Proposed Operational Guidelines in Nepali
Proposed Operational Guidelines in Nepali
dfr{ @)!#
1
k|flalws ;xof]u tof/ kfg]{M
;+o'Qm /fi6« ;+3Lo dfgj a;f]af; sfo{qmd
o'=Pg= Xoflj6\of6 /fli6«o k/fdz{bftf
>L pd]z axfb'/ dNn – zx/L of]hgfsf/ tyf 6f]nL g]tf
>L /fhf/fd 5ts'nL – e"ld Joj:yfkg lj1
>L x]dGt 1jfnL – ljQ lj1
of] k|of;
ljZjJofkL zx/Ls/0fn] tLa|tf lnO/x]sf] at{dfg cj:yfdf lbuf] a;f]af;nfO{ a9fjf lbg] Pp6f dxTjk"0f{ cu|0fL ;+:yfsf]
?kdf o'=Pg Xoflj6\of6 /x]sf] 5 . o; ;+:yfn] g]kfndf zx/L lasf;, cfjf;, kfgL tyf ;/;kmfO{, hf]lvd Go"gLs/0f, jftfj/0f tyf
hnjfo' kl/jt{g nufot Ps csf{;+u cGt/ ;DalGwt d'2fx?nfO{ ;Daf]wg ub}{ a:tLx?df cfwf/e"t ;]jfx?sf] kx'Fr k'¥ofpg] h:tf
ljleGg dxTjk"0f{ lqmofsnfkx? ub}{ cfPsf] 5 . ejg lgdf{0f ;+lxtf lgdf{0f, ufp+ ;x/ ;fem]bf/L sfo{qmd, k|sf]k k|efjL 7fp+x?df
cfjf;, xl/t cfjf; h:tf y'k|} If]qdf laut b'O{ bzs b]lv sfo{/t /x]sf] 5 .
g]kfnsf] /fli6«o zx/L gLlt -@))&_ / ;+zf]lwt /fli6«o cfjf; gLlt -@)!@_ n] zx/L If]qsf c:j:ys/ tyf cgf}krfl/s
a:tLsf afl;Gbfx?sf d'2fnfO{ ;Daf]wg ug{ pko'Qm e"ld gLltsf] cfjZostf dx;'; u/]sf] 5 . /fli6«o cfjf; gLlt -@)!@_ n]
cfwf/e"t Go"gtd k"jf{wf/ ;'ljwfx?af6 jl~rt tyf :jf:Yo / ;'/Iffsf] b[li6sf]0fn] hf]lvd /x]sf s]jn lz/ 9fSg] cfjZostf k"lt{ ug{
agfOPsf c:j:Yos/ Pjd\ cJojl:yt a:tLx?sf] pko'Qm Joj:yfkg ug]{ /0fgLlt ckgfPsf] 5 . o; cltl/Qm, cfjf; gLltsf]
b:tfj]hn] lgwf{l/t ;doeGbf cufl8 g} agfOPsf c:j:Yos/ a:tLx?nfO{ nfut c;'nLsf] cfwf/df cltqmldt hUufdf k'g:yf{kgf ug]{
cyjf cGo j}slNks :yfgdf hUufsf] ;+o'Qm :jfldTj /xg]u/L To:tf a:tLx?nfO{ Jojl:yt a:tLsf] :j?k lbg] p2]Zo;lxt :t/f]GgtL
ug]{ u/L :yfgfGt/0f ug]{ ljsNk lbPsf] 5 .
cgf}krfl/s tyf zx/L ul/jx?sf] e"dL ;DaGwL d'2fnfO{ ;Daf]wg ug{ ljBdfg gLltut vfsf cg'?k Pp6f :ki6 lgb]{lzsfsf]
cfjZostf /x]sf] 5 . ;'s'Daf;Lsf] ;d:of ;Daf]wg ug{ ljut bzsx?df ;/sf/sf] tk{maf6 w]/} g} k|of;x? ePsf 5g\ . t/ o:tf
k|of;x? k|foM ufp+ s]lGb|t /x]sf] / lgMz'Ns hUuf ljt/0f ug]{ sfo{df g} d'Vo ?kn] ;Lldt /x]sf] b]lvG5 . t;y{, zx/L u/Lax?, d"VotM
cgf}krfl/s / cJojl:yt a:tLsf ljz]iftfx? / ltgsf] cfjZostf ;Daf]wg ug]{ lbzfdf ;/sf/sf] e"ldsf k|i6 kfg{ cfjZos lyof] .
vf;u/L ;/sf/L :t/df zx/sf cgf}krfl/s a:tLx?sf] cj:yf ;'wf/df gLltut Joj:yf ePklg o;nfO{ Jojxflxs ?kdf sfof{Gjogdf
n}hfg sfo{gLlts k|i6tfsf] cefjdf ePsf sltko k|of;x? klg k|ltkmn lbg ;Sg] cj:yfdf k'Ug ;s]sf] b]lvPg . of] sfo{ cfkm}df
h6Ln x'g'sf] ;fy} o;n] w]/} dGqfno tyf lgsfox?sf] ;+nUgtfsf] dfu ub{5 . t;y{ ;dGjo o; sfo{sf] nflu clt g} dxTjk"0f{ ljifo
/x]sf] 5 .
o; ;Gbe{df, g]kfnsf] zx/L If]qdf /x]sf c:j:ys/ a:tL -Slum_ tyf cgf}krfl/s a:tL (informal settlements)
x?sf] cfjf;sf] cfjZostfnfO{ ;Daf]wg ug{ g]kfn ;/sf/sf] cg'/f]wdf o'=Pg= Xoflj6\of6n] of] sfo{qmd ;~rfng lgb]{lzsf tof/ ug{
k|flalws ;xfotf k|bfg u/]sf] xf] . o; lgb]{lzsfn] ul/jx?sf] nflu lbuf] cfjf; k|:tfj ug{ klxnf] kN6 cfjf; k|bfosf tLg :ki6
kIfx?M cfjf;, e"ld tyf ljQnfO{ ;+o'Qm ?kdf cufl8 NofPsf] 5 .
o; lgb]{lzsfn] ljZjnfO{ c:j:ys/ a:tLd'Qm agfpg] cfXjfgsf] ;Gbe{df g]kfndf klg cgf}krfl/s / c:j:ys/
a:tLx?/lxt zx/x? lgdf{0f ug{] lbzftkm{ Ps kfOnf cufl8 a9fpg] ck]Iff ul/Psf] 5 .
kB;'Gb/ hf]zL
g]kfnsf] nflu sfo{qmd k|aGws
o'=Pg= Xoflj6\of6, g]kfn .
2
(message from ministry)
3
ljifo ;"rL
kl/R5]b – ! lgb]{zs l;4fGtx?
kl/R5]b – @ a[xt cjwf/0ff
kl/R5]b – # nfeu|fxL ju{ klxrfgsf] nflu cfjZos ;t{x?
kl/R5]b – $ klxrfg k|lqmofsf] nflu ckgfOg] k|lqmof
kl/R5]b – % cfjf; Kofs]h
kl/R5]b – ^ of]hgf tyf ejg l8hfOg dfkb08
kl/R5]b – & zx/L ul/jsf] cfjf;sf] nflu e"ld Joj:yfkg
kl/R5]b – * ljQLo ljlwx?
kl/R5]b – ( ;+:yfut ;+/rgf tyf ;ldltsf] clwsf/ / st{Jo
4
kl/R5]b – !
lgb]{zs l;4fGtx?
