ,o ghr"
ud¾.fha we;s l=vd úIu;d" ghrh we;=<g tîu u.ska wjfYdaIKh lrkq ,nhs'
fld< ÿkq fhdod we;s wj,ïnk moaO;shka iys; jdykhla Odjkfha§ ud¾.fha we;s
ndol yd ud¾. úIu;d frdao yd .eàfuka we;sjk n, ^.eiaiSï& ksid fld< ÿkq yels,s tlS
>Ügk ksid WmÈk n, wjfYdaIKh lrhs' tu yels,s .sh ÿkq fiñka È. yeÍu u.ska tu
n, jdykfha .uka lrk u.Skag yd m%jdyk lrkq ,nk NdKav j,g iïfma%YKh ùu
j,lS'
fndfyda úg ksoyia wj,ïnk moaO;shla iys; ieye,a¨ jdykj, o`.r ÿkq iys;
wj,ïnk moaO;shla fhdod we;s w;r Odjkfha § ud¾.fha we;s ndOl frdao yd .eàfuka
we;sjk n, ksid o`.r ÿkq yel,S tu >Ügk wjfYdaIKh lr.kS' yels¨kq o`.r fiñka
È. yeÍu ksid tu n, jdykfha .uka lrkq ,nk u.Skag yd m%jdykh lrkq ,nk NdKav
j,g iïfma%IKh ùu j,lhs'
;jo weUreï o`vq fhdod we;akï Odjkfha § ud¾.fha we;s úIu;d ksid we;sjk n,
weUreï oKafâ Wia my;a úh yels fldgig ,eîfuka weUÍulg ,la ù Yla;sh .nvdlr"
úIu;dj ksoyia jq úg kej; uq,a msysàug m;aùu u.ska tu n, peishg iïfma%IKh ùu
j,ld,hs' wj,ïnk moaO;sfha we;s lïmk jdrl u.ska ÿkqj, we;sjk foda,k n, b;d
flá l,l§ u¾okh lsÍu isÿ lrkq ,nhs'
6'10
44
jdyk fndäh yd peish
iq<f`.a m%;sfrdaOh ksid jdykhg ndysr n, ;=klg uqyqK §ug isÿfõ' tajdkï"
• jd;h jdykfha we;s,a,Su ksid we;sjk m%;sfrdaO n,h
• jd;fhka jdykh by<g tiùu ksid we;s jk n,h
• jdykfha iels,af,ka we;s lrk n,h
jdykhl È. jeäjk úg jd; m%;sfrdaO n,h wvq h' jdykhl m<, jeäjk úg jd;
m%;sfrdaO n,h wvq h' tfy;a jdykhl Wi jeäjk úg jd; m%;sfrdaO n,h jeä h' fï
ksid Odjkfha§ jd; m%;sfrdaOh wju lsÍu ksIamdolhska jdyk fndäfha yev .ekaùï lr
we;' Wi jdyk i|yd úkaâ ä*af,lag¾ fhdokq ,nk w;r l=vd jdyk i|yd jdykfha
msgqmi fldgfia iafmdhs,rhla fhdod we;'
45
A - úkaâ ä*af,lagrh
B - iafmdhs,rh
jdykhl peish hkq jdykfha fndäh bj;a l,úg b;sßjk fldgihs' peish ñY%
jdfka j,ska ksIamdokh lr we;' jdykhl peish my; i|yka n,j,g Tfrd;a;= Èh hq;=
h'
• jdyk fndäfha yd u.Skaf.a iy tys mgjkq ,nk NdKavj, nr biss,sh hq;= h'
• yÈis ;ajrK lsÍï yd frdaOl fh§ï j, § we;s jk n, oeßh hq;= h'
• >Ügkhl § we;s jk n,j,g m%;sfrdaOh oelaúh hq;= h'
• Odjkfha § jdykfha we;s jk lïmk n, fuka u ud¾. ndOl yd .efgk úg
we;sjk n, o oeßh hq;= h'
by; n,j,g wu;r j jdykfha iels,a,g iúlrkq ,nk úúO fldgia j, nr yd
tajdg we;sjk n, o oeßh hq;= h'
kùk ieye,a¨ jdykj, iels,a, fjkqjg fhdod we;af;a jdfka ìuls' ^STEEL
FLOOR& fuu jdfka ìu fl<sakau fndähg fj,aäka lr we|d we;' fuh ixhqla;
ks¾udKhls' nßka wvq h' fndäh yd peish ;ks fldgila jk neúka tajd .eàfuka Yío
we;s fkdfõ' fuu ixhqla; ks¾udKfha we;s wjdish jkafka >Ügk j,g miq w`:;ajeähd
lsÍï ;rula wmyiqùuhs'
46
jdKsc jdyk iy nia r:j, iels,a, ks¾udKh lr we;af;a idudkHfhka bksu`.l
iajrEmfhks' Èla o`vq follg yria o`vq lSmhla weod fj,aäka lsÍfuka tu fldgia
iïnkaO lr we;' tfy;a w;S;fha fuu o`vq ßjÜ lsÍfuka wE|kq ,en we;' fndäh yd
iels,a, .eàfuka WmÈk Yío ke;s lsÍug tajd w;rg rn¾ fyda wf,day fldgia fhdokq
,nhs' iels,a, u; Bg Wäka úúO fldgia we£ug isÿjk neúka yria ovq i|yd y;/ia
yevfhka hq;= o`vqo" weUreï n, oeÍug fyd|u yria lvh" jD;a;dldr yria lvh jqjo"
u;=msg fldgia iú lsÍug we;s wmyiqj ksid Èla ovq i|yd o yrialvh y;/ia yevfhka
hq;= o`vq fhdod .kS'
jdykj, nyq,j Ndú;d lrkq ,nk iïfma%IK ieliqï j¾. y;rla fjhs' tajd kï"
(i) tkaðu jdykfha bÈßmi msysgqjd miq mi frdaoj,ska t,jqu
(ii) tkaðu jdykfha bÈßmi msysgqjd bÈßmi frdaoj,ska t,jqu
(iii) tkaðu jdykfha miqmi msysgqjd miq mi frdaoj,ska t,jqu
(iv) tkaðu jdykfha bÈßmi msysgqjd frdao y;ßka u t,jqu
fuys § tkaðfuka ,efnk hdka;s%l Yla;sh" la,ph" .shr fmÜáh wjr fm;s l|
ksñ t<jqu yd wdka;rh yryd iïfma%IKh ù w¾O wlaI ovqj,g ,efí' frdao lerleùu
isÿ lrkq ,nkafka w¾O wlaI o`vq u.sks' fuu ieleiafï § iïfm%aIK moaO;shg wh;a ish`:
ixrpl fjka fjka j msysgd we;' l=vd jdyk yerekq úg wfkla ish¨ jdyk i|yd jvd;a
m%p,s; ieleiau fuh fjhs'
47
fuu ieleiafï § tkaðu jdykfha bÈßmi osla w;g fyda yria w;g msysgqjd we;'
fuys§ o tkaðu" la,ph" .shr fmÜáh ksñ t<jqu yd wdka;rh tlg f.dkq lr ilid we;'
wdka;rfha isg frdao lrd Yla;sh iïfm%aIKh lrkqfha oi; uQÜgq fol ne.ska fhdod we;s
wlaI ovq foll wdOdrfhks' fuu ieleiafï we;s jdis fya;=fjka kùk ieye,a¨ fudag¾
r: j, fuu ieleiau Ndú; lrkq ,nhs'
fuys§ tkaðu fuka u iïfma%IK moaO;shg wh;a ish¨ ixrpl msysgqjd we;af;a
jdykfha miqmih' fndfyda wjia:dj, tkaðu" la,ph" .shr fmÜáh" ksñ t<jqu yd
wdka;rh tlg f.dkq lr ilia lr we;' wdka;rfha isg frdao lrd Yla;sh iïfma%OKh
lrkqfha oi; uQÜgq fol ne.ska fhdod we;s o`vq folla wdOdrfhks' fuu ieleiafï§ wjr
fm;s l|l wjYH;djhla fkdue;'
48
tkaðu jdykfha bÈßmi msysgqjd frdao y;frkau t,jqu fuu ieleiafï§ fndfyda úg
tkaðu bÈßmi msysgqjd we;' tkaðfï isg la,ph" .shr fmÜáh" yryd iïfma%IK jk
hdka;s%l Yla;sh meñfKkqfha n, mejreï fmÜáhla ^TRANSFER BOX& fjku h' n,
mejreï fmÜáh ;=< we;s .shr ieleiau;a wdOdrfhka fuu Yla;sh bÈßmi yd miqmi
wjrfm;s l|ka fj; fnod yßkq ,nhs' fuys § bÈßmi frdao i|yd tla wdka;rhlao miqmi
frdao i|yd ;j;a wdka;rhla o fhdod we;' iuyr jdykj, n, mejreï fmÜáh ;=< o
wdka;rhla fhdod we;' fuh ;=kajk wdka;rh ^Third Differential& f,i ye¢kafõ'
49
6'11 ;srsx. moaO;sh
;sßx. moaO;sfha ld¾h Ndrh
tkaðfuka frdao fj; iemfhk n,h fya;=fjka jdykhla Odjkh ùu isÿfõ' tfia
Odjkh jk w;r;=r tkaðu k;r l< o" jdykh k;r ùula isÿ fkdfõ' tfia u la,Éph
úikaaê lsÍfuka fyda .shr kshqg%,a lr" welai,a o`vq fj; hk tkaðï cjh lmd yeßh o"
jdykh Odjk ;;ajh È.g u mj;ajd .kafka wjiaÓ;sh fya;= fldg f.k h'
;sßx. wjYH jkafka jdykfha fõ.h wvq lsÍug;a" jdykh iïmQ¾Kfhka k;r lr
.ekSug;a h' tfia u nEjqï ia:dkhl jdykh kj;d ;eîug;a fjk;a ia:dkhl jqj o
jdykh kj;ajd hk úg;a ;sßx. Ndú; lsÍu wjYH fõ' wo fudag¾ r: m%Odk ;sßx.
hdka;%Kh f,i ls%hd;aul jkafka md ;sßx. iy w;sf¾l j we;s" jdykh kj;d ;nd hdug
wjYH w;a ;sßx. jYfhks'
;sßx. moaO;shg" >¾IKh u.ska ;sßx. n,h we;s lrk ;sßx. hdka;%Khla we;'
tfiau tu n,h" ;sßx. hdka;%Khg ,nd fok w;ska fyda mdofhka ls%hdlrjk ødjl
moaO;shla" iïnkaOl fyda flan,a ;sßx. moaO;shg we;<;a fõ'
;sßx. hdka;%Kh m%fNao folls'
50
whqßks' fuh ;j ÿrg;a meyeÈ,s lrkafka kï" ;sßx. fho jQ úg jdykh i;= pd,l Yla;sh
^hdka;s%l ld¾hh& ;dmh njg mßj¾;kh úh hq;= h' fuh isÿ jk úg >¾IKh we;s jk
fldgiaj, ;dmh we;s ù tajd wêl f,i r;afõ' fuu ;dmh" wjg jd;hg úlsrKh ù hhs'
fuu ish¨ ldrKd i,ld n,k úg ;sßx. ms<sn|j lsj yelafla tajd ksYaÑ;
wjia:dfõ jdykh i;= pd,l Yla;sh .;sl >¾IKh Wmfhda.S lr.ksñka ;dmh njg
mßj¾;kh lrk Wmdx.hka nj h' fuu ld¾h l,ska i|yka l< f,i ndysr j ixl%uKh
jk w;r" l%ufhka Odjk fõ.h wvqfjñka f.dia jdykh k;r ùu bka isÿfõ' jdykhl
we;s jvd;a jeo.;a wdrlaIl Wml%uh ;sßx. moaO;sh fõ' jdykfha Wmßu fõ.hg jqjo
l%Shd;aul l< yels" ;sßx. moaO;shla ie,iqï lr fhdod ;sîu muKla fkdj" my; i|yka
lreKq bka imqrd,Su jeo.;a fõ'
- úYajdiS nj iy l,a meje;au
- fyd| ;sßx. m%;spdr
- ia:djr ;sßx. ls%hdld¾;j
;sßx. n,h f.dvke.Su i|yd Wml%uhla ;sßx. moaO;sh i;= úh hq;=fõ' tu.ska ßh
mojkakd mdofhka fhdok n,h" jeä lr ;sßx. Wmdx. ls%hd;aul ùu i|yd hdka;s%l"
Wml%uhlska ;sßx. n,h frdaOl m¿ fj; ,nd osh hq;= fõ'
m% O dk is , s k a v rh ^ Master Cylinder&&
51
kùk r:j, we;s oaú;aj l%shdldß m%Odk is,skavrj, fmdÿ is,skavrh ;=< msiagka
folla oelsh yels h' tkï" m%d:ñl msiagkh yd oaú;shSl msiagkh f,ihs' ;sßx. mdoslh
md.k úg fuu msiagka ;,a¨ ù ;sßx. mSvkh Wmojkq ,nhs'
cj iyhl
ßheÿrd u.ska ;sßx. mdoslfhka ,nd fok n,h jvd jeälr ,nd oSu i|yd ndysr n,
m%Njhl wdOdr ,nd .ekSu" n, iyhl u.ska bgq fõ' flfia jqj o cj iyhl l%shdldß;ajh
weK ysáh o" mdosl wdhdih u.ska jqj o ;sßx. l%shd;aul lrúh yels fia fuu moaO;sh
ks¾udKh lr we;'
fnr frdOl
frdaOl fnrh ;=< wNHka;rj úodrKh jk ;sßx. m¿ ^Brake Shore& u.ska ;sßx.
n,h we;s lrhs' ;sßx. fnrh frdaohg iúù we;' ;sßx. tl,i msgqmi ;yvqj ^Brake Plate&
iú ù we;s w;r" ;sßx. m¿" ;sßx. fnrhg tfrysj ;o ùfuka ;sßx. l%shd;aul fõ'
;sßx. fhdok úg ;sßx. m¿" ;sßx. fnrfha wNHka;r ì;a;shg ;o fõ' túg ;sßx.
m¿j, iúlr we;s ;sßx. fldÜg ^Brake Liners& u.ska >¾YKh Wm oS' ta wkqj frdaoj,
fõ. nd, ùula isÿ fõ'
52
;eá ;s ß x.
le,smrh ;=< ;sßx. is,skv¾ folla úreoaO osYdj,ska msysgkq ,nhs' ñka tla tla
is,skavrhla ;=< ;sßx. fldÜg ^Brake Poch& iïnkaO jQ msiagka mj;S' ;sßx. ;eáh ^Brake
Disk& frdaoh iu. lr lefõ' ;sßx. fhdok úg is,skav¾ ;=< we;s msiagka u.ska ;sßx.
fldÜg" ;sßx. ;eáfha u;= msgg ;o ù frdaoj, ;sßx. n,h we;s lrkq ,nhs'
53
ABS ;sßx. moaO;shl l%shdldß;ajh
rEm igyfka oelafjk frdaOl moaO;sfha frdao iïnkaO frdaOl k< fidf,dfkdhsâ
jE,aj y;rla yryd yhsfv%d,sla fudähqf,agrhg iïnkaOj mj;S' fuys fidf,dfkdhsâ
jE,aj y;r md,kh jkafka bf,lafg%dksla md,k tallh u.sks' frdaOl fh§ul § hï
frdaohla ysrùulg W;aidy l< úg tu frdaOl ud¾.fha fidf,dfkdhsâ jE,ajh jid tu
frdaohg iemhq frdaOl øjH md,kh lr ,siaiqï m%;sY; w.h md,kh lsÍug bf,lafg%dksl
md,k tallhg yels fjhs' fï wkqj ud¾.fha ´kEu ;;ajhla hgf;a wdrlaIldÍ j fudag¾
r:h k;r lr .; yels fjhs'
54
6'12 iqlaldkï moaO;sh
1' ßheÿrdg wNsu; mßos wvq wdhdihlska fudag¾ r:fha .uka u. fjkia lsÍug yels ùu'
2' ßheÿrl= fhdok jD;a;dldr p,s;hla" bosß frdao j, fldaKsl p,s;hlg yerùu'
4' jdykh fl<ska .uka lrk úg frdao bfíu .uka osYdjg fhduqùu'
5' ud¾.fha we;s ndOl yd .efgk úg frdao fjk;a osydjkag yerùu fkdúh hq;= w;r
tu >Ügk ^fooÍï yd .eiAiSï& ßhÿrd fj; iïfm%aIKh ùu wju ùu'
fudag¾ r:j, olakg ,efnk iqlaldkï moaO;s m%Odk jYfhka my; i|yka whqßka
j¾.SlrKh l< yels h'
1' ,U ndyq j¾.h ^Drop Arm Type&
11' oe;s ;,õj yd oj frdao j¾.h ^Rack And Pinion Type&
55
iqlaldkï moaO;shl ixrplj, ld¾hhka
ßheÿrdg bosßfhka we;s fuu frdaoh jD;a;dldrj p,kh l< yels f,i ks¾udKh
lr we;' fmd,shq;ska fyda ;o ma,diaála j,ska ;kkq ,nk fuu iqlaldkï frdaoh ßheÿrdg
fyd|ska .%yKh lr .ekSug yelsùu i|yd tu frdaofha my; osYdjg b,smaidldr yevhka
ks¾udKh lr we;'
iqlaldkï lKqj ;=< lrlefjk fuu oKafâ tla fl<jrla iqlaldkï frdaohg o"
wksla fl<jr iqlaldkï .shr fmÜáhg o iïnkaO fõ' >Ügkhl oS os. wvq" jeä ùu i|yd
úúO wdldrfha uQÜgq fhdod fuu o+`vq ks¾udKh flfrhs'
,U ndyq j¾.fha iqlaldkï moaO;sfha iqlaldkï .shr fmÜáfha isg isriaj my<g
t,af,k fuu oKafâ tla fl<jrla iqlaldkï fmÜáh ;=< jQ ie<`.s,s oKavg o" wfkla
56
fl<jr ;sria ndyqjg o iïnkaO fjhs' ie<`.s,s oKav flakaø lr .ksñka isria jD;a;
pdmhl" ,U ndyqfõ ;sria oKavg iújk fl<jr .uka lrhs' fuh mÜuka wxl ^Pitman
Arm& kñka ye|ska fõ'
.=,d uQÜgqjl ld¾hh jkafka fldgia folla iïnkaO lr ;nd .kakd wdldr tu
fldgiaj,g jD;a;dldrj fyda fldaKslj p,kh ùug bv yeÍuhs' .=,d uQÜgqjl >¾IKh
wvq úh hq;= w;r" th nqre,ska iïnkaO fkdúh hq;= h' >¾IKh wvq lsÍug uQÜgqjg .%Sia
fhdokq ,efí' ikaêfha nqre,a nj wvq lsÍug th ;=< jQ ÿkafka wd;;sh iSreudre l< yels
jk mßos o iuyr .=,d uQÜgq ilia lr we;'
fodaIh ms<shu
iqlaldkï .shr fmÜáhla u.ska iqlaldkï frdaoh u; ßheÿrd fhdok wvq wdhdihla
jeä lr frdao lrd fhduq flfrhs' iqll
a dkï frdaoh u; ßheÿrd fhdok jD;a;dldr p,s;hla
ie<`.s,s oKafâ tyd fuyd hk p,s;hlg iqlaldkï fmÜáh ;=< oS mßj¾;kh fjhs'
iqlaldkï fmÜáhl .shr wkqmd;h ieye,a¨ fudag¾ r:j, idudkHfhka 12#1 muK jk
w;r nr jdykj, th 35#1 muK fjhs'
57
iq l a l dkï .s h r fmÜá j¾.
fïjdg wu;r j ;j;a .shr fmÜá j¾. fudag¾ r:j, fhdokq ,nhs'
58
iqlaldkï .shr fmÜáhl we;s úh yels fodaI yd ms<shï
fodaIh ms<shu
1' iqlaldku ;o ùu - iqlaldkï .shr fmÜáfha f;,a uÜgu mßlaId lr
f;,a fhoSu'
- fnhdßï udre lsÍu fyda iSreudre lsÍu'
2' ksoyia nqre, jeä ùu - iqlaldkï .shr fmÜáfha w.=¨ uqßÉÑh nqre,a lr
iSreudre lsÍu'
- iqlaldkï lKqfõ weK uqßÉÑ ;o lsÍu'
n, iqlaldkï moaO;sh
n, iqlaldkï moaO;shla u.ska ßheÿrd iqlaldku u; fhosh hq;= wdhdih wvq lrhs'
nr jdykj,g fuh b;d jeo.;a jqj;a kùk ieye,a¨ fudag¾ r:j, o n, iydhl
iqlaldkï l%u fhdod we;' fï wkqj fuu iy hl moaO;s ßheÿrdf.a ld¾hh myiq lr
fjfyi ÿr ,hs' iydhl n,h ,nd .ekSu i|yd iïmSä; jd;h fyda øj mSvkh fyda fhdod
.kq ,efnhs' n,h md,kh lsÍu i|yd jE,aj" bf,lafg%daksl md,l WmlrK fhdod we;'
f ; , agexl s
h
ms
<s. uk u.
