Compilation of Scripts for Rizal’s Life Film

Intro:
(Ipakita ‘yung last part na binaril si Rizal at ‘yung isang taong bumaril sa kanya ay lalapit sa
kamera pagkatapos magta-transistion into a stick of a teacher (classroom setting na) na
nakaturo sa isang estudyante)
Classroom Setting
Teacher: (Itinuro ang stick kay Jose) Ikaw Jose? (galit na boses). Maari mo bang ilahad ang
iilang kaganapan sa buhay ng ating huwarang bayaning si Dr. Jose Rizal?
Jose: (Nahihiyang tumayo….) Ma'am, si-si….do-dok…...to-to-tor…jo-jo…se…...ri-ri…. zal.
Teacher: Ano ba Jose? Kailan mo pa mabubuo 'yang pangungusap mo? (galit)
Jose: W-wa...wa...la…po-po…...ta-ta…la...ga…a-a-akong…. a-a... lam. (bulol na pagsasalita)
*nagtawanan lahat ng mga kaklase.
=== (unti-unting magfa-fade ang tawanan at tanging si Jose lamang ang nakapokus sa
camera while blur ang mga kaklase) ===
Jose: (voice over) Nabuhay ako sa marahas na mundo, sa mundong puno ng panghuhusga,
pangungutya at salop-salop na mga salitang tumatagos sa aking puso. Sa apat na sulok ng
silid-aralang ito, ang mga salitang ito lamang ang naririnig ko.
=================Balik sa normal classroom setting====================
Kaklase: Joseng mali-mali...Joseng mali-mali
Teacher: Tumigil kayo! (galit). Di ba sinabi ko sa inyo noong nakaraang klase na pag-aralan
niyo ang naging buhay ni Rizal. Bakit hindi kayo makasagot ngayon?
Sige bibigyan ko pa kayo ng isa pang pagkakataon, nais kong pag-aralan ninyo ang naging buhay
ni Rizal. Sa susunod na klase, kailangan may maibahagi kayong aral at iilang kaganapan sa
buhay niya. Maliwanag ba?
Mag-aaral: Opo Ma'am
Teacher: Maari na kayong lumabas.
Library setting:
============== (Kumukuha siya ng libro about sa life ni Rizal)================
Edit Style:
Nagsimulang magbasa si Jose (mag-aaral) ng libro. Sa bahaging ito, si Jose lamang ang
focus habang hawak-hawak ang libro tapos ang mga salita sa libro ay unti-unting
lumulutang sa kanyang likuran.
Jose (mag-aaral): (voice over while reading the book) Sa aking bayang tinubuan, nagtagpo
ang dalawang taong nagmamahalan, ito ang aking mga magulang, at ako ay isinilang.
============Transition: (papasok na sa mundo Dr. Jose Rizal) ==================
Chapter 1: The Advent of our National Hero
Isang gabi.... (ipapakita ang buwang lumiliwanag sa kalangitan)
Teodora: Aaaaaaaaaaaaaaahhhh....
Komandrona: Ere Teodora...Ere....Ere Teodora, malapit na. (ipapakita rito na nahihirapan si
Teodora sa panganganak)
*voice over
Jose Rizal: (iyak ng sanggol) Sa kalagitnaan ng gabi, noong Hunyo 16, 1861, isinilang ako ng
aking pinakamamahal na inang si Teodora na halos ikinasawi ng kanyang buhay dahil sa hindi
mawaring kalakihan ng aking ulo.
*Ibinigay kay Teodora ang sanggol habang umiiyak ito.
Teodora: Bukod akong pinagpala sapagkat binuhay ako ng Diyos upang maaninag ang iyong
napakaamong mukha. (habang tinititigan ang sanggol) (not voice over)
*Calm (voice over)
Sa ngalan ng pag-ibig at kariktan ng mundo, buong puso kong ipinagkakaloob sa iyo ang
pangalang Jose Protacio Y Mercado o Pepe bilang iyong palayaw mahal ko.
(Binyag ni Rizal)
Fr. Rufino Collantes: Sa kapangyarihang ipinagkaloob sa akin ng simbahan, binibinyagan kita
sa ngalan ng Ama, at ng Anak, at ng Espiritu Santo. Amen. (nilalagyan ng tubig ang ulo ng
bata)
Chapter 2: Childhood Years in Calamba
*3 years later
Jose: (voice over) Sa aking pagkabata, ang aking mahal na inang Teodora, ang nagsilbing
tanglaw ko sa karunungan, siya ang naging unang kong guro sa bawat piraso ng mga letra at
kaalaman na aking natutuhan. (montage part; ipapakita rito na tinuturuan ni Teodora si
Rizal na magbasa).
Hindi rin sila nagkulang sa pagpapaala sa aming patatagin ang aming pananampalataya sa Poong
Maykapal. (montage na nagluhod si Rizal habang nagdadarasal sa altar). Ngunit ang hindi
ko malilimutang aral na inukit ni inang Teodora sa aking isipan at puso ay ang isang pabulang
tungkol sa mumunting gamu-gamong naakit sa kariktan ng nagliliwanag na apoy.
*Gabi na (nakapokus ang camera sa lampara habang nagbabasa naman si Teodora ng kuwento)
Teodora: May isang batang gamu-gamo na tila naakit sa kagandahan ng nagliliwang na ningas
mula sa lampara. Pilit niyang nilalapitan ito, ngunit pinagsabihan siya ng kanyang ina na huwag
lumapit sa apoy ng lampara para hindi siya masunog, ngunit hindi nakinig ang batang gamu-
gamo. Tuluyan pa rin itong lumipad at naglaro malapit sa apoy. Sa hindi inaasahan, nahagip ng
apoy ang kanyang pakpak at siya ay namatay. Kung nakinig sana ang batang gamu-gamo sa
kanyang ina, hindi sana siya napahamak.
Pepe, nauunawaan mo ba ang kuwento ng batang gamu-gamo?
Jose: Opo, pero gayon po ba iyon ina?
Teodora: Oo Pepe, kaya hindi mo dapat tularan ang batang gamu-gamo sapagkat kung lumayo
sana siya sa apoy, hindi sana nabuwis ang kanyang buhay.
Jose: Ngunit ina, ako ay bata at matapang. Bakit ko pipigilan ang aking sarili sa pagtamo ng mga
bagay na aking kagustuhan? Kagaya ng batang gamu-gamo, naakit siya sa liwanag ng apoy
kaya’t siya ay namatay. Kaya, kung hangad ko ring makahanap ng sagot sa aking mga
katanungan, kinakailangan ko ring mamatay gaya ng batang gamu-gamo.
*voice over
Jose: Sa bawat piraso ng mga aral na aking ibinibigkas ukol sa kuwentong ito, minsan kong
napagtanto na hanggang sa aking pagtanda ay dala-dala ko pa rin ang mga ito.
================================Bahay nila Rizal========================
Chapter 3: Early Education in Calamba and Binan
Mga Unang Maestro ni Rizal
Jose: (voice over) Bukod sa aking ina na nagsilbing una kong guro, nasaksihan ko rin ang iba’t
ibang kaalamang natatangi sa mga huwarang maestrong luminang sa aking kakayahan at
karunungan sa iba’t ibang larangan. (montage sa iyang mama and sa maestro na nagtudlo sa
iyaha.)
Una na riyan si Maestro Celestino na ipinamalas at itinuro sa akin ang pagbabasa,
pagsusulat, relihiyon, gayunding ang asignaturang matematika.
Celestino: Talaga nga namang natuto ka na Pepe, nasaksihan ko ang iyong kahusayan sa
pagsulat at pagbabasa. Gayundin ang iyong determinasyon na matuto sa asignaturang
matematika at relihiyon. Tunay ngang sapat na ang iyong mga kaalaman sa mga larangang ito.
*transition
Jose: (voice over) Kasunod naman ni Maestro Celestino, si Maestro Lucas Padua na nagturo sa
akin ukol sa wikang Latin at Espanyol.
Jose: Maraming salamat Maestro, marami po akong natutuhan sa inyo ngunit hindi mabura sa
aking isipan ang pangambang hindi pa rin ako ganoon katatas magsalita sa wikang Latin at
Espanyol at tila ba kahinaan itong maituturing.
Lucas Padua: Huwag mong ikabahala ang bagay na iyan sapagkat nakikita ko na sa paglipas ng
panahon, marami ka pang matutuhan.
Jose: Maraming salamat po, Maestro.
*(voice over) Panghuli, si Maestro Leon Monroy na nagmulat sa akin sa kahalagahan at
kariktan ng mundo sa sining.
Leon Monroy: Mahusay! Sa iyong ipinapakitang kagalingan at hilig sa sining, nakikita ko na
marami kang magagandang bagay na magagawa tungo sa larangang ito katulad na lamang ng
pagsulat mo ng mga tula.
Jose: Maraming salamat po, Maestro Monroy.
*voice over
Jose: Lumipas ang ilang mga araw, nang mamatay ang aking gurong si Maestro Leon Monroy
napagpapasiyahan ng aking ama na ipasok ako sa isang paaralan sa Binan, Laguna.
Pagpapasya ni Francisco- Bahay ni Rizal
Francisco: Kinakailangan na nating ipasok si Pepe sa isang paaralan. Hindi maaring manatili na
lamang sa ating tahanan ang kanyang kaalaman. Mahal ko, kailangan niya ring subukan ang apat
na sulok ng isang silid-aralan upang higit na mapalawak ang kanyang karunungan.
Teodora: Ngunit paano iyan? Hindi ba’t alam mong masyadong mahina at sakitin ang
pangangatawan ng ating anak.
Francisco: Oo alam ko, ngunit hayaan natin siyang masanay at matuto nang sa gayo’y maging
malakas ang kanyang pangangatawan. Paciano!
Paciano: Bakit po tatang?
Francisco: Maari mo bang samahan ang iyong kapatid na si Pepe na maglakbay patungong
Biñan, Doon muna siya mamamalagi at mag-aaral.
Paciano: Masusunod po tatang.
*voice over
Jose: Sa pagkakataong iyon, nagsimula na ang aking pakikipagsapalaran upang tahakin ang
mundong malayo sa aking pamilya.
Sa unang araw ko sa Biñan, nagsimula na ang aming klase tungo sa pangunguna ng gurong si
Maestro Justiniano Aquino Cruz. Agad na sinubok ng aking guro ang aking kaalaman tungo sa
pagbigkas ng mga salitang...
Justiano Aquino: Ikaw Jose, may kaalaman ka ba sa wikang Espanyol? Marunong ka bang
magsalita nito?
Jose: Kaunti lamang po Maestro.
Justiano Aquino: Paano kung salitang Latin?
Jose: Hindi rin po masyado, Maestro.
(nagtawanan ang mga kaklase)
Justiano: Silencio! (galit) Ikaw Jose, maliit ka na nga, salat ka pa sa kaalaman.
*voice over (blur na mga kaklase na nagtatawanan)
Jose: Sa Biñan ko naranasan ang mundo ng panghuhusga na kailanma’y hindi ko nasaksihan sa
aming tahanan. Maging ang aking mga mag-aaral ay naging marahas din sa pagtrato sa akin,
napuno sila ng pangungutya ngunit hindi ako nagpatalo rito na naging dahilan ng pagkakaroon
ko ng kaaway.
Pedro: Chongo! Chonggo! Chonggo!
Jose: (lumapit kay Pedro) Anong sinasabi mo? Chonggo ako? Kaysa naman sa iyo, bangus!
Pedro: Di bale ng bangus, hindi naman patpatin at salat sa kaalaman.
*(sinuntok ni Jose si Pedro)
Dumating si Padre Justiano Aquino.
Justiano: Anong nangyayari rito?
Pedro: Si Jose po ang nagsimula, Padre.
Justiano: Jose, halika rito.
*voice over (Pinalo ni Justiano si Jose sa harapan)
Jose: Naging masalimuot ang unang araw ko sa Biñan, maging ang karahasang pagpalo ng mga
mag-aaral nang walang kalaban-laban ay aking naranasan. Ngunit, hindi kailanman ako
nagpatinag dito, nagawa ko pa ring makapag-aral nang mabuti at pang-akademikong nangibabaw
sa aking mga kamag-aral.
Pagbitay ng GomBurZa
*voice over
Jose: Bukod pa rito, namulat din ako sa mga bagay na umiiral ang kawalan ng katarungan at