!=!= /fli6«o tyf cGt/f{li6«o ;Gbe{
of] lgb]{lzsf lgDg b'O{ b:tfj]hx?sf] Joj:yf cg'?k tof/ kfl/Psf] xf] .
s_ g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# -wf/f #%_
v_ cfly{s, ;fdflhs tyf ;fF:s[lts clwsf/ ;DaGwL cGt/f{li6«o k|lt1fkq -sf]e]gfG6_ -wf/f
!!_
!=@= ljlzi6 lgb]{lzsf M of] lgb]{lzsf k|fylds ?kdf /fli6«o cfjf; gLlt, @)^* -g]kfn ;/sf/_ af6
lgb]{lzt 5 .
!=%= lgb]{lzsfsf] k'g/fjnf]sg M o; ;~rfng lgb]{lzsfnfO{ ;ldltn] cfjlws ?kdf k'g/fjnf]sg ug{]5
/ cfjZostf cg';f/ ;+zf]wg l;kmfl/; ePdf g]kfn ;/sf/sf] :jLs[ltkl5 nfu" x'g]5 .
5
cgf}krfl/s a:tLdf a:g] u/La ;d'bfosf] cfjf; cfjZostfnfO{ ;+af]wg ug{ sf]lz;
ul/Psf] 5 .
8_ cfjf; lgdf{0fsf] nflu ;fdu|L jf k|lalw k|of]u ubf{ jftfj/0f d}qL, nfut k|efjsf/L tyf
pmhf{ lskmfotL ejg lgdf{0f ;fdu|L tyf k|ljlwsf] k|of]u ug]{ tk{m pko'Qm gLltut
pkfox? ckgfOg] 5 .
9_ lgdf{0f Joj;fodf ;+nUg OlGhlgo/ tyf cGo k|fljlws hgzlQm, 8sdL{, lgdf{0f ;Dj4
sfdbf/ tyf lgdf{0f Joj;foL cflbnfO{ nfut k|efjsf/L tyf ejg lgdf{0fsf gf}nf
;fdu|L tyf k|ljlwsf] k|of]usf] If]qdf tflnd ;+rfng u/L bIf tyf lgk'0f hgzlQm ljsf;
ul/g]5 .
0f_ cg';"rL # df pNn]v ul/Psf Go"gtd dfgs tyf dfkb08 -gd{; P08 :6f088{_ cg';f/
cgf}krfl/s a:tLx? nufot zx/L u/Lax?sf] nflu k|bfg ul/g] cfjf;df lghL cfjf;
ljsf;stf{ Pjd\ lgdf{0f sDkgLx?n] kfngf ug{' kg]{ u/L pko'Qm dfgs tyf dfkb08 -
gd{; P08 :6f088{_ lgwf{/0f ug]{ tyf pko'Qm pTk|]/0ff k|bfg ug]{ .
t_ laleGg sf/0fn] la:yflkt jf la:yfkg x'g] of]hgfdf /x]sf kl/jf/x? jf /f]huf/L tyf
cGo cj;/x?sf] vf]hLdf zx/df cfpg] cfk|af;L -dfOu|]G6_ ul/ax?n] pko'Qm cfjf;
gkfP ;Ddsf] nflu c:yfoL 5f]6f] cjlwsf] nflu -;+qmd0fsfnLg_ cfjf; k|bfg ug{
cfjZos pko'Qm pkfo cjnDag ul/g]5 .
y_ lghL tyf ;fj{hlgs hUufdf u}/ sfg"gL 9+un] x'g] cltqmd0f /f]Sg / o;/L a;f]af;
ug]{x?nfO{ lg?T;flxt ug{ ;f] sfo{x? x'g' cufj} pko'Qm sfg"gL pkfox?sf] ;fy}
lgif]wfTds k|zf;lgs sfo{x? ug]{ .
b_ zx/L u/Lax? ljz]if u/L zx/L cgf}krfl/s a:tLsf afl;Gbfx?sf] nflu cfjf; k|bfg ug{
th{'df ul/g] /fli6«o:t/sf] sfo{qmd sfof{Gjog ug]{ tk{m k|d"v lgsfosf] ?kdf zx/L
ljsf; tyf ejg lgdf{0f ljefu / sf7df8f}+ pkTosfsf] xsdf sf7df8f}+ pkTosf lasf;
k|flws/0f x'g] u/L pko'Qm ;+:yfut ;+oGqsf] lgdf{0f tyf sfof{Gjog ug]{ .
!=&= gLlt lgb]{lzsf ;~rfngsf] lgldQ cawf/0ffTds vfsf -df]8n_ cg';"rL ! df lbOPsf] 5 .
6
kl/R5]b – @
a[xt\ cjwf/0ff
@=!= ;+lIfKt zLif{s M
o; lgb]{lzsfnfO{ …zx/L u/La cfjf; sfo{qmdÚ ;~rfng lgb]{lzsf elgg]5 .
cJojl:yt
a:tL
zx/L u/La
;'s'Daf;L
cgf}krfl/s
a:tL
@=#= kl/efiff M
æsfo{qmdÆ eGgfn] o; lgb]{lzsf cg';f/ sfof{Gjog x'g] …zx/L u/La cfjf; sfo{qmdÚ nfO{
hgfpg]5 .
ækl/jf/Æ eGgfn] ;uf]ndf a;]sf Pp6} r'Nxf] k|of]u ug]{ klt kTgL tyf cfdfafa' / gfaflnu
5f]/f5f]/Lx?nfO{ hgfpg]5 .
7
æzx/L u/LaÆ eGgfn] ;fwf/0ftof s]Gb|Lo tYofÍ ljefun] ;g\ @)!! df k|sflzt …g]kfn hLjg
dfkg ;j]{If0fn]Ú kl/eflift u/] cg';f/ u/LaLsf] /]vf eGbf tn /x]sf / dxfgu/kflnsf,
pkdxfgu/kflnsf jf gu/kflnsfsf] cgf}krfl/s÷c:j:ys/ a:tLx?df a;f]af; ul//x]sf cfly{s
?kdf sdhf]/ ;fdfGotM cgf}krfl/s If]qdf lgDg:t/sf] zf/L/s >ddf lge{/ ul//x]sf JolQm jf
kl/jf/ ;d]6\b5 . o:tf AolQm jf kl/jf/sf] cfly{s l:ylt u/LaLsf] /]vf d'lg (BPL) jf cfly{s
?kdf sdhf]/ (EWS), jf lgDg cfoau{ (LIG) x'g ;Sg]5 .
æu/LaL :t/Æ eGgfn] cg';"rL @ df lbOPcg';f/ u/LaLsf] /]vfd'lgsf] cfo ePsf jf cfly{s ?kdf
sdhf]/ jf lgDg cfoju{sf cfo:t/nfO{ hgfpFb5 .
æ;ldltÆ eGgfn] o; lgb]{lzsfsf] a+'bf (=! df bzf{OP cg';f/ zx/L u/Lax?sf] nflu
cfjf;÷cfjf; sfo{qmd cflb;Fu ;DalGwt cfof]hgfsf] klxrfg, cg';Gwfg, lrGtg dgg,
;"rgf÷k|ltj]bg tof/ ug]{ cflb h:tf sfo{ ug{ cf}krfl/s ?kdf u7g ul/Psf] clwsf/o'Qm
AolQmx?sf] ;d"xnfO{ hgfpg]5 .