f ; , af mdï mh
md, k j E, ja h
mS
vk l =
àr h
n, i s
,sk va r h n , ms
i g
ak h
tkacsu úiskau lrljkq ,nk fmdïmh u.ska øj mSvkh we;s lrkq ,efnhs' tlS
mSvkh moaO;sh fufyh k msiagkhl fome;af;a iudk úYd,;ajhlska l%shd lrhs' ßheÿrd
59
iqlaldku lrljk úg ta iu. u md,k jE,aj l%shd;aul ù msiagkfha tla me;a;l øj
mSvkh jeä flfrhs' ta wkqj msiagkh p,kh ù iqlaldkï o`vq fufyhùfuka frdao
yerùu isÿfjhs'
n, iqlaldkï l%uj, n, moaO;sh ndysrj fyda iqlaldkï tl,i ;=< msysgqjd we;'
n, moaO;sh ndysrj msysgqjd we;s ks¾udKj, n, is,skavrh fjka fjka j msysgd ;sìh
yelsh' n, is,skavrh oKavl wdOdrfhka iqlaldkï moaO;shg iïnkaO fõ' md,l jE,ajh
iqlaldkï .shr ksfjiakdj wi,ska msysgk w;r tys isg k< ud¾.j,ska n, is,skavrfha
fomig f;,a .,d hhs'
iqlaldkï cHdñ;sh
60
- u.Skag wmyiqjla fkdoefkk wdldrhg fudag¾ r:h Odjkh fõ'
by; ld¾hhka bgq lr oSu i|yd iqlaldkï cHdñ;sfha m%Odk fldaK ;=kla Ndú; fõ'
ghrhl lÜgd we;s me;af;a uOH f¾Ldj isrig ork wdk;sh leïn¾ fldaKh kï
fõ' fuu fldaKh ksid ghrh th iïnkaO jk welai,hg we, j msysghs' tu we,h
leïn¾ we,h kñka o ye`oskafjhs' fudag¾ r:fha bosßmiska isák úg fuu leïn¾ yevh
oel .; yels h'
´kEu frdaohla th .uka lrk mDIaGhg ,ïnj msysghs kï th myiqfjka fmr<S hhs'
fï wkqj welai,hg ,ïn frdaohlg jvd we, jQ frdaohla myiqfjka fmr,S hhs' leïn¾
fldaKh 30g jvd wvq h' fuu fldaKh jeä jQ úg ghrfha odr f.ù hd yels h' ghrfha Wvq
fldgi jdykh ;=<g we,ù we;akï iDK leïn¾ fldaKhla we;s w;r" Wvq fldgi msgg
we,ù we;akï Ok leïn¾ fldaKhla we;' msgqmi frdaoj,ska t<jqï lrk iuyr jdykj,
61
msgqmi frdaoj, iDK leïn¾ yevhla ;nd we;' leïn¾ yevh ksid flá w,jx.=jg yd rc
weKhg we;s jk kuH >Q¾Kh wvq jk w;r myiqfjka fudag¾ r:h iqlaldkï l< yels
h' ;j o jeä fõ.j, oS frdao ud¾. ndOl yd .eà we;s jk lïmk n, iqlaldkï frdaoh
lrd hdu o wvq fõ'
.=,d uQÜgqj, uOH f¾Ldj fyda rc weKfha uOH f¾Ldj" fudag¾ r:fha bosß osYdjg
fyda msgmi osYdjg isriaj olajk wdk;sh leiag¾ fldaKh fyj;a wkq.dó fldaKh kï
fõ' .=,d uQÜgqj fyda rc weKh msgqmig we,j we;akï Ok leiag¾ fldaKh f,i o"
bosßmig we,j we;akï iDK leiag¾ fldaKh f,i o ye`oskafjhs' fuu fldaKfha w.h 20
isg 70 olajd fjkia fõ' Ok leiag¾ yevh ksid .=,d uQÜgqj, uOH wlaIh fmdf<djg
iam¾Y jk ia:dkhg jvd bosßfhka msysghs' ^Wod #- leiag¾ frdao fhdod we;s wjia:d&
leiag¾ fldaKh ksid osYd ia:dhs;dj we;s fõ' fï ksid fudag¾ r:h iDcqj .uka lrk úg
frdao bfíu .uka u.g fhduq fõ'
fudag¾ r:fha bosßmi isg thg uqyqK ,d neÆ úg .=,d uQÜgqj, uOH wCIh fyda rc
weKfha uOH wCIh isrig olajk wdk;sh" rc weK wdk;sh kï fõ' fuu fldaKfha w.h
3'50 - 8'50 ;a w;r fõ'
62
fudag¾ r:hla Odjkh jk úg ghrh fmdf<dj u; jeoSfuka tu ia:dkfha we;s
flfrk n,fhka ghrh u.ska rc weKh fyda .=,d uQÜgqj weUÍug ,lalsÍug bv we;' tu
weUreï >Q¾Kh ke;s lsÍug rc weK wkd;shla ;nkq ,efnhs' fuu wdk;sh ksid jx.=jla
.kakd úg oS r:fha bosßmi fldgi biaiS hdula isÿ fõ' tfia jkafka we,jQ frdaohla rc
weKh $ .=,d uQÜgqj jgd yefrk fyhsks' my<g fhduq jk fudag¾ r:fha bosß fldgfia
nr o" r:fha frdao iDcq u.g fhduq lsÍug Woõ lrhs' fï ksid rc weKfha wdk;sh o fudag¾
r:fha osYd ia:dhs;dj we;s lsÍug Woõ fõ'
jdykhl bosß frdaoj, ie,eiaul o¾Ykhla neÆ úg we;=¿ we,h fyda msg; we,h
n,d.; yels h' by; rEm igyfka olajd we;s mßos B>A kï th we;=¿ we,h kñka
ye`oskafjhs' A yd B os.j,a w;r wdka;rh 3mm ;a 5mm ;a w;r fõ' jdykj, ;nd we;s
leïn¾ yevh ksid jdyk .uka lrk úg we;s jk n,j,ska bosß frdao tlsfklska wE;a
lsÍu isÿ fjhs' fuu ;;a;ajh uev meje;aùug bosß frdaoj,g we;=¿ we,hla ;nkq ,efnhs'
leïn¾ yev fkdue;s jdykj,g we;=¿ we,hla ;nkq fkd,efí' bosßmi t<jqï l%u we;s
jdykj, iuyr bosß frdao iudka;rj ;nkq ,efnhs'
63
msg; we,h (TOE-OUT)
by; rEm igyk wkqj A>B kï tjeks ;;a;ajhla y÷kajkqfha msg; we,h kñks'
iuyr bosßmi t<jqï l%u we;s jdyk i|yd msg; we,h ;nkq ,efnhs'
64
6'13 fudag¾ r: úÿ,s moaO;sh
• wdfrdamK moaO;sh (
fudag¾ r:fha negßh wdfrdamKh lsÍu wdfrdamK moaO;sh u.ska isÿ lrkq
,efnhs' negßh wdfrdamKh ùfï § fjda,aàh;dj iy Odrdj md,kh l< hq;= w;r
ta i|yd mßm:hg md,k tall fhdod we;'
merKs fudag¾ r:j, negßh wdfrdamKh vhskfudaj u.ska isÿ lrkq ,nk w;r
vhskfudaj u.ska ir, Odrdjla ksmeoefjhs' Odrdj yd fjda,aàh;dj md,kh
lsÍug;a negßfha isg vhskfudajg Odrdj .e,Su je<elaùug;a md,k tall fhdod
we;' fjda,aàh;dj yd Odrdj md,kh lsÍug Odrd$fjda,aàh;d md,k tallhla yd
negßfha isg vhskfudajg Odrdj .e,Su je<elaùug jdrlhla (Cut-Out) mßm:hg
fhdod we;'
kùk fudag¾ r:j, negßh wdfrdamKh lsÍu ´,agfkagrh u.ska isÿ lrkq
,nk w;r ´,agfkagrfhka m%;Hdj¾; Odrdjla ksmojkq ,nk w;r tu Odrdj
´,agfkagrfha we;s Èfhdav u.ska ir, Odrdjla njg m;a lrkq ,efnhs' fuu
Odrdfõ" Odrdj yd fjda,à
a h;dj md,kh lsÍu i|yd Odrd$fjda,à
a h;d md,k tallhla
mßm:hg fhdod we;' iuyr kùk jdykj, bf,lafg%dksl md,k tall fhdod
we;'
• mK .ekakqï moaO;sh (
fudag¾ r:hla mK .ekaùu i|yd o`.r l| lrleúh hq;= w;r o`.r l|g iïnkaO
cjfrdaoh (Fly Wheel) mK .ekakqï fudagrh wdOdrfhka lrleùfuka tkaðu mK
.ekaùu isÿ fjhs' o`.r l| lrleùu i|yd mK .ekakqï fudagrhg wêl úoHq;a
Odrdjla ,nd Èh hq;= h ^weïmshr 150-300&' fujeks Odrdjla mK .ekakqï fudagrhg
,nd §ug negßh fyd¢ka wdfrdamKh ù ;sìh hq;= h' iaúÉÑhla Tiafia wêl
Odrdjla mK .ekakqï fudagrhg ,nd §ug isÿ jqj fyd;a iaúÉÑh ms,siaiS hd yels
neúka mK .ekakqï moaO;shg mßkd,sld iaúÉÑhla (SOLENOID SWITCH) fhdod
we;'
65
wdfrdamK moaO;shl wjYH;dj
wdfrdamK moaO;shg wh;a m%Odk ixrplh jkafka úÿ,s cklhhs' úÿ,s cklhla hkq
hdka;s%l Yla;sh úoHq;a Yla;sh njg m;a lrk úoHq;a pqïnl Wml%uhls' fudag¾ r: i|yd
j¾. follg wh;a ckl Ndú; flf¾' merKs jdykj, ir, Odrd ckl fyj;a vhskfuda
^Dynamo& Ndú; lrkq ,nk w;r kùk jdykj, m%;Hdj¾;k Odrd ckl fyj;a
´,agfkagr ^Alternator& Ndú; flf¾'
fudag¾ r:hl Ndú; lrk vhskfudajla" negßhg úÿ,s mßm:hg fl<ska u iïnkaO
66
l< fkdyels h' thg fya;= jkafka negßh fl<ska u vhskfudajg iïnkaO l< fyd;a
vhskfudaj ls%hd fkdlrk wjia:dfõ § yd vhskfudafõ ksmojk fjda,aàh;dj negß
fjda,aàh;djg jvd wvq wjia:dj, § negßfha isg vhskfudajg Odrdj .,d f.dia negßh
úi¾cKhùuhs'
negßfha isg vhskfudajg Odrdj .,d hdu je<elaùu md,k fmÜáfha we;s mßm:
jdrlh ^Cut-Out& hkqfjka ye¢kafjk tallh u.ska isÿ flf¾' iuyr md,k fmÜáj,
Odrdj yd fjda,aàh;dj md,kh lsÍu tla tallhla u.ska isÿ flfrhs' tu j¾.fha
md,k fmÜá ydks mQß; fjda,aàh;d md,kh iys; md,k fmÜá (Control Box with
Comoeìeted Voltage Control) f,i ye¢kafõ'
;j;a iuyr j¾.j, Odrdj yd fjda,aàh;dj md,kh i|yd fjka fjka j tall
folla we;' fuu j¾.fha md,k fmÜá Odrd-fjda,aàh;d md,k fmÜá ^Current-Voltage
Control Box& f,i ye¢kafõ' fujeks md,k fmÜáhla iys; vhskfuda wdfrdamK moaO;shla
my; rEm igykska oelafõ'
67
vhskfudaj ls%hd fkdlrk wjia:fõ Odrd md,kfha yd fjda,aàh;d md,kfha iam¾Yl
;=vq jeiS mj;S' mßm: jdrlfha iam¾Yl ;=vq weÍ mj;S' vhskfudaj ls%hd lrk úg
Odrdfjka fldgila Wmm: o`.rh yd fYa%Ks.; o`.rh yryd vhskfudafjka md,l fmÜáhg
.,d hhs' ;j;a fldgila fy<k o`.rh ^Bucking Coil& yryd vhskfudafjka fCIa;%
o`.rj,g .,d hhs' vhskfudafõ W;amdokh jk fjda,aàh;dj negß fjd,aàh;djg jvd
jeä jk úg mßm: jdrlfha fYa%Ks.; o`.r yryd mßm: jdrlfha iam¾Yl ;=vq ;=<ska Odrdj
.,d f.dia megßh wdfrdamKh lrhs' negßh wvq wdfrdamK ;;a;ajhl we;s wjia:dj jeks
wjia:dj, § jeä Odrdjla Odrd md,lfha o`.rh ;=<ska .,d hhs' ta fya;=fjka tu uOHh
pqïnlkh ù tys wdfïprh weo .ksñka iam¾Yl ;=vq újD; lrhs'
68
wdfïprh yd iam¾Yl ;=vq yryd lafIa;% o`.rj,g Odrdj .,d hhs' vhskfudafjka ksmeoefjk
fjda,aàh;dj jeäùu;a iu. u fjda,aàh;d md,lfha Wmm: t;=u ;=<ska .,d hk Odrdj
o jeä fõ' túg uOHh pqïnlkh ùu o jeä fõ' md,kh l< hq;= kshñ; fjda,aàh;dfõ
§ pqïnl ÿkq máfha wd;;shg jvd jeä ù uOHh u.ska wdfïprh weo .kS' túg iam¾Yl
;=vq wE;a fõ' fuúg vhskfudafõ lafIa;% o`.rj,g ,efnk Odrdj wvq ù W;amdokh jk
fjda,aàh;dj o wvq fõ' fuúg Wmm: o`.rh ;=<ska .,k Odrdj wvq ù pqïnl n,h o wvq
fõ' túg ÿkafka wd;;sh u.ska wdfïprh by<g weo iam¾Yl ;=vq jid ,hs' túg lafIa;%
o`.rj,g jeä Odrdjla ,efí' fuf,i ;;amrhg 40-60la muK jdrhla iam¾Yl ;=vq weÍu
yd jeiSu isÿùfuka vhskfudafõ ksmojk fjda,aàh;dj kshñ; Wmßu w.h blaujd hEu
j<lajhs'
fjda,aàh;d md,lh ls%hd lsÍug mgka .;a úg Odrd md,lfha o`.rh ;=<ska .,d hk
Odrdj wvq fõ' túg Odrd md,lfha wdfïprh my<g weo .ekSug ;rï m%n, pqïnl;ajhla
uOHfha we;s fkdùfuka Odrd md,lfha ;=vq jeiS hhs' vhskfudaj u.ska negßh wdfrdamKh
lrkafka oehs ßheÿrdg oek.ekSu i|yd fudag¾ r:fha WmlrK mqjrefõ o¾Yl n,anhla
we;' n,anfha tla w.%hla Êj,k iaúÉÑh yryd negßfha Ok w.%hg iïnkaO fjhs'
wfkla w.%h vhskfudafõ ^D& w.%h yryd wfïprh ;=<ska N+.; fõ' Êj,k iaúÉÑh jeiQ
úg o¾Yl n,anh oe,afõ' tkaðu lsh
% d lsÍu wdrïN jQ úg vhskfudafõ D w.%fha fjda,à
a h;dj
fya;=fjka Odrdj o¾Yl n,anh yryd .,d hEug ;e;a lrhs' fuu Odrdfõ osYdj negßfhka
Odrdj .,k ÈYdjg úreoaO ÈYdj fjhs' fï ksid n,anh yryd .,k Odrdfõ úNj wka;rh
l%ufhka wvq fõ' túg n,anfha §ma;sh l%ufhka wvq fõ' mßm: jdrlfha iam¾Yl ;=vq jeiS
vhskfudafõ isg negßhg Odrdj .,d hdug mgka .;a úg n,anfha fomi u úNjhka
iudk ùfuka n,anh ksù hhs'
fudag¾ r:fha Êj,k iaúÉÑh jid¨ úg wdfrdamK o¾Yl n,anh oe,aù tkaðu
mK.ekaùu;a iu`.u n,anh ksù hhs kï" negßh wdfrdamKh jk nj olajhs' tkaðu
ls%hd;aulj mj;sk úg o wdfrdamK o¾Yl n,anh oe,aù we;akï wdfrdamK moaO;sfha fodaI
we;s nj oelafjhs'
merKs jdykj, vhskfudajla iys; wdfrdamK moaO;s jeä jYfhka Ndú; úh' kuq;a
kùk jdyk fndfyduhl ´,agfkagr iys; wdfrdamK moaO;s Ndú; flf¾' thg fya;=j
jkqfha vhskfudajlg jvd ´,agfkagrhl we;s jdisodhl ;;a;ajhka h'
69
(ii) wvq fõ.hkays § o ´,agfkagrhlska negßh wdfrdamKh lsÍug m%udKj;a ;rï
Odrdjla ksmoúh yels h'
(iii) ´,agfkagrfha Odrdj ksmofjkafka iaÓrj we;s t;=ï j,ska neúka vhskfudajl
fuka mq,s`.= we;sùula fkdue;' fï ksid fodaI we;sùu wvq h'
´,agfkagrhl o úÿ,sh W;amdokh jkafka úoahq;a pqïnl fma%rKh fya;=fldg f.k h'
vhskfudajlg jvd fuys we;s fjkialu jkqfha úoHq;a pqïnl fma%rKh isÿ jk o`.r wp,
j we;s w;r" pqïnlh p,kh ùu hS' pqïnlh lerflk fõ.h jeä jk úg fma%rKh jk
Odrdj o jeä fõ' fuys § o`.r ;=< fmar
% Kh jkqfha m%;Hdj¾;k Odrdjls' th iDcqldrlhla
^Rectifier& u.ska ir, Odrdjla njg mßj¾;kh lr .kS'
´,agfkagrhla m%Odk fldgia follska iukaú; h' tajd ia:dhqlh ^Stator& yd N%ulh
^Rotor& kï fõ' úoHq;a .dul n,h fm%aKh jk o`.r ia:dhqlfha we;' th ia:dhql t;=ï
^Stator Windings& f,i ye|skafjk t;=ï ;=klska iukaú; h' úoHq;a .dul n,h fm%arKh
ùu i|yd wjYH pqïnl fCI;%h we;s lrkqfha ia:dhql ueo lrlefjk N%ulh u.sks' tys
we;s t;=u u.ska N%ulh úoHq;a pqïnlhla njg m;a fõ'
70
N%ulh - ROTOR
BIdj u;g iú jk uOHh u; T;d we;s fCIa;% o`.rfha fofl<jr we;s,a¨ï ú,s ^Slip
Rings& folg iïnkaO lr we;' we;s,a¨ï ú,s fol tlsfklg yd BIdjg mßjrKh lr
we;' pqïnl O%ej m¿ fCIa;% o`.rfha fomiska BIdjg iú fõ' we;=,a¨ï ú,sj,g fya;a;= ù
we;s we;s,s folla u.ska we;=,a¨ï ú,s yryd flaI;% o`.rhg úÿ,s Odrdjla imhhs' ta
fya;=fjka tla O%ej m¿jla W;a;r O%ejhla o" wfkl olaIsK O%ejhla o f,i pqïnlkh fõ'
N%ulfha lmamsh" V- máhla ^wjdka máhla& u.ska o`.r l| lmamshg iïnkaOj mj;s' tu.ska
N%ulh lrlefjhs' fCIa;% o`.rhg imhk Odrdj md,kh lsÍfuka pqïnl fCIa;f % ha m%n,;dj
md,kh l< yels h'
ia:dhqlh - STATOR
71
jvd iqug yd wLKav Odrdjla ,nd .ekSu i|yd ia:dhqlfha t;=ï mßm: ;=kla we;'
fuu t;=ï iïnkaO lrk l%u folls' tkï ;drld ine÷u ^Star Connection& yd fv,agd
ine÷u ^Delta Connection& hkqfjks' fudag¾ r: ´,agfkag¾ j, jeä jYfhka Ndú;
flfrkqfha ;drld ine÷u hs'
fuu t;=ï iu ÿßka msysgk f,i wdia;D; ia:dhql uOHfha ^Laminated Stator Core&
we;=<; we;s we,s ^Grooves& ;=< wvx.= lr we;' ia:dhqlfha t;=ï mßm: ;=kla we;s ksid"
ia:dhqlh ueo N%ulh lrlefjk úg N%ulfhka we;s flfrk pqïnl fCIa;%h fya;=fjka
ia:dhql t;=ïj, f;l,d ^Three Phase& úÿ,shla fm%arKh fõ'
we;s,s yd we;s,a¨ï ú,s ;=<ska fCIa;% o`.rhg Odrdjla iemhQ úg N%ulfha O%ej m¿