karumal-dumal na mga gawain ng mga Kastila sa mga Pilipino tulad na lamang sa pagbitay ng
tatlong paring martir na kahit pa man wala silang kasalanan.
(Pumasok ang mga guwardiya sibil at dinakip ang mga pari)
Heneral: Kalapastangan! Kayong tatlo ay hinahatulan ng kamatayan dahil sa pagtataksil at
pangunguna ng himagsikan laban sa Espanya. Dakpin sila!
(Dinakip na ng guwardiya sibil ang mga pari)
*voice over (ipapakita rito na pinugutan ng ulo ang mga pari)
Jose: Bagaman nagmakaawa ang mga pari dahil wala naman silang kasalanan, tuluyan pa rin
silang pinarusahan ng kamatayan sa pagsapit ng bukang-liwayway, noong Pebrero 17, 1872, sa
kautusan ni Gobernador Heneral Izquierdo. Marami ang nagluksa sa pangyayaring ito.
Pagkakulong ni Teodora (Dinadakip si Teodora ng mga guwardiya sibil)
Maging ang aking Inang si Teodora ay hindi pinalagpas ng pagmamalupit at salat na hustisya sa
pamahalaang Espanya. Ipinadukot din siya sa mga guwardiya sibil dahil lamang sa hindi
makatarungang pagbibintang na nilason niya raw ang asawa ng aking tiyuhing Jose Alberto, na
si Teodora Formoso.
Chapter 4 Scholastic Triumphs at Ateneo de Manila (1872-1877)
(Nag-usap ang magkapatid na Paciano at Rizal)
Paciano: Hindi mo maaari gamitin ang ating apilyedong Mercado sapagkat lubhang mapanganib
para sa iyo, madadamay ka lamang sa paghihiganti ng mga taong kalaban ng ating pamilya.
Jose: Ngunit ano ang maaaring dahilan?
Paciano: Pinag-iinitan na ang ating pamilya dahil sa pagiging malapit natin kay Padre Burgos,
maging ang pagtanggi ni ama na taasan ang pagbabayad ng buwis ay binibigyan nila ng
kahulugan.
Kaya, ikaw Pepe pagbutihin mo ang iyong pag-aaral. Huwag mong hayaang tapak-tapakan
lamang nila ang ating pamilya.
Jose: Ano na ngayon ang apilyedong maaari kong gamitin?
Paciano: Simula ngayon, dadalhin mo na ang apilyedong Rizal.
*voice over
Jose: Ika-10 ng Hunyo, taong 1872, sinamahan ako ng aking kapatid na si Paciano na maglakbay
patungong Maynila, Sinubok ko ang paunang pagsusulit sa Kolehiyo de San de Letran patungkol
sa Doktrinang Kristiyano, aritmetika, pagbabasa at ako ay nakapasa. Ngunit biglang nagbago
ang pasya ng aking ama at ipinalipat ako sa Ateneo. Sa aming pagdating sa Ateneo, hindi
umaayon sa akin ang tadhana sapagkat may isang padreng pinigilan akong makapasok dahil sa
dalawang kadahilanan.
Paaralan setting (Ateneo)
(Nakipag-usap sila Paciano at Jose kay Padre Magin Ferrando, kasama si Manuel Xerez
Burgos)
Paciano: Buenos dias, Padre!
Jose: Buenos dias, Padre!
Padre Magin: Maupo kayo, hindi ka namin maaaring tanggapin sapagkat una sa lahat, ika’y
nahuli sa itinakdang araw ng rehistrasyon at ikalawa, masyadong mahina ang iyong
pangangatawan na sa edad mong iyan, patpatin ka’t sakitin para pasukin ang mundo ng
edukasyon sa institusyong ito.
Manuel Burgos: Paumanhin Padre, ngunit nakikita ko sa batang ito na kahit sa murang edad
may determinasyon siyang magsumikap sa pag-aaral, gayundin ang makapag-iwan ng
magandang imahe sa ating paaralan. Kaya naman, nararapat lamang na bigyan natin siya ng
pagkakataong makapag-aral dito.
Padre Magin: Aasahan ko ang binitawan mong mga salita, Manuel. Nawa’y maging maganda
ang daloy ng iyong pag-aaral sa aming institusyon, Jose.
Jose: Maraming salamat po, Padre.
*voice over
Jose: Buong puso akong nagpapasalamat kay Manuel Xeres Burgos, sapagkat nang dahil sa
kanya, binigyan ako ng pagkakataong makapasok sa paaralang Ateneo de Municipal, sa kabila
ng mga kahinaang bulalas ni Padre Magin.
(montage of part na nasa classroom si Rizal) (nag-excel na si Rizal)
*voice over
Jose: Hindi naging madali ang mga unang taong tinahak ko ang mundo ng paaralang Ateneo,
ngunit hindi kailanman ito naging balakid at kahinaan upang higit pa akong magsumikap nang sa
gayo’y makakuha ng mga matataas na marka sa iba’t ibang disiplina.
Isa sa mga naging inspirasyon ko upang patuloy na magsumikap ay ang aking inang si Teodora
sapagkat sa mga panahong iyon, nakaharap pa rin siya sa mga rehas ng kawalan ng katarungan,
sa isang piitang puno ng pighati.
Kaya naman, hindi ko pinalagpas ang pagkakataong masilayan muli ang aking ina at sa panahon
ng aming bakasyon, umuwi ako sa Calamba at siya ay aking binisita.
Kulungan setting (nag-uusap ang mag-ina nang patalikod)
Jose: Kamusta ka na po Nanang? Lubos po akong nangungulila sa iyong paglisan at nanabik na
makita kang muli.
Teodora: Nanabik din akong makita ka Pepe, ngunit huwag mo akong alalahanin, maayos
lamang ang aking kalagayan. Ikaw anak ko? Kumusta ang iyong pag-aaral sa Maynila?
Jose: Mabuti naman po, Nanang. Nag-aaral po ako nang mabuti at matataas po ang aking mga
nakukuhang marka. Ikaw po ang aking naging inspirasyon, Nanang.
Teodora: Maraming salamat anak ko. Huwag kang mag-aalala, sa aking paglaya, mahahagkan at
masisilayan ko na rin kayo. Lagi mong tatandaan na ipinagmamalaki kita, Pepe. (mangiyak-
ngiyak na bulalas)
*voice over
Jose: Tumatak sa aking puso at isipan ang bawat piraso ng mga salitang binitawan ng aking
Nanang.
Noong Hunyo 1874, bumalik ako sa Ateneo para sa ikatlong taon ko sa pag-aaral. Sa mga
panahon ding iyon, natupad na rin ang pangarap ng aking Nanang na makalaya mula sa pagiging
isang bilanggo. Hindi ko mawari ang namumuong kasiyahan sa aking mga mata sapagkat muli
kong masisilayan ang aking ina bilang isang malaya.
Ipinagpatuloy ko ang aking nasimulang pagsusumikap na mag-aral nang mabuti. Kaya sa
pagkakataong iyon, nanatili ang mga matataas kong marka at nakatanggap ako ng mga parangal
at medalya.
*voice over (moments with Segunda Katigbak)
Jose: Nang dumating ako sa edad na 16, sumibol ang aking unang pag-ibig tungo sa isang
magandang babaeng nangngangalang Segunda Katigbak. Isa siyang binibining kolehiyala na
kasamahan sa dormitoryo ng aking kapatid na si Olympia. Siya ay may kababaan nang bahagya
na may mga matang minsa’y kumikislap at minsan nama’y puno ng kalungkutan. Mga pisngi
niya’y mala-rosas at mga ngiti’y nakakabighani at kumikinang sa aking mga mata.
*voice over (pagpapalam)
Jose: Nang makapagtapos ako ng pag-aaral sa Ateneo, ay bumalik muli ako sa aming bayan sa
Calamba, Laguna. Kaya naman, hindi ko pinaglagpas ang pagkakataong ito na makapagpaalam
sa aking minamahal na si Segunda Katigbak
Segunda: Kumusta Jose?
Jose: Nais ko sanang magpaalam sa iyo Segunda sapagkat ako ay babalik na sa aming bayan sa
Calamba.
Segunda: Maging ako rin ay kailangan ng bumalik sa aming tahanan sa Lipa.
Jose: Alam kong hindi natin maiiwasan ang ganitong pangyayari. Ngunit nawa’y ipahintulot ng
tadhana na magkita tayong muli. Paalam!
Chapter 5: Medical Studies at the University of Santo Tomas (1877-1882)
*voice over
Jose: Nang matapos ko ang aking pag-aaral sa Ateneo, sinubok kong lakbayin ang mundo ng
Kolehiyo de Santo Tomas para sa mas mataas na edukasyon at karunungan. Ngunit tutol ang
aking inang si Teodora sa desisyon kong ito dahil sa takot na mangyari sa akin ang nangyari sa
tatlong paring Martir.
Bahay setting
Teodora: Ano bang nangyayari sa iyo Jose? Tila napakatigas ng iyong ulo.
" Francisco, huwag mo na siyang ipadala muli sa Maynila; sapat na ang kanyang kaalaman.
Kung lalo pa siyang matuto, baka matulad lamang siya sa naging kahihinatnan ng tatlong pari sa
kamay ng mga Kastila.”
Francisco: Paciano!
Paciano: Opo, tatang!
Francisco: Samahan mo muli si Jose sa kanyang paglalakbay.
*voice over
Jose: Kahit labag sa aking kaloobang suwayin ang aking ina, ipinagpatuloy ko pa rin lumuwas
ng Maynila kasama ang aking kapatid na si Paciano. Sa Kolehiyo de Santo Tomas, kinuha ko
ang kursong pilosopiya at panitikan, Ngunit nang maglaon, lumipat ako sa medisina.
Habang ako ay nag-aaral sa Kolehiyo de Santo Tomas, nakilala ko ang isang kaaakit-akit at
mahinhinhing dalagang si Leonor Rivera na nagpatibok muli ng aking puso sa pangatlong
pagkakataon ngunit ang masaklap lamang, siya ay aking pinsan.
Jose: Leonor, hindi ko lubos maisip kung bakit ipinagkait sa atin ng tadhana ang pagkakataong
magmahalan tayo nang walang kaakibat na kasalanang dinadala dahil lamang tayo ay
magpinsan.
Leonor: Hindi ko rin mawari Jose kung bakit pinagtagpo ang ating mga puso.
Jose: Minsan gusto ko na lamang hilingin kay Bathala na nawa’y mabura man lang sa kahit
isang araw ang ating pagiging magpinsan.
Leonor: Ngunit Jose, wala na tayong magagawa. Nakarating na tayo sa sitwasyong ito kaya atin
na lamang itong panindigan. Ngunit hindi mo maalis sa akin na ako’y mabahala na baka
malaman ng ibang tao ang ating relasyon? Ano na lamang ang ating gagawin?
Jose: Itatanan kita kung gayon man lang, paninindigan kita sa bawat minutong ika’y aking
kasama ngunit ngayon kailangan mo na nating ilihim ang ating ugnayan at tatawagin kitang
Taimis upang hindi mahalata ang ating pagmamahalan.
*voice over (montage of Jose and Leonor moment)
Jose: Sa lumalim naming ugnayan ni Leonor, walang anuman akong pagsisisi naramdaman sa
hiwaga ng pag-ibig mayroon kami. Naging masaya at makulay ang aming pagsasama na para sa
akin siya ang natatanging bituin na kumiskislap sa kabila ng karimlan ng aming natatamasang
kaligayahan. Nakaukit na sa aming puso’t isipan na kahit pa man lihim mang kaming
nagmamahalan, patuloy pa rin namin itong paninindigan at ipaglalaban.
*voice over
Jose: Sa mga lumipas na panahon, hindi ko nagustuhan ang naging bunga ng aking pag-aaral sa
Kolehiyo de Santo Tomas. Mababa ang aking naging marka kumpara sa Ateneo. Hindi rin ako
nasiyahan sa aking pananatili at sa kanilang kalakaran sa paaralan dahil sa umiiral na
diskriminasyon at nakasusuklam na estilo ng edukasyon ng mga Prayleng Dominiko. Kaya
napagpasyahan ko na higit na mabuting ipagpatuloy ko na lamang sa ibang bansa ang aking
pangarap na makapagtapos sa kursong medisina at maging isang manggagamot.