ælhNnf ;ldltÆ eGgfn] o; lgb]{lzsf cg';f/ u7g ul/Psf] zx/L u/La cfjf; sfo{qmd lhNnf
;ldltnfO{ hgfpg]5 .
ægu/kflnsf ;ldltÆ eGgfn] o; lgb]{lzsf cg';f/ u7g ul/Psf] zx/L u/La cfjf; sfo{qmd
gu/kflnsf ;ldltnfO{ hgfpg]5 .
æk|fljlws ;ldltÆ o; lgb]{lzsf cg';f/ ljefun] lgo'Qm ul/Psf lj1x?sf] ;d"xnfO{ hgfpg]5 .
æ;+:yfÆ eGgfn] zx/L u/La cfjf; a:tLsf afl;Gbf dWo]af6 :yfkgf ul/Psf ;xsf/L ;+:yf eGg]
hgfpg]5 .
æljefuÆ eGgfn] zx/L ljsf; tyf ejg lgdf{0f ljefunfO{ hgfpg]5 . / sf7df8f}+ pkTosfsf]
xsdf o; lgb]{lzsf sfof{Gjogsf] xb;Dd sf7df8f}+ pkTosf lasf; k|flws/0fnfO{ ;d]t
hgfpg]5 .
ædfnkf]t clws[tÆ eGgfn] ;DalGwt dfnkf]t sfof{nodf k|d'v eO{ sfo{ ul//x]sf k|d'v dfnkf]t
clws[t jf dfnkf]t clws[tnfO{ hgfpg]5 .
ægfkL clws[tÆ eGgn] ;DalGwt gfkL sfof{nodf k|d'v eO{ sfo{ ul//x]sf] k|d'v gfkL clws[t jf
gfkL clws[tnfO{ hgfpg]5 .
æcgf}krfl/s a:tLÆ eGgfn] cf}krfl/s ?kdf cfˆgf] :jfldTjdf g/x]sf] hUuf / ;DklQdf
a;f]af; ub}{ cfPsf] Pj+ sfg"gL a}wflgstf k|fKt gePsf a:tLnfO{ hgfpFb5 .
æcJojl:yt a:tLÆ (slum) eGgfn] c:j:Yos/ Pj+ ;fdfGotM hLjgofkgsf] nflu cg'ko'Qm
v:s]sf] cj:yfsf] a:tLnfO{ a'´fpF5
æ;d'bfoÆ eGgfn] cgf}krfl/s a:tL If]qdf sfo{/t ;+:yfx?n] pQm If]qdf a;f]af; ug]{ afl;Gbfx?
dWo]af6 u7g u/]sf] ;d"xnfO{ hgfpFb5 .
8
æ;/f]sf/jfnfÆ eGgfn] o; sfo{qmdk|lt ?rL ePsf tyf o; sfo{qmddf k|ToIf jf k/f]If ?kn]
;+nUg ePsf JolQmx?nfO{ hgfpg]5 .
æC0fLÆ eGgfn] C0f kmsf{pg] ;d´bf/L jf k|ltj4tf hfx]/ u/L cfjf; 3/sf] nflu C0f lng]
JolQmnfO{ hgfpg]5 .
æhdfgL lbg] JolQmÆ eGgfn] C0f jf shf{ ltl/g]5 eGg] k|ltj4tf ;'lglZrt ug]{ JolQm jf
dflg;x?sf] ;d"x jf ;d'bfonfO{ hgfpg]5 . C0f jf shf{ lng] JolQmn] C0f glt/]df hdfgL a:g]
o;sf] nflu lhDd]jf/ x'g]5 .
9
kl/R5]b – #
nfeu|fxL ju{ klxrfgsf] nflu cfjZos ;t{x?
#=!= gful/stf / k|sf/ M j+zhsf] cfwf/df g]kfnL gful/s x'g'kg]{5 .
#=@= :yfg / a:tLsf] cjlw M ljgf /f]sfj6 c6'6 ?kn] cgf}krfl/s a:tLdf !) jif{ eGbf a9L a;]sf]
x'g'kg]{5 . JolQm jf kl/jf/n] cfk"m a;]sf] :yfg / cjlwnfO{ k'i6\ofpg] vfnsf] k|df0f k]z ug{'kg]{5
.
#=#= cfly{s cj:yf M o; sfo{qmdaf6 cfeflGjt x'g cfly{s ?kdf lgDgfg';f/sf] cfoau{ dWo x'g'
kb{5 .
-s_ u/LaLsf] /]vfd'lg
-v_ cfly{s b[li6n] sdhf]/ ju{
-u_ lgDg cfo ;d"x
oL cfo ju{sf] JolQm jf kl/jf/ cgf}krfl/s If]qdf jf clglZrt co;|f]tdf cfwfl/t lgDg cfo
x'g] c:yfoL k|s[ltsf] zf/Ll/s >dhGo k]zfdf ;+nUg ePsf] x'g'kg]{5 .
#=$= hUuf tyf 3/sf] :jfldTj ;DaGwL l:ylt M JolQm / p;sf kl/jf/sf ;b:ox?sf] :jfldTjdf /x]sf]
hUufsf] kl/0ffd / cjl:ylt klxrfg x'g' kg]{5 .
cfosf] l:ylt u/LaLsf] /]vfd'lgsf] au{ cfly{s b[li6n] lgDg cfo ju{
hUuf :jfldTjsf] l:ylt sdhf]/ ju{
b]ze/ s'g} hUuf jf 3/ gePsf] …sÚ bhf{sf …vÚ bhf{ …uÚ bhf{
lhNnfleq s'g} hUuf jf 3/ gePsf] …3Ú bhf{ …ªÚ bhf{ …rÚ bhf{
-jf sf7df8f}+ pkTosfsf] xsdf
pkTosfleq_ / hf]l8Psf
lhNnfx?df
lhNnfleq s'g} hUuf jf 3/ gePsf] …ªÚ bhf{ …rÚ bhf{ …5Ú bhf{
-jf sf7df8f} pkTosfsf] xsdf
pkTosfleq_
s_ nfeu|fxL ju{sf] klxrfgsf] nflu tf]lsPsf] 9fFrfdf lgj]bsn] cfjZos ;"rgf lbg'kg]{5 .
v_ b/vf:tdf k|:t't ul/Psf ljj/0fx?sf] /fd|f] 5fgjLg / hfFrk8tfnkl5 tf]lsPsf] 9fFrfdf ;ldltn]
æzx/L u/La nfeu|fxL kl/rokqÆ ljt/0f ug]{5 .
u_ olb k]z ul/Psf ljj/0fx? ´'¶f 7xl/Pdf s'g}klg a]nf To:tf kl/rokq ;ldltn] jfk; lvRg
;Sg]5 . ;fy} k|bfg u/]sf] nfe hkmt u/L eljiodf o; sfo{qmd cGtu{t k|bfg ul/g] s'g} klg
nfeaf6 lgif]w ug{'sf] cnfjf sfnf] ;"rLdf /fVg ;Sg]5 .