pqïNlkh fõ' N%ulh lrlefjk úg tys pqïnl fCIa;%h u.ska ia:dhqlfha ikakdhl
t;=ï lemSu fya;=fjka tu t;=ïj, úoHq;a .dul n,hla fm%arKh fõ' ia:dhqlfha t;=ï
msysgd we;af;a 1200 l mr;rhla we;s j neúka we;s jk úoHq;a .dul n,hka o 1200 l
mr;rhla we;s j we;s fõ'
´,agfkagr i|yd fkdfhla wdldrfha md,k fmÜá Ndú; lrkq ,efnhs' tkï"
(i) úoahq;a pqïnl j¾.h - ELECTRO MAGNETIC TYPE
(ii) g%dkaisiagr j¾.h - TRANSISTORIZED TYPE
(iii) bf,lafg%daksl j¾.h - ELECTRONIC TYPE
72
kùk jdykj, Ndú; lrk ´,agfkagr ieu tlla u mdfya bf,lafg%dksl j¾.fha md,l
fmÜá Ndú; lrkq ,nhs' bf,lafg%daksl j¾.fha md,k fmÜáj, we;s jdis lsysmhls'
(i) p,kh jk fldgia ke;sùu
(ii) m%udKfhka l=vdùu
(iii) jvd;a ksjerÈj fjda,aàh;dj md,kh lsÍug yelsùu'
(iv) jeäl,la Ndú; lsÍug yelsùu
73
mK.eka k q ï moa O ;s h
fudag¾ r:j, tkaðu mK.ekaùu i|yd o`.r l| lrljd .; hq;= h' fï i|yd
mK.ekaùfï fudagrh kñka ye¢kafjk úÿ,s fudagrhla Ndú; fjhs' tu fudagrh ls%hd
lrùu i|yd we;s moaO;sh mK.ekakqï moaO;sh kï fjhs'
mK.ekakqï fudagrfha we;s oj frdaoh ^Pinion& keue;s l=vd .shr frdaohla tkaðfï
cjfrdaoh we;s .shr j<,a,la ^Ring Gear& yd iïnkaO lsÍfuka fudagrh u.ska tkaðu
lrljhs' tkaðu mK.ekajqKq jyd u fudagrh yd tkaðu w;r ;snQ iïnkaOh is|,Su i|yd
hdka;s%l Wml%uhla fhdod we;'
mK.ekajqï fudagrhla hkq (- flá ld,hla ;=<§ by< cjhla ksmoúh yels ir, Odrd úÿ,s
fudagrhls'
úÿ,s fudagrhla ls%hd lrkqfha" pqïnl fCIa;%hlg ,ïNj msysgd we;s úÿ,s Odrdjka
.,d hk ikakdhlhla u; n,hla we;s ùu;a ikakdhlhg p,kh úh yels kï" tu n,h
u.ska n,h ls%hdlrk ÈYdjg ikakdhlfha p,khla we;s lrhs" hk úoahq;a uQ,O¾uhg
wkql+, j h'
74
mK.eka k q ï fuda g rh
mK.ekakqï fudagrhla m%Odk wx. follska hqla; h' tajd kï wdfïprh" lafIa;% o`.r"
we;s,s wdos úÿ,s fudagrhg wh;a fldgia yd fudagrh" cjfrdaoh yd iïnkaO lr tkaðu
lrljd .ekSug WmldÍ jk t,jqï hdka;%Kh ^Drive Mechanism& fõ'
wdfïprh - ARMATURE
wdfïprh BIdjlska ^SHAFT&" wdia;D; hlv uOHhlska ^Laminated Iron Core& yd
fldñhqfÜgrhlska iukaú; h' hlv uOHfha we,s ^Grooves& ;=< we;s t;=ï tlsfklska
yd uOHfhka mßjD; fõ' o`.rj, fl<jrj,a fldñhqfÜgrhg iïnkaO lr we;'
fudagrfhka by< cjhla ksmoùu i|yd wdfïpr o`.r ;=<ska jeä Odrdjla .,d hEug
yelshdjla ;sìh hq;= h' ta i\yd wdfïpr t;=ï uy; ;U fyda we¨ókshï máj,ska idod
we;'
we;s,s - BRUSHES
fldñhqfÜgr ;eáfha we;s we;s,s r|jkhla ^Brushes Holder& ;=< we;s,s r|jd we;'
we;s,s ÿkqj, wd;;sh hgf;a fldñhqfÜgrhg fya;a;= ù mj;S' N=.; we;s,s ;eáhg N+.;
lr we;' wfkla we;s,s ;eáfhka mßjrKh lr we;'
75
t<jqï hdka;%Kh - DRIVE MECHANISM
t<jqï hdka;%Kh u.ska isÿ lrkqfha" tkaðu mK.kajd .ekSug wjYH wjia:dj,
§ fudagrfha ojfrdaoh" cjfrdaofha .shr j<,a, yd iïnkaO lsÍu;a" tkaðu mK .ekajqK
miq tu iïnkaOh bj;a lsÍu;a h' oj frdaoh yd .shr j<,a, w;r oe;s ixLHdfõ wkqmd;h
1(13 muK fõ'
kùk fudag¾ r:j, Ndú; lrk mK.ekakqï fudagrj, fhdod we;af;a mßkd,sldj
iys; fmr weuqKqï j¾.fha t<jqï hka;% fjhs'
weÿï o`.rh N+.; jkqfha fudagrhg iïnkaO w.%hg iïnkaO ùfuks' fudagrhg
Odrdj imhk úg tu o`.rh ¨yqj;a j Odrdj kj;S' kuq;a /|jqï o`.rh N+.; j we;s ksid
tys Odrdj ;jÿrg;a .,dhñka ksuÊclh ;jÿrg;a mßkd,sldj ;=< u r`ojd ;nd.efka'
tkaðu mK.ekaùfuka miq ßhÿre mK.ekakqï iaúÉÑh uqod yÍ' túg /|jqï o`.rh
;=<ska .,k Odrdj kej;Sfuka mßkd,sldfõ pqïnl;ajh ke;s fõ' túg ÿkq wd;;sfhka
ksuÊclh yd iam¾Y ;eáh bj;g we§ hhs' túg fudagrhg iemfhk Odrdj kj;S'
;ekaudre ,Sjrh p,kh ù ojfrdaoh o .shr j<,af,ka uqojd .kS'
76
myka moaO;sh
fudag¾ r:hl myka moaO;shg wh;a myka .Kkdjla fjhs' tajd kï
(i) m%Odk myka - Head Lamps
(ii) me;s myka - Side Lamps
(iii) frdaOl myka - Brake Lamps
(iv) ÈYd ix{d myka - Directional Sidgnal Lamps
(v) we;=<; myka - Interior Lamps
(vi) WmlrK mqjrefõ myka - Instrument Panel Lamps
(vii) miq .eiqï myka - Reverse Lamps
(viii) o¾Yl myka - Indicator Lamps
jdykh rd;s% ld,fha Odjkh lrùu i|yd wjYH jk wdf,dalh ,nd §u m%Odk
mykaj, ld¾hh fõ' m%Odk myka" m%Odk iQ;s%ldjlska ^Main Filament& yd we¢ß iQ;s%ldjlska
^Dim Filament& hqla; h' m%Odk iaúÉÑh jid we¢ß lr iaúÉÑh ls%hdlrùfuka m%Odk fyda
we¢ß iQ;s%ld oe,aúh yels h' m%Odk iQ;s%ld oe,afjk úg m%n, wdf,dal loïnhla u.ska
r:fha bÈßh m%udKj;a ;rï ÿßka wdf,dalj;a flfrhs'
77
m%Odk myka wx. ;=klska hqla; h' iQ;s%ldjla iys; n,anh" mrdj¾;h iy ldph'
m%Odk myka i|yd iQ;s%ld folla iys; n,anh Ndú; lrkq ,nk w;r m%Odk loïnh i|yd
jeä m%n,;djlska hqla; iq;s%ldj o" we¢ß loïnh i|yd wvq m%n,;djlska hqla;iQ;s%ldjla
o" m%Odk myka i|yd Ndú; lrkq ,nk n,an ;=< wd.ka jeks ksIals%h jdhq mqrjd jvd by<
WIaK;ajhl ls%hd lsÍug i,iajd we;' tu.ska jvd §ma;su;a wdf,dalhla ,nd .; yels
fjhs' fuu n,an ;=< ye,cka ksIal%sh jdhqjg whãka fyda fn%daóka iaj,amhla tla lr we;'
tu.ska gxiagka jdIam ù ùÿrej u; l`: meyefhka ;ekam;a ùu j<lajd .; yels h' fï
ksid n,anfha Ôú; ld,h uq`:,af,a §ma;sfha wvqùula fkdue;s j wdf,dalh ,nd.; yels
h'
kshñ; f,i t,a, jqKq wdf,dal loïNhla ,nd .ekSu i|yd m%Odk myka iSre udre
l< hq;= h' m%Odk myka isriaj yd ;sriaj iSre udre lsÍu i|yd iSreudre bial=remamq we;'
iSreudre l<hq;= wdldrh ksIamdok Wmfoia fmd;aj, olajd we;s w;r úfYaI WmlrK
Ndú;fhka ksjerÈ j iSreudre l< yels fõ'
78
Èid ix{d myka (Directional Signal Lamps)
Odjkh jk fudag¾ r:hla yerùug wjYH jQ úg tu wjYH;dj bÈßmiska yd
miqmiska meñfKk jdykj,g ±kaùu isÿ lrkq ,nkafka ÈYd ix{d myka u.sks' Èid
ix{d iaúÉÑh wjYH;djg wkqj ls%hd;aul l< úg wod< bÈßmi iy miqmi ix{d myka
ksú ksù ±,afõ' ÈYd ix{d myka moaO;sfha fhdod we;s iefK<shk tallfha wdOdrfhka
myka ksú ksù ±,aúu isÿfõ' ix{d myka i|yd cjh 21W jQ n,an Ndú; lrkq ,efnhs'
ix{d myka moaO;sj, úúO j¾.fha iefK<shk tall Ndú; lrkq ,efnhs'
tajd kï"
(i) ;dmk lïì j¾. - Heating Wire Type
(ii) ;yvq j¾. - Vane Type
(iii) bf,lafg%dksl j¾.h - Electronic Type
fndfyda r:j, ix{d myka moaO;s i|yd ;yvq j¾.fha iefK,shk tall Ndú;
lrkq ,nk w;r kùk fudag¾ r:j, bf,lafg%daksl j¾.fha iefK<shk tall fhdod
we;'
79
hq.,hlsks' iefK<shk tallh ls%hd fkdlrk wjia:dfõ § iam¾Yl ;=vq jeiS mj;S'
iefK<shk tallfha B yd L hkqfjka w.% folla we;' B w.%hg tla iam¾Yl ;=vla
iïnkaO j we;s w;r f,day ;yvqjg L w.%h iïnkaO fõ'
ndysr mßm:fha § B w.%h Êj,k iaúÉÑh yryd negßhg o" B w.%h ix{d myka
iaúÉÑhg o iïnkaO fõ' olKq mi fyda jï mi ix{d myka oe,aùu i|yd myka iaúÉÑh
jeiq úg B w.%h iam¾Yl ;=vq" f,day máh" f,day ;yvqj" L w.%h yryd .uka lrk Odrdj
u.ska tu ix{d myka yd thg wod< o¾Yl myk o,ajhs' ta iu.u f,day máh ;=<ska .uka
lrk Odrdj u.ska tu máh r;a lr m%idrKh lrk neúka" f,day ;yvqj y`vla k.ñka
,sys,a fjñka iam¾Yl ;=vq wE;a lrhs' iam¾Yl ;=vq wE;a ùu ksid ix{d myka lrd .,k
Odrdj kj;sk neúka" ix{d myka yd o¾Yl myk o ksù hhs' .,d .sh Odrdj kej;Su ksid
isis,a jk f,day máh ixfldapkh ù ;yvqj weo .ksñka iam¾Yl ;=vq jid ,hs' fuúg
kej;;a ix{d myka yd wod< o¾Yl myk oe,aùug mgka .kS' fï ls%hdj,sh ñks;a;=jlg
60-120 jrla isÿ fjñka ix{d myka o o¾Yl myk o ksú ksù o,ajhs'
80
6'14 fudag¾ r:j, Ndú; flfrk wdrlaIl Wml%u
• wdrlaIl Wml%u
Odjkh jk fudag¾ r:j, .uka lsÍfï § ßheÿrd iy u.Ska r:h ;=< §;a" ud¾.
wk;=rej, §;a wdrlaId lsÍug úúO wdrlaIl Wml%u fudag¾ r:j, fhdod we;' fudag¾
r:hl .uka .kakd mqoa.,hkaf.a wdrlaIdj i|yd wdikj, iSÜ má ^Safety Seat Belts&
fhdod we;' fuu iSÜ má me<| wjYH m%udKhg iSre udre lr .; hq;= h' Odjkh jk
fudag¾ r:hl laIKsl frdaOl fh§ul § ßheÿrd we;=`: u.Ska r:h ;=< úis ù hd yels h'
tfy;a iSÜ má me<| isàfuka r:h ;=< úis ù hEfuka je<fla' fudag¾ r:h ud¾.
wk;=rlg ,laùfï § ßheÿrdg iy u.Skag isÿ jk wk;=re wju lr .ekSu i|yd fuu iSÜ
má fnfyúka m%fhdackj;a fjhs' fudag¾ r:h ud¾. wk;=rlg ,laùfï § r:fha fodrj,a
újD; ùfuka r:fhka msg;g úis ù hd yels h' tfy;a iSÜ má me<| isàfuka r:fhka
msg;g úisù fkdhk w;r wk;=ßka isÿ jk ydksh o wju lr.; yels h' fndfyda rgj,a
r:hl .uka .kakd whg wdrlaIdj i|yd iSÜ má me<| .uka lsÍu i|yd ks;s Í;s y÷kajd
§ we;'
kùk fudag¾ r:j, ud¾. wk;=rl § lsh % d;aul jk jdhq neÆk ^Air Balloons& ßheÿrdg
iy r:fha bÈßmi .uka .kakd mqoa.,hdg udrdka;sl wk;=re isÿ ùu j<lajd we;' fudag¾
r:fha bÈßmi ud¾. wk;=rlg ,laùfï § b;d flá ld,hla ;=< jdhq neÆk ls%hd;aul
fjhs' ßheÿre i|yd we;s jdhq neÆkh iqlaldkï frdaoh ;=< ;ekam;a lr we;s w;r r:fha
bÈßmi .uka .kaakd u.shd i|yd we;s neÆk" vEIa fndaâ ^Dash Board& tl ;=< fyda
lìfyda,a ^Caby Hole& mshk ;=< ;ekam;a lr we;' r:fha bÈßmi wk;=rlg ,la jQ jyd u
^tkï ñ,s;;amr 5la ;=<& neÆk ls%hd;aul ùu isÿ fõ' wk;=rg ,la ù ñ,s;;amr 15la ;=<
neÆka msïî YÍrhg wdrlaIdj ,nd fohs' wk;=rg ,la ù ñ,s;;amr 25la ;=< neÆk yels<S
hhs' ud¾. wk;=rl § jdhq neÆkhl ls%hdldß;ajh my; rEmigyfkka ±lafjhs'
wk;=rlg ,la ùfï § neÆk msïîug wjYH jdhqj ,nd fokqfha tu moaO;shg fhdod
we;s jdhq cklh u.sks' jdhq cklh ;=< Ndú; jkafka m%Odjlh ^Propellent& kï ridhk
øjHhhs' th l=vd úh<s leg f,i cklh ;=< wiqrd we;' wk;=rlg ,laùfuka fm%dfm,kaÜ
leg ±ù khsg%cka jdhqj ksmojhs' tu khsg%cka jdhqj u.ska neÆk msïîu isÿ fõ' jdhq
cklh ;=< we;s fm%dfm,kaÜ leg ±ùu isÿ lrkq ,nkafka wk;=rl § ls%hd;aul jk
m%iafMdaglhl ^Detornator& iy caj,lhl ^Igniter& wdOdrfhks'
81
fldgia lrk ,o ßheÿre thd¾ nE.h
82
hdka;s%l n,j¾Ol" o`.r l| V máhla u.ska fyda .shr frdao u.ska iïnkaO lr ls%hd
lrjkq ,nhs' ;,nuk n, j¾Ol ls%hdlrjkq ,nkafka tkaðfuka msg jk msgdr jdhqj
Wmfhda.S lr f.k h' fkdfhl=;a ks¾udKhkaf.ka yd ls%hdldß;ajfhka hqla; jQ n,j¾Ol
fudag¾ r: i|yd fhdokq ,efí'
g¾fnda pdcrhla
83
tkaðfuka msg jk msgdr jdhqj ;,nuk tl,i lrd f.dia ;,nur frdaoh ^Turbine
Wheel& lrljhs' ;,nur frdaoh yd pQIK jdhqj iïmSvkh lrk fmd<Uk frdaoh
^Impeller wheel& BIdjla u.ska iïnkaO lr we;' tneúka ;,nur frdaoh iu`. fmd<Uuk
frdaoh o lrlefõ' tfia lerflk fmd<Uk frdaoh u.ska jd;h weo .ksñka iïmSvkh
lr tkaðfï is,skavrj,g ,eîug i,iajhs'
tkaðu ls%hd lrk úg msgdr jE,aj ;=<ska msgdr k< yuqjg .,d tk by< mSvkhla
iys; msgdr jdhq oyrdj ;,nuk ksfjiakdjg we;¿ fõ' fï jdhq oyrdj ksfjiakdfõ
l%ufhka wvq jk úIalïNh iys; o`.r yevh Èf.a uOHh foig .,d hdfï § jdhq oyrdfõ
mSvkh wvq ù m%fõ.h jeä fõ' fufia jeä m%fõ.hlska hq;a jdhq oyrdj ;,nuk frdaofha
fm;s u; fh§ ;,nur frdaoh o BIdj o thg iïnkaO fmd<Uk frdaoh o lrljhs' fufia
;,nur frdaoh lrleùfuka miq msgdr jdhq msgù tkaðfï msgdr k<h ;=<ska jdhqf.da,hg
msgù hhs' msgdr jdhqj u.ska ;,nur frdaoh b;d by< fõ.fhka lrljhs'
84
jeä jd; m%udKhla iïmSvkh lrñka jd;h is,skavrj,g iemfha' tkaðu lrlefjk
fõ.h jeä jk úg ta iu`. ;,nuk n,j¾Olfha fõ.h o jeä ù thska W;amdokh lrk
ysjqï mSvkh ^Boost Pressure& jeä fõ' fï ksid ;,nuk n,j¾Olh u.ska we;s lrk
ysjqï mSvkh hï Wml%uhla u.ska md,kh l< hq;=fõ' fuu ysjqï mSvkh md,kh lsÍu
i|yd wm; fodrgq lmdgh ^Waste Gate Valve& fhdod we;'
85
úfudapk md,kh - Emmision Control
tkaðulska msg jk mßirhg ydkslr jdhq yd øjH wju lsÍu msgdr jdhq md,kh
^Emmision Control& kñka ye¢kafõ' fudag¾ r:hlska mßirh ¥IKh isÿ lrk m%Nj lsym
s hla
we;' tajdkï (
(i) msgdr jdhqj msg lrk ksy`vlrh ^Silencer&
(ii) o`.r l| l=àrh
(iii)fmÜr,a gexlsh iy ldìhqf¾grh
msgl=re jdhq m%;sixirKfha § msgdr jdhqfjka fldgila wdmiq pQIK k< yuqjg
fhduq lrjd is,skavrj, WIaK;ajh wvq ùug ie,eiaùfuka khsg%ia Tlaihsv ^NOX& iE§u
wvq fõ' msgdr jdhq m%;sixirKh i|yd moaO;shg msgl=re jdhq m%;sixirK lmdghla
(E.G..R. Valve) fhdod we;' tkaðu ,eis Èjqfï ls%hd lrk úg iy wjlr lmdgh Wmßu
jYfhka újD; j ls%hd lrk l,ays E.G..R. lmdgh jeiS mj;S' tkaðu ls%hdlsÍu;a iu`.
wjlrh újD; lsÍfuka pQIK k< yuqfõ' ßla;h j¾Okh úu;a iu`. E.G.R. lmdgfh ys
m%dÖrh u.ska tys md,k lmdgh ^Control Valve& újD; ùu isÿ fõ' ßla;h ;jÿrg;a
j¾Okh ùfï § md,k lmdgh iïmQ¾Kfhka újD; ù msgdr jdhqfjka fldgila pQIK
k<h fj; fhduq lrjhs' fudag¾ r:j, úúO E.G.R. lmdg Ndú; lrkq ,nk w;r bka tla
j¾.hl E.G.R. lmdghl ls%hdldß;ajh rEm igykska ±lafõ'
86
W;a f m% a r l mßj¾;lh - Catalytic Converter.