In Sunny Spain to 1st Homecoming (Chapter 6-10)

CHAPTER 6: IN SUNNY SPAIN

SCENE 1
[FADE IN]
(May maliit na maleta sa gilid ni Rizal na inihanda. Si Rizal nagsusulat sa lamesa. Si
Paciano ay nakatayo sa may pintuan at may bahid ng pag-aalala ang mukha).

Paciano: (Malumanay) Handa na ba ang lahat, Jose?

Rizal: (Tumataas ang tingin mula sa sulat) Malapit na, Paciano. Kaunting oras na lang.
Paciano: Malungkot ako na aalis ka. Mag-iingat ka palagi sa Espanya. Iba ang lupain doon.
Rizal: (Lumapit kay Paciano at tinapik ang balikat nito) Huwag kang mag-alala, kapatid. Hindi
ako pababayaan.
Paciano: Alam kong matalino ka, Jose. Pero may mga bagay... may mga bulung-bulungan...
Rizal: (Naiintindihan ang ibig sabihin ni Paciano) Tungkol sa misyon ko?
Paciano: (Tumango) Marami ang nag-aalala. Hindi nila gusto na makipagsapalaran ka sa mga
Kastila.
Rizal: (Seryoso ang tono) Alam ko ang panganib, Paciano. Pero kailangan nating ipaalam sa
Espanya ang kalagayan ng ating bayan. Ang kawalan ng katarungan, ang korapsyon... kailangan
ng mawaksi ang ganitong uri ng sistema.
Paciano: Paano kung hindi nila tayo pakinggan? Paano kung mas lalong lumala ang sitwasyon?
Rizal: (Tumitig kay Paciano ng diretso) Kailangan nating subukan, kapatid. Kailangan nating
magtanim ng binhi ng pagbabago. Marahil hindi natin aanihin agad, pero magbubunga ito balang
araw.
Paciano: (Napabuntong hininga) Naiintindihan ko. Ipagdarasal kita araw-araw, Jose. Nawa'y
gabayan ka ng Diyos sa iyong paglalakbay.
Rizal: (Niyakap si Paciano) Salamat, kapatid. Pangalagaan mo ang ating pamilya.
Paciano: (Yumakap nang mahigpit) Magsusulat ako sa iyo palagi.
Rizal: (Ngumiti) Ako rin. Pangako.

SCENE 2 (PORT OF MANILA)

Naghahanda na ang barko para sa pag-alis. Si Rizal ay nakasuot ng pang-Europeong

damit, at nakipagkamayan sa mga kamag-anak at kaibigan. Nakita niya si Paciano sa
malayo, naglalaban ang lungkot at determinasyon sa mukha nito.

Tiyo Antonio: Pepe, baunin mo ang kaunting halaga na ito sa iyong paglisan papunta sa ibang
lupain.
Rizal: Salamat Tiyo Antonio, lubos itong makatutulong sa aking paglalakbay sa ibang bansa.
Tiyo Antonio: Mag ingat ka palagi roon, Pepe.

(Niyakap ni Tiyo Antonio si Rizal)

Rizal: (Lumapit kay Paciano) Paalam, kapatid.

Paciano: (Tumango) Paalam, Jose. Ingat ka.
Rizal: (Tumalikod na at naglakad papunta sa barko)
Paciano: (Sumisigaw habang papalayo ang barko) Hanggang sa muli, Jose!

SCENE 3
(Paciano habang nagbabasa sa liham na ibinilin ni Rizal) (while ginabasa ni Paciano ang
letter kay mag flashback sad ang scene na nagsulat si Rizal sa letter then balik nasad sa
scene na ginabasa ni Paciano ang liham).

“Mahal kong kapatid, nais kong ipabatid ang aking pasasalamat sa iyong pagsuporta sa
aking planong pag-alis. Iilan lamang kayong nakakaalam ng aking ninais tulad nina ate
Saturnina, Lucia, Tio Antonio, ang mga Valenzuela at ang aking minamahal na si
Leonor, patawarin nila ako sa aking biglaang paglisan. Hindi ko kailanman kalilimutan
 ang aking misyon, at ito ay ang mag obserba sa pamumuhay at kultura, lengwahe at
adwana, industriya at komersiyo, ang gobyerno batas dito sa Europa. Ito ay
magsisilbing aking paghahanda upang makatulong sa pagpapalaya sa ating bansang
inaapi at tinatapak-tapakan. Lubos na nagmamahal, Pepe.

SCENE 4 (Sakay ng Salvadora)

Rizal: Ngayon ay ikatlo ng Mayo 1882. Ako ay nakasakay sa barkong Salvadora. Alam kong ito
na ang simula ng aking paglalakbay patungo sa kanluraning bayan. Nawa’y maisakatuparan ko
ang aking misyon na aking minimithi.

SCENE 5 (naglalakad sa kalsada ng Espanya)

Rizal Narration: Matapos ang ilang araw na paglalakbay, ako ay nakarating sa Espanya. Ibang-
iba ito sa aking nakasanayan na bayan.

SCENE 6
(habang kasama ang mga kaibigan) (ang scene kay nag tapok sila sa isa ka table then
nagkatawa-katawa while ga chika)

Rizal Narration: Noong una ay hindi ko nagustuhan ang Barcelona pero nang kalaunan ay unti-
unti kung nagustuhan ang lugar sapagkat dito ay nadama ko ang kalayaan. Naging magaan ang
mga sumunod na araw dahil natagpuan ko at nakasama ang iilan sa aking mga kamag-aral mula
sa Ateneo. Bilang pagbati sa aking pagdating ay naghanda sila ng isang piging dito sa Plaza de
Cataluna.

SCENE 7

Rizal Narration: Ilang araw ang nakalipas nang ako ay makarating sa Madrid, napagdesisyunan
kong umanib sa Circulo Hispano-Filipino, isang organisasyon ng mga estudyanteng Filipino sa
Madrid kasama ang ilang Espanyol na dating nanirahan sa Pilipinas, karamihan ay mga liberal.
Ang organisasyon ay may layuning ipahayag ang mga paghihirap na dinanas ng mga Pilipino sa
ilalim ng pamumuno ng mga Espanyol. Kasama sa organisasyon sila Marcelo H. Del Pilar, Juan
Luna, at Graciano Lopez (nagpupulong: kunwari nag-uusap) (slow mo ang meeting tapos
maka focus kay Marcelo, Juan Luna, ug Graciano ang camera if i mention ilang name ni
rizal).

SCENE 8

Rizal Narration: Sinunod ko ang payo ng aking kuya Paciano. Nagpatuloy ako sa pag-aaral sa
Unibersidad Central de Madrid. (nag atubang sa school samtang naay gigunitan na papel ug bag).
Kumuha ako ng kursong medisina at pilosopiya. (naa sa classroom, nag study about medicine).

Rizal Narration: Upang libangin ang sarili sa pangungulila sa pamilya at sa aking minamahal na
si Leonor, dinaan ko sa pamamasyal at pagbabasa ng iba’t-ibang akda ang sarili. (ga basa ug
libro, nag laag na scene).

SCENE 9

Rizal Narration: Ako ay sumapi rin sa lohiya ng mga masonerya na tinatawag na Acacia.
Kabilang sa samahang ito ay mga liberalista (nag-uusap ang mga kasapi).
SCENE 10:

Rizal Narration: Hindi ko maiwasang malumbay at makadama ng kalungkutan sa pangungulila

sa aking tinubuang lupa. (sad nga awra ni Rizal) Ngunit lahat ng ito ay naibsan tuwing
nasisilayan ko ang magandang mukha ni Consuelo. (Ipakita ang nawong ni Consuelo na nag
smile).

Rizal: Isinulat ko ang tulang ito para sa iyo Consuelo. Sana ay magustuhan mo ito.
Consuelo: Salamat Pepe.

Rizal Narration: Inakala ko na mauuwi sa pag-iibigan ang patitinginan namin ni Consuelo pero
hindi ito nagbunga ng mas malalalim pa na pag-iibigan dahil sa dalawang rason, hindi pa rin
mawala sa aking isipan si Leonor Rivera at ang ikalawa naman ay may tinatagong paghanga ang
aking kaibigan na si Eduardo Lete kay Consuelo. (scene na nag uban si Eduardo ug Consuelo).

CHAPTER 7: PARIS TO BERLIN

SCENE 11

Rizal Narration: Nakapagtapos ako ng pag-aaral sa Madrid at isa na akong ganap na

manggagamot (naa sa stage, naay medal at diploma)

Makalipas ang ilang buwan ay nagtungo ako sa bansang Berlin, Germany at doon ko isinulat ang
unang sulat na binigay ko kay ginoong Blumentritt. (nagsulat si Rizal) (Nabasahan ni Blumentritt
ang letter).