11
kl/R5]b – $
klxrfg k|lqmofsf] nflu ckgfOg] k|lqmof
$=!= æzx/L u/La cfjf; sfo{qmdÆ sfof{Gjogsf] nflu ;ldltn] rf/ lsNnf ;lxt If]q klxrfg ug]{5 .
$=@= o; lg0f{osf] cfwf/df ljefun] ;"rgf k|sflzt u/L nfeflGjt x'g] ;DefJo ju{sf AolQmaf6
ljefusf] ;DalGwt lhNnf sfof{nodf tf]lsPsf] ldltleq b/vf:t lbg cfXjfg ug]{5 . o:tf]
cawL klxnf] ;"rgf k|sflzt ePsf] ldltn] slDtdf #) lbg eGbf 36L gx'g] u/L ;"rgf k|sflzt
ug]{5 .
$=#= tf]lsPsf] If]qsf nfeflGjt x'g] ;DefJo ju{sf ;+k"0f{ AolQmnfO{ lgj]bg lbg clek|]l/t ug{sf] nflu
To; If]qdf sfo{/t u}/ ;/sf/L ;+:yfx? / ;d'bfodf cfwfl/t ;+:yfx? ;d]tnfO{ kl/rfng u/L
Aofks k|of; ug{ ;Sg]5 .
$=$= o; ;'ljwfsf] nflu of]Uo JolQm jf kl/jf/n] lgDgfg';f/sf] ;"rgf ;lxt JolQm cfk}m pkl:yt eO{
lgj]bg lbg'kg]{5 .
-s_ j+zhsf] gftfn] g]kfnL gful/s xf] jf xf]Ogg\, olb xf] eg] gful/stfsf] k|df0fkq k|fKt
u/]sf] 5 jf 5}g .
-v_ a;fOFsf] cjlw / cGo lj:t[t ljj/0f ;lxt a;f]af; /x]sf] cJojl:yt a:tLsf] laa/0f .
-u_ ;fGble{s sfuhft h:t} zx/L ;]jf ;'ljwf h8fgsf k|dfl0ft sfuhftx? / pknAw ePdf
To; If]qdf a;f]af; ub}{ cfPsf cGo k|df0fx? .
-3_ ;fGble{s sfuhft h:t} u/La kl/jf/sf] kl/rokq, :yfgLo lgsfo jf g]kfn ;/sf/af6
k|bfg ul/Psf l;kmfl/; kqx? cflb .
$=%= tf]lsPsf] ldltleq lgj]bg glbg] cgf}krfl/s a:tLdf a;f]af; ug]{ To:tf JolQmn] cfk"m a:b}
cfPsf] cgf}krfl/s a:tL lgj]bg lbg] clGtd ldltaf6 #) lbgleq vfnL u/L 5f8\g' kg]5 { .
$=^= o;/L ;+slnt lgj]bg / ljj/0fx? 5fglagsf] nflu gu/kflnsf ;ldltn] ;DalGwt
dGqfno÷ljefu÷sfof{nodf k7fpg]5 . ;DalGwt d+qfno. laefu. sfof{non] ;"rgf÷ljj/0fx?
k|fKt ePsf] ldltn] #% lbg leq cfjZos 5flag u/L ;DalGwt ;ldlt ;dIf lnlvt ?kdf hjfkm
k7fpg]5 .
$=&= gu/kflnsf ;ldltn] lgj]bgdf lbOPsf ljj/0fx?sf] yk ;'Id k/LIf0fkl5 tf]lsPsf] 9fFrfdf
æzx/L u/La cfjf; nlIft kl/ro kqÆ k|bfg ug]{5 . o;sf] lgldQ k|fljlws ;ldltaf6
gu/kflnsf ;ldltn] cfjZos ;xof]u lng ;Sg]5 .
$=*= olb k]z ul/Psf ljj/0fx? ´'¶f 7xl/Pdf To:tf kl/rokq ;ldltn] jfk; lvRg ;Sg]5 . k|bfg
ul/Psf nfe tyf ;'ljwfx? hkmt ug{ ;Sg]5 / eljiodf o; sfo{qmd cGtu{t k|bfg ul/g] s'g}
klg kmfObfaf6 lgif]w ug{'sf] ;fy} o:tf JolQmnfO{ sfnf] ;"rLdf /fVg ;Sg]5 .
$=(= kl/rokq k|fKt ug{ of]Uo gePsf jf sfnf] ;"rLdf k/]sfx?n] ;"rgf kfPsf] ldltn] #) lbgleq
cfk"mn] cf]u6]sf] cJojl:yt a:tLsf] 7fpF vfnL u/L 5f8\g' kg]{5 .
12
kl/R5]b – %
cfjf; Kofs]h
sf7df8f}+ pkTosf / cGo clws dfqfdf zx/Ls/0f eO/x]sf s]Gb|x?df ljBdfg cgf}krfl/s zx/L
a:tLx?sf] lalawtf Pjd\ ljz]iftfx?n] km/s km/s ;dfwfgsf pkfox?sf] dfu ub{5 . o:tf cfjf;
Kofs]hsf k|sf/x? tn k|:t't ul/Psf] 5 .
of] Kofs]hsf] p2]Zo pko'Qm, cf}sft cg';f/sf] cfjf; Joa:yf ug{] lhDd]jf/L ;/sf/ /
nfeu|fxLaLr afF8kmfF8 ug'{ /x]sf] 5 . lhDd]jf/L afF8kmfF8sf] k|s[ofx? cfof]hgf cg'?k km/s x'g
;Sb5 . of] Kofs]hn] k'gjf{;sf] cfjZostf k"/f ug{ ;d]t ;Sg]5 . t;y{ of] Kofs]hnfO{ pk/f]Qm
%=@ a'Fbf;Fu klg ;Da4 u/L x]g{ ;lsG5 .
14
kl/R5]b – ^
of]hgf tyf ejg l8hfOg dfkb08
cg';"rL # sf] Dofl6«S; tflnsfdf lbOPsf] of]hgf tyf l8hfOg dfkb08sf cfwf/x? M
s_ pko'Qm a;f]af;sf] aftfj/0f l;h{gf x'g] u/L hdLgsf] dxQd pkof]u tyf clwstd
hg3gTj k|fKt ug]{ .
v_ ;fj{hlgs v'Nnf If]q tyf ;fd'bflos ;'ljwfx?df ;lhn} kx'Fr x'g] u/L # b]lv % tNnfsf]
ckf6{d]06 jf Ps÷b'O{ tNnfsf] /rgfTds tl/sfn] ejg l8hfOg ug]{ .
u_ of]hgf If]qdf cfwf/e"t k"jf{wf/ tyf ;]jfx? k|bfg ug]{ .
o;k|sf/ l;kmfl/; ul/Psf clwstd of]hgf tyf ejg l8hfOg gd{; cg';"rL # cg';f/
x'g]5 .
15
kl/R5]b – &
zx/L u/Lasf] cfjf;sf] nflu e"ld Joj:yfkg
&=!= 38]/Lsf] If]qkmn
&=!=!= Psn cfjf; M nfeflGjt x'g] k|lt 3/w'/LnfO{ ! b]lv !=% cfgf;Dd If]qkmn cf]u6\g] sa'lnotL
-lnhxf]N8_ cfjf; OsfO k|bfg ul/g] 5 .