fudag¾ r:hl msgdr jdhq k<fhka msg jk mßirhg wys;lr úI jdÆka wju lsÍu
i|yd W;a f m% a r l mßj¾;lhla Ndú; flf¾' fuh u.s k a ms g dr jdhq f õ we;s
ldnkafudfkdlaihsâ ^CO& yd fkd±jqKq yhsfv%dldnka ^HC& iïmQ¾Kfhka u msßisÿ flf¾'
we;a; jYfhka u fuys § isÿ jkafka w¾O oykhg m;aùfuka we;s jQ tu úI jdhQka
W;afm%arl mßj¾;lh ;=< § kej; oykhg m;a lsÍuhs' tkaðul oykfha § msgdr jdhqfõ
ldnka fudfkdlaihsâ ^CO&" fukau yhsfv%dldnk ^HC&" we;s ùug fya;= jkafka Tlaiscka
u|ùu h' we;a; jYfhka u msgdr jdhqfõ úI jdhq ;=ka j¾.hla we;' tajd kï CO" HC
iy khsg%ia Tlaihsâ ^NOx&fõ" khsg%ia Tlaihsâ N2O, NO yd NO2 wdldr f,i mej;sh
yels h' fuu ish¨ úI iys; jdhq f;ux W;afm%arl mßj¾;lh ;=<ska .uka lsßug
ie,eiaùfuka ldnkavfhdlaihsâ" c, jdIam" iy khsg%cka njg m;a fõ'
87
W;afm%arl mßj¾;lh ;=< firñla iels,a,la" ó johl we;s l=yr wdldrhg ilid
we;' fï ksid msgdr jdhqjg fuu iels,af,a jeä lafIa;%hl iam¾Y ùug wjia:dj ie,fia'
iels,a, ;=< frdaähï yd ma,eákï wdf,am lr we;' frdaähï u.ska msßisÿ lsÍu lrkq ,nk
w;r ma,eákï u.ska ldnkavfhdlaihsâ iy yhsfv%dldnk msrsisoq flf¾' fuu ridhksl
m%;sls%hdj i|yd leg,hsgh" 3000C muK WIaK;ajhlg m;a úh hq;= w;r tu WIaK;ajh
msgdr jdhqfjka u ,nd.kS' leg,hsghla laIhùula isÿfkdjk w;r Bhï iys; fmg%,a
Ndú; l< fyd;a leg,hsgh wlS%h fjhs' Bhï wxY= frdaähï yd ma,eákï wdf,amh u;
;ekam;a ùu ksid by; i|yka l< úI jdhq msßisÿ lsÍug fkdyels ùfuka leg,hsgh wls%h
ùu isÿ fõ'
88
7' ;dm .;sl úoHdfõ uQ,O¾u
;dmh
bkaOk oykfha §" m%;sfrdaOhla ;=<ska úÿ,sh .,d hdfï §" mDIaG w;r isÿjk
msßue§fï § ;dmh WmÈk nj wms w;aú| we;af;uq'
WmÈk ;dmh úiska fndfyda wjia:dj, § WIaK;aj jeäùula we;s lrkq kSßlaIKh
l< yels fjhs' ;jo ;dmh" úúO ld¾h bgqlr .ekSug iyh fjhs' ;dmh úiska ld¾hh
bgq lrk neúka ;dmh hkak Yla;s úfYaIhla f,i y÷kajuq'
;dmfha m%fhdack
mod¾:hlg ;dmh ,nd§fuka we;eï úg ridhksl úm¾hdihka we;sjk w;r we;eï
úg fN!;sl fjkia ùï we;s lrhs'
wdydr msisfï § wdydrj, iajNdjh fjkia ùï" ;dmh ,nd §u ksid we;s jk
ridhksl fjkiaùuls'
jdhqj
;dmh
ndysrska fhdokq ,nk ;dm Yla;sh fya;=fjka isrù we;s jd;fha we;sjk m%Odk fN!;sl
fjkiaùï folla oelsh yelsfõ'
1' WIaK;ajh by< hdu'
2' jdhq mßudj jeä ùu'
182
jdhqjl isÿjk Wla; fN!;sl fjkiaùï we;sùug uQ,sl jk lreKq ms<sn| j mq`:,a f,i
úu¾Ykh lsÍfï § jdhq wxY= ;=< .nvd jk ;dm Yla;sh tlaflda úNj Yla;sh jYfhka
ke;skï pd,l Yla;sh jYfhka fyda tu Yla;s úfYaI folu jYfhka mj;akd nj y÷kd.;
yels fjhs' jdhq wxY= u`.ska wjfYdaIkh l< uq¨ ;dm m%udKh moaO;sfha WIaK;ajh by<
hdu u`.ska fukau mßudj jeäùu u`.ska m%o¾Ykh flf¾'
jdhq wxY=j, pd,l Yla;sh by< hdu fya;=fjka msiagkh is,skavrh Tiafia bj;g
;,a¨ùhdu" ;dm Yla;sh ,nd§fï hdka;s%l M,hhs' fuh ;dmfhka bgqjk ndysr ld¾hhhs'
tfiau WIaK;ajh by< hdu u`.ska m%o¾Ykh lrkakdjQ Yla;sh wxY=j, wNHka;r
Yla;sh f,i y÷kajuq'
tkafg%dmsh
WodyrKhla f,i jdykhla ;=< ms<sfj,lg f.dv .eiQ .fvd,a f.dvla i<luq'
jdykh .uka lrk úg tu .fvd,a ta fï w; úisù tajdfha ;snQ ms<sfj, is|S f.dia
wms<sfj, j¾Okh fõ'
ldrl ;r,
;r, f,i mj;akd mod¾:hlg ;dmh ,nd§fï § th ridhksl f,i fjkia
fkdjkafkakï tjka ;r, —ldrl ;r,˜ f,i y÷kajuq'
c,h" N2, O2, CO2 jeks wñY% ;r, Bg WodyrK fõ'
183
iuia; ls%hdj,sh ;=< § moaO;sh ;=< mj;akd ;r, ialkaOh fkdfjkiaj mj;S kï
moaO;sh ixjD; moaO;shla f,i y÷kajuq'
184
jdhqfõ WIaK;ajh mßir WIaK;ajhg jvd wvq neúka mßirfhka ;dmh jdhqjg .,hs'
fujeks ;dm .;sl ls%hdj,s ie,l+úg moaO;sh yd ne÷kq ;dm yqjudrej" wNHka;r
Yla;sh fjkia ùu yd ndysr ld¾hh w;r ir< iïnkaOhla we;s nj fmkS hhs'
185
WodyrKhla f,i ùÿre k,hla ;=< l=vd riosh flkaolska isr lr we;s jdhq frdola
i<luq' tu jdhqj r;a lrkúg jd;fha WIaK;ajh jeä jk w;r riosh l| bosßhg ;,a¨
ù mßudj jeälr .kS' kuq;a mSvkh fkdfjkiaj mj;S' fï i|yd mSvk mßud m%ia:drhla
w|skq ,enQ úg th my; wdldrh .kS
jd'f.da'mS'
12345
12345
12345
mSvkh
12345
riosh 12345
12345
jdhqj
mßudj
;dmh
mSvkh
jdhqj
mßudj
;dmh
ifudaIaK l%shdj,s
lsishï l%shdj,shla ;=< WIaaK;ajh ksh;j mj;S kï tjeks l%shdj,shla ifudaIaK
l%shdj,shla fõ'
WodyrKhla f,i fyd|ska ;dmh yqjudre úh yels is,skavrhla ;=< msiagkhlska
isrù we;s jdhq ialkaOhla i<luq' msiagkh b;d fifuka jdhq mßudj wvqjk fia is,skavrh
;=< bosßhg ;,a¨ lrk úg ;dmh mßirhg .,d hk neúka moaO;sfha WIaK;ajh by,
fkdk`.S' tfy;a mSvkh jeä jk w;r mßudj wvqfõ' fï i|yd mSvk mßud m%ia:drhla
w|skq ,enQúg my; wdldrfha m%ia:drhla ,efí'
186
;dmh
mSvkh
;dmh jdhqj
;dmh
mßudj
iaÒr;dmS l%shdj,s
lsih
s ï l%h
s dj,shla ;=<" moaO;sfhka ndysr mßirhg fyda ndysr mßirfhka moaO;shg
;dm yqjudrejla isÿ fkdfõ kï tjeks l%shdj,s iaÒr;dmS l%shdj,s fõ'
WodyrKhla f,i ;dm mßjdrl is,sksvrhla ;=< msiagkhlska isrlr we;s jdhq
ialkaOhla i<luq' jdhq mßudj wvq jk fia msiagkh ;,a¨ l, úg jdhq mSvkh by, hk
w;ru jdhqfõ WIaK;ajh o by, k`.S' jdhq ialkaOh ;=, ;dm m%udKh fkdfjkiaj mj;S'
fï i|yd mSvk-mßud m%ia:drhla w|skq ,enQ úg th ifudaIaK l%shdj,sh oelafjk m%ia:drhg
fndfyda fihska iudk fõ'
mSvkh
mßudj
tkuq;a tlu mßud fjkila we;s lsÍug fuu l%shdj,sh ;=< oS jeä mSvk fjkila
we;s l, hq;= fõ' tneúka lsishï moaO;shl mßudj wvq lsÍfïoS ifudaIaK l%shdj,shla
iaÒr;dmS l%shdj,shlg jvd ld¾hlaIu fõ'
fujeks l%shdj,s lsysmhla pl%Sh f,i we;sùu oelsh yels wjia:djka f,i ;dm
tkaðu yd YS;lrKh ye|skaúh yels fõ'
;dm tkaðu
;dm tkaðula hkq ;dm Yla;h
s Wmfhda.S lr .ksñka hdka;l
s% ld¾hhla bgqlrkakdjQ
hka;% fõ'
;dm tkaðul Wmojk uq`: ;dm Yla;shu ndysr ld¾hh ^hdka;%sl & f,i ,nd
.ekSug fkdyels fõ' tfia jkafka Wmojk ;dmfhka fldgila mßirhg ke;fyd;a
moaO;sfhka msg;g uqod yefrk neúkah' ;dmh ,ndfok wjldYh r;a lgdrh f,i o"
;dmh uqod refrk wjldYh isis,a lgdrh f,i o" y÷kajuq'
187
ta wkqj" r;a lgdrfhka Wmojk ;dmfhka lsih
s ï fldgila isi, s a lgdrhg uqodyefrk
w;r b;sßh ndysr ld¾hhg fhdod .efka'
r;a lgdrfhka ,nd fok ;dm m%udKh
r;a lgdrh
Qin o" isis,a lgdrhg .,d hk ;dm
Q in
m%udKh QOut o" ndysr ld¾hh W o
ndysr ld¾hh jk úg tajd w;r iïnkaOh my;
W
mßos oelaúh yel'
Q Out Qin = QOut + W
isis,a lgdrh
fujeks hka;%hl"
;dm ld¾hlaIu;dj = W x 100% fyda Qin - QOut x 100% fõ'
Qin Qin
3
mSvkh
1 - 2 pQIKh lr is,skavrhg mqrjd.;a
2
jdhqj TDC f;la iïmSvkh lsÍu'
4
^mßudj wvqjk w;r mSvkh jeä fõ'&
1 2 - 3 bkaOk oykh u.ska ;dmh ,eìu'
mßudj
3 - 4 oykh jQ jdhqj u`.ska ndysr ld¾hh bgq
fmg%,a tkaðul ;dm.;sl l%shdjg wod,
lrñka msiagkh BDC lrd .uka lrhs'
mSvk-mßud m%ia:drh ^Tfgda pl%h&
^mßudj jeäjk w;r mSvkh wvq fõ'&
4 - 1 msgdr ljq¨j újD;a; ùu ksid BDC ys
mSvkh 3 oS mSvkh my, niS'
2
1
mßudj
188
YS;lrKhl isÿjk ;dm.;sl l%shdj,sh
fuh ;dm tkaðul l%shdj,sfhys m%;sj¾;H ls%hdj,shls' tkï ndysßka isÿ lrkq
,nk ld¾hhla u`.ska YS;lrKh ;=< jQ ;dmh mßirhg uqod yÍ' fuys oS ;dmh ,nd.kqfha
YS;lrKh ;=< jQ isis,a mßirfhks' ;dmh msg lrkqfha WKqiqï ndysr mßirhg h' tkï
fuys oS isis,a lgdrfhka r;a lgdrhg ;dmh .e,Su isÿfõ' tu ls%hdj my; wdldrhg
oelaúh yel'
r;a lgdrh
QH
QC
isis,a lgdrh
YS;lrKh yd jdhqiólrKh
jdhq iuSlrKh ( jd;fha úúO ;;a;ajhka md,kh lsrSu jdhq iólrK lsrSu f,i
ye|skúh
(Airconditioning) yelsh
hïlsis ld,hla ;=< § isis,k hka;%hla u.ska bj;a lrkq ,nk ;dm m%udKh
tu hka;%fha isis,k Odß;dj f,i ye¢kaúh yels h.
189
^1& mehg ì%;dkH ;dm tall (BTU/h) BTU - Therma Unit
^2& ñks;a;=jg lsf,da le,ß Kcal /mir
^3& lsf,dafjdâ KW
Room Air Conditioners Split type Air Packaged Type Central AC System
conditioners Air conditioners úoq,sh(
f;l,d
(9000 BTU/h isg (9000 BTU/h isg úoq,sh f;l,d
YS;rL moaO;shla ;=< oelsh yels m%Odk Wmdx. 4 la we;. tajd my; oelafõ.
190
iïmS v lh
fuh u.ska isÿ lrkafka wvq mSvkhl , wvq WIaK;ajhl mj;sk YS;ldrl
jdIam , jeä mSvkhl , jeä WIaK;ajhl mj;sk YS;ldrl jdIam njg m;a lsÍu fõ.
lka f vka i rh (
m% i drl jE,a j h
fuh u.ska isÿ lrkafk wêl mSvkhl mj;sk YS;ldrl øjH, wvq mSvkhl
mj;sk YS;ldrl øjhla njg m;a lsÍuhs. Wod ( lems,ß áhqnh
bjemf¾grh (
fuh u.ska isÿ lrkafka bjemf¾grh ;=<g .,d tk wvq mSvkhla iys; øj
YS;ldrl jdIam lr .ekSu fõ.
fuu Wmdx.h ;=<g meñfKk øj YS;ldrlh wjg jd;fhka .=ma; ;dmh (Latent
Heat) Wrdf.k jdIam fõ. jdIamSlrKh ùfï § we;sjk isis, bjemf¾grh mqrdu me;sr
hhs.
lïfm%irh
^iïmSvlh&
191
YS;lr moaO;shl wêmSvk (High pressure) yd
wjmSvk (Low pressure) me;s y÷kd .ekSu
m%idrl jE,ajh
bjemf¾grh lkafvkairh
lïfm%irh^iïmSvlh&
l%h
s dldrs;j
a h
luafm%Irhg we;=,qjk wvq mSvkhl we;s ish,q YS;ldrl jdIam luafm%Irh ;=< oS
iuamSvk l%shdjg Ndckh jSfua fya;=fjka tu jdIamfha mSvkhla" WIaK;ajh;a b;d by< w.hlg meusfkhs'
fuu jdIm luafm%Irh u.ska uqod yrsk k,h Tiafia lkafvkairhg fmduam lrkq ,nhs' lkafvkairh
c,fhka fyda jd;fhka isis,a lrkq ,nk ksid lkafvkairh ;=< g meusfkk WKqiqua YS;ldrl jdIam"
192
WKqiqï o%j YS;ldrlh m%idrl jE,ajh yryd .,d hk úg tu
o%jhla njg m;afjhs' fuu
øjfha mSvkh;a " WIK;ajh;a my; jefghs' wvq WIaK;ajhlg yd wvq mSvkhlg m;ajQ
fuu YS; ldrl øjh bjemf¾grh ;=<g úoskq ,nhs' bjemf¾grh wjg we;s jd;fhka
.=ma; ;mh Wrd .ksñka jdIam ùug mgka .kS' fuúg bjemf¾grh ;=< ksmefok isis,a
wvq mSvkhla iys; jdImh pQIK k,h Tiafia lïfm%Irhg we;=¨ ù kej; iïmSvk
l%shdjg Ndckh fjhs' fuh pl%Shj os.ska os.gu isÿfjhs' fuh jdIam mSvk pl%hhs'
YS;ldrl (REFRIGERANS)
;dmh tla ;ekl isg ;j;a ;eklg f.k hd yels YS;lrk moaO;shla ;=< .uka
lrjk øjhla (LIQUID) fyda jdhqjla (DAS) YS;ldrlhla (Refrigerant) f,i ye¢kaúh
yelsh
193
m%d:ñl YS;ldrl ((PRIMARY REFRIGERANTS)
oaú;Sh YS;ldrl
(SECONDARY REFRIGERANTS)
O0 C g jvd by> WIaK;ajhla mj;ajdf.k hkq ,nk moaO;shla ;=>oaú;Shsl YS;ldrlhla f,i c,h
Ndú; l< yelsh
194
OIL ^f;,a&
R 12 jdhqfjka ls%hd lrk YS;lrKhla R134a jdhqfjka ls%hd lrùu i|yd YS;lrKhl moaO;sfha fjkia
l, hq;= fldgia
yhsfv%d ldnka YS;ldrl ldkaÿ mÍCId lsÍu i|yd iuka ødjkh mdúÉÑ lrkak'
fya,hsâ fgdaÉ tl Ndú;d fkdlrkak' fuhg fya;=j yhsfv%dldnka .sks.kakd ksidh'
195
R 12 - iqÿ mdg R 114 - ;o ks,a
R 22 - ,d fld, R 500 - ly
R 11 - ;eì,s mdg R 404A - ;eì,s
R 502 - oï mdg R 123 - ,d w`: mdg
R 134a
R 717
n%hk
s a (BRINE SOLUTION)
bjemf¾grfha WIaK;ajh OC0 g jvd wvq WIaK;ajhl mj;ajdf.k hkq ,nk moaO;s
;=< n%hska ødjkh oaú;Shl YS;ldrlhla f,i Ndú;d fõ' n%hska odjKh hkq ¨Kq
c,fha Èhlr .;aúg ,efnk ødjKhhs'
m%d:ñl YS;ldrlh
R 12 YS;ldrlh CFC
196
CFC YS;ldrl
R 22 YS;ldrlh
1 ldur jdhq iólrK iams,sÜ j¾.fha jdhq iólrK hka;% yd YS;ldur i|yd Ndú;d
fõ
2 idudkH jdhq f.da,Sh mSvkfha§ kgk WIaK;ajh - 30 0 C ls
3 øjH wjrKhs
4 jd;hg jvd nßka jeäh
5 f;,a iu. ñY% fõ
6 úI ke;
7 .sks .kafka ke;
8 hlv" jdfka" ;U yd ms;a;, jeks f,day iu. m%;sls%hd fkdlrhs
1 oekg fj<| fmdf,a we;s w¨;ska ksmojk ,o YS;ldrlhls fuh R12 fjkqjg
Ndú; lrhs
2 wjrkhs
3 mqmqrkafka ke;
4 jdhqf.da, mSvkfha§ ;dmdxlh - 30 0 C ls
5 .sks .kafka ke;
6 mßir WIaK;ajh by,g hdu flfrys l,ska n,mdhs
7 ´fidaka mg,h m¨ÿ lsÍu Y=kH ^0& fõ
8 úi iys;hs
j.=j n,kak
rEmh n,kak
fuys§ service cylinder h fydÈka Cool lrkq ,efí' miqj th ;=<g rEmfha fmfkk
wdldrhg storage is,skavrfha isg YS;ldrl øjH scrvice is,skavrhl .,d taug i,iajkq
197
,efí' is,k
s v
a rh wjYH m%udKhg msreKq úg scrvice is,k
s v
a rfha jE,ajhka storage is,k
s v
a rfha
jE,ajhka jikq ,efí'
YS;lrK moaO;shl jdhqj ldkaoqjk ia:dkh inka o%djKh iu. nqnq,q we;s
lrhs'
rEmh n,kak'
fuu WmlrKh CFC YS;ldrl ldkaÿ fidhd .ekSu i|yd muKla Ndú; l< hq;=hs'
fuys oe,afjk fld< mdg l=vd oe,a, CFC YS;ldrlh iu. tl;= jQ úg ks,a fld, oe,a,la
njg m;afõ' oe,af,a j¾Kh fjkia ùfuka ldkaÿ y÷kd .; yelsh'
rEmh n,kak
fuh negß j,ska ls%hd lrk WmlrKhls' fuu WmlrKh jdhq ldkaÿjla wi,g
fhduq l, úg îc Yíohla fohs'
rEmh n,kak'
198
8' ;r, hka;%Kh i|yd jQ uQ,sl isoaOdka;
8'1 ;r, Ndú; WmlrKj, Ndú;h
;r,h mj;akd wjia:d folla fõ' tkï jdhq iy øj wjia:djhs' mod¾:h mßirh
;=< mj;akd >k" øj iy jdhq hk wjia:d w;ßka øj iy jdhq ;r, f,i y÷kajhs'
• kùk ;dCIKh ;=< ld¾hhka myiq lr .ekSu i|yd ;r,hka Ndú; lrk WmlrK
úYd, jYfhka fhdod .efka' øj Ndú;d lrk wjia:dj, oS fïjd ødj WmlrK
^Hydrolic& f,i ye|skafjk w;r jdhq mSvk weiqßka l%shd lrk WmlrK jdhquh
WmlrK ^Prumatic& f,i ye|ska fõ' fuhg wu;rj jdhq m%jdyhka Wmfhda.S lr.kakd
úg jdhq ^Gas& hkqfjka ye|ska fõ'
• .Dyia: j ;r, Ndú; WmlrK ms<sn|j m<uq j i,ld n,uq' .eUqre ,s|l isg c,h
by<g weo .ekSug fhdod .kakd c, fmdïmh nyq, f,i fhdod .kakd WmlrKhls'
úÿ,s mxldjla Ndú;d lrk wjia:djl oS jd;hg pd,l Yla;sh ,nd oS jdhq
m%jdyhla we;s lrk nj Tn w;aoel we;' th o ;r, Ndú; WmlrKhla f,i
ye|skaúh yels h' ksfjiaj, msßisÿ lrKh i|yd fhdod .kakd jel=ï la,Skrh
^Vacume Cleaner& jdhj WmlrKhls' ysiflia úh,kh ^Hair Drier& ;j;a ir,
;r, Ndú; WmlrKhla f,i ye|skaúh yel' ksfjiaj, Ndú; lrk fros fidaok
hka;%h o ;r, Ndú; WmlrKhls'
• kùk ;dCIKsl yd ld¾ñl lghq;=j, oS ;r, Ndú; WmlrK fhdod .kakd
wjia:d b;d mq¨,a mrdihl úysfohs' úYd, nr tiùu ^jdyk tiùu& i|yd ødj
celal= nyq, f,i fhdod .efka' fuhg wu;rj ødj nr Tijkhka^Hydrolic Cranes&
boslsÍï lghq;= i|yd fhdod .kakd wjia:d nyq, h' nq,afvdai¾ hka;%j, iy
^neflda hka;%& fmdf<dj ydrk hka;%j, hdka;%sl w;a iy fuj,ï l%shd lrjkafka
ødj mSvkfhks' jdyk fiajd lrk ia:dkj, jdyk by<g Tijk hka;% i|yd