CHAPTER 8: NOLI ME TANGERE PUBLISHED IN BERLIN (1887)

SCENE 12

Rizal Narration: Pagkaraan ng ilang taon, natapos ko ang aking unang nobela na pinamagatan
kong “Noli Me Tangere” (Nagsusulat si Rizal).

Rizal: (nanginginig sa lamig)

Viola: Rizal, ikaw ba yan? Ano ang nangyari sa iyo?
Rizal: Walang dumating na pera mula kay kuya Paciano mula pa noong mga nakaraan na
buwan, isang beses nalang ako kung kumain, Viola.

Rizal Narration: Dala ng sobrang kahirapan at pagtitipid, napagpasyahan ko na magtanggal ng

ilang pahina sa aking nobela patungkol sa ikadalawampu’t limang kabanata na sumasalamin sa
buhay ni Elias at Salome.

SCENE 13

Rizal: Nakahanap na din tayo ng maglilimbag ng Noli Me Tangere, malaki ang ating natipid sa
berliner na humingi lamang ng 300 pesos para sa dalawang libong kopya.
Viola Masyado ka yatang nagtitipid Rizal. Kaya ko naman sanang akuin na bayaran ang gastos
kahit sa iba pa tayo nagpalimbag.
Rizal: Mas mabuti nang makatipid, Viola.

CHAPTER 9: RIZAL’S GRAND TOUR OF EUROPE WITH VIOLA (1887)

Rizal Narration: Ang kabuluhan ng aking akdang Noli Me Tangere ay upang mabuksan ang
mga mata ng mga Pilipino sa nangyayari sa aming lipunan. (short clip na ipakita ang injustice na
nahitabo sa Philippines).

Rizal Narration: Kasama si Viola na aking matalik na kaibigan, nakipagtagpo kami kay
Professor Blumentritt. Bitbit niya ang aking litrato na aking binigay sa kanya upang makilala
niya ako kaagad sa aming unang pagkikita. (nagkita si Blumentritt ug Rizal kauban si Viola
samtang si Blumentritt bitbit niya ang sketch ni Rizal) (nakipagkamayan sa pagkikita nila).

CHAPTER 10: FIRST HOMECOMING (1887-1888)

SCENE 14

Rizal Narration: Matapos ang mga taon na namalagi ako sa ibang bansa, napagdesisyunan ko
na bumalik muli sa aking tinubuang lupa

(Nagbabasa si Francisco ng liham galing kay Rizal)

“Mahal kong ama, gusto ko munang humingi ng tawad dahil sa aking pagtakas sa inyo
upang makapag-aral sa Madrid. Ako po ay naghahanap ng karunungan na makatutulong
sa akin sa pagpapalaya ng ating bansa. Sa ikalabinlima ng Hulyo ay maghahanda na
ako sa aking pag-uwi. Agosto ng taon ay magkikita kita na tayong muli. Nagmamahal,
Jose.”

SCENE 15

(Nakarating na si Rizal sa Calamba at pumasok sa bahay at nakita niya ang kanyang

pamilya) (Yumakap sa pamilya)

SCENE 16

Rizal: Nanang, Tatang, nais ko po sana na makita at bisitahin ang aking sinisinta na si Leonor.
Francisco: Hindi maari Pepe! Bilang ama mo, hindi ako papayag. Alam mo namang mainit ang
mata sa iyo ng mga prayle. Nais mo ba talagang mawala ang buhay mo rito sa mundo?! Hindi
maari!

SCENE 17

Rizal Narration: Nang makapagpatayo ako ng klinika, napag-isipan ko na simulan ang aking
ikalawang nobela na pinamagatan kong El Filibusterismo. Subalit hindi ko maitatangging
marami ang bumatikos dito dahil sa paglabas nito ng katotohanang nangyayari sa Pilipinas.
(habang nagsusulat si Rizal).

SCENE 18

Rizal Narration: Mula sa pagkabalik ko mula Europa, ipinatawag ako ng Gobernador General
Terrero upang mapag-usapan ang tungkol sa Noli Me Tangere at ang nilalaman nito.

General Terrero: Rizal, nais kong sabihin ko sa iyo na kailangan mong lisanin muli ang
bansang Pilipinas sa lalong madaling panahon. Alam kong batid mo ang balita ukol sa iyo.
Delikado ang buhay mo ngayon. Ayoko na makita kang mamatay sa kamay ng mga prayle.

Rizal: Ngunit wala akong nakikita na mali sa aking inilimbag.

General Terrero: Wala rin akong nakikitang masama sa sinulat mo. Sadyang mainit lang talaga
ang mata sa iyo ng mga prayle ngayon.
Rizal: Kung gayon ang iyong nais, ako ay lilisan sa lalong madaling panahon.
General Terrero: Cuidate Y Que Dios Los Bendiga (take care and God bless).
Rizal: Gracias (thank you) (aalis si Rizal)

SCENE 19

Rizal Narration: Sa pangalawang pagkakataon ay umalis ako ng bansang Pilipinas.

Chapter 11- Rizal in Hong Kong and Macao, 1888

Characters: Rizal, Paciano, Basa, Balbino, Yriarte, Jose Sainz de Veranda, Don Juan Lecaros

Scene 1: Pag-alis mula sa Maynila

Setting: Isang daungan sa Maynila, Pebrero 3, 1888.

Rizal (nakikipag-usap kay Paciano): Paciano, oras na para ako ay umalis muli. Lumalala na ang
sitwasyon dito.

Paciano: (Nangangamba) Tama ka, kapatid. Mag-iingat ka. Walang tigil ang mga awtoridad.

Rizal: (tumango saglit) Oo. Sabihin mo kay ina at sa lahat ng nasa bahay na mahal na mahal ko
sila.

Sumakay na si Rizal sa Zafiro (ship), tumanaw sa Maynila habang ang barko ay umaalis,
may halong determinasyon at lungkot sa kanyang mga mata.

---transition na sa camera

Scene 2: Pagdating sa Hong Kong

Setting: Victoria Hotel, Hong Kong, Pebrero 8, 1888.

(Jose Maria Basa, Balbino Mauricio, Manuel Yriarte: Papasok sa kuwarto nang may ngiti)

Basa: Jose! Maligayang pagdating sa Hong Kong, kaibigan.

Rizal: (Ngumingiti nang bahagya at sila’y nagyakapan) Sa wakas nagkita tayong muli .
Kumusta rito?

Balbino: Ayos lang kami. Ikaw?

Rizal: Alam niyo naman ang aking hangarin kung bakit ako nangibangbansa.

Yriarte: Suportado ka namin. Nandito kami para sa iyo, kaibigan.

------transition na sa camera

Scene 3: Pag-encounter kay Sainz de Veranda

Setting: Sa kalsada ng Hong Kong, Pebrero 16, 1888.

Rizal: (Nakakita kay Sainz de Veranda, may kaunting pag-aalala) Basa, tingnan mo kung sino
ang naririto.

Jose Sainz de Veranda: (Dahan-dahang lumapit) Rizal, nagagalak akong makita ka rito sa
Hong Kong.

Rizal: (ngumiti) At ikaw rin, Senor Sainz. Natutuwa akong makita kayo.

Basa: Tara! Magkape muna tayo. May alam akong restawrant dito na malapit lang.

Rizal: (Tumingin kay Basa) Ngunit may pupuntahan pa tayo, ‘DI BA? (emphasize the word
upon saying it)

Sainz de Veranda: O, sya! May lalakarin din ako. Magliwaliw muna. Alam niyo na, bagong
salta sa bansang ito.

Rizal: Mag-ingat ka sa iyong paroroonan. (nagcross na sila; nanglakaw na sila)

(Sila nalang duha kuha sa camera)

Basa: Wala naman tayong pupuntahan, Pepe.

Rizal: Alam ko. Naglalakad lang tayo kung saan tayo dalhin ng ating mga paa. (Humahalakhak
ang dalawa) May kakaiba akong nararamdaman sa kaniyang presensya.

------transition na sa camera

Scene 4: Pagbisita sa Macau

Setting: Sa tahanan ni Don Juan Francisco Lecaros, Macao, Pebrero 18, 1888.

Rizal: (Humahanga sa hardin nang may pagka-melankolik) Napakaganda ng Macao.

Nagpapaalala ito sa akin ng ating bayan.

Don Juan Francisco Lecaros: (Naglalagay ng tsa, may tunay na kagandahang loob) Ang aking
tahanan ay iyong tahanan.

Rizal: Salamat po, Don Juan. Ito ay isang magandang pahinga mula sa tensyon sa ating bayan.

Don Juan: Bakas nga sa iyong mukha ang pangungulila para sa ating bayan. Nais ko mang
bumalik doon ngunit hindi na pwede. Ang mga bulaklak na iyan ang siya na lamang
nagpapaalala sa aking kahapon– ang bansang Pilipinas. (Gitudlo ang mga bulak)

— transition sa camera

Setting: Daungan

Rizal: Saan ka ba pumunta, Basa? Kanina pa ako naghihintay sa’yo rito sa daungan.

Basa: Pumitas ako ng mga bulaklak para sa’yo. Ito, oh. (Gipakita nag mga bulak na santan,
bougainvillea at iba pa). Alam kong mahilig ka sa mga bulaklak (Humahalakhak)

Rizal: Dapat ba akong magpasalamat?

Basa: (Napakamot na lamang sa ulo)

Rizal: Biro lang. Ikaw naman. Tara na nga. Baka maiwan pa tayo ng barko. (Sumakay na sa
barko)

---transition sa camera

Scene 5: Pag-alis mula sa Hong Kong

Setting: Sa loob ng steamer na Oceanic, Pebrero 22, 1888.

Rizal: (Nakatitig sa alon at nagmuni-muni) Ang Japan ang aking susunod na destinasyon. Ano
kaya ang naghihintay sa akin doon?

---transition sa camera

______________________________________________________________________________
________________

Chapter 12: Romantic Interlude in Japan (1888)

Scene 1: Arrival in Yokohama

Characters: Juan Perez Caballero, Rizal, Musikerong Pilipino, gardener, O-Sei-San

Setting: Tokyo Hotel

Juan Perez Caballero: (Bumisita kay Rizal sa Tokyo Hotel) "Jose, kaibigan ko, narito ang
isang imbitasyon para manatili sa Spanish Legation. Magiging kapaki-pakinabang ito." (Iniaabot
ang imbitasyon)

Rizal: (Nag-iisip) "Salamat, Juan. Tinatanggap ko ang inyong alok.

—transition sa camera

Jose Rizal: (Frustrated while writing and then ginayawyaw niya iyang gisulat) "Blumentritt, my
friend, the ill-educated children here laugh because I speak a strange language."

Insert this scene: (Ipakita ang video na nagainteract syas mga bata unya nag ingon syag
english unya wa kasabot ang mga bata) magvideo diria

Scene 2: Encounter with Filipino Musicians

Jose Rizal: (Listening to music in Tokyo park, approaching musicians) "Paisano, taga saan po
kayo?"