&=!=@= k+QmL3/ -/f] xfplhË_ M nfeflGjt x'g] k|lt 3/w'/LnfO{{ ! b]lv !=% cfgf;Dd If]qkmn cf]u6\g]
sa'lnotL -lnhxf]N8_ cfjf; OsfO k|bfg ul/g]5 .
&=!=#= hL±@ -e"OF tNnf / yk @ tNnf_ cyjf hL±$ -e"OF tNnf / yk $ tNnf_ lgjf; -pRr
hg3gTj ejg_ M cfjf;sf] l8hfOg cg';f/ nfeflGjt x'g]nfO{ cfjf; OsfOsf] sa'lnotL
k|bfg ul/g]5 .
*5gf}6 ul/Psf hUufsf] nflu ;/sf/L k|To]s aif{sf] b//]6 dfnkf]t lgodfjnL @)#^ -lj=;=_ sf] lgod % -
v_ cg';f/ k|sflzt eP cg';f/ x'g]5 .
&=#=%= hUuf gfkhfFr lgodfjnL, @)%* sf] lgod $ -$_ cg';f/ lgjf; -6]gd]06_ sf] s]xL efu
nfeu|fxLsf] gfddf gfkL u/L sa'lnotLsf] ?kdf btf{ ul/g]5 .
&=#=^= ;ldltsf] lnlvt :jLs[lt lagf nfeu|fxLsf] :jfldTjdf /x]sf] cfjf; OsfO s'g} klg t];|f]
kIfnfO{ laqmL ug{ kfOg] 5}g . olb v'Nnf ahf/df pko'Qm cfjf; lsGg nfeu|fxLsf] cfly{s
l:ylt ;'lw|Psf] 5 eGg] s'/fdf ;ldltnfO{ lrQ a'´]df ;ldltn] To:tf cg'dlt lbg ;Sg]5 .
16
gLh jf gLhsf] kl/jf/nfO{ eljiodf o; sfo{qmdaf6 k|fKt x'g] s'g}klg cfjf; ;DalGw
;'ljwfaf6 lgif]w ug]{ ;t{df ;ldltn] lgwf{/0f u/]sf] d"Nodf gLhn] cGo nfeu|fxL dWo]nfO
pQm cfjf; laqmL ug{ ;Sg]5 .
&=#=&= sa'lnotdf lng] b'j} jf ;a}sf] d[To' ePdf ;ldltn] pQm cfjf; OsfO kl/jf/sf] glhssf]
xsjfnfnfO{ x:tfGt/0f ug]{5 . olb glhssf] xsjfnf kl/jf/df Ps eGbf a9L b]lvPdf
cfly{s l:ylt tyf nfeu|fxL juL{s/0fsf] k|fyldstfsf] cfwf/df nfeu|fxL lgwf{/0f ul/g]5 .
olb ;a} xsjfnfx? nfeflGjt lgwf{l/t x'g] ju{ eGbf dflysf] cj:yfdf k'u]sf] ePdf ;ldltn]
pQm ;DklQ cfˆgf] :jfldTjdf lng]5 / cGo pko'Qm nfeu|fxL dWo] of]Uo kl/jf/nfO{ ;f]xL
cg';f/ k|bfg ug]{5 .
&=#=*= o; lgb]{lzsfdf pNn]v ePsf ;t{x?sf] cfwf/df dfWolds bhf{sf nfeu|fxLnfO{ ef8fsf
cfjf; k|bfg ug]{5 .
&=#=(= cg';"rL ! df j0f{g ul/P cg';f/ nfeu|fxLsf] cfly{s l:ylt cg';f/ gLhsf] cfosf] sl/a !%
b]lv #) k|ltzt eGbf a9L gx'g] ef8fb/df nfeflGjt x'g] kl/jf/nfO{ axfndf lbg] u/L
cfof]hgfsf] :jfldTjdf /x]sf] cfjf; OsfOx? ;ldltnfO{ k|bfg ug]{5 .
&=#=!)= olb To:tf cfjf; OsfOx? cfof]hgfsf] :jfldTjdf gePdf nfeu|fxLn] To:tf pko'Qm cfjf;
OsfO ahf/df vf]hL ug]{5 / 3/wgL, ;ldlt, nfeu|fxL / kl/jf/aLrsf] lqkIfLo ;D´f}tf
cGtu{t ;ldltsf] :jLs[ltdf axfndf lnOg]5 . o:tf]] :jLs[lt ;ldltn] k|bfg u/]sf] cj:yfdf
olb ;D´f}tfdf pNn]lvt axfnsf] /sd tflnsf $ df k|:tfljt ul/Psf] eGbf a9L ePdf
To:tf] cltl/Qm /sd cfof]hgfn] cfˆgf] sf]ifaf6 k|bfg ug]{5 .
&=#=!!= dfWolds nfeu|fxL au{sf lj:yflkt kl/jf/x/mnfO{ ;ldltn] pko'Qm axfn cfjf;sf] Joj:yf
gu/];Dd cfof]hgfn] o; sfdsf] nflu klxrfg u/]sf] c:yfoL cfjf;df Joj:yfkg ug]{5 .
&=#=!@= hUuf wgL / cgf}krfl/s a:tL sf afl;Gbfx? aLr hUuf afF8kmfF8 ug{ ul/Psf] ;D´f}tf
cfk}m pkl:yt eO{ :jLs[ltsf] nflu ;+o'Qm ?kdf lgj]bg lbg cfPdf lhNnf ;ldltn]
:jLs[ltsf] nflu ;ldltnfO{ l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 . ;ldltsf] :jLs[ltkl5 lhNnf ;ldltn] lsQf
sf6 / hUuf btf{ ug]{5 / dfnkf]t clws[t tyf gfkL clws[tn] ;f]xL cg';f/ hUufsf] /]s8{
cWofjlws sfo{ ug]{5 . o; lsl;dsf] sf/f]af/df s'g} /lhi6]zg z'Ns nufOg] 5}g .
17
&=$=%= lghL jf ;/sf/L hUufdf a:b} cfPsf nfeu|fxLx?nfO{ cfjf;sf] Joj:yf ubf{ ;DalGwt hUuf
wgL;Fusf] ;xdltsf] cfwf/df hUufsf] afF8kmfF8 ug]{ sfo{ ;ldltn] ug]{5 . o; k|lqmofdf u}/
;/sf/L ;+:yf, ;d'bfodf cfwfl/t ;+:yf jf cGo gful/s ;dfhnfO{ ;xefuL x'g clek|]l/t
ug]{5 .
18
kl/R5]b – *
ljQLo ljlwx?