fhdod .kafka o ødj mSvkhhs' f,day NdKav ksIamdok l%shdj,sfha oS r;ajQ f,day
l=Üáu; b;d by< mSvk ,nd oS NdKav yev.eiaùu i|yd ;r, mSvlhka ^øj fyd
jdhj& fhdod .ks' hdka;%sl ñg fhdod .ksñka yev ;,k wjia:dj, oS o ;r, mSvk
WmlrK nyq,j fhdod .efka'
• f,day $ ma,diaála jd;a;=lrKfha oS WKq lrK ,o øjH mSvkhla iys; j wÉpq ;=<g
heùu i|yd o jdhj fyda ødj mSvkh Wmfhda.s l .efka' frdfnda hka;% u.ska
ld¾hh isÿlr.kakd fudag¾ jdyk ksIm a dok wdh;kj, oS frdfnda hka;% l%h
s dlrùu
i|yd o ;r, Ndú; lrhs' mß.Kl iydh lr.kakd iajhxl%Sh l¾udka;Yd,d
hka;%Kj, oS tkï ,shjk hka;%" ñ,sx hka;%" yev.dk hka;% wdoSh l%shdlrùug iy
md,kh lÍug jdhj iy ødj mSvkh Wmfhda.S lr .efka' fudag¾ jdyk frdaOl
moaO;s l%shd lrùu i|yd o ødj mSvkh iy jdhj mSvkh fhdod .kq ,efí' f,day
1
ksiaidrKh i|y fmdf<dfjka ,nd.kakd hmia Odrd W!Iaul ;=< WKq lsÍu i|yd
b;d by< mSvkhla iys; WKQiqï jd; oyrd Wmfhda.S lr.ks'
úYd, mßudKfha f,day fldgiaj, u,lv iy wmøjH bj;a lsÍu^Wod#-
fk!ld n|ka msßisÿ lsÍu& i|yd Sand Blowing kñka ye|skafjk l%uhla Wmfhda.S
lr .kS' fuys oS b;d by< mSvkhla iy m%fõ.hla iys; j keiskaklska úoskq
,nk jdhq m%jdyhlg je,s jefgkakg i,iajhs' fï ksid wêl m%fõ.hlska hq;a
je,s iy jdhq m%jdyhla f,day fldgia u; jeoSug i,iajd u;= msg wm øjH bj;a
lrhs' fudag¾ jdyk fiajd ia:dkj, jdyk j, we;s wmøjH bj;a lsÍu i|yd
fõ.j;a wêmSvk c, m%jdyhka iy jdhq m%jdyhka Wmfhda.S lr .efka'
ùÿre iy ma,diaála NdKav ksIamdokfha oS øjH WKQ lsÍu i|yd Wÿka
l%shdlrùug fuka u" ú¥re $ ma,diaála msïîu Blowing i|yd o iïmSä; jdhq oyrd
fhdod .efka' úisß mska;dre lrKfha oS ^Spray Painting& iïmSä; jd;h fhdod
.kakd nj Tn oel we;'
2
jdyk wj,ïnk moaO;s ^Suspen stion System& i`oyd fhdod we;s lïmk jdrlj, oS
ÿkqj, we;s jk foda,k l%h
s dfõ oS tajdhska Yla;h
s bj;a lsÍug lïmk jdrl ^Shockab
sorbers& Ndú; fõ' fïjdfha oS o ÿkq foda,khla u`.ska we;s lrk hdka;%sl Yla;sh
;dm Yla;sh njg mßj¾;kh lr foda,k l%shd md,kh i`oyd fhdod .kafka ;r,hka
h'
wm fuf;la idlÉPd lrk ,oafoa ;r,hla ;=<g Yla;sh we;=`M fldg m%fhdackhg .;a
wjia:djka h' ;r,hl .eí j we;s Yla;Ska wmf.a m%fhdackhg .ekSu o kùk ;dlaIKh
;=< iq,N h'
c, úÿ,s n,d.drhl oS isÿ jk foa úu¾Ykh lruq' c,fha we;s úNj pd,l fyda mSvk
Yla;sh c, frdaohla fyda g¾nhskhla u.ska hdka;%sl Yla;sh njg m;a flf¾' fuu hdka;%sl
Yla;sh úÿ,s ckl hka;% l%shdlr ùug fhdod .kakd w;r úÿ,s n,h fndfyda wE; m%foaY
j,g /yeka Tiafia iïfm%aIKh lrñka m%fhdackhg .kS'
j¾Ifha jeä ld,hla iq<x m%jdyhka iys; ia:dkj, boslr we;s iq<x fuda, ^Wind mills&
u.ska o iq<x m%jdyhl we;s pd,l Yla;sh m%fhdackhg f.k úÿ,s Yla;sh ,nd .kS'
fï wkqj ;r, Ndú; WmlrK Ndú;fha iSud udhsï wm is;=jdg;a jvd fndfyda jeä nj
fmfkk w;r u fïjd ;j ;j;a mq`M,a fjñka mj;sk nj fmfka'
oeka ;r, Ndú; WmlrK tajd m%fhdackhg .kakd lafIa;% iy Ndú;h wkqj j.=jl
wdldrfhka olajuq'
3
;r, Ndú; WmlrK
l¾udka; lafIa;%h
.Dy yd jdKsc lafIa;%h
- c, fmdïmh n, Yla;s lDIs ld¾ñl iy f,day ksiaidrK yd NdKav ksIamdok fudag¾ jdyk
fiajd ksIamdok úia;drh
- mxld ^wjdka& s ï
boslÍ ksIamdok - frdafnda hka;%
- fidaok hka;% - c, frdao - Odrd W!Iaul l%shdlr ùu - fiaoSï yd fiajd
-Vaccumm Cleaners - c, g¾nhsk - fnij¾ mrsj¾;l - frdaOl i`oyd - Tijk hka;%
- Hair Driars - iq<x fuda, - .sks Wÿka l%shdlrùu - iafkayl i`oyd - Sand blowing
- bisk hka;% - lïmk jdrl - wdydr ieliqï
4
- jHdj¾; mßj¾;l - .sks ksùu
ødj Tijk nq,afvdai¾ g%elag¾ ydrk hka;% lïmk - ;r, w`ÿk
^Vibration&
wÉpq jd;a;= yev;e,Sï f,day f;rmqï frosms,s lvodis ma,diaála
l¾udka;Yd,d úisrmsk;a drelrKh
ùÿre Spray painting
hka;%
ødj mSvk - hka;% l%shdlrùu
Moulding rn¾ NdKav
- hka;% md,kh
jdhj fudag¾ jdhj mSvk - frdfnda yia; l%shdlrùu
wÉpq .ekaùu
ødj fudag¾ Rams msïîu - ødj$jdhj ødj$jdhj ixfõol
is,skavr fudagr Sensors
ødj jdhj is,skavr Oukslr Blowers
8'2 ;r, hka;%j, l%shdldß;ajh
;r, hka;% ms<sn| lreKq yeoEÍu ioyd ;r,hkays fmdÿ .;s,laIK ms<sn| lreKq
yeoEÍula wjYH fõ' fmdÿfõ ;r, hkqfjka y÷ka jk mod¾:fhys wjia:d m%Odk jYfhka
fldgia follg fnodoelaúh yels fõ' tkaï"
² jdhq (Gas)
² øj (Liquid)
øjhla hkq ialkaOhla iys; th wvx.= wjldYfha yevh .kakd kuq;a .=re;aj
n,hg hg;a j mj;akd mod¾:h mj;sk wjia:dj f,i ir, j oelaúh yel'
jdhqjla hkq ialkaOhla iys; th wvx.= uq`M wjldYfha u yevh .kakd mod¾:h
mj;sk wjia:dj hs' jdhq wxY= w;r mr;r øjhl wxY= w;r mr;rj,g idfmalaI j b;d
jeä neúka mSvkh yuq fõ' úYd, mßud fjkila ^iïmSvH;djla& we;s lr .ks'
;r, mSvkh hkqfjka y÷kajkafka ;r,hla u.ska lsishï talSh lafIa;% M,hla u;
we;s lrk n,hls' ;r, mSvk uekSu ioyd cd;Hka;r tallh meial,h jk w;r meial,a
tlla hkq j¾. óg¾ 1 la u; ls%hd lrk ksõgka tlla 1 N n,h f,i olajkq ,nhs'
;r, mSvkh ukskq ,nk ;j;a Ndú; tall lsysmhla my; olajd we;'
² 1 nd¾ bar = 105 Pa fõ'
² 1 Kg/cm2 = 9.81 x 104 Pa fõ'
² 1 N/cm2 = 104 Pa fõ'
² P.S.I. = fuh ì%;dkH ñkqï tallhla jk w;r mSvkh
j¾. w`.,g rd;a;,a hkqfjks'
>k wjia:dfõ mj;sk mod¾: fldgila u;g n,hla fhÿ úg tu n,h ls%hd
lrkafka n,h fhfok osYdjg jk kuq;a ;r,hl oS tfia fkdfõ' fuh meyeos,s lsÍu
i|yd meial,a kï úoHd{hd bosßm;a l< kshuhla Wmfhda.S fõ' fuh meial,af.a ;r,
mSvk kshuh f,i y÷ka jhs'
² meial,a kshuh
ksYap,;djfha mj;sk ;r,hla hï ,laIHhla u; we;s mSvkh iEu osYdjg u
iudk w.hla .kS'
;r,hla ;=<ska Yla;sh iïfm%aIKh lrk wjia:dj, oS fuu .;s .=Kh b;d
m%fhdackj;a fõ'
1' my; rEm igyfka olajd we;s wdldrfha øjhla mqrjd we;s n÷kla i,luq' fuys m;=f,ys
j¾.M,h A hhs is;uq' mqrjd we;s ;r,fha Wi H f,i .ksuq'
2' ;r,fha >k;ajh W f,i i,luq' ;r,fha nr tys m;=, u; jq lafIa;%M,h jk A u;
lsh
% dlrhs'
5
A g by<ska mj;sk ;r,fha mßudj = A x H fõ'
;r,fha >k;ajh = ialkaOh = W
mßudj
fuu w.h n,h uksk cd;Hka;r tallj,ska ,nd .ekSu ioyd .=re;ajc ;ajrKh
^g) ka iólrKh .=K l< hq;= fõ'
we;eï wjia:dj, >k;ajh f,i f.k we;s w;r h' túg iólrKh Pgh fõ'
úYsIag .=re;ajh 8 la jQ f;,a j¾.hla wvx.= gexlshl óg¾ 1 la .eUqfrys mSvkh fidhuq'
6
by; rEmigyfka olajd we;s wdldrfha WmlrK wegjqula i,luq
fuys A iy B kï jQ is,k
s v
a r folla isyk
s a k<hlska hd lr we;' is,k
s v
a r ;r,hlska mqrjd
;,h uqødjk mßos msiagk fhdod we;' is,skavrfha msiagkh u; P n,hla fh¥ wjia:dj
ie,l+ úg'
;r,h u; fhfok n,h = P
msiagkfha yrialv j¾.M,h = P
Q ^a hkq A msiagkfha
yrialv j¾.M,hhs&
meial,a kshuh wkqj fuu mSvkh ;r,h ;=< iEu osYdjg u ls%hd lrk ksid B
msiagkfha ;r,hg iam¾I jk mDIaGh u; o ls%hd lrkafka fuu mSvk hhs'
túg B msiagkh u; ls%hd lrk n,h =P x b (b hkq B ys msiagkfha
Q yrialv j¾.M,h hs&
fuu uQ,O¾uh kùk hkaf;%damlrK fndfyda .Kkl fhdod ;sfí' fuh fhdod .;a
ir, wjia:djla jk ødj celal=jla (Hydrauloe Jack) i,ld n,uq'
fuys oS ndysr gexlsfha we;s f;,a w;a ,Sjrh u`.ska ls%hd lrkq ,nk fmdïmfhka
wNHka;r is,skavrhg fmdïm lrhs' fuu celal=fjka ,nd .; yels ffioaOdka;sl hka;%
jdish i|yd ndysr is,skavrfha j¾.M,h j'fi'ó' 2 la iy wNHka;r is,skavrfha j¾.M,h
j'fi'ó' 50 la f,i .ksuq' w;a ,Sjrfha ,Sjr wkqmd;h 12( 1 la f,i i,luq'
7
w;a ,Sjrh u; 1 N n,hla fh¥ úg ,Sjr wkqmd;h ksid w;a fmdïm isiagkh u; fhfok
n,h 12N fõ' w;afmdïm msiagkfha yrialv j'm,h j'fi'ó' 2 g jk ksid
;r,h u; fhfok mSvkh = 12 N/cm2(Ncm -2) = 6
2
fuu mSvkh ?uh u; fhfoa
fuys oS fhfok n,h = 6N/cm2 x 50cm2
= 300 N
fï wkqj 1 ( 300 l ffioaOdka;sl hka;% jdishla ,nd .ekSu celal=jlska yels fõ'
nq,afvdai¾ hka;% ødj nr Tijk hka;% wdosh fuka u fudag¾ jdykj, ødj frdaOl l%uj,
oS o fhdod .kq ,nkafka fuu uQ, O¾uh u fõ'
my; oelafjk mßos ;r,hla ;=< wdldr 3 lg Yla;sh .eí ù ;sìh yels h'
1& pd,l Yla;sh wdldrhg
2& mSvk Yla;sh wdldrhg
3& úNj Yla;sh wdldrhg fõ'
.,d hk ;r, m%jdyhla ie,l+ úg tys m%fõ.h ksid ;r,h w;alrf.k we;s
Yla;sh tys pd,l Yla;sh fõ' ;r, mSvkh f,i o Yla;sh .eí ù mj;S'
;r,h tys msysàu ksid úNj Yla;sh w;a lr .kS' lsishï kshdul wlaIhl isg
;r,h mj;sk Wi tys wvx.= úNj Yla;shg n,mdk m%Odk idOlh fõ'
lsishï kshdul wlaIhg óg¾ H Wiska msysá ;r, ialkaOhla i,luq' rEmigyfka
oelafjk f,i tu ;r,h k<hla osf.a .,d f.dia bj;g .,d hkafka hhs is;uq'
gexlsfha we;s c,fh ys úNj Yla;sh M.g.H fõ' Yla;shg mßj¾;kh fjñka m%jdyfha
m%fõ.h jeä lr .kS' újrfhka msgjk ;r,fha m%fõ.h Vms -1 f,i ie,l+ úg tys pd,l
Yla;sh 1/2 mv2 fõ' újrh jid we;s wjia:djla .ksuq' tys mSvkh jYfhka Yla;sh mj;S'
th mSvk Yla;sh f,i ye|skaúh yel'
fï wkqj ;r,h .,d hk moaO;shla ie,l+ úg úNj Yla;sh mSvk Yla;sh iy
pd,l Yla;sh f,i tlsfklg mßj¾;kh fjñka mj;sk Yla;s moaO;shla o Tng oel .;
yels jkq we;'
9
;r, Ndú; WmlrKj, fhÿï
kùk ;dlaIKh ;=< ;r, Ndú; lrk wjia:d b;d úYd, mrdihla .kS' ;r,hla
hkq øj fyda jdhq wjia:dfõ mj;sk mod¾; hhs' ;r, Ndú; WmlrK ;r,h fhdod .kakd
wdldrh wkqj j¾. l< yels h' tajd kï"
I& ;r,hla ;=<g Yla;sh fhdok ^.eí lrK& WmlrK
II& ;r,hlska Yla;sh Wlyd .kakd WmlrK
III & ;r,hla u`.ska Yla;sh iïfm%aIKh lrk WmlrK
IV& iafkayl f,i ;r, fhdod.kakd WmlrK
fuhska uq,a wjia:d ;=fkys oelafjk WmlrKh ;r, hka;% f,i yeoskafõ' ;r,
hka;% m%Odk jYfhka j¾. follg fjka l< yels h'
tajd kï I ødj hka;%
II jdhj hka;%
ødj hka;%(- I øjhla ;=<g Yla;sh .eí lrk hka;% ødj fmdïm f,i
ye`oska fõ'
II øjhlska Yla;sh Wlyd .kakd hka;% ødj g¾nhsk ødjfrdao
f,i ye`oska fõ'
III øjhla u`.ska Yla;sh iïfm%aIKh lrk wjia:d ødj Yla;s
iïfm%aIK f,i ye`oskafõ'
jdhj hka;% (- I jdhq iïmSvl f,i ye|ska fjkafka jdhj mSvkh úNj Yla;h
s
f,i /ia lrk hka;% fõ' (Air C ompressers)
II jd; mSvkh Ndú; lrñka lsh
% d lrjk w.%jegqï hka;"% frdgr
hka;%" jdhj fudag¾" lïml" nyq, f,i Ndú; fjhs'
øjhla ;=< Yla;sh .eí j we;af;a" pd,l" úNj" iy mSvk" Yla;Ska hk wdldrhg
h' n¾fkdhs,s kï jQ iaúia cd;sl bxðfkarejrfhla fuu Yla;Ska ms<sn| j ls%' j' 1738
bosßm;a l< kshuh my; oelafjk mßos fõ'
n¾f.dhs,s kshuh (-
wkjr;" wiïmSvH" ;r, m%jdyhl ´kEu ,laIHh folla yryd yria lvhkays
iuia; Yla;Ska tlsfklg iu w.hla .kS'
fuh meyeos,s lr .ekSu i|yd k<hla ;=<ska .,d hk ;r, m%jdyhla ie,ls,a,g .ksuq'
my; rEmigyfka oelafjkafka fÜm¾ k<hla ;=<ska .,d hk wkjr; wiïmSvH ;r,
m%jdyhls'
10
x , x1 iy y , y1 hkq tys A ,laIHh yryd iy B ,laIHh yryd yrialvhka fõ'
x , x1 yrialvh yryd ;r,fha mj;sk úNj" pd,l" yd mSvk" Yla;Skaf.a tl;=j fyj;a
iuia;" Yla;sh y , y1 yrialvh yryd iuia; Yla;shg iudk jk nj n¾fkdhs,s kshuh
mjihs'
x , x1 yria lvfhaoS ;r,fha úNj Yla;sh y , y1 yrialvhg meñKSfïoS wvq jk
kuq;a x , x1 yrialvfha pd,l iy mSvk Yla;Ska y , y1 yrialvfha oS jeä fõ'
I úNj YS¾Ih
kshdul wlaIhl (Datum line) isg Z Wilska we;s ;r,hla .ksuq' ;r,fha ialkaOh
M kg >k jk w;r kshdul wlaIfhys isg we;s Wi Z, m fõ kï" ;r,fha úNj Yla;sh
lsf,da.%Eï óg¾ MZ fõ' fuys úYsIag w.h fyj;a ;r, lsf,da.%Euhla w;alr .kakd úNj
Yla;sh ,nd .ekSu ioyd fuu w.h M j,ska fnosh hq;= fõ'
túg M kg x Zm = Zm fõ'
M kg
fuh úNj Yla;s YS¾Ih f,i oelafjk w;r ,efnkafka ;r, lfoa Wi óg¾j,ska
fyda ,nd.;a os. uksk tallhlsks'
fõ'
;r, tla ialkaO tallhla ioyd ^úYsIag w.h& fuu iólrKh fh¥ úg'
fõ
fõ'
fõ
m%fõ.h V jQ úg fõ'
² mSvk Yla;sfha úYaIag w.h fyj;a ialkaO tallhla ioyd mSvk Yla;s YS¾Ih
12
oeka' n¾fkdhs,s kshuh wkqj ;r, m%jdyfha ´keu yrialvla ioyd iuia;
Yla;sh úNj Yla;s YS¾Ih + pd,l Yla;s YS¾Ih + mSvk Yla;s YS¾Ih = ksh;hls'
fuu m%;sM,h ;r, m%jdyhl tla tla yria lvhkays w.hhka .Kkh lsÍu ioyd
fhdod .; yels h' n¾f.dhs,s uQ,O¾uh u; f.dv ke.=Kq by; iólrKh ;r,hla m%jdyh
ùfï oS we;s jk Yla;s ydkSka fkdi,ld yer we;' kuq;a m%dfhda.sl j ;r, wdYS%; ls%hd
ldrlïj,oS fkdfhla wdldrhg Yla;sh ydks ùu isÿ fõ'
I >¾Ik ydksh
;r,hla m%jdyh jk úg ;r, k<h ;=< oS ";r,fha wkq Bg idfmalaI j ksyap, j
we;s k<fha ì;a;sh iu. >¾IKh fõ' fuys oS ;r,fha wvx.= Yla;sfhka fldgila
fuu >¾IKh uev meje;aùug fhfok w;r Yla;sh ;dmh njg yef¾' >¾IK
ydksh ioyd n¾fkdhs,s iólrKhg fYdaNk mohla tla lr Ndú; l< yels fõ'
II lïmk ydks
;r,hla m%jdyh ùfïoS " we;sjk ødj fmd,d mekSï ^/,s& iy iïmSvkh ùï
m%idrKh ùï ksid o ;r,hl wvx.= Yla;sh ydks fõ' fuys oS o ;r,fha .eí ù we;s
Yla;sh ;dmh njg yef¾'
jdhq yd jdhj ;dlaIKfha oS my; i`oyka uQ,sl WmlrK iy Wmdx. fhdod .efka'
² jdhq iïmSvk (Air Compressors)
² wka;¾ isis,k ^miqisis,k& (Intercoolers, Aptercoolers)
² jdhq fmryka (Air fitters)
² yE,a¨lr jE,aj (Unloader Valves)
² ksrdmo jE,aj (Safty Valves)
13
² md,l jE,aj (Control Valves)
² k< ud¾. (Tube lines)
by; oelafjk WmlrK iy Wmdx. iïmSvk jd;h ksIamdokh lsßu ioyd fhdod
.efka' iïmSä; jd;h m%fhdackhg .kakd fyda ld¾h isÿlsÍfï oS fhdod.kakd
WmlrK lsysmhla my; oelafõ'
jdhq iïmSvk
jdhq iïmSvlhla u.ska idudkH wvq mSvk hgf;a mj;sk idudkH jd;h fyda jdhq
by< mSvkhlg m;a lrkq ,efí' jdhqjl mSvkh by< kxjk úg tys mßudj wvq
fõ' fufia ùu ir, f,i iïmSvkh ùu f,i ye|skaúh yels h'
14
ld¾h ioyd jdhj n,h fhdod .ekSu
kùk ;dlaIKh fõofha oS hka;% WmlrK ls%hd lrùu ioyd jdhj n,h nyq,
f,i fhdod .efka' myiqfjka md,kh l< yels ùu myiqfjka iïfm%aIKh l< yels ùu'
wk;=re odhl núka wvq ùu' jdhj n,h fhdod .ekSfï oS ,efnk jdiSka fõ' tfuka u
ìialÜ" whsialS%ï" fpdla,Ü" flala j¾. wdydr øjH ieliqï iy weiqreï lrk l¾udka;
Yd,dj, hka;% ls%hd lrùug jdhj Yla;sh fhdod .ekSfuka wdydr øjHj,g wmú;% øjH
tlaùu wju l< yels h' iïmSvk jd;h ;=< .eí lr we;s úNj Yla;sh WmlrK lrd k<
