Chiuaz Dospanowa

Chiuaz Dospanowa

Хиуаз Доспанова

starszy porucznik lotnictwa
Data i miejsce urodzenia	15 maja 1922 Qurmang’azy↗
Data i miejsce śmierci	20 maja 2008 Ałmaty, Kazachstan
Przebieg służby
Lata służby	1942–1945
Siły zbrojne	Wojskowe Siły Powietrzne
Jednostki	tzw. nocne wiedźmy
Stanowiska	pilot
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: bitwa o Kaukaz operacja wiślańsko-odrzańska
Odznaczenia

Chiuaz Kairowna Dospanowa (kaz. Хиуаз Каировна Доспанова, ur. 15 maja 1922 we wsi Ganiuszkino w obwodzie gurjewskim, obecnie obwód atyrauski w Kazachstanie, zm. 20 maja 2008 w Ałmaty) – kazachska lotniczka wojskowa, Narodowy Bohater Kazachstanu (2004).

Życiorys

W 1940 ukończyła ze złotym medalem szkołę średnią w Uralsku i kurs w aeroklubie, uzyskując licencję pilota, po czym złożyła podanie do Wojskowej Akademii Powietrznej im. Żukowskiego, jednak bez powodzenia. Podjęła studia w Pierwszym Moskiewskim Instytucie Medycznym, po ataku Niemiec na ZSRR została nawigatorem-strzelcem w 588 pułku nocnego lotnictwa bombowego (przemianowanym potem na 46 gwardyjski pułk nocnego lotnictwa bombowego), brała udział w wojnie z Niemcami na Froncie Południowym, na Północnym Kaukazie, Zakaukaziu, Ukrainie i Białorusi. Do końca wojny wykonała 300 lotów bojowych. Została ciężko ranna i kontuzjowana, z wojny wróciła jako inwalida II grupy. Była jedyną Kazaszką-lotniczą wojskową ZSRR.

Po wojnie uczyła się w Wyższej Szkole Partyjnej w Ałmaty, następnie została instruktorem rejonowego komitetu KPK w zachodnim Kazachstanie, później sekretarzem KC Komsomołu Kazachstanu, w 1951 wybrano ją deputowaną do Rady Najwyższej Kazachskiej SRR i sekretarzem Prezydium Rady Najwyższej Kazachskiej SRR. Później była sekretarzem Komitetu Miejskiego KPK w Ałmaty, w 1959 przeszła na wcześniejszą emeryturę z powodu złego stanu zdrowia będącego skutkiem frontowych ran i kontuzji.

Jej imieniem nazwano port lotniczy Atyrau.

Odznaczenia

• Narodowy Bohater Kazachstanu (2004)
• Order Ojczyzny
• Order Czerwonego Sztandaru
• Order Wojny Ojczyźnianej I i II klasy
• Order Czerwonej Gwiazdy
• Medal „Za obronę Kaukazu”
• Medal „Za wyzwolenie Warszawy”
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”

I inne.

Bibliografia

• https://www.peoples.ru/military/aviation/hiyaz_dospanova/ (ros.)
• http://www.voxpopuli.kz/history/767-nochnaya-vedma-khiuaz-dospanova-.html (ros.)
• https://web.archive.org/web/20180201192958/http://www.nomad.su/?a=15-200705160214 (ros.)
• http://e-history.kz/en/publications/view/1095 (ang.)
• Przewodnik po historii Partii Komunistycznej i ZSRR (ros.)