*=!= sf]ifsf] ;|f]t M
pkwf/f *=@ -v_ df pNn]v ePsf] ;+:yfn] ;/sf/sf] ;xof]udf lgDg adf]lhd sf]if ;+sng tyf
kl/rfng ug{ ;Sg]5 .
s_ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o ;/n C0f tyf cg'bfg,
v_ ljkGg ju{sf] nflu k|bfg ul/g] sf]ifsf] k"FhLs/0f ug]{
ljkGg JolQm÷;d"xnfO{ sd nfutsf 3/sf] nflu a}+s tyf ljQLo ;+:yfx? dfk{mt\ g]kfn
/fi6« a}+ssf] lgb]{zg adf]lhd ljkGg ju{÷If]qsf] nflu shf{ k|jfx gLlt cGtu{t ?= $
nfv;Ddsf] shf{ k|bfg ug{ ;Sg]5 . g]kfn /fi6« a}+sn] zx/L u/Lax?nfO{ cfjf; C0f
k|bfg ug{] ;+:yfx?nfO{ ;"lrs[t u/]/ cg'dlt k|bfg u/]df dfly pNn]lvt ljkGg
ju{÷If]qsf] nflu a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] 5'§ofPsf] /sd o; sfo{df k|jfx ug{
;lsG5 .
u_ l8a]~r/ lgisfzg ug]{
l8a]~r/ k"FhL ;+sngsf] nflu ljQLo ;+:yfx?n] k|of]u ug]{ shf{ ;+oGq xf] . pko'Qm
cfjf; ljQ pknAw u/fpg] / o:tf] sfo{ la:tf/ ug]{ sfo{ ;/sf/sf] lhDd]jf/L ePsf]
;Gbe{df o:tf l8j]~r/ lgisfzg ug{ ;/sf/ hdfgL al;lbg ;Sb5 .
3_ lglZrt k|ltzt s/ nufpg]
;/sf/n] zx/L s/, vfnL hUuf s/, k}t[s ;DklQ s/, hUufsf] d"No j[l4df s/ cflb
h:tf s/sf] Aoa:yfaf6 qm; ;lA;8L] -wgLnfO{ s/ nufO u/Lasf] nflu vr{ ug]{_
;+oGqsf] ?kdf k|of]u u/L o; If]qsf] lgldQ sf]if h'6fpg ;Sb5 .
ª_ ;+:yfut ;fdflhs bfloTj
k"jf{wf/ tyf cfjf; ljsf;df ;+nUg lgdf{0f Joj;foLx?nfO{ cfjZos Joj:yf agfO
;+:yfut ;fdflhs bfloTj -l;=P;=cf/_ cGt{ut o; If]qdf clgjfo{ nufgL u/fpg
;lsG5 . o:tf] sfo{df k|f]T;flxt ug{ o;/L ul/Psf] nufgLdf s/ 5'6sf] Joj:yf ug{'
jf~5gLo b]lvG5 .
20
kl/R5]b – (
cfjf;sf]
If]qdf sfo{/t
zucfcf /fli6«o tyf
sfof{Gjog cGt/f{li6«o
OsfO, lgsfox? h:t}
zx/L u/La cfjf; zucfcf sfof{Gjog M o'=Pg=
gu/kflnsf OsfO Xoflj6\of6,
;ldlt Xoflj6\of6 km/
Xo'Doflglt,
n'dlGt,
sDo'lg6L ;]Nkm
u};;÷ dWo:y ;d'bfo :t/sf l/nfoG; ;]G6/
;+u7gx? nfeu|fxL ;d"x÷;ldlt -l;P;cf/;L_
cflb
;d'bfo:t/sf
;xsf/L ;+:yfsf]if
;ldltn] cGo s'g} klg clws[t jf lj1nfO{ a}7sdf cfdGq0f ug{ ;Sg]5 . a}7ssf] sfo{ ;"rL -
Ph]08f_ cg';f/ ;DalGwt ;+u7gsf k|ltlglwx?nfO{ ;ldltsf] a}7sdf cfdGq0f ug]{5.
(=@=@ zx/L u/La cfjf; sfo{qmd s]Gb|Lo ;ldltsf] sfd, st{Jo tyf clwsf/ lgDgfg';f/ x'g]5 .
-s_ ljefu / lhNnf ;ldltn] tof/ u/]sf] cfof]hgfsf of]hgf -l:sd_ :jLs[t ug]{ .
-v_ cfof]hgfsf] nflu k|:tfj ul/Psf] If]q :jLs[t ug]{ .
-u_ nfeu|fxLsf] klxrfg jf :jLs[t ug]{ tyf ltgsf] lgwf{/0f tyf juL{s/0f ug]{ .
-3_ lsQf gfkL gS;f tyf :jfldTj k|bfg / e"ldsf] sa'lnotL :jLs[t ug]{ .
-ª_ hUufsf] /]s8{sf] Joj:yfkg ug]{ / /lhi6«]zg ug]{ clwsf/ k|bfg ug]{ .
-r_ C0fsf nflu l;kmfl/; ug]{ jf gu/kflnsf :t/sf ;ldltnfO{ l;kmfl/; ug]{ clwsf/ k|bfg ug]{
.
(=#= zx/L u/La cfjf; sfo{qmd lhNnf ;ldlt
(=#=!= u7g M zx/L u/La cfjf; sfo{qmd lhNnf ;ldlt lgDgfg';f/ x'g]5 .
s_ k|d'v lhNnf clwsf/L – cWoIf
v_ :yfgLo ljsf; clws[t – ;b:o
u_ lhNnf jg clws[t – ;b:o
3_ ;DalGwt gu/kflnsfsf] sfo{sf/L clws[t – ;b:o
ª_ dfnkf]t clws[t – ;b:o
r_ gfkL clws[t – ;b:o
5_ zx/L ljsf; dGqfnon] lgo'lQm u/]sf a9Ldf tLg -sDtLdf ! hgf dlxnf;lxt_ lj1 jf
;/f]sf/jfnf lgsfox?sf] k|ltlglw÷;DalGwt u};; cflbsf k|ltlglw – ;b:o
h_ k|d'v, zljtelglj ;DalGwt l8lehg sfof{no jf
sf7df8f}+ pkTosfsf] xsdf sfplak|fn] tf]s]sf] kbflwsf/L ;b:o ;lrj_;b:o ;lrj
(=#=@= zx/L u/La cfjf; sfo{qmd lhNnf ;ldltsf] sfd, st{Jo tyf clwsf/ lgDgfg';f/ x'g]5 .
-s_ cfof]hgf If]q ;lxt cfof]hgfsf] of]hgf -l:sd_ :jLs[ltsf] nflu ;ldltdf k]z ug]{ .
-v_ nfeu|fxL klxrfg ug]{, pgLx?sf] bhf{ tyf ju{ lgwf{/0f ug]{ / o;nfO{ :jLs[ltsf] nflu
;ldltdf k]z ug]{ .
-u_ gfkL gS;f tof/ kfg],{ hUufsf] /]s8{ sfod ug]{ / :jfldTj / sa'lnotsf] k|df0fkq tof/
u/L ;ldltdf k]z ug]{ tyf ;ldltaf6 :jLs[tL k|fKt eOcfP kl5 :jfldTj tyf sa'lnotsf]
k|df0fkqx¿ lat/0f ug]{ .
-3_ ;ldltaf6 :jLs[lt k|fKt u/]kl5 /lhi6«]zg tyf hUufsf] /]s8{ k|dfl0ft ug]{ .
-ª_ cfof]hgf :yndf hUufsf] laefhgsf] k'g:{yfkgfsf] n] cfp6 k|dfl0ft ug]{ .
(=$=@= zx/L u/La cfjf; sfo{qmd lhNnf ;ldltsf] sfd, st{Jo tyf clwsf/ lgDgfg';f/ x'g]5 .
s_ cfof]hgf If]qkmn ;lxt cfof]hgfsf] of]hgf -l:sd_ lhNnf ;ldltdf l;kmfl/; ug]{ .
v_ nfeu|fxL klxrfg / ltgsf] juL{s/0f Pjd\ >]0fL lgwf{/0fsf] nflu lhNnf ;ldlt /
k|fljlws ;ldltnfO{ ;xof]u ug]{ .
u_ lhNnf ;ldltn] k|bfg u/]sf] clwsf/ If]qleq /xL cfof]hgf sfof{Gjog ug]{ .