ud¾. Tiafia iïfm%aIKh fldg ta ta WmlrKj,g fhoSfuka ld¾h i|yd fhdod .efka'
keisks Nozzels
keiskakla hkq iïmSvk jd;h md,khla iys; j m%jdyh lrkq ,nkakls' ñksid
keisks iïmSä; jd;fha wvx.= jk úNj Yla;sh pd,l Yla;sh njg m;a lrk Wml%u f,i
ye|skaúh yels h' keisks g¾nhskj, lerl=ï n,h ks¾udKh lr .ekSu i|yd o Ndú; fõ'
keiskakla Rcq jd; m%jdyhla ,nd .ekSu ioyd fhdod .efka' fuu jdhq m%jdyhka hka;%
fldgia msßisÿ lsÍu" úisß mska;drelrKh úh,Su wdoS ld¾hhka ioyd fhdod .efka'
15
msiagka j¾.fha jdhq is,skavr
fïjd m%Odk jYfhka j¾. follg fnfoa' tkï tlla ls%hdldÍ j¾.fha is,skav¾
(Single Acting Cylinder) iy oaú;aj lsh
% dldÍ (Double Acting Ceylinders& j¾.fha hkqfjks'
tl;a ls%hdldÍ j¾.fha oS (Single Acting Cylinder) is,skavrfha tlamilg muKla jd;
mSvkh fhfok w;r fow;a ls%hdldÍ j¾.fha oS is,skavrfha msiagkfhka fomig u jd;
mSvkh fhdohs' msiagka j¾.fha jdhq is,skavr fhdod.kq ,nkafka w.%jegqï p,s;hka we;s
lr .ekSu i|yd h'
16
jdhj hka;%j, w.%jegqï p,s;hka we;s lr .ekSu ioyd jdhj is,skavr Ndú;
flf¾' is,skavr ;=<g fhdok jd;h md,kh lsÍfuka msiagka oKav (Piston rod) u;
fhfok n,h iy p,s; ÿr md,kh l< yels h' tl;a j¾.fha jdhj is,skavrj, wdmiq
ls%hdj i`oyd ÿkq fhdod we;s w;r oaú;aj ls%hdldÍ is,skavrj, fomig u jdhj mSvkh
fhoSfuka p,s;h iy n,h md,kh lrhs'
flá w.%jegqï p,s; ,nd .ekSu i`oyd jdhj moaO;sj, oS m%dÖr is,k
s v
a r fhdod.efka'
fuu is,skavrhla m%dÖrhla u.ska l=àr follg fnod .kq ,nk w;r tla milg m%;sls%hdj
ÿkla fhdod.kS' ^rEm igyk n,kak& wfkla mig fhdod .kq ,nk Wml%uhla u.ska jd;
mSvkh ,nd oS m%dÖrh u; we;slrk n,fhka oKav ;,a¨ lr .kS' jdykj, jdhj n,fhka
ls%hd lrk frdaOl moaO;s ioyd fuu is,skavr nyq, j fhdod .efka'
iïmSä; jd;h weiqßka flá N%uk p,s; we;s lr .ekSu ioyd fuu is,skavr
ks¾udKh fldg ;sfí' fïjd ioyd fhdod f.k we;af;a l=vd oj frdaohla iy oe;s ;,õ
17
folls' oe;s ;,õj,g iïnkaO msiagk fomig jd; mSvkh fhoSfuka fuu is,skavr ls%hd
lrj hs' fuh ilia lr we;s wdldrh rEm igyk wOHhkh lsÍfuka jgyd .; yels fõ'
by; o< rEm igyk weiqßka tla osid jE,ajhl ls%hdldß;ajh f;areï .; yels h'
fuys A me;af;ys we;s jeä mSvkh jE,aj mDIaGh u; we;s lrk n,h fya;=fjka thg fhdod
we;s ÿkak yl=¨jd f.k jE,ajh újD; fõ'
kuq;a B foi isg A foig ;r,hg .uka lsÍug fuu jE,ajh yryd fkdyels
h' B me;af;ys we;s jk mSvkh fya;=fjka we;s jk n,fhka jE,ajh jeiS hhs'
fuu jE,aj wkd.uk jE,aj ^wdmiq fkdtk jE,aj& Non Veturn Valve f,i o ye`oskafõ'
18
jdhj hka;%j, md,kh i`oyd fhdod .kakd y;= j¾.fha lmdg Popet Valves
19
foosid jE,aj
2 way valves
wjYH úfgl újD; lsÍug iy jeiSug yels jk whqßka ilia l< jE,aj foosid
jE,aj fõ' ol=Kq mi rEm igyfka oelafjkafka fuu jE,aj ls%hd lrk wdldr hhs' jdhj
iy ødj hka;% iy moaO;sj, fuu jE,aj nyq, j fhdod .efka'
f;osid jE,aj
msiagka is,skavr ls%hd lrùu ioyd ol=Kq mi rEm igyfka oelafjk wdldrhg
f;osid jE,aj fhdod .efka'
20
îr¨ jE,aj
^ødj iy jdhj hka;% i|yd md,l Wml%u f,i fhdod .efka'&
21
8'3 fmdïm j¾. yd tajdfha l%shdldß;ajfha uQ, O¾u
;r, fmdïmhla hkq ;r,hla ;=<g Yla;sh .eí lrk WmlrKhls' fï i|yd iEu
úg u ndysßka Yla;sh ,nd osh hq;= fõ' fufia ndysr Yla;sh imhkq ,nkafka úÿ,s
fudagrhl fyda ;dm tkaðula u.sks'
;r, fmdïm m%Odk jYfhka j¾. follg fnod oelaúh yels fõ' tajd kï - .;sl
j¾.fha fmdïm Dynamic Pumps iy Ok úia:dmk fmdïm (Positive Displacement Pumps)
jYfhks'
Ok úia:dmk fmdïm hkq fmdïm l=àrh ;=<g we;=`M jk ;r,h fmdïm ixrplhla
u.ska ;,a¨ lr yßkq ,nk fmdïm fõ'
.;sl j¾.fha fmdïmj, oS ;r,h u; n,h fhdod ;r,hg pd,l Yla;sh ,nd foa'
Ok úia : dmk fmdïm j¾.
1& w.%jegqï fmdïmh Reciprocating Pump
2& fõka j¾.fha fmdïmh Vane type pump
2& .shr fmdïm j¾. Gear Type Pumps
4& ialDD j¾.fha fmdïm Screw Pump
.;s l j¾.fha fmdïm
² flakaø wmidÍ fmdïm Centrifugal Pumps
² wlaISh fmdïm Axial Pumps
w.%jegqï fmdïm kej; j¾. follg fnod fjka l< yels h'
tajd kï tl;a ls%hdldÍ w.%jegqï fmdïmh Single Acting Reciproc ating
Pump
oaú;aj ls%hdldÍ w.%jegqï fmdïmh Double Acting Reciprocating
Pump
22
oaú;aj ls%hdldß w.%jegqï fmdïmfhys l%shdj
(Double Acting Reciprocating Pupp)
23
f,daí (Lobe) j¾.fha fmdïmh
fuu fmdïmh .shr fmdïm .Khg wh;a fõ' rEm igyfka oelafjk wdldrfha
ksfjiakdjlska iy th ;=< lerlefjk Lobe follska hq;= h'
fïjd lrlefjk úg ksfjiakd jgd .uka lrk ;r,h rEm igyfka B;, ú,ak olajd
we;s wdldrhg .uka lrhs'
fuu fmdïmh o Ok úia:dmk fmdïm .Khg wh;a jk w;r uOHu mSvk YS¾Ihka
wjYH wjia:dj, oS fhdod .efka' úi¾ckh wfkl=;a .shr j¾.j, fmdïmj,g jvd
jeäh'
fuu fmdïm ls%hd;aul l< hq;= iqÿiq fõ.h úkdähg jg 3000 - 4500 w;r fõ'
fuu fmdïm u.ska
200 kgcm-2 ;rï by< mSvk ,nd .; yels h' fuu fmdïm ioyd fhdod .kq ,nk
;r,hka >k wxY= ú,ak f;dr j ;sîu jeo.;a fõ' tfia fkdjqjfyd;a fmdïm fldgiaj,g
ydks meñKsh yels h'
rEm igyfka olajd we;af;a oaú;aj is¾ms, Double Helical wdldrh jk w;r fuys
;ks i¾ms, Single Hetical wdldrfha fmdïm o Ndú;fha mj;shs'
24
.;sl fmdïm
.;sl fmdïm .Khg .efkk fmdïm j¾. lsysmhla fjhs'
1& flakaø wmidÍ fmdïmh'
2& wlaISh j¾.fha fmdïmh
bïms,rh
flakaø wmidÍ fmdïm i`oyd fhdod.kakd bïms,¾ j¾. 3 la fjhs' tajd kï"
liqj Casing
flakaø wmidÍ fmdïmhl liqj u.ska jeo.;a fufyhla bgq lrhs' fukau bïms,rh
u.ska pd,l Yla;sh ,nd oS jer .ekafjk ;r, m%jdyh wvq m%;sfrdaë n,hla hgf;a osYd
.kajhs' liqj wkqj ;=ka wdldrhlg fmdïm j¾.SlrKh l< yel' tajd kï"
25
wlaISh j¾.fha fmdïm Axial flow pump
fuu fmdïm l=vd YS¾Ihla hgf;a úYd, ;r, m%udKhla fmdïm lsÍu ioyd fhda.H
fõ' idudkHfhka fhfok YS¾Ihka 9m - 12m olajd muK fõ'
.sks ksjk lghq;= jdß lghq;= " mssßisÿ lrk lghq;= wdoS wjia:dj, oS fuu j¾.fha
fmdïm Ndú; flf¾'
fmdïmfha wjr l`o isria j msysgqjk w;r tys fl<jrg fhdod we;s jr,a u.ska
;r,h pQIKh lsÍu isÿ fõ' msgdr md,k jr,a Out let Guide blades u`.ska m%jdyh osYd
.kajk w;r wLKav m%jdyhla isÿ fõ' fuys mSvk YS¾Ih wvq w.hla .kS'
26
8'4 g¾ nhskh yd tys l%shdldß;ajfha uQ,O¾u
c, frdao
.,d hk ir, m%jdyhl wvx.= Yla;sh fyda c,fhys mSvkh jYfhka .eí j we;s
Yla;sh fyda úNj Yla;sh jYfhka .eíù we;s Yla;sh hdka;s%l Yla;sh njg mßj¾;kh
lsÍug c, frdao Ndú; fõ'
c, frdao j¾.
idudkHfhka c,frdao my; oelafjk wdldrhg j¾.SlrKh fõ'
1. Over shot water wheels
2. Breast water wheels
3. Under shot or impulse water wheel
4. Sagebien water wheels
5. Poneelet water wheel
6. Reaction water wheel
fuys bosßm;afldg we;s remigyka wOHhkh lsÍfuka fuu c,frdao ms<n
s `o jegySula
Tng ,nd.; yels jkq we;'
27
î%iaÜ c, frdaoh
î%iaÜ c, frdaodh ys úfYaI;ajh jkafka tys uOH ,laIHh uÜgfï oS fm;s w;r
c,h ,eîu hs' tu uÜgu md,kh lsÍu i`oyd wdjrK ;eáhla fhdod .kq ,efí' th
md,kh i`oyd oe;s ;,õjla iy oj frdaohla Ndú; fõ'
há m%jdy c, frdaoh
uq,ska i`oyka ;, c, frdao m%fhdackhg .kq ,efí' c,fha úNj Yla;shhs' há
m%jdy c, frdaohl oS wejqreï fodrla u.ska yria lrk ,o c,fha úNj Yla;sh pd,l
Yla;sh njg mßj¾;kh lrñka frdao fm;s u; joskakg i,iajd frdaoh lrljd .kq ,efí'
fiaÊîka c,frdaoh
há m%jdy c, frdaofha fm;s 300 isg 450 olajd wd.; fldg ;sfí' fuhska frdaofha
ld¾hlaIu;dj jeä ù Yla;sh wmf;a hdu wvq fldg ;sfí'
28
fmdkaiaf,Ü c, frdaoh
fuys oS há myr c, frdaofha fm;s pl% lsÍfuka c,h u.ska we;s lrk >¾IKh
jeäfldg c, frdaofha ld¾hlaIu;dj jeäfldg ;sfí' fuh o há m%jdy c, frdaoh jeä
oshqKq l< wjia:djls'
m%;sl%Shl c, frdao
my; rEmigyfka oelafjk wdldrhg fuys oS Odjlh fj;g c,h we;`M fldg
msysgqjd we;s fcÜ ;=<ska úoSug i,iajhs frdaoh u;ska msgjk c, m%jdyh u.ska we;s lrk
m%;sls%hdj u`.ska frdaoh lrlefõ'
29
c, frdaoj, jdis
1' ir, ks¾udKhla jk w;r Yla;su;a h' l,a meje;au jeä h'
2' kv;a;= úhoï wvq h'
3' Yla;s W;amdokh i`oyd hk úhou wvq h'
4' my< Yla;s YS¾Ihka Ndú; l< yels h'
c, frdaoj, wjdis
1' nßka jeäh
2' fõ.h wvqneúka úÿ,s ckl hka;% Rcq f,i iïnkaO l< fkdyel'
3' fõ. md,kh wmyiq h'
4' by< Yla;s YS¾I ioyd Ndú; l< fkdyel'
5' ld¾hlaIu;dj my< uÜgul fõ'
g¾nhsk Turbines
g¾nhsk by< Yla;s YS¾I mj;sk ;r, iïm;aj,ska Yla;sh ,nd.ekSugo ;dm
Yla;h
s Wmfhda.S lrf.k yqud,h ksmojk tys we;s Yla;h
s hka;l
s% Yla;h
s njg mßj¾;kh
lsÍug o Ndú; fõ'
g¾îkj, ls%hdj
óg fmr ksmqK;d uÜgfï oS wm ;r, fmdïm ms<sn`o lreKq yeoEÍula lr we;'
g¾nhskj,oS isÿjkafka fmdïmj, ls%hdfjys úf,dau ls%hd jhs' tkï ;r, fmdïmhla u.ska
Yla;sh ;r,hlg we;=`M lrk w;r g¾nhskhl oS Yla;sh ;r,h ;=<ska Wlyd .kq ,nhs'
c, g¾nhsk u.ska c,fha we;s úNj yd pd,l Yla;Ska hka;s%l Yla;sh njg
mßj¾;kh lrhs'
g¾nhsk wdldr j¾.SlrKh lrkq ,efí'
tajd kï 1' g¾nhsk ;, u; c,h ls%hd lrk wdlrh wkqj
2' tu g¾nhsk uq,ska u ksmojQ fyda y`ÿkajd ÿka ;eke;a;df.a kduh
uq,afldg f.k'
3' Ndú; lrk Yla;s YS¾Ifha Energy head m%udKh u;
4' Odjl l`o msysgqjd we;s wdldrh wkqj
5' g¾nhskh lrlefjk úYsIag fõ.h (Specific speed) wkqj
g¾nhsk fm;s u; ;r,h ls%hd lrk wdldrh wkqj j¾.SlrKfha oS wdldr 2 la fõ'
I Impulse turbine
II Reaction turbine
ksmojq ;eke;a;d uq,afldg .;a kdulrKfhaoS my; oelafjk kï mquqL tajd fõ'
30
Jmpuls j¾.fha g¾nhs k
I Pelton wheel fm,agka frdaoh
II Turgos
III Girard
IV Jonval
31
ma,ka j¾.fha Odjlhla fhdod we;s wdldrh
Pelton wheel
fmd,agka frdaofha fhdod we;s fm;s jl%dldr yevhla .kS' fuu fm;sj,g c, pxpq Water
Jet u.ska fõ.j;a c, oyrdjla t,a, lrk w;r thska frdaohg jHdj¾;h Torque ,nd
oS lrleùug i,iajhs' fuu frdaoh Ndú;fhaoS ;r,fha we;s ish¨ u Yla;s YS¾Ihka Water
Jet u.ska pd,l YS¾Ih njg mßj¾;kh flf¾'
32
Reaction m%;slS%hl j¾.fha g¾nhkhla
ia:dk.; lr we;s wdlrh
by; rEm igyfka oelafjkafka c,fha Yla;s YS¾Ihka u`.ska úÿ,sh ksmojk
g¾nhsk ieleiauls'
by; remh Inward j¾.fha g¾nhskhla olajhs' meñfKk c, m%jdyh fhdod we;s
kshuq jr,a j,ska osYd .kajd Odjlh u; .eàug i,iajhs' thska Odjlh lrleù hdka;s%l
Yla;sh ksmojhs' fuys oS isÿjkafka flakaø wmidÍ fmdïmfhys úf,dau ls%hdj fõ'
yqud, g¾nhsk
fndhsf,are weiqßka wê;ma; Over heated yqudj,h ksmojd tys wvx.= Yla;h
s hdka;l
%s
Yla;sh njg m;alsÍu' yqud, g¾nhsk u.ska isÿfõ' fuys oS o yqud, g¾nhsk Slmpulse iy
reaction hkqfjka j¾.SlrKh fõ' Impulso g¾nhskhl oS ;r,fha pd,l Yla;sh YS¾Ih Jet
weiqßka ,nd.kakd w;r reaction j¾.fha oS mSvk YS¾Ih iy pd,l YS¾Ih jYfhka
m%fhdackhg .efka'
yqud, g¾nhsk ms<sn`o lreKqq yeoEßu ;dm .;sl úIh weiqßka isÿ l< hq;= fõ'
33
iq<x fuda,a Wind mills
YS% ,xldfõ we;eï m%foaYj, jif¾ jeä ld,hla ie,lsh hq;= m%fõ.hla iys; iq,x
mj;shs' fuu iq<`. weiqßka úYd, Yla;s m%udKhla ,nd .; yels nj fmkS hhs' fujeks
W;aidyhl kshuq jHdmD;shla f,i iq<x n,Yla;s cklhka 5 la yïnkaf;dg m%foaYfha
msysgqjd ;sfí' fuh fvkaud¾la rcfhka m%odkh jQ kshuq jHdmD;shls'
fuu tla iq<x fuda,l Yla;s ckl yelshdj 600 kw fõ' fï wkqj tu jHdmD;sfhkaa
cd;sl ksIamdokfha odhl;ajh 3 Mw jQ l=vd w.hls'
tfy;a oSm jHdma; iólaIKhl m%;sM, wm mqÿuhg m;a lrhs' tkï YS% ,xldfõ uq¨
m%fhdackhg .; yels iq<x n, yelshdj 20000 Mw nj fidhd f.k we;' fuh ,xldfõ
oekg uq¨ n,Yla;s wjYH;dj fuka lsysm .=Khl w.hls' oekg mq;a;,u m%foaYfha o iq<x
n, jHdmD;shla i`oyd lghq;= fhdoñka mj;S'
ixjyk Odrd f,i ,efnk iajdNdúl iq<x m%jdyhlg fhduq lrk Odjlhl fm;s
u.ska N%uK p,s;h ,ndf.k thska úÿ,s ckl hka;% Odjkh fldg úÿ,sh ksmojd .ekSu
l, yelsh' fuh ir, l%uhla jQj o oeÍug isÿjk uQ,sl msßjeh ;rula jeä fõ'
iq<x fuda,l fõ.h md,kh lsÍu i`oyd uqyqK ,d we;s fm;sj, wdk;sh fjkia
lsÍu fyda uqyqK ,d we;s fldaKh fjkia lsßu lrkq ,efí' fï u.ska ksmojk úÿ,s n,fha
ixLHd;h ksh; j ;nd .efka' fko¾,ka;h fvkaud¾lh jeks rgj,a iq<x n,h jeäfhka
m%fhdackhg .kakd rgj,a jk w;r ì%;dkH " weußldj" ´iafÜ%,shdj" jeks rgj,a o
ie,lsh hq;= Yla;s mx.=jla iq<x weiqßka ,nd .ks'
34
8'5 úisrlj, l%shdldß;ajh
we;eï ld¾hhka ys oS øjhla l=vd wxY= jYfhka m%fhdackhg .kakd wjia:djka Wod
fõ' fufia øj l=vd wxY= jYfhka ,nd .ekSu úisrKh f,i y`ÿkajk w;r tfia m;a lr
.ekSug Wmfhda.S lr .kakd WmlrK úisrl f,i y`ÿkajkq ,efí'
úisrl Ndú; jk wjia:d lsysmhla i,ld n,uq' fïjd Ndú; jk lafIa;% ld¾ñl lafIa;%h
iy lDIs ld¾ñl lafIa;%h f,i j¾. l< yels h'
ld¾ñl lafIa;%fha oS úisrl Ndú;d lrk wjia:d lsysmhla my; oelafjk mßos fõ'
• úisr mska;drelrKh
• fudag¾ jdyk fiajd lghq;=
• úisr úh,k l=vq j¾. ksIamdokh
lDIsld¾ñl lafIa;%fha úisrl Ndú; lrk wjia:d
• lDIs ridhk øjH biSu
• c,h biSu
• oshr fmdfydr j¾. biSu
fïjdg wu;r j .sks Wÿka ;=<g bkaOk úisrkh lsÍu" iqj`o ú,jqka iy iq.kaO ldrl
biSu jeks wjia:djka i`oyd o úisrKh fhdod .efka'
úisrl l%shdj i`oyd nyq,j u iïmSä; jd;h fhdod .kS' iïmSä; jd;h fhdod .kq ,nk
l%uh wkqj wdldr follg j¾.SlrKh l< yels h'
tkï" I iïmSä; jd;h weiqßka jdhq m%jdyhla we;s fldg thg øjh ñY%ùug i,iajd
úisrkh isÿ lsÍu'
II øjhla u;g iïmSä; jd;h fhdod tys mSvk YS¾Ih by< kxjd fuu øjh
fy,slaiSh u.la ;=<ska hjd úisrKh isÿ lsÍu'
jd; m%jdyhlg øjhla ñY% lr .ekSfuka úisrKh isÿ lrk ir, wjia;djla i,luq' fï
i`oyd .Dyia: lDóka u¾okh i`oyd fhdod .kakd w;a lDñ kdYl úoskhla WodyrKhg .;
yels h' my; o< rEm igyfka olajd we;af;a fujekakla l%shd lrk wdldrhhs'
w;a ye`v,h bosßhg ;,a¨ lrk úg is,skavrh ;=< we;s jd;h l=vd újrh ;=<ska
msgù hhs' thg u`ola my<sska we;s isyska k< újrfha wfkla fl<jr msysgkafka øjh ;=<
h' óg by; oS idlÉPd lr we;s n¾fkdhs,s uQ,O¾uh isysm;a lruq' jdhq m%jdyfha m%fõ.
