Khazariaid
| Math o gyfrwng | grwp ethnig hanesyddol  |
|---|---|
| Daeth i ben | 1048 |
| Crefydd | Tengriaeth |
| Rhan o | Pobl Twrcaidd |
| Dechrau/Sefydlu | 618 |
| Gwladwriaeth | Khazar Khaganate |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Pobl Dyrcig hanner-grwydrol o Ganol Asia oedd y Khazariaid. Trodd llawer ohonynt i Iddewiaeth. Yn y seithfed ganrif OC sylfaenodd y Khazariaid wladwriaeth (khaganaeth) annibynnol yng ngogledd y Caucasus ar hyd y Môr Caspiadd. Yn yr wythfed neu yn gynnar yn y 9g, derbyniwyd Iddewiaeth fel y grefydd swyddogol. Mae'n bwnc llosg ai dim ond y bendefigaeth drodd at y grefydd newydd, neu drwch y boblogaeth hefyd. Ar eu hanterth, roedd y Khazariaid a'r pobloedd oedd yn ddarostyngedig iddynt yn rheoli ardal eang sydd heddiw yn cwmpasu de Rwsia, gorllewin Casachstan, dwyrain Wcrain, Aserbaijan, rhannau helaeth o'r Caucasus (gan gynnwys Dagestan a Georgia) a'r Crimea. Mae'n debyg bod yr enw yn gysylltiedig â gwreiddyn berfol Tyrcig yn golygo 'crwydro'.
Roedd y Khazariaid yn gynghreiriaid pwysig i'r Ymerodraeth Fysantaidd yn erbyn yr Ymerodraeth Sassanaidd ac wedyn y Galiphaeth, y Pechenegiaid a Rws. Arweiniasant gyfres o ryfeloedd llwyddiannus yn erbyn y Caliphaethau Arabaidd. Mewn cyfnod diweddarach, fodd bynnag, cefnodd y Bysantiaid arnynt, gan droi yn eu lle at Rws ac at y Pechenegiaid yn erbyn y Khazariaid. Rhwng 965 a 969, fe'u trechwyd gan Svyatosloav I o Kiev, gan gael eu darostwng i reolaeth Rws Kiefaidd. Erbyn heddiw, mae'r Khazariaid wedi diflannu fel pobl wahanol.