3_ k'gjf{; tyf hUufsf] k'g:yfkgf ug]{ .
ª_ ;ldltn] clwsf/ k|bfg u/]sf cGo sfo{x? ug]{ .
gu/kflnsfx?sf] tNnf] txsf ;+u7gx?sf] ?kdf /x]sf 6f]n txsf ;+:yfx? c´} klg sfo{
ul//x]sf] / ljutdf g]kfn ;/sf/ / o'gPg Xoflj6\of6sf] ;+o'Qm k|of;df ;~rflnt ufpF÷gu/
;f´]bf/L sfo{qmdn] ;d'bfo:t/sf] nflu tof/ u/]sf] 6f]n :t/Lo ;+u7gsf] gd"gf -l6=Pn=cf]=
df]8n_ nfO{ ;+of]hg ug{' pko'Qm b]lvG5 . art tyf C0f lqmofsnfksf] cltl/Qm ;fd'bflos
ljsf; of]hgf tyf Joj;fo ljsf; of]hgf 6L=Pn=cf]= lqmofsnfksf] cleGg c+ux? x'g\ .
23
ul/Psf] ;+:yfx?sf] dfWodaf6 k|jflxt ug{ ;lsG5 . jfl0fHo a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] pQm
/sd rqmsf]if dfk{mt k|jflxt ug{ ;lsG5 jf dWo:ystf{sf] ?kdf /x]sf] u}/ ;/sf/L ;+:yf -u};;_
;Fu cfjZos ;dGjo u/L ;Lw} ;xsf/L ;+:yfx?nfO{ k|bfg ug{ ;Sb5g\ .
o;/L g} gu/kflnsf :t/Lo zx/L u/La cfjf; sfo{qmd sfof{Gjog tyf ;+of]hgsf] nflu zx/L
ljsf; tyf ejg lgdf{0f ljefu, l8lehg sfof{nodf klg zx/L u/La cfjf; sfof{Gjog OsfO
:yfkgf ug]{5 . sf7df8f}+ pkTosfsf] xsdf laefusf] e"ldsf sf7df8f}+ pkTosf lasf; k|flws/0f
/ cGo dftxt lgsfosf] e"ldsf k|flws/0fn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
24
cg';"rL ! M gLlt lgb]{lzsf ;+rfngsf] lgldQ cjwf/0ffTds vfsf
cfo:t/÷
cf}sftsf] l:ylt ljQLo
gd"gf
nfeu|fxL cfjf; Kofs]h÷ e"–
ju{sf] :jfldTj÷
klxrfg, clwsf/sf] ;'/Iff÷
e"ldsf] :jfldTjsf] juL{s/0f cfjf;
k|bfgsf] ;'lglZrttf
agfj6 tyf >]0fL
lgwf{/0f gd"gf
kl/dflh{t
ljBdfg of]hgf÷ of]hgf÷
l8hfOg dfkb08 l8hfOg
dfkb08
25
cg';"rL – @ u/LaLsf] :t/ tyf cf}sft
u/LaLsf] :t/ dfl;s ls:tfaGbL cfjf;sf] nfut sf7df8f}+ pkTosf kxf8L zx/L If]q t/fO{ zx/L If]q
cg';f/ >]0fL ltg{ ;Sg] cf}sft ltg{ ;Sg] cf}sft k|lt 3/ kl/jf/sf] k|lt 3/ k|lt 3/ kl/jf/sf]
lgwf{/0f -cfosf] Ü_ -jflif{s cfosf] dfl;s cfo kl/jf/sf] dfl;s dfl;s cfo
u'0fg u'0fgLo -?=df_ C0fsf] xb /sd cfo C0fsf] xb /sd -?=df_ C0fsf] xb /sd
;+Vof_ -?=df_
u/LaLsf] /]vfd'lg 15% 2 <=16550 397200 <=7900 189600 <= 8550 205200
cfly{s b[li6n] 25% 3 16551 - 19500 595836 - 702000 7901 -11000 284436-396000 8551 -12000 307836 -432000
sdhf]/
lgDg cfo ePsf 30% 4 19501 - 29000 936048 - 1392000 11001 - 14500 528048 - 696000 120001 - 16000 576048-768000
kl/jf/
26
cg';"rL – # of]hgf tyf ejg l8hfOg dfkb+8 .dfgs -gd{;_
sf7df8f}+ pkTosf zx/L kxf8 zx/L t/fO{
lgDg cfo cfly{s b[li6n] ul/asf] /]vf lgDg cfo cfly{s b[li6n] ul/asf] /]vf lgDg cfo cfly{s b[li6n] ul/asf] /]vf
ju{÷;d"x sdhf]/ d'lg ju{÷;d"x sdhf]/ d'lg ju{÷;d"x sdhf]/ d'lg
dxQd 38]/Lo'Qm cfjf; !^)–@)) OsfO{ !^)–@)) !^)–@)) !^)–@)) !^)–@)) !^)–@)) !^)–@)) !^)–@)) !^)–@))
3gTj k|lt x]S6/ OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt
x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/
*))–!))) JolQm *))–!))) *))–!))) *))–!))) *))–!))) *))–!))) *))–!))) *))–!))) *))–!)))