YS¾Ih by< hk úg mSvk YS¾Ih wvq fõ' fï wkqj isyska k<fha by, fl<jr mSvkh
jdhqf.da, mSvkhg jvd wvq jk kuq;a jd isÿr Tiafia øjh u; l%shdlrkafka jdhqf.da,
35
mSvkhhs' fuu mSvk fjki fya;=fjka isyska k<h osf.a by<g weoS hk øjh .,d hk jdhq
m%jdyhg tla ù jdhq wxY= iu. ñY% jQ øj wxY= m%jdyhka idohs' fyj;a úisrk l%shdj,sh isÿ
fõ'
mska;drelrKfha oS úisrl i`oyd fhdod .kafka fuu uQ, O¾uhhs' tajdfha jdhq m%jdyh we;s
lr we;af;a jdhq iïmSvk u`.ska ,nd .kakd iïmSvk jd;fhks' tys oS fjkapqß k<hla
weiqßka wvq mSvk l,dmhla we;s lr .kS'
fjkapqß l%shdj rEm igyk
rEm igyfka olajd we;af;a ir, fjkapqß k<hl yrialvls' fujekakla ;=<ska
.,d hk wkdjr; ;r, m%jdyhl oS A,B iy C ,laIH yryd ksYaÑ; ld,hla ;=< oS .,d
hk ;r, wxY= .Kk iudk úh hq;= fõ' kuq;a B ,laIH yryd yrialv j¾.M,h wju jk
nj fmkS hhs' tneúka tys oS m%fõ.h Wmßu w.hlg m;a jkq we;' fuh wkjr; m%jdy
iólrKh u.ska idOkh fõ'
fuhg fmr wm y`ÿkd.;a n¾fkdhs,s uQ, O¾uh fuu wjia:djg fhdod .;a úg B
,laIHfha oS m%fõ. YS¾Ih Wmßu jk neúka mSvk YS¾Ih wju w.hlg m;a fõ' jdhqjl
>k;ajhg idfmalaI j l=vd w.hla .kakd neúka úNj YS¾Ih fkd.s .sh yels ;rï l=vd
fõ'
fujeks fjkapqß k<hla úisr l%shdjlg id¾:l j odhl lr .; yels fõ' WodyrKhla
f,i ;dm tkaðkaj, Ndú; jk ldìhqf¾grj, fmg%,a jd; ñY%Kh ieliSu i`oyd fuu
fjkapqß l%shdj Wmfhda.s lr .kakd nj isysm;a l< yels h'
úisr mska;drelrKfha oS ^Spray painting& Ndú; jk úisrlj, ^Spray Gun& oS o fuu
fjkapqß l%shdj m%fhdackhg .efka' fuhg wu;r j ;S;a; jd; ñY%Kh yeisrùu iy
md,kh lsÍu i`oyd jE,aj lsysmhla fuhg we;=<;a fldg ;sfí'
lDIs ld¾ñl lghq;=j, oS fhdod .kakd úisrl
fïjd w;ska ls%hdlrk iy hka;% u`.ska ls%shd lrk tajd f,i fldgia lr oelaúh yels h'
w;ska l%shd lrk úisrlj, w;a ,Sjrhla u.ska l%shd lrjk wkqjegqï fmdïmhla u`.ska øjh
u; mSvk YS¾Ih by< kxjhs' fuu by< mSvk YS¾Ih hgf;a jQ øjh fy,slai jE,ajhla
Tiafia .uka lsÍug i,iajd l=vd fkdi,hlska msg lr yeÍfuka úisr l%shdj isÿ lrkq
,nhs'
l=vd tkaðï iú lr we;s úisrlj,oS úirK l%shdj i`oyd jd; iïmSvkh lrkafka jdhq
iïmSvlhla u`.sks' fndfyda úg fï i`oyd fhdod .kq ,nkafka N%uK iïmSvlhka fyda
wkqjegqï iïmSvlhls'
36
8'6 jdhq iïmSvlfha ld¾h yd l%shdldß;ajfha uQ, O¾u
37
n,mEu fyj;a mSvkh wvq ùuhs'
jdhj iïmSvkh ms<sn| fuu ixl,amh u; msysgd jdhq iïmSvk wjia:djka
;j ÿrg;a ú.%y lruq'
iïmSvkh jk wjia:dj, oS iïmSvk wjldYfha WIaK;ajh by<hk nj Tng
ksÍCIKh l< yels h' fuhg fya;=j ú.%y lruq'
iïmSvkh lrk úg jdhq wxY=j, .%uH;dj by< hk w;r iuia: jdhq wxY=j,
pd,l Yla;sh by< hhs' fuu pd,l Yla;sh is,skavr mDIaGfha we;s is,skavrh ;kd we;s
øjHfha wxY=kaf.a pd,l yelshdjka jeä lsÍu fyj;a .%uH;d yqjudrejla isÿ fõ' fuu
is,skavrfha we;s wxY+kaf.a pd,l Yla;sh wxY=fjka wxY=jg yqjudre fjñka iuia; wxY=j,g
,nd .ksñka ndysr mDIaGhg meñfKk úg th wm w;a úoskafka WIaK;ajh by< hdu
f,ih' fuys m%;sj¾;H l%shdfõ oS fyj;a m%idrKfha oS WIaK;ajh my< hdu ksÍCIKh l<
yels fõ'
m%dfhda.sl Ndú;fha oS iïmSvkh iy m%idrKh wjia:d folla i|yd i,lkq ,efí'
tajd kï
1' iaÓr;dmS iïmSvkh $ m%idrKh - Adviabatic
2' ifudaIK iïmSvkh $ meiqreu - Jsothermal
iaÒr;dmS meiqreul oS iïmsä;h$m%idrKh jk jdhq fõ ;dm yqjudrejla isÿ fkd
jk f,i i,lhs'
ifudaIK meiqrul oS WIaK;ajfha fjkila isÿ fkd jk f,i i,lhs'
fï wkqj iaÒr ;dmS f,i iy ifudaIK f,i isÿjk meiqreula my; oelafjk
f,i m%ia:dr .; l< yels h'
38
m%dfhda.sl j jdhq iïmSvkh lsÍu
by; oelajQ m%ia;drhg wkqj jdhqjla iïmSvkh lsÍfï oS WIaK;ajh ksh;j ;nd
.;fyd;a iïmSvk l%shdj,sh ld¾hhCIu jk nj meyeos,s fõ' ifudaIK l%shdj,sfha oS
iïmSvkh jk jd;fha mßudj idfmaCIj wvq nj meyeos,s h' fï wkqj ksYaÑ; jdhq
ialkaOhla orK mßudj wvq jk úg iïmSvk l%shdj,sh ld¾hCIu fõ' fuh mßud ñ;sl
ld¾hCIu;dj by< hdula f,i oelaúh yels h'
fuhg by; oS wm oek.;a mßos jdhq iïmSvkh lrk úg jdhq fõ wNHka;r Yla;sh
by< hdu fya;=fjka jdhqfõ WIaK;ajh by< hhs' nhsisl,a fmdïmhla l%shd lrkùfï oS
th r;ajk nj Tn ksÍCIKh lr we;' fï ksid iuia; iïmSvk l%shdj,shla wdikak
jYfhka fyda ifudaIKj mj;ajd .ekSu jdis odhl nj fmkS hhs' fï i|yd fndfyda úg
jdhq iïmSvl i|yd isis,k moaO;shla fhdod .efka'
jdhq iïmSvl
;r, hka;%hla hkq ;r,hlg Yla;sh .eílrk fyda Wlyd.kakd fyda ;r,hla
u.ska Yla;sh iïfm%aIKh lrk WmlrKhla f,i wms y÷kdf.k we;af;uq' øjhlg
Yla;sh we;=¿ lrk hka;% fmdïm f,i y÷kajk w;r jdhqjlg Yla;sh we;=¿ lrk hka;%
iïmSvl f,i y÷kajhs'
jdhq iïmSvl tajdfha l%shdldß;ajh wkqj my; oelafjk f,i j¾.SlrKh l<
yel' fïjd o fmdïmj,g iudk l< yels fõ'
39
.;sl j¾.fha iïmSvl - fmdïm j¾. f,iu fïjd o flakaø wmidÍ iy wCISh m%jdy
^Centrifugal & Axial flow& f,i fnod oelaúh yel'
fuhg fmr úia;r imhd we;s flakaø wmidÍ fmdïm j¾. l%shd lrk wdldrhgu
flakaø wmidÍ iïmSvlhka o l%shd lrhs' fuu fmdïm iy iïmSvl w;r m%Odk;u fjkia
lu jkafka Ndú; jk ;r, udOHhhs' tkï fmdïmj, oS øjhka Ndú; jk w;r iïmSvlj,
oS jdhq Ndú; fõ' ;j o fmdïm weiqßka Tn y÷kdf.k we;s bïms,rh iïmSvl i|yd fhdod
.kakd wjia:dj, oS jvd úYd, j fhdod.kq ,efí'
fuys BIdj fõ.fhka lrleùug ie,eiajQ úg mxld fm;s u.ska jd;h BIdfj ys
uOH wCIfha osYdjg ;,a¨ lr yß' ksfjiakdfjys jr,a u.ska jd;h osYd .kajkq ,efí'
ksfjiakdfjys we;s úfYaI cHdñ;sl yevh o jd;h iïmSvkh lsÍug Wmldß fjhs'
by< jdhq mSvk ,nd .ekSu i|yd Ok úia:dmk iïmSvl fhdod .eksu isÿ fõ'
40
wkq jegqï j¾.fha iïmSvlhl l%shdldß;ajh ms<sn| uola .eUqßka yodruq'
fuys msiagkfha wkq jegqï p,s;fha os. myr f,i ye|ska fõ'
msiagkh my< wka; iSudjg meñfKk úg pQIK jE,ajh ;=<ska wjg jdhqf.da,fha
we;s jd;h ^fyda thg fhduq lr we;s jdhqj& is,skavrh ;=<g msúfia' msiagkh my< wka;
iSudjg meñfKk wjia:dfõ" is,skavrh ;=< mj;sk mßudj jeä ù mSvkh wvq jk neúka
iajhxl%sh wkd.uk jE,ajhla jk pqIK jE,ajh Tiafia th ;=<g jd;h we;=¿ fõ' fuh
pqIK myr f,i oelaúh yels h'
msiagkh my< wka; iSudfõ isg by< uqÿka iSudjg .uka lrkúg is,skavr mßudj
wvq fõ' túg jd;h iïmSvkh fõ' is,skavrh ;=< mSvkh jeä jk neúka msgdr jE,ajh
újD; ù" jeä mSvkhla hgf;a th yryd jd;h msgù hhs' msgdr jE,ajh o wkd.uk
jE,ajhla ^None Return Valve& jk w;r iajhxl%sh j l%shd lrhs'
iïmSvk wkqmd;h
fujeks is,skavrhla ;=<g ffioaOdka;slj weo.; yels jd;fha mßudj tys by<
uqÿka iSudjg by<ska msysá wjldYfha mßudjg olajk wkqmd;h iïmSvk wkqmd;h f,i
ye|skaúh yels h'
fuh iólrKhl wdldrfhka oela jQ úg"
wkq jegqï iïmSvlhl 20#1 l iïmSvl wkqmd;hla we;ehs is;uq' fï wkqj mßudj
wkqj jd; fldgia 20 la fldgia 1 la olajd mßudj wvq lr .kshs' fuu l%shdj ifudaIKj
isÿfõ hhs i,ld fndhs,a kshuh weiqßka ,nd.; yels mSvkh .Kkh lruq'
41
wdrïNl mSvkh } P1 } ud#f.da#mS# 1
wdrïNl mßudj } V1 } mßud fldgia 20
iïmSvhk wjidkfha mßudj } V2 } mßud fldgia 1
iïmSvh wjidkfha ,nd .; yels mSvh } P2
fï wkqj fujeks iïmSvlhlska ,nd.; yels Wmßu mSvkfhys ffioaOdka;sl w.h iSud
iys; jk nj fmfka' fï ksid by< mSvh wjYH;d i|yd nyq woshr iïmSvlhla fhdod
.efka'
by; rEm igykaj, oaú woshr iïmSvlhl" woshr fol l%shdlrk wdldrh oela fõ'
fuys tl u o`.r l|la u.ska l%shd lrjk msiagka iys; is,skav¾ folla V yevhg msysgqjd
;sfí' tla is,skavrhla wfkla is,skavrhg jvd l=vd tlla fõ'
m<uq woshr
fuys by<ska fmkajd we;s rEm igyfka olajd we;s m<uq woshr i,ld n,uq' by<
jïmi rEm igyfka úYd, is,skavrfha pQIK myr fmkajhs' ndysr jdhq f.da,fhka ,nd
.kakd jd;h is,skavrh ;=<g msf¾'
42
by< ol=Kq rEm igyfka olajd we;af;a úYd, is,skavrh u.ska iïmSvkh lrk
jd;fhka l=vd is,skavrfha pqIK myr fmdAIKh lrk njhs' fï wkqj l=vd is,skavrh msÍ
hkafka jdhqf.da, mSvkhg jvd by< mSvkhlsks'
fojk wos h r
fojk woshf¾ l%shdj my< rEm igyk u.ska meyeos,s fõ' l=vd is,skavrfha pQIK
myf¾ oS ,nd.;a jeä mSvkhla iys; jd;h tys iïmSvk myf¾ oS ;j ÿrg;a iïmSvkh ù
b;d by< mSvk w.hla ,nd fok wdldrh tu rEm igyfka fmkajhs'
mßud ñ;sl ld¾hCIu;dj hkq iïmSvlhl jdhq l=àrh ;=<g m%dfhda.sl m%úYag jk
jdhq mßudj thg ffioaOdka;slj ,nd.; yels mßudjg olajk wkqmd;hhs' fuh m%;sY;
w.hla f,i o oelaúh yel' fuh iólrKhla wdldrfhka ,shd oela jQ úg my; oelafjk
mßos fõ'
mßud ñ;sl ld¾hCIu;dj } jdhq l=àrh ;=<g m%dfhda.slj m%úYag jk jdhq mßudj
ffioaOdka;sl mßudj fyj;a jdhq l=àrfha mßudj
43
;r, hka;%Kh i|yd jQ uQ,sl isoaOdka;
44
by; n÷ka ;=fkys h Wilg tlu øjhla mssÍ we;'
Q=V ^,Sg¾&
t ^;;amr&
ødj Yla ; s h
45
fuh n¾fkd,S iólrKh f,i ye|ska fõ'
P1 V12 P V2
H1 + + = H2 + 2 + 2
F - n,h ρ 2g ρ 2g
P - mSvkh
A - yrialv j¾. M,h
P=F
A
46
9' md,k moaO;s
Tn úÿ,s mxldjla ls%hd lrjk úg tys fõ.h md,kh lrk ieá oel we;ehs is;uq'
md,kh wvq w.hlg fhduq lsÍfuka wvq N%uK fõ.hl=;a jeä w.hlg fhduq lsÍfuka jeä
fõ.hl=;a ,nd.; yels h' fodard gexlshl c,h md,kh jkafka flfiaoehs Tn is;=jd o@
fuys § gexlshlg c,h msÍu;a iu`. u c,h we;=¿ùu k;r fõ' tfia jkafka flfia o@
fï ms<sn| oekqula fuu fldgi yeoeÍfuka Tng ,nd .; yels h'
úÿ,s mxldj
fuys§ hdukfhka fudagrhg fok ix{dj wkqj fudagrfha ls%hdldÍ;ajh isÿ fõ'
hdulfha we;s mßm:hg wkqj 1g fhÿ úg wvq Odrdjl=;a 2g fhÿ úg Bg jvd jeä
Odrdjl=;a fudagrhg ,efí' fuys§ Odrdj jeäjk úg fudagrhg ,efnk Yla;sh jeä ù
jeä fõ.hlska N%uKh fõ' ñksid úiska ;SrKh lrk ,o Set Point tlg wkqj moaO;sh
ls%hd lrhs'
fuys§ úÿ,s mxldj wmg wjYH fõ.fhkau N%uKh fõ oehs fidhd ne,Sula isÿ
fkdfõ' tu ksid fuu md,l moaO;sh újD; md,l moaO;shla (Open Loop Control) f,i
y÷kajkq ,efí'
1
c, uÜgu;a iu`. fnda, jE,ajh yd ine|s ,Sjrh by<g biafik ksid ,Sjrh c,
iemhqu isÿ jk k<h foig <`.d ùu ksid c, imhk ia:dkhg lmdghla f,i ls%hd lrhs'
gexlsh msrùug <x jk úg wjYH m%udKhg ^c, lf|a Wig& msÍ we;s úg ilia lrk
,o ,Sjr moaO;shg wkqj c, iemhqu iïmQ¾Kfhka u k;r fõ'
fuu moaO;sh ixjD; md,l moaO;shla ^Closed Loop Control& f,i y÷kajkq ,efí'
fuh b;du;a ir, wdldrfhka hq;a md,k moaO;s fõ' tÈfkod Ndú;fhys jqj o
oelsh yels j¾.hls'
fuu md,k moaO;sj, oelsh yels úfYaI ,laIKh jkqfha úp,H m%odk (Input
Variables) iy úp,H m%;sodk (Output Variable) j, ls%hdldÍ;ajh iajdëk ùuh' fuu
fya;=j ksid wmg wjYH úp,Hh ^Variable& md,k moaO;sh ;=<ska isÿ jk ls%hdj,ska miq
fokq ,nk m%;sodk úp,Hj, w.h u fkd jkq we;'
2
Tn Wÿkl WIaK;ajh md,kh lsÍu i|yd újD' mqvq ixl,amh Ndú; lrkafka hehs
is;kak' Tnj wjYH WIaK;ajh 5000C hehs is;kak'
fuu wjia:dfõ § újD; mqvq md,k moaO;sh ksid" Wÿk u.ska fokq ,enq WIaK;ajh
4500C kuq;a fuh Tng wjYH 5000CWIaK;ajh WIaK;ajhg jvd fjkia jq w.hls' fuu
md,k moaO;sh ksid wmg wjYH 5000C WIaK;ajh ,nd .ekSug újD; mqvq ixl,amh