Musikerong Pilipino: (Nagulat) "Mga Pilipino tayo! Tumutugtog kasama ng mga Hapones
dito."

Jose Rizal: "Ang galing! Talagang may talento ang mga Pilipino."

Musikerong Pilipino: "At palakaibigan din tayo. Kumusta pala ang kagandahan ng Japan?"
Jose Rizal: "Ang mga tanawin, ang kabaitan ng mga tao—lubos na kahanga-hanga." Pero,
(Nandidiri sa mga rickshaw: ipakita diri ang video sa rickshaw na ginabira sa mga tao) "ang
makita ang mga tao na parang hayop na humihila ng mga karwahe... Sumasakit ang aking
kaluluwa."

(tas nilakaw na rizal unya nakita niyas o sei san)

---transition sa camera

Scene 3: The Spanish Legation in Tokyo, a serene afternoon. Rizal sit in the garden under
cherry blossoms. Nearby, a Japanese gardener tends to the flowers.

Rizal: (Watching O-Sei-San from afar, murmuring) She moves like a delicate flower in the wind.

Gardener: (Approaching Rizal) Dr. Rizal, would you like to know the name of the young lady?

Rizal: (Surprised) Yes, please. (He nods eagerly.)

Gardener: Sumimasen, O-Sei-San. (He bows respectfully.) That gentleman wishes to know your
name. (pointing Rizal)

O-Sei-San: (Smiling warmly) Tell him I am Seiko Usui.

Gardener: (Translating to Rizal in broken English) Her name is Seiko Usui, sir. She walks here
every day.

Rizal: Arigatou gozaimasu. (To the gardener)

Gardener: (Bowing) Dou itashimashite, Dr. Rizal.

———transition sa camera

Scene 4: The Spanish Legation in Tokyo, a serene afternoon. Rizal and O-Sei-San sit in the
garden under cherry blossoms.

Rizal: O-Sei-San, these gardens pale in comparison to your beauty. (He smiles warmly.)

O-Sei-San: (Blushing) Dr. Rizal, you flatter me. Your affection is like the cherry blossoms—
beautiful but fleeting.

Rizal: I wish time could stand still, O-Sei-San. Here, in Japan, with you, I find solace from the
turmoil back home.

O-Sei-San: (Gently placing her hand on Rizal’s) Your heart carries the weight of your people’s
suffering. Yet, you bring light into my world.

Rizal: (Looking into her eyes) You've opened my heart again, O-Sei-San, after years of darkness.
How can I leave you?

O-Sei-San: (Softly) Your destiny calls you beyond these shores, just as my duty binds me here.

Rizal: (Emotionally) I fear I may never find such happiness again.

O-Sei-San: (With sincerity) Our time together has been a gift. Remember me, Dr. Rizal, as I will
remember you.

Rizal: (Whispers) Sayonara, O-Sei-San. (He kisses her hand tenderly.)

O-Sei-San: (With tears in her eyes) Sayonara, my love.

(nilakaw nas rizal dala iayng gamit unya nitindog si o sei san tan aw ni rizal papalayo)
______________________________________________________________________________
________________

Chapter 13: Rizal’s Visit to the United States (1888)

Characters: Rizal, passenger 1, passenger 2, Jose Alejandro

Scene 1: Arrival in San Francisco

Setting: Aboard the steamer Belgic, docked at San Francisco. The passengers, including
Rizal, are agitated and anxious.

Rizal (frustrated): This is outrageous! There is no cholera epidemic in the Far East. Why are
they keeping us on board?

Passenger 1 (angrily): They’re using the cholera as an excuse. It's political. They want to keep
the Chinese laborers out!

Passenger 2 (agitated): Look! The customs officers are coming on board and eating our food. If
there’s cholera, shouldn’t they be worried?

Rizal (voice over): Ito ay hayagang diskriminasyon. Ang mga Tsino na coolies ay ginagamit
bilang mga kasangkapan sa isang larong pampulitika.

Scene 2: Rizal’s Reflections

Setting: Brussels, 1890. Rizal is conversing with Jose Alejandro in their shared room.

Jose Alejandro (nauusisa): "Ano ang masasabi mo tungkol sa Amerika?"

Rizal (mapagmuni-muni): "Ang Amerika ay lupain ng kalayaan... pero para lamang sa mga
puti. Marami pang dapat baguhin."

Jose Alejandro (tumango): "Ang tunay na kalayaan ay para sa lahat. Dapat din nating
pagsikapan ito para sa ating bansa."

Rizal (determinado): "Oo, para sa Pilipinas at sa ating mga kababayan, pagsisikapan natin ang
tunay na pagkakapantay-pantay at kalayaan."

--- transition sa camera

________________________________________

CHAPTER 14: Rizal in London (1888-1889)

Scene 1: On board the City of Rome, Atlantic Ocean

(Rizal is on the deck, playing with his yo-yo, surrounded by American and European
passengers.)

Gertrude:(amazed) What a marvelous skill! How do you do that?

Rizal: (smiling ug nilingi sa passenger: nagslow motion tas nakafocus sa nawng ni gertrude)) It's
a common toy in my homeland, the Philippines. But it can be quite useful in other ways too.

Gertrude: You’re Mr. Rizal, right?

Rizal: Yes, I am.

Gertrude: Come. I was told to pick you up here. (nisunod si rizal ug baklay)
---

Scene 2: The Beckett Home

Rizal is introduced to the Beckett family.

Mrs. Beckett: (warmly) You’re most welcome here, Mr. Rizal. This is my husband, the organist
at St. Paul’s Church, and our daughters.

Gertrude (Gettie): (shyly) Nice to meet you, Mr. Rizal.

Rizal: (smiling) Please, call me Jose. It’s a pleasure to meet all of you.

---

Scene 3: Rizal’s Room at the Becketts'

(Rizal is reading a letter from Mariano Ponce about Father Garcia’s defense of the Noli.)

Rizal: (writing back) "We young Filipinos are trying to make over a nation and must not halt in
our onward march..."

(naabot si gertrude unya gitago dayon ni jose ang letter hadlok makita)

Gertrude: Come. The Noche Buena is prepared already. (pagawas nas rizal unya gitan aw ni
gettie ang hands ni rizal na naay papel)
---

Scene 4: Christmas Eve, 1888

(nangaon kay Christmas)

Mrs. Beckett: (handing a book) Jose, I know you like magic. Here’s something for you.

Rizal: (delighted) Thank you, Mrs. Beckett. This is wonderful.

(Transition sa camera kay mana ug kaon)

---
Scene 5: Rizal and Gertrude

Rizal and Gertrude are in his room, painting and sculpting together.

Gertrude (Gettie): (smiling) Pettie, your sculptures are beautiful. You have such talent.

Rizal: (thoughtful) Thank you, Gettie. But my heart is heavy.

Gertrude (Gettie): (concerned) Jose, why do you look so troubled? You can share your burdens
with me.

Rizal: (sighs) Gettie, my country is suffering. I cannot rest while my people are oppressed. My
mission is to fight for their freedom.

Gertrude (Gettie): (sadly) I understand, Jose. But you should know that you’re not alone. There
are many who care for you, who wish you well.

Rizal: (gently) Your kindness means more to me than you can imagine, Gettie. But I must stay
focused on my goal. It’s the only way I can honor my people and my homeland.

(naghug sila)
---
Tomorrow morning…

Scene 6: Farewell to London, March 19, 1889

(Rizal is leaving the Beckett home.)

Rizal: (emotional) Thank you for everything, Mrs. Beckett.. I will never forget your kindness.

Mrs. Beckett: (tearful) Take care, Jose. We will miss you dearly.

Gertrude (Gettie): (holding back tears) Goodbye, Pettie. I hope you find success and happiness.

Rizal: (with resolve) Goodbye, Gettie. I must go now, but I will always remember you. (kiss sa
forehead)

(Rizal walks away, heading towards his future in Paris.)

---

CHAPTER 15: Rizal’s Second Sojourn in Paris and the Universal Exposition of 1889

Scene 1: Pagdating sa Paris

*Tagpuan: Isang abalang kalye sa Paris. *

Valentin Ventura: (paparating) "Jose! Maligayang pagdating sa Paris. Pwede kang manatili sa
akin pansamantala."

Rizal: "Salamat, Valentin. Kailangan kong sulitin ang aking oras dito."

Scene 2: Kidlat Club at Indios Bravos

Tagpuan: Isang masiglang pagtitipon

Rizal: "Gumawa tayo ng samahan. Tawagin natin itong Kidlat Club."

Antonio Luna: "Para sa Kidlat Club!"

Rizal (voiceover): "Pagsisikapan kong bigyan ng katarungan ang ating mga kababayan kung
saan maaari silang mabuhay nang malaya."

(Tumitingin sa bintana, tahimik ang lungsod ng Paris.)

Rizal: "Isang araw, tayo ay magiging malaya."

Chapter 16: Rizal’s Visit Brussels, Belgium

SCENE 1 (LOOKING OUT THE WINDOW) January 28, 1890

RIZAL VOICEOVER (LOOKING OUT THE WINDOW)

Sa kabila ng kagandahan ng Paris, napilitan akong lisanin ito para sa Brussels, Belgium dahil sa
mataas na halaga ng pamumuhay sa Paris at ang marangyang pamumuhay ng lungsod ay
nakahahadlang sa aking mga likhang pampanitikan, lalo na sa pagsulat ng El Filibusterismo

SCENE 2 (RIZAL WRITING)

Naging abala si Rizal sa pagsusulat ng kanyang ikalawang nobela na pagpapatuloy ng Noli Me

Tangere. Walang sandaling dapat masayang para kay Rizal. Kasabay nito, nagsusulat din siya ng
mga artikulo sa La Solidaridad at mga liham sa kanyang pamilya at mga kaibigan.

(What he is writing)

Ingratitude (January 15, 1890)

“you should not allow yourself to be deceived by the vain promises of ungrateful sons.”

SCENE 3. FILIPINOS GAMBLING IN MADRID.

Del Pilar: Mga kababayan, ako ay nakatanggap ng ulat ng paghihikayat mula kay Jose Rizal na
inyo ng itigil ang pagsusugal at pagtuon ng inyong panahon sa mga walang katuturang bagay, sa
halip bigyang-pansin niyo na lamang ang pagpapalaya sa ating bansang Las Filipinas

Gamblers: (Laughing) Si Rizal ba talaga ay isang perpektong nilalang na gumagawa lamang ng

tama? (laughter)

Gamblers: Kung gayon, nararapat lang na tawagin natin syang Papa, ang santo ng Las Filipinas
(laughter)

Rizal Narration: Not long after my stay in Brussels, misfortunes followed me yet again.

Scene 4. Rizal opening letters from his brother in law

(Whats in the letter)

The Calamba agrarian trouble was getting worst.

The management of the dominican hacienda continually raised the land rents.

The tenant was persecuted.

Paciano, Antonio Lopez and Silvestre Ubaldo were deported to Mindoro.

Manuel T. Hidaldo was banished to bohol for the second timetime.

Rizal realizes its time to go to madrid to fix matters

Chapter 17: MISFORTUNES IN MADRID

Rizal Narration: Nang makarating ako sa Madrid noong buwan ng Agosto 1890 hindi ko lubos
akalain na patong-patong na kamalasan pala ang bubungad sa akin. Unang-una, hindi naging
matagumpay ang paghingi ko ng tulong upang makamit ang katarungan para sa aking pamilya.
Maliban pa riyan ay nakataggap din ako ng ulat nang sunod-sunod na pagkamatay ng aking
dalawang matalik na kaibigan, lalo na ang pagkamatay ni Jose Ma. Panganiban. Nagkaroon din
kami ng hidwaan ng matalik kong kaibigang si Antonio Luna.

SCENE 1. (IN A PARTY)

Antonio Luna: Nelly Bousted should have been mine! Ako ang naunang umibig sa kanya.

Drinkers: Tama ka riyan kaibigan, walang karapatan si Rizal na manghimasok sa pag-iibigan

niyong dalawa.

Antonio Luna: Si Nelly ay isang babaeng taksil at walang respeto sa sarili, hinayaan nya ang
kanyang sarili na akitin ng iba.

Rizal overhearing ...

Rizal: Antonio! Hindi tama na pagsalitaan mo ng masama ang babaeng minsan mo na ring
minahal. Kung hindi mo sya kayang igalang, nararapat lang na protektahan ko ang kanyang puri.
Kung gayon, hinahamon kita sa sa isang labanan gamit ang iyong espada bilang sandata ngayon
din.

(Onlookers: Tries to stop Rizal and Luna)

After an intense eye contact

Luna: Bueno, syang tunay. Tunay ngang isang mabuting babae si Nelly. Paumanhin Jose, at
salamat sa pagtatanggol mo sa kanya.

Rizal nods, Luna walks away.

Scene 2: Rizal recieves news of Leonor Rivera's infidelity.

Act (Rizal opens a letter containing Rivera's message - looking very heart broken _

SCENE 3: Rizal and Del Pilar Rivalry of the leadership of La Solidaridad

Chapter 18: Biarritz: Vacation and Romance with Nelly Bousted

AT VILLA ELIADA (Any place with panoramic scenery)

Rizal Narration: Ang Biarritz na may mala-romantikong mga hardin, kahali-halinang mga villa,
at nakamamanghang tanawin, ay isang perpektong lugar para sa pag-ibig. Sa kabila ng aking
pagkabigo sa pag-ibig matapos mawala ang aking minamahal na si Leonor, nagsimula akong
magkaroon ng malaking paghanga sa kagandahan ng isang babaeng nagngangalang Nelly
Boustead, ang kaakit-akit at mas batang anak na babae ng aking host. Natuklasan ko siyang isang
tunay na Pilipina na sagana sa kaalaman, may masiglang pag-uugali, at may matibay na
moralidad.

ACT (Walang pag-uusap na naganap tanging interaksiyon lamang ni Rizal at Bousted

habang nagsusulat sila ng kanyang nobelang El Fili at Noli Me Tangere)

CHAPTER 19: El Filibusterismo in Ghent

Rizal Narration: Matapos ang aking paglalakbay sa iba't ibang bansa at pagsasapubliko ng Noli
Me Tangere, napagpasyahan ko pa ring bumalik ng Pilipinas kahit pa binalaan na ako ng aking
pamilya na delikado ang aking pagbabalik. Desidido ako sa aking pagbabalik dahil nais kong
gamutin ang inang Teodorang may sakit sa mata. Bukod pa rito, nais ko ring makita kung gaano
ang epekto ng aking nobelang Noli Me Tangere sa mga Pilipino at mga Espanyol. Higit sa lahat,
nais ko ring malaman ang kalagayan at pagsasawalang-kibo na lamang ng aking minamahal na si
Leonor Rivera. Matapos ang mahigit isang taon, naglakbay muli ako papunta sa iba’t ibang
bansa at inumpisahan ko ng isulat ang El Filibusterismo.

Rizal: Sa wakas ay natapos na rin! (Napatayo sa sobrang tuwa habang hawak ang manuscript ng
El Fili) MI EL FILIBUSTERISMO.

Rizal Narration: Matapos kong maisulat ang El Filibusterismo ay napagdesisyunan kong lisanin
ang Brussels at magpunta sa Ghent, isang Unibersidad sa Belgium, upang mailimbag na ang
manuskrito ng aking nobela.

Jose Alejandro: Senor! Are you a Filipino?

Rizal: Senor! (Nakipagkamayan) Yes I am. I'm from Calamba, Jose Rizal.

Jose Alejandro: Jose Alejandro, Senor. Mula ako sa Pampanga. Ito naman ang aking kaibigan
na si Edilberto Evangelista. Napansin namin na tila ba hindi ka pamilyar sa lugar na ito. Ano ba
ang iyong hinahanap senor baka kami ay makatulong.

Rizal: Kararating ko lamang dito at nais ko sanang makahanap ng murang lugar para palagian.

Jose Alejandro: Mura lamang ang upa sa lugar kung saan ako namamalagi Senor at maari pa
akong tumanggap ng kasama sa kwarto.

Rizal: Grazie Senor! (Magbobow)

Rizal Narration: Kasabay ng hirap at pagtitipid ko sa lugar na ito, ang patuloy na paghahanap
ko ng murang paglilimbagan ng aking nobela. Hanggang sa may isang lathalaan ang pumayag na
mag imprinta ako ng mga kopya ng aking nobela kahit na hulugan lamang ito. Ibinenta ko rin
ang aking mga alahas ngunit hindi pa rin sapat ito para maipagpatuloy ko ang paglilimbag ng
aking nobela. Hanggang sa dumating ang pagkakataong nais ko na lamang sunugin ang aking
mga kathang nobela.

Rizal: Hindi ko na alam kung ano dapat gawin. Kung sa susunod na pagdating ng liham ay wala
pa ang perang inaasahan ko, isusuko ko na lamang ang nobelang ito at ipagpapatuloy ko na
lamang ang nasimulan kong buhay rito.

May dumating na sulat, binasa ni Rizal

“Wag kang mawalan ng pag asa. Malalampasan natin ito.” (Dumating ang sulat)

Rizal (nagulat)

Valentin Ventura voice over:

"I learned about your predicament and I felt the strong desire to help. I sent money enough to
finish printing of your novel --Valentin Ventura."

Rizal Narration: Malaki ang aking pasasalamat at ikinagagalak ko na sa wakas ay tuluyan nang
nailimbag at naipalaganap ang kopya ng aking nobelang El Filibusterismo. Pinadalhan ko ng
kopya sina Basa at Sixto Lopez. Gayundin ang aking mga kaibigan sa Paris na si Valentin
Ventura na siyang nagpahiram sa aking ng pera para mailimbag ang aking nobela. Nakatutuwa
ring isipin at marinig ang papuri ng mga kababayan kong Pilipino ukol sa aking nobela.

Rizal: Sa dami ng taong inilaan ko sa aking pag aaral at paglalakbay sa iba't ibang bansa,
nakaburda na sa aking puso at isipan ang pangalan ng tatlong paring martir na GOMBURZA,
iniaalay ko ang nobelang ito, para sa inyo.
(Napagpasiyahn ni Rizal na umuwi ng Pilipinas, at ito na ang kanyang huling paguwi)

CHAPTER 20: OPHTHALMIC SURGUEON IN HONKONG

Rizal Narration: Dahil sa sunod-sunod na mga pagsubok na aking dinanas sa Europa,

napagdesisyunan ko munang umuwi sa aking bayang tinubuan. Ngunit hindi ko lubos akalain na
ang aking pagdaan lamang sa Hong Kong pauwi sa Pilipinas, ay mababalot ng kasiyahan nang
bumungad sa akin ang balitang ang aking pamilya ay siyang ipinatapon pala sa lugar ng Hong
Kong. Kung kaya't lubos ang aking kasiyahan sa pagtitipong ito at makapiling muli sila dito
mismo sa lupain ng Hong Kong.

ACT: RIZAL FAMILY REUNION IN HONGKONG

Rizal' family waiting for him in the new family home in Hongkong. Rizal opens the door
and immediately hugs his mom, dad, etc.

Rizal: Ina ama! Ikanalulugod ko pong makita kayong muli.

Teodora: (Struggling, crying) Anak! kaytaggal kitang hindi nasilayan. Lubos akong
nagpapasalamat sa Diyos na nakita ka namin muli.

Francisco: Anak, kaytagal mong nawala. Kay dami mo na sigurong nakita at napagdanan sa
paglilibot mo sa Europa.

Rizal: Opo tatang, ginagawa ko po ang abot ng aking makakaya upang mapalaya ang ating bansa
sa katiwalian at pang-aabuso ng mga Espanyol

Rizal: Ina, tila mas lalong lumubha ang kalagayan ng iyong mata. Hayaan mo akong gamutin
ang iyong kalagayan upang ika’y muling makakita nang maayos.

Act: Rizal operates on his mother

Rizal Narration: Sa Hongkong naganap ang isa sa pinakamasayang araw sa aking buhay. Abot-
langit ang aking ngiti nang kapiling ko ang aking pamilyang idinaraos ang pasko at bagong taon.
Kalakip nito ang magamot ang mga mata ni ina, ngunit kaakibat ng mga sumibol na masasayang
araw sa aking buhay, ay ang nakatakdang katapusan. Napagtanto ko na nararapat lamang
ibandera ang digmaan sa bansang Pilipinas sa kamay ng mga naghaharing bansang Espanya.
Kaya, mariin akong nakapagpasiya na bumalik na sa Pilipinas upang isulong ang kalayaan ng
bansa.

CHAPTER 21: Second Homecoming and the La Liga Filipina

Rizal’s bold return to Manila in June 1892

SCENE 1: Rizal writing a letter to Blumentritt, 2 months later.

Rizal: I believe that La Solidaridad is no longer our battlefield; now it is a new struggle. . . the
fight is no longer in Madrid. (voice over lang ni while gipakita na nagsulat ug letter si rizal)

Habang gasulat si Rizal, ipakita ang iyang pasaporte naa sa tapad sa iyang mga gamit…

SCENE 2: Arrival in Manila with his Sister, June 26, 1892 [12 noon]
Nagbaba si Lucia ug Rizal gikan sa train.
Lucia: (maluha luha at humingang malalim) Maligayang pagbabalik, aking kapatid.
Rizal smiled grimly, hoping to ease his sister’s worries.
The guardia civils arrived, headed by a major, one captain, and one veteran civil guard.

Major: Ven con nosotros. [Come with us.]

Lucia: Sasamahan kita.
Rizal: (gipugngan sa balikat si Lucia) Hindi na, ate. Kaya ko na ito. Umuwi na lamang kayo sa
atin at ipaalam sa kanila ang aking pagbabalik.
Nagdalawang isip si Lucia pero pumayag din.

Si Rizal lang ang nisunod sa mga guardia civil paadto sa customhouse. Sa customhouse,
gikapkapan nila si Rizal.
Major: Registrar su equipaje! *Seach his luggage* [ gitudlo ang luggage ni Rizal]
Walay nakita na kahina hinala sila so clear na si Rizal. From there, nagsakay siya sa kalesa
paadto sa Hotel de Oriente.

Inside sa hotel, gitagaan siyag susi sa empleyado. Pagbaklay ni Rizal, ipakita ang number
sa iyang room: ROOM NO. 22, facing the church of Binondo.

After gi settle ni Rizal iyang mga gamit, nitan aw siya sa orasan. Nag ready na siya para
muadto sa malacanang. Nag tan aw siya sa samin, ang frame sa shot hinay hinay giframe
ang likod sa iyang ulo. Then transition to a frame of him facing the malacanang.

SCENE 3: Malacanang Palace

In the afternoon, at 4:00 o’clock, he went to Malacanang Palace to seek audience with the
Spanish governor-general, General Eulogio Despujol, Conde de Caspe.

Gikan sa balcony sa malacanang, habang nag hit ug tobacco, nagtan aw si Despujol sa

pagbaba ni Rizal. Habang gatan aw japon siya sa window, niabot ang iyang assistant.

Assistant: Excelencia, nais po ni Doktor Rizal na makausap kayo.

Despujol: (gi-wave iyang kamot as a gesture of dismissal) Dile que vuelva más tarde. Las siete
de la tarde. [Tell him to come back later. 7 o'clock in the evening.]

Nitando ang assistant unya nigawas para ingnan si Rizal.

SCENE 4: INTERVIEW WITH GOV GEN, 7 o'clock, gabii na ang setting.

Sa sulod sa office, nagtindog si Rizal naghulat sa acknowledgement ni gov gen.

Gov. Gen: Estar sentado. [Take a seat.]

Then nag converse na sila duha.

While ga play ang scene ni gov gen ug rizal na nagstorya,

Rizal Narration: Sa aking pakikiusap, pumayag din ang gobernador general na patawarin ang
aking pamilya sa pagkakasala, ngunit hindi kasali roon ang aking mga kapatid. Labis man ang
aking pagtangis, ngunit wala akong nagawa kung hindi ang sumunod.

Gov Gen: Ipagpapatuloy na lamang natin ito sa Miyerkoles.

Ipakita ang kamao ni Rizal sa ilalom sa mesa na nagtitimpi.

Nitando si Rizal unya kalmadong nigawas na sa office.

2nd INTERVIEW WITH DESPUJOL

Rizal Narration: Sa ikalawang pag-uusap namin ng gobernador general, nakumbinsi ko rin
siyang ipawalang bisa ang parusang pagpapatapon sa aking mga kapatid.

Despujol: Dime, ¿te gustaría ir al extranjero a Hong Kong? [Tell me, would you like to go
abroad to Hong Kong?]

Rizal smiled genuinely and nodded.

Rizal: Sí, su Excelencia. (Yes, Your Excellency.)

Nag handshake sila duha then i close up ang camera sa ilang kamot duha ni gov gen tapos
i-transition into a scene where Rizal is shaking hands with Doroteo Ongjungco.

SCENE 5: Meeting with La Liga Filipina

Doroteo: Maligayang pagbabalik, Pepe.
Nag smile ra si Rizal then niatubang siya sa mga members sa La Liga.
*nag palakpakan ang mga kabilang sa La Ligapara i-welcome si Rizal*

Rizal: Nagbalik ako rito sa Pilipinas, mga kasama, dahil naririto ang larang, at wala sa ibang
bansa. Inilalapit ko sa inyo ngayon ang pagbubuo ng La Liga Filipina. Ito ay isang samahang sa
palagay ko’y pinakamabisang kasangkapan sa pagkamit ng ating kalayaan.

*palakpakan sila*

Rizal: Sa samahang ito, tayo’y hindi lamang mga kasapi, kundi magkakapatid na nagdadamayan
sa anumang hilahil, karahasan, at kawalan ng katarungan. At higit sa lahat, layunin nating
pasiglahin ang edukasyon, agrikultura, at komersyo.

Andres Bonifacio: Iyan ang talagang kailangan natin!

*nagsi-tando sila tanan*

Rizal: Ito ang una at pinakamainam na hakbang sa paglaya. Gawin nating matatag ang
pundasyon ng tao… ng kanyang pamilya. At kapag matatag na tayong lahat, mas matatag din
nating maipaglalaban ang ating kalayaan.

Pan the camera to each of the members na nagtando and nabuhayan ug loob.

Andres: Mabuhay!
All: Mabuhay!

Andres: Mabuhay si Doktor Jose Rizal!

All: Mabuhay si Doktor Jose Rizal!

Palakpakan nasad.

After sa meeting, gipakilala ni Doroteo Ongjungco ang mga kasapi ng La Liga. Then nag
handshake sila isa isa kay Rizal.
Lastly…
Andres: (excitedly) Doktor Jose Rizal, Andres Bonifacio po. Ang inyong lingkod at tagahanga.
*handshake*
Rizal: Akin ang karangalan, Andres.
Andres: Mga kasamahan ko po.

Then isa isa nakig handshake sila kay Rizal.

● Augusto Macaraeg
● Paulino Santos
and so on…
Habang ga play ang scene na nag ila ila sila, mag voice over dayon si rizal.
Rizal Narration: Ngunit ang La Liga Filipina ay nanatiling pangarap na lamang. Sa halip na
pakinggan ng gobyerno ang aming mga hangarin, itinuring nila itong liga ng mga taksil… isang
samahan na kumalakaban sa Espanya.

SCENE 6: Pagdakip kay Rizal sa Fort Santiago

Imbes mag start nasad ug interview sila gov gen ug rizal, nikalit rag kasuko si gov gen.

Despujol: Impertinente! *gibusdak sa mesa ang mga incriminatory leaflets entitled Pobres
Frailes (Poor Friars) *
Pagtan aw ni Rizal unsay nakasulat, he shook his head.
Rizal: (na shock sa accusations ni Despujol) Esos no son míos, su Excelencia! [Those are not
mine, Your Excellency!]

Despujol: El Mentiroso! [Liar!] ¡Fueron encontrados en tu equipaje! Filibustero! [These were

found in your luggage!]

Rizal: ¡Su Excelencia! ¡Créeme, por favor! Esos no son míos! [Your Excellency! Believe me,
please! Those are not mine!]

Umiling lang si Despujol unya nitalikod. Nikalit ug sulod ang mga guardia civil unya gi aresto si
Rizal.
Habang gikaladkad si Rizal, nagsigi siyag shagit:
Rizal: Su Excelencia! Por favor!

SCENE 7:
Montage of Rizal sa bilangguan ng Fort Santiago, murag nawad-an na siyag loob.
Rizal: Sa kabila ng aking mga pagmamakaawang magpaliwanag, ang tanging pagkakamali ko
lamang ay ang umasang pakikinggan ng mga banyaga ang aking mga pakiusap.

Ifocus ang camera kay Rizal na ga-titig sa kandila/lampara… then focus sa kandila tapos i
transition ang light sa candle into the sun sa ocean or bukid.

Focus dayon kay Rizal na gabaklay sa bukid ba or pangpang sa dagat.

Rizal: Nagtanim ng mga mapangwasak na pulyeto ang ilang ahente ng mga prayle sa aking
maleta. Dahil dito, kababalik ko pa lamang ay agad akong ipinadakip and ipinatapon sa
malayong pulo sa timog…sa Dapitan.

CHAPTER 22: Exile in Dapitan,

1892-96

SCENE 1
Rizal Narration: Sa kabila ng aking pangungulila, kapiling ko ang malalawak na kubukiran at
walang hanggang alon ng dagat na animo’y tinta ng aking pluma. At tila tulad din ng mga alon,
lumalapit lumalayo, ang aking mga hangarin na kailanma’y hindi na maaangkin.

Flash scenes of Cpt. Carnicero and Rizal in Carnicero’s home.

Rizal: Sa hindi ko pagpayag sa kondisyon ng mga Heswita, hindi nila ako pinayagang
manuluyan sa kumbento. Ang desisyon na siyang humantong sa akin sa tahanan ng
kumandanteng si Kapitan Carnicero. Tila hindi pa rin ako pinababayaan ng tadhana dahil iniwan
niya ako sa pangangalaga ng isang napakabuting ginoo. Ni kailan ay hindi niya ako pinakitaan
ng kasamaan, sa halip binigyan niya ako ng kalayaang magawa ang ninanais kong gawin.
Rizal: Higit sa lahat, siya’y naging aking kaibigan.

SCENE 2: Ni bisita si Fr. Sanchez kay Rizal para kumbinsihin siya.

Rizal: Padre Sanchez! Ikinagagalak ko po kayong makita.
Sanchez: Kumusta ka na, Pepe?

Iniwasan ni Rizal ang tanong.

Rizal: Bakit po kayo narito?

Sanchez: Narito ako upang kumbinsihin kang magbalik loob sa ating panginoon.
Affectionately, Rizal says, “Sinasabi ko na nga ba. Kahit kailan ay hindi sumusuko si Padre
Pastells sa kanyang mga pakana.”
Sanchez: ¿Realmente no hay manera de convencerte, hijo? [Is there really no convincing you,
son?]
Rizal: Buo na po ang aking paniniwala, padre. Ang paghahangad sa katotohanan ay maaaring
nasa iba't ibang landas, at sa gayon ang mga relihiyon ay maaaring mag-iba, ngunit lahat sila ay
humahantong sa liwanag.

Father Sanchez smiled.

Sanchez: Bueno.

SCENE 3. As Physician in Dapitan

Rizal Narration: Sa ilang taong pag-aaral ko ng medisina sa Dapitan, nasaksihan ko ang
kakulangan ng sistema ng pangangalagang pangkalusugan ng mga tao rito. Ginamit ko ang aking
napag aralan sa pagbigay ng mga gamot at serbisyo sa mga mahihirap na mamamayan ng
Dapitan.

Rizal Narration: Sa tulong din ng aking kaalaman, matagumpay kong naisagawa ang operasyon
sa mata ng aking ina.

Napakamot si Rizal sa kanyang ulo

Rizal: ‘Nang, huwag niyo pong kamutin ang sugat at baka mahantong sa impeksyon.
Teodora: Kung ganoon ang mangyayari, alam kong nariyan ka upang gamutin ako, Pepe.

Teodora affectionately stroked Rizal’s head.

Teodora: Kaya’t pabayaan mo na ako at hindi ko matiis ang pangangati.

Nagbuntong hininga nalang si Rizal at nagpatuloy sa pag attend sa iyang patients.

Rizal Narration: Dito rin sa Dapitan, nabigyan ako ng pagkakataon na isabuhay ang aking
sariling mga ideyang pang-edukasyon. Tinuruan ko ang mga anak na lalaki sa pagbabasa,
pagsusulat, mga wikang Espanyol at Ingles, heograpiya, kasaysayan, matematika at aritmetika,
maging ang gawaing pang-industriya, pag-aaral sa kalikasan, moralidad, at himnastiko.

Rizal Narration: Itinuon ko ang akin atensyon sa pagpapabuti ng pulong ito na tila ay napapag-
iwanan ng sibilisasyon. Mula sa mga siyentipikong pananaliksik at imbensyon, pagsasaka, at
hanggang sa pagiging negosyante at napasukan ko dito.

Rizal Narration: Ngunit ang pinaka hindi ko malilimutan sa aking paninirahan dito sa bughaw
na pulo ng Dapitan ay ang pagkakataong masaksihan ko ang kagandahang natatangi sa lahat ng
babaeng aking nakilala… Ang babaeng tila dumating dito na tangay-tangay ng hangin na may
dalang pagkalinga at pag unawa… Ang aking Josephine…
Rizal Narration: Sa mga tahimik na oras ng gabi pagkaraan ng maghapong gawain, ako'y
madalas na binabagabag ng kalungkutan. Umalingawngaw sa aking alaala ang masiglang buhay
ng mga lungsod sa Europa, isang malaking kaibahan sa inaantok na bayan na ito. Maging ang
mga simpleng kaligayahan ng buhay noon sa Calamba ay tila isang malayong panaginip.

Rizal Narration: Ngunit nang makilala ko si Josephine ay tila naibsan ang aking pagdaramdam.
Unang beses ko pa lamang siyang masilayan ay nabihag na niya ang aking puso. Ang kanyang
mapupungay na mata at mapupulang labi ay nagbigay ulit ng kulay sa aking masalimuot na
buhay, ang mala-bughaw na kulay ng kanyang mga mata ay daig pa ang kalmadong dagat.

Play scenes of Rizal and Josephine nag date2

SCENE 4: Rizal’s proposal to Josephine

IDK if tagalog ba si Josephine huhu

Josephine: Bakit ganyan ka na lamang kung makatitig sa akin? [Why are you looking at me like
that?]
Rizal: Sa iyong kagandahan ay tila kalapastanganan ang hindi tumingin sa iyo. [With a beauty
like yours, it would be blasphemous not to look at you.]
Josephine: Hindi ko nabatid na eksperto pala sa pambobola ang mga kalalakihan sa bayang ito.
[I didn't know that the men in this town are experts in flattery.]
Rizal: Makasisigurado kang lahat ng aking sinasabi ay katotohanan lamang. At nawa’y bigyan
mo ako ng pagkakataong patunayan iyon sa iyo. [You can be sure that everything I say is the
truth. And may you give me a chance to prove that to you.]

Josephine smiled and hinawakan ang kamay ni Rizal.

Josephine: Hindi pa ba sapat ang isang buwan nating pagsasama, Pepe? [Is the one month we’ve
been together not enough, Pepe?]
Rizal: Siyang tunay. Sa aking palagay ay sapat na ang isang buwan para mapagtanto ko ang
sinisigaw ng aking puso. Iyon ay ang pakasalan ka. [Indeed. I think a month is more than enough
to realize what my heart is crying out for. That is to marry you.]

Nashock si Josephine.

Rizal: Mahal kong Josephine, maaari ko bang hingin ang iyong kamay? [My dear Josephine,
will you marry me?]
Josephine: Oo. Pakakasalan kita, Pepe. [Yes, I will marry you, Pepe.]

Maiyak iyak si Josephine and then hug sila then celebrate.

SCENE 5: The couple asking for the blessing of Fr. Obach, and Mr. Taufer’s attempted
suicide
Obach: Paumanhin, ngunit hindi kayo maaaring maikasal nang walang basbas ng Obispo ng
Cebu. Kailangan niyo munang hingin ang kanyang permiso.
Rizal: Naiintindihan ko po. Makakapaghintay naman kami, hindi ba, mahal?
Josephine: Oo. Huwag mo akong alalahanin, Pepe.

Focus as they tighten their hold of their hands.

In the next scene, the couple is on their way to tell Josephine’s father about their
engagement.

SETTING: Bahay ni Josephine

Pagsulod nila duha, nakita nila si Tauffer na naglingkod at malalim ang iniisip. Pagkita niya sa
ilang duha, niandar ug kalit iyang kalagot.

Tauffer: Josephine! Tell me, is it true that you are engaged with this man?!
Josephine: Papa! We were going to tell you! We were just waiting for the right time—
Tauffer: Nonsense! After everything I’ve done for you?! You’re leaving me for this insolent
maniac?!
Josephine: Papa, don’t talk about Pepe like that! I love him!
Tauffer: Love? What do you know about love?!
Rizal: (trying to calm Tauffer) Sir, my intentions for your daughter are pure. I just want you to
know that—
Tauffer: Shut up! Do you think just because you almost cured me, you now have the right to
have my daughter?! You are nothing!
Josephine: Papa, I have made my decision. Pepe and I will be married, whether you like it or
not!
Tauffer: Alright then, you choose, Josephine. Your father or this good-for-nothing Gowl?
Josephine: P-papa, please do not do this to me. Do not make me choose.

Devastated na diri si Tauffer.

Tauffer: If you leave me, iníon, I will kill myself. Do you hear me?!
Josephine: (naghilak) Papa, please! I love him!
Tauffer: Oh, for Christ’s sake, Josephine!

Tauffer gikuha ang razor and was about to slit his throat pero gipigilan siya ni Rizal by
grabbing his wrists, preventing him from killing himself. Chaos ensues.

Then transition na si Rizal and Josephine na naa sa pangpang, ga heart to heart talk.
SCENE 6: Confrontation scene, and Josephine decides to go with her father to Manila
Josephine: My love, I cannot bear to be far from you. But my Papa needs me in Manila. I am
sorry. [naghilak na si Josephine here]
Rizal: Josephine, please, you have nothing to apologize for. I understand, my love. My feelings
for you will never fade. I will wait for you, always.
Josephine: I know… I will find my way back to you, Pepe.

Then hug.

Put a scene of Josephine and Mr. Tauffer leaving Dapitan.

Rizal Narration: Kailanman ay hindi dumaan ang araw nang hindi ko naiiisip si Josephine.
Bawat araw na lumipas nang wala siya sa aking piling ay mas marahas pa sa kahit anong parusa.
Ngunit lahat nang iyon na napawi nang nagbalik na siya sa akin.

[Footage of Josephine and Rizal’s reunion as Josephine docked the steamer from Maynila]
Rizal Narration: Hindi man kami pinahintulutang maikasal sa harap ng altar, nag-isang dibdib
kami ni Josephine sa harap ng mga mata ng Diyos. Hindi man sang-ayon ang lahat sa amin at
madami man ang tumututol sa aming pagmamahalan, ang tanging mahalaga lamang sa akin ay
mapasaya ko ang aking sinisinta at ang makita sa kanyang mga mata ang kaligayahang
kailanman ay hindi matutumbasan ng kahit anumang salapi.

TRANSITION to a scene of Andress Bonifacio’s determined face under the light of the
lampara, sharpening his blade, an indication of his slow uprising with the KKK.
Rizal Narration: Ngunit taliwas sa aking mapayapang pamumuhay sa Dapitan, unti-unting
pinadilim ng mga nagbabantang ulap ng rebolusyon ang kalangitan. Ang aking noo’y tagahanga
ay siya rin naghahasik ng mga binhi ng isang pag-aalsa laban sa mapagmalupit na pamamalakad
ng Espanya.
SCENE 7: Raymundo Mata informing Rizal of Bonifacio’s plans
SETTING: Pagamutan ni Rizal
Random patient: Maraming salamat po, Doktor.
Rizal: Walang anuman.

Niduol dayon si Raymundo Mata.

Rizal: Ano’ng maipaglilingkod ko sa iyo, kapatid?
Mata: (nihunghong) Doktor, mensahero lamang po ako ni Doktor Valenzuela. May
importanteng bagay po siyang kailangan sabihin sa iyo.
Nitando si Rizal at gitap ang braso ni Mata.

SCENE 8: Dr. Valenzuela and Rizal’s conversation after supper.

SETTING: in the garden
Nagkamustahan sila.
Valenzuela: Hindi na ako magpapaligoy ligoy pa, Pepe. Plano ni Andres Bonifacio at ng
kanyang mga kasapi na lusubin ang Intramuros. Ang pag-atakeng ito ang pinaniniwalaan nilang
makakapagpabagsak sa napapaderang lungsod. Ayon sa plano, tatlong puwersa ang sasalakay
mula sa tatlong estratehikong lugar sa labas ng Intramuros.
[ flash the face of Rizal’s disapproving face]
Valenzuela: Mahalaga ang iyong suporta sa planong ito, Pepe.
Rizal: Hindi… Hindi susi ang madugong rebolusyon para makamit ang kalayaan, Doktor Pio.
Valenzuela: Sa dami ng kanilang miyembro, tiyak na magtatagumpay tayo, Pepe! At
makakamit na natin ang ating kalayaan! Ayaw mo ba ‘non?
Rizal: Ang ating kalayaan ang siyang ipinaglalaban ko, Doktor Pio. Ngunit hindi sa
pamamagitan ng dahas!
Valenzuela: Kung sa gayon ay sa pamamagitan ng ano, Pepe? May naiisip ka pa bang ibang
paraan? Hindi tayo pinapakinggan ng Espanya, ang tingin nila sa atin ay mas mababa pa sa isang
baboy sa bukid!
Rizal: Ngunit hindi pa handa ang mga tao para sa isang rebolusyon! At isa pa, kailangang
makakalap muna ng mga armas at pondo bago itaas ang sigaw ng himagsikan. Dadanak lamang
ang dugo, Doktor Pio. Maraming buhay ang masasayang!
Valenzuela: Ngunit mas maraming buhay ng mga Pilipino ang nilapastangan ng Espanya, Pepe.
Kung magpapa-api na lamang tayo sa mga mapanglupit nilang kamay, mas pipiliin pa namin ang
mamatay nang may ipinaglalaban. At sa lahat ng tao, dapat ikaw ang higit na makakaintindi nito,
Pepe.
Rizal: Ngunit—
Valenzuela: Plano rin nilang sagipin ka. Kung ikaw lamang ay papayag—
Rizal: (shaking his head) Hindi maaari. Nangako ako sa mga awtoridad na tatapusin ko ang
aking sentensya dito sa Dapitan. Hindi pupwedeng labagin ko ito, Doktor Pio.
Valenzuela: (sumuko sa pagkumbinsi kay Pepe) Bueno. Kung iyan ang ikakapanatag ng iyong
kalooban. Ngunit kahit anong tutol mo, Pepe, maliit ang tsansang susuko ang aming panig. Kung
hindi madadala sa pakiusap ang mga Kastila, wala na kaming ibang magagawa kundi pumili ng
dahas.

SCENE 9: Adios, Dapitan

At midnight of that date, he embarked on board the steamer Espana. He was accompanied by
Josephine, Narcisa, Angelica (Narcisa’s daughter), his three nephews, and six pupils.
SETTING: sa may dagat
Almost all Dapitan folks, young and old, were at the shore to bid him goodbye. Many wept as
the steamer sailed away –especially the other pupils who were too poor to accompany their
beloved teacher to Manila.

Bisaya dapat ni ilang gamiton kay Dapitan uses Cebuano pero IDK.
Student 1: Mahal na