k|lt x]S6/ JolQm k|lt JolQm k|lt JolQm k|lt JolQm k|lt JolQm k|lt JolQm k|lt JolQm k|lt JolQm k|lt
x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/ x]S6/
hL @ b]lv #))–$)) OsfO{ #))–$)) #))–$))
hL $ ;Ddsf k|lt x]S6/ OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt ck|fKt ck|fKt
ckf6{d]G6 x]S6/ x]S6/
!%))–@))) !%))–@))) !%))–@)))
JolQm k|lt x]S6/ JolQm k|lt JolQm k|lt ck|fKt ck|fKt
x]S6/ x]S6/
@#)–#)) OsfO{ @#)–#)) @#)–#))
k|lt x]S6/ OsfO{ k|lt OsfO{ k|lt ck|fKt ck|fKt
x]S6/ x]S6/
dflysf] ;+of]u !!%)–!%)) JolQm !!%)–!%)) !!%)–!%))
k|lt x]S6/ JolQm k|lt JolQm k|lt ck|fKt ck|fKt
x]S6/ x]S6/
cfsf/ 38]/Lsf] cfsf/ ! cfgfb]lv !=@% ! cfgfb]lv ! cfgfb]lv
-Go"gtd_ cfgf;Dd -#$@ !=@% !=@% !=% cfgf !=% cfgf !=% cfgf
b]lv $@^ ju{lkm6_ cfgf;Dd cfgf;Dd -%!$ ju{lkm6_ -%!$ -%!$ ju{lkm6_ # w'/ -%$* # w'/ -%$* # w'/ -%$*
-#$@ b]lv -#$@ b]lv ju{lkm6_ ju{lkm6_ ju{lkm6_ ju{lkm6_
$@^ ju{lkm6_ $@^ ju{lkm6_
27
sf7df8f}+ pkTosf zx/L kxf8 t/fO{ kxf8
lgDg cfo ju{÷;d"x cfly{s b[li6n] ul/asf] lgDg cfo cfly{s b[li6n] ul/asf] /]vf lgDg cfo cfly{s b[li6n] ul/asf] /]vf
sdhf]/ /]vf d'lg ju{÷;d"x sdhf]/ d'lg ju{÷;d"x sdhf]/ d'lg
ejgsf] e'FO tNnfn]
cf]u6]sf] If]qkmn $)) ju{ lkm6 #)) ju{ lkm6 @)) ju{ $)) ju{ lkm6 #)) ju{ lkm6 @)) ju{ lkm6 $)) ju{ #)) ju{ lkm6 @)) ju{ lkm6
-^)) ju{lkm6;Dd lkm6 lkm6
lj:tf/ ug{ ;Sg]_
ˆNof6 -la:tf/ ug{ @)) ju{
$%) ju{ lkm6 #%) ju{ lkm6
g;lsg]_ lkm6 ck|fKt ck|fKt
aflx/L :yfgut kl/rfng If]qkmn cfsf/sf] @)Ü If]qkmn cfsf/sf] @)Ü If]qkmn cfsf/sf] @)Ü
If]q
# tNnf ;Ddsf] ef/ axg ug{ ;Sg] -nf]8 a]l/Ë_ # tNnf ;Ddsf] ef/ axg ug{ ;Sg] -nf]8 a]l/Ë_ :yfgLo :t/df pknAw x'g] ejg gdf{0f ;fdu|L
lgdf{0f lgdf{0f tyf >d
dha't l;d]G6sf] xf]nf] Ans dha't l;d]G6sf] xf]nf] Ans O{§fsf] hf]8fO
cf+lzs cf/;L;L k"j{ 9nfO{sf] ;+of]u cf+lzs cf/;L;L k"j{ 9nfO{sf] ;+of]u afF;sf] lgdf{0f
ejg lgdf{0f ;dfu|L÷k|ljlw
O{§fn] aflx/ cfpg] u/L agfPsf] O{§fn] aflx/ cfpg] u/L agfPsf] a]:;/L vfFb]sf] df6f] cyjf s'6]sf]
;+/rgf÷k]m/f] l;d]G6 hf]8fO ;+/rgf÷k]m/f l;d]G6 hf]8fO df6f]
k"j{ 9nfO{ ul/Psf] s+lqm6sf] k"j{ 9nfO{ ul/Psf] s+lqm6sf] sf7n] agfPsf] Ps k|sf/sf] uf/f] -
e¥ofË÷v'8\lsnf] cyjf e¥ofË÷v'8\lsnf] hxfF sf7 kof{Kt pknAw 5_
hL $ sf] nflu cf/;L;L k|]md :6«Sr/ :ofs la|s
kfgL kfO{kaf6 cfpg] kfgL, 6\o"aj]n / 9'Ë]wf/fsf] ;d"x– kfO{kaf6 cfpg] kfgL, 6\o"aj]n / 9'Ë]wf/fsf] ;d"x–of]u kfO{kaf6 cfpg] kfgL, 6\o"aj]n / 9'Ë]wf/fsf]
of]u ;d"x–of]u
cfwf/e"t ;/;kmfO bf]xf]/f] 5t÷u'Dah ;+vfb zf}rfno bf]xf]/f] 5t÷u'Dah ;+vfb zf}rfno bf]xf]/f] 5t÷u'Dah ;+vfb zf}rfno
k"jf{wf/ kfgL vGofP/ hf]8\g] aufpg] zf}rfno÷rkL{ kfgL vGofP/ hf]8\g] aufpg] zf}rfno÷rkL{ kfgL vGofP/ hf]8\g] aufpg]
;f'bflos zf}rfno zf}rfno÷rkL{
28
sf7df8f}+ pkTosf zx/L kxf8 t/fO{ kxf8
lgDg cfo cfly{s b[li6n] ul/asf] /]vf lgDg cfo cfly{s b[li6n] ul/asf] /]vf lgDg cfo cfly{s b[li6n] ul/asf] /]vf
ju{÷;d"x sdhf]/ d'lg ju{÷;d"x sdhf]/ d'lg ju{÷;d"x sdhf]/ d'lg
9nlgsf; sf7df8f}+ dxfgu/kflnsfsf] ;~hfndf sd ulx/fOsf] 9n lgsf; sd ulx/fOsf] 9n lgsf;
hf]8\g]
kmf]xf]/d}nf sf7df8f}+ dxfgu/kflnsfsf] ;~hfndf h}ljs kbfy{sf] ?kdf k'gM k|of]u ug]{ -h:t} h}ljs kbfy{sf] ?kdf k'gM k|of]u ug]{ -h:t}
lj;h{g hf]8\g] hgfj/sf] bfgf cflb_ hgfj/sf] bfgf cflb_
;8s÷ af6f]sf] sf7df8f}+ dxfgu/kflnsfsf] ;~hfndf
kx'Fr hf]8\g]
36Ldf s'n cfof]hgf If]qkmnsf] %Ü v'Nnf 36Ldf s'n cfof]hgf If]qkmnsf] %Ü v'Nnf 36Ldf s'n cfof]hgf If]qkmnsf] %Ü v'Nnf
;fdflhs ;]jf ;'ljwfx? xl/t If]q xl/t If]q xl/t If]q
36Ldf s'n cfof]hgf If]qkmnsf] %Ü 36Ldf s'n cfof]hgf If]qkmnsf] %Ü 36Ldf s'n cfof]hgf If]qkmnsf] %Ü
;fj{hlgs ejg÷If]q ;fj{hlgs ejg÷If]q ;fj{hlgs ejg÷If]q
29
cg';"rL – $ Aofhb/ / ls:tfaGbLsf] cjwL ;DalGw laa/0f -% dWo]sf] !_
cf}sft÷ltg{ ;Sg] /sdsf] cfwf/df Jofhb/ / ls:tfaGbLsf] cjlw
cfDbfgLdf ltg{ ;Sg] /sd÷cf}sftnfO{ lnOPsf]. @%
30
cg';"rL – $ -% dWo]sf] @_
cf}sft÷ltg{ ;Sg] /sdsf] cfwf/df Jofhb/ / ls:tfaGbLsf] cjlw
cfDbfgLdf ltg{ ;Sg] /sd÷cf}sftnfO{ lnOPsf] k|ltztsf] ?kdf lnOPsf] 5 . @%
31
cg';"rL – $ -% dWo]sf] #_
cf}sft÷ltg{ ;Sg] /sdsf] cfwf/df Jofhb/ / ls:tfaGbLsf] cjlw
cfDbfgLdf ltg{ ;Sg] /sd÷cf}sftnfO{ k|ltzt . @%
32
cg';"rL – $ -% dWo]sf] $_
cf}sft÷ltg{ ;Sg] /sdsf] cfwf/df÷ Jofhb/ / ls:tfaGbLsf] cjlw
cfDbfgLdf ltg{ ;Sg] /sd÷cf}sftnfO{ lnOPsf] . @%
33
cg';"rL – $ -% dWo]sf] %_
cf}sft÷ltg{ ;Sg] /sdsf] cfwf/df÷cg';f/ Jofhb/ / ls:tfaGbLsf] cjlw
cfDbfgLdf ltg{ ;Sg] /sd÷cf}sftnfO{ k|ltztsf] ?kdf lnOPsf] 5 . @%
34