fh§fuka wmyiq jk nj fmfka' fuhg m%Odk fya;=j jkqfha wmg wjYH WIaK;ajh yd
Wÿfkka ,nd fok WIaK;aj fol w;r wka;¾ ls%hdjka fkdue;s ùuhs' fuu fya;=j ksid
újD; mqvq md,kh u.ska wmg wjYH 100] ksrjoH;djhla ,nd .ekSu ÿIalr fõ'
3
fuu m%;sfmdaIK iïnkaOh ksid m%;sodk iy m%odk wjia:d w;r iïnkaOhka
f.dv ke.Su ksid wmg wjYH jk 100] ksrjoH;djlska hq;a md,k moaO;shla ,nd.ekSug
yels fõ' tkï hï ld,hla ;=< § fuu md,k moaO;sh u`.ska fokq ,nk m%;sodkj, w.h
wmg wjYH jk m%odkj, w.hu fõ'
fuu md,k moaO;s u`.ska fkdfhl=;a fN!;sl úp,Hhka md,kh l< yels h'
WodyrKhla f,i WIaK;ajh" uÜgï ^Level&" mSvkh ^Pressure&' .,d hEï ^Flow& wdÈh fõ'
ixjD; mqvq ;=< oelsh yels m%;sfmdaIK ud¾.h m%Odk jYfhka hqla; jkafka wod<
ñkqï$Measurement WmlrKhla yryd h' fuu WmlrKh u.ska wod< ñkqï ,ndf.k th
m%odkfha w.h iu`. iiokq ,efí' tys § lshjkq ,nk fjki Y=kH lrd <`.d jk f;la
fuu md,k moaO;sh ls%hdlrkq ,efí' ixjD; mqvq md,k moaO;shla ;=< oelsh yels ish¨ u
Wmdx. my; rEmfhka olajd we;'
) fuh md,k moaO;sfha fud<h f,ig iu l< yels fõ' ish¨ ;SrK .kq ,nkafka
fuh úisks'
))) wod< md,k moaO;sh u`.ska md,kh lrkq ,nk wjia:dj ^Wod'( mSvkh' uÜgu&
4
úÿ,s ia;s%lalh
fuh o ixjD; mqvq moaO;shls' fuys md,lh f,i oaú f,day ;yvqjla fhdod .efka'
T1g jvd ia;s%lalh r;a jq úg r;a ùu kj;S' T2g jvd isis,a jq úg kej; r;a fõ'
^T1>T2& tu ksid iEu úg u úÿ,s ia;s%lalfha WIaK;ajh T1 yd T2 w;r mj;S ^uq,a wjia:dfõ
iy úÿ,s ikaêh úikaê l< wjia:dfõ yerekq úg&' fuys § ia;s%lal lsÍfï § WIaK;ajh
hï mrdihl mej;Su tu ls%hdj,shg ndOdjla fkd jk ksid .eg¨jla mek fkdk.S'
5
fuys § isÿ jk ls%hdj,sh úÿ,s ia;s%lalfha ls%hdjg jvd ir, fõ' wdf,dalfha
m%udKh hï w.hlg jvd wvq kï myk oe,a fõ' ke;fyd;a fkdoe,a fõ' wdf,dalfha wvq
jeä ùu md,l moaO;sfhka ixfõol u`.ska y÷kd f.k tu ld,h ;=< oSu ksh;j mj;ajd
.kS'
kuq;a úÿ,s ia;s%lalfha r;a ùu md,l moaO;sh u; r|d mj;sk ksid ks;r ks;r On
ùu iy Off ùu isÿ fõ' YS;lrKfha isis,a ùu ;=< o mj;skqfha fuhg ;rul iudk
ls%hdj,shls'
6
10' iqfLdamfNda.S úoHdj yd udkj ñ;sh
iqfLdamfNda.S úµdj yd udkj ñ;sh úldYkh wms uq,skau i,ld n,uq' uq,au hq.fha
ñksid ;ukaf.a lghq;= lsisÿ WmlrKhla fkdue;sj lsßu fuys wdrïNh f,i ie,lsh
yelsh' bka miqj hï hï lghq;= i|yd úúO WmlrKhka Ndú;d lsÍu wdrïN úh' fuu
WmlrKhka iy tajd Ndú;d lrkakka w;r iïnkaO;djh ms<sn| fidhd n,d fkdue;'
miq ld,Skj WmlrK j,g wu;rj hka;% iq;% Ndú;ho úúO ls%hdldrlï i|yd fhdod
.ekSu wdrïN úh' ±kg úúO wdldrfha WmlrK;a yd úúO j¾.fha hka;% iq;%" úúO
ksIamdok ls%hdj,ska yd tajd iemhSï i|yd nyq,j fhdod .efka' fuu WmlrK yd hka;% iQ;%
ls%hd lrùu i|yd ñksia Y%uh yd oekqu w;HjYH lreKls' fuu WmlrK yd hka;% iQ;%
mqoa.,hl=f.a YÍr m%udKhka" YÍr Yla;sh" ±kqu wjfndaOh tlsfklg iudk fkdjk uq;a
ta ish,a,kau hï hï ld¾hhka i|yd ta i|yd jq WmlrK iy hka;% iQ;% úúO ;;a;ajhka
hgf;a Ndú; l< hq;= fõ' hka;% iQ;% úúO ;;a;ajhka hgf;a Ndú; l< hq;= fõ' fï ish¨
hka;% iq;% iy WmlrK iEu mqoa.,fhl=f.au YÍr m%udKh" YÍr Yla;Ska ±kqu wjfndaOh
.e,fmk f,i ks¾udKh fkdù ;sîu úYd, .eg¨ rdYshlg uq,a jq lreKla úh'
iqfLdamfNda.S úµdj yd udkj ñ;sh ixl,amhka i|yd úúO lafIa;%j, ±kqu ^Wod'(
ffjµ úoHdj" Ôj úoHdj" .Ks;h" fN!;sl úoHdj" bxðfkare úoHdj" ;dlaIKh" mßir
úoHdj" ufkda úoHdj" ridhk úoHdj" mßmd,kh& Ndú; lrkq ,eîh'
1
ufkda
úoHdj
;dlaIKh ridhk
úoHdj
bxðfkare ffjµ
úoHdj úoHdj
iqfLdamfNda.S
úµdj
yd udkj
fN!;sl ñ;sh Ôj úoHdj
úoHdj
mßmd,kh mßir
úoHdj
.Ks;h
hka;% iQ;%
ksIamdokh
fiajd ksIamdok
ia:dkh iy fiajd
ieliSu iemhSu
hka;% iQ;%
ks¾udKh
lsÍu
±ka wms fuu iqfLdamfNda.S úµdj yd udkj ñ;sh Ndú;d lsÍfuka ,nd.; yels jdis
ms<sn|j i,ld n,uq'
- M,odhS;dj jeä ùu
- ;;a;ajh ^fiajd fyda NdKav& jeä ÈhqKq ùu
- jevlrk ia:dkfha wdrlaIdj jeä ùu
- fiajlhskaf.a fi!LH ;;a;ajh jeä ùu
- jev lsÍfï§ hka;% iQ;% $ WmlrK Ndú;fha úYjdih jeäùu
- jev lsÍug we;s wdYdj$leue;a; jeä ùu
- fiajd ia:dkfha Wiiaùï ,nd.ekSug we;s wjia:djka jeäùu
fufia jkafka wehs ±hs úia;r lsÍug isiqkag yelshdj ;sìh hq;=h'
fu;eka mgka iqfLdamfNda.S úµdj yd udkj ñ;sfha jeo.;a lreKq lsysmhla i,ld
n,uq'
ld¾h moaO;s
uq,skau ld¾hh moaO;sh hkqfjka y÷kajkafka l=ula±hs jgyd .ekSug W;aidy lruq'
ld¾h moaO;shla wjYH jkafka hï ld¾hhla lsÍu i|ydh' tkï l< hq;= ld¾hh" ld¾h
moaO;shl w;HjYH wx.hla fõ' tu l< hq;= ld¾hh lsÍu i|yd wuqøjH iy Yla;Ska wjYH
fõ' tu fiajdjka o ld¾hh moaO;shg m%Odk wx.hka w;r fõ' fuu ls%hdj,sh isÿ lsÍu
i|yd fiajlshka fiajd ia:dkhka iy wjYH;dj wkqj hka;% iQ;% WmlrK Ndú; l< hq;=
fõ' fuhg wu;rj jev lrk ia:dkj, jgmsgdj" jev lrk wdldrh" ld¾h moaO;shl
wfkla m%Odk fldgia f,i ie,lsh yelsh'
3
- w;ska ls%hdlrk moaO;s
- hdka;s%l moaO;s
- iajhxlD; moaO;s
iajhxlD; moaO;s
fuys§ o ld¾hh lsÍu i|yd hka;% iQ;% Ndú;d lrkq ,efí' fuys § lrkq ,nk
ld¾hh iïmQ¾Kfhkau ^ñksia Y%uh rys;j& hka;% iQ;% u.skau muKla isÿ lrkq ,efí'
WodyrKhla f,i .;fyd;a iïmQ¾K ksIamdokhu fkdj ksIamdokfha fldgila f,i
lñihl fld,rh iajhxlD; moaO;sh u.ska ksIamdokh lr.; yelsh' fuysoS hka;%h
md,kh lsrSu i|yd ñksia Y%uh Ndú;d fkdfú' fuys§ wjYH;djh wkqj ñksia Y%uh hka;%
iQ;% j,g wjYH fldgia $ wuqøjH iemhSu iy hka;%fha ksIamdÈ; fldgia bj;a lsÍug
fhdod .kq ,efí'
±ka wm ld¾hh moaO;shl we;sjk ñksia hka;% w;=re uqyqK; .ek i,ld n,uq'
fuys§ hka;% ls%hd lrejkaf.a me;af;ka n,k l, Tjqkaf.a bßhõj;a" weg iy udxY
fmaYSka j,g wjYH jk n,h" Tjqkag wjYH jk jev lrk ia:dkfha bvlv ms<sn|j
wjfndaOfhka jev lrk ia:dkfha hka;% iQ;% Ndú;hg fhdod .; hq;=fõ'
4
fuu hka;% iQ;% me;af;ka .;a l, tu hka;% iQ;j
% , md,k moaO;Ska ^ix{d md,khka&
hka;% ls%hdlrejkag myiqfjka .%yKh lr .; yels wdldrhg ks¾udK lr ;sìh hq;=h'
tajd f;areï .eksug myiq wdldrfhka ks¾udKh l< hq;= fõ'
fï lreKq folgu wu;rj jev lrk ia:dkfha mßirh ñksia hka;% we;+rE uqyK
q f;a
wfkla wx.h fõ' fuys§ jev lrk ia:dkfha we;s WIaK;ajh" Yíoh" wdf,dalh" wd¾ø;djh
ms<sno wjfndaOh b;d jeo.;a fõ' fuh ir, rEm igyklska my; wdldrhg ±laúh yelsh'
ld¾h moaO;Ska .;a l, jev lsÍfï fõ.ho" l< hq;= ld¾hh m%udKho b;d jeo.;a
fõ' hï ld¾hhla lsÍfï§ tu ld¾hhfha fõ.h ;SrKh jkafka hka;%fha fõ.h u; kï
tu fõ.hg jev lsÍfï yelshdj hka;% l%shdlrejkag ;sìh hq;= h' jev lsÍfï oS m%udKhg
fkdj .=Kd;aul Ndjh o jeo.;a neúka ta ms<sn|j ld¾h moaO;Ska ks¾udKh lsÍfï oS
wjOdkh fhduq l< hq;= fõ'
ld¾h moaO;Ska l%shd lrùu i|yd ld¾h moaO;s ;=< ;sìh hq;= $ ;sìh yels l,ska
úia;r lrk ,o wx.hkaj,g wu;r ld¾h moaO;Ska l%shd lrùu i|yd f;dr;=re wjYH fõ'
fï f;dr;=re ld¾h moaO;Skaj,g wjYH wdldrhg ,nd osh hq;= h' fuhg wu;rj ld¾h
moaO;Ska l%shd lrk úg ld¾h moaO;Ska ;=<skau úúO f;dr;=re bosßm;a fõ' fuu f;dr;=re
ld¾h moaO;Ska ld¾hlaIuj l%shd lrùug wjYH fõ'
5
oeka wms f;dr;=re bosßm;a lsßfï wruqKq fláfhka i,ld n,uq' WodyrKhla f,i
hï lsis NdKavhla ld¾h moaO;shla ;=< ksIamdokh l< hq;= kï' tu NdKavh ksIamdokhg
wjYH ish¨u f;dr;=re ,nd osh hq;= fõ'^wuq øjH ms<sn| úia;r" Ndú;d l< hq;= hka;% iQ;%
ms<sn| úia;r" NdKavfha m%udKh" wjYH NdKav m%udKh" wjYH j¾Kh" n,dfmdfrd;a;=jk
NdKavfha ;;ajh wdosh'& fufia lsßfuka NdKvh ksjerosj yd wjYH ;;ajfhka ksIamdokh
lr.eksfï wruqKq ,`.d lr .; yelsh' túg wu;rj tu NdKavh ld¾h moaO;sh ;=<
ksIamdokh lsßfï oS Ndú; lrk hka;% iQ;% u`.ska úúO f;dr;=re ,nd foa' WodyrKhla
f,i hka;%fha r;= t<shla fmkakqï lsÍu u.ska hka;%fha fodaIhla fyda ksIamdokh lsßfï
oS we;súh yels fodaIhla bosßm;a l< yels h' fuu.ska hka;% iQ;% fyda ksIamdokh lrk
NdKavfha ;;ajhka ksjerosj ;nd .eksfï wruq Kq ,`.d lr .; yels h'
fuu f;dr;=re úúO wdldrfhka bosßm;a l< yels h' WodyrKhla f,i my;
i|yka oE i|yka l< yels h'
ο úia;r lsÍu u.ska ^ .Ks;uh fyda m%ia;dr rys;j&
ο .Ks;uh fyda ixLHd;aulj bosßm;a lsÍfuka
ο m%ia;dr u.ska
ο rEm igyka u.ska
ο wdf,dalh Ndú; lÍfuka
ο Yíoh u.ska
ο ix{d u.ska
ο wdlD;s u.ska
6
fuu YÍrj, úúO uekqï j, f;dr;=re ^Wod#- Wi" nr" w;aj, os." mdoj, os..'''''& Ndú;d
lr fiajd ia:dkhkaj,g wjYH WmlrK" hka;% iQ;%" ,S nvq wdosh ta ta mqoa.,hskag .e,fmk
mßos ks¾udKh l< yels fõ' fufia ,nd .;a YÍrj, úúO uekSï j, f;dr;=re j.= .;
fldg we;s w;r tajd udkj ñ;sl j.= kñka ye|ska fõ' fuu udkj ñ;sl j.= Ndú;d
lsÍfuka wjYH f;dr;=re myiqfjka ,nd .; yels fõ'
mqoa.,hskaf.a YÍr m%udKh fndfyda úg cSj;ajk m%foaYhg iy wh;ajk cd;shg
wkqj fjkia fõ' WodyrKhla f,i W;=re weußldfõ cSj;ajk mqo. a ,hskf a .a YÍr m%udKfhka
úYd, jk w;r Ökh" fldßhdj" cmdkh jeks rgj, cSj;ajk mqoa.,hska idfmalaIj
m%udKfhka l=vd fõ' tu ksid hqfrdamfha ksmojk hka;% iQ;% Ndú;d lrkafka W;=re
weußldfõ kï" ta mqoa.,hskaf.a YÍr m%udKhka Ndú;d lr tajd ksIamdokh l< hq;= fõ'
fï u.ska Tng udkj ñ;sfha we;s jeo.;a lu meyeos,s jkq we;'
7
fuu m%ia;drh ú.%y lsÍfï oS A m%foaYhg wh;a jk mqoa.,hskaf.a Wi idudkH Wig
jvd wvqh' tfiau B m%foaYhg wh;a jk mqoa.,hskaf.a Wi idudkH Wig jvd b;du;a jeä
h' hï WmlrKhla " hka;% iq;%" ,S nvq ks¾udKh lsÍfï oS Wi Ndú;d fõ kï" fuu yd
m%foaYj,g wh;a jk mqoa.,hska o we;=¿j ks¾udKh lsÍu b;du;a wmyiq ld¾hhla fõ' fï
ksid fmdÿ iïu;hla f,i fï fofldigu wh;a fkdjk b;sß 90] fokd fjkqfjka
WmlrK" hka;% iQ;% iy ,S nvq ks¾udKh lrkq ,nhs' túg ks¾udKh lrk oE mqo. a ,hskf
a .ka
90] la fokdg m%YaKhlska f;drj Ndú;d l< yels fõ' wfkla mqoa.,hska tu NdKav
Ndú;d lsßfuka wmyiq;d we;s fõ' ta i|yd l< hq;af;a tjeks mqoa.,hska i|yd fjk
fjku tajd ks¾udKh l< hq;= ùu hs'
mqoa.,hska úúO ld¾hhka lsÍfï oS ksYap,j ^YÍrh jeämqr p,kh fkdlr& fyda
pxp,j ^YÍrh p,kh lsÍfuka& lrkq ,nhs' tu ksid udkj ñ;sl j.= ks¾udKh lsÍfï
oS fï foj¾.hgu wh;a ñkqï ,nd .; hq;= fõ' ta wkqj wjYH hka;% iQ;%" WmlrK yd ,S
nvq ksmoùfuka jeä ld¾hlaCIu;djhla ,nd .; yels h'
iqfLdamfNda.S úoHdj yd udkj ñ;sh iEu fCI;%hlu Ndú;d l< yels nj óg fmr
wjia:djl i|yka lf<uq' tfiau iqfLdamfNdA.S úoHdj iy udkj ñ;sh Ndú;d lsÍfï
wruqKq yd ,nd.; yels jdis ms<sn|j o idlÉPd lrk ,os'
fuu ixl,amhka l=uk ia:dkhl Ndú;d l< o tu Ndú; lrk ld¾h moaO;sh
b;du;a fyd|ska wOHhkh l< hq;= h' tysoS Ndú;d lrk wuq øjH" WmlrK" hka;% iQ;%"
fiajlhska" tys mßirh" ,S nvq wdoS ish¨ foa iqÿiq mßos f;dard .; hq;= jkakd fiau" tajd
ksjerosj Ndú; l< hq;= h' fuu ixl,amhka mx;s ldurfha øjH mßyrKh lsÍug o "
ridhkd.drfha øjH mßyrKh lsßfï oS o" ksjerosj mßyrKh lsÍfuka o wjYH;djhg
wkqj ld¾hlaIuj jeä oshqKq lr .ekSu i|yd;a" YÍr fi!LH wdrCIdj iys;j lrf.k
hdu i|yd;a" jev lrk ia:dkfha myiqj jeä oshqKq lr .eksu i|yd;a fhdod .; yels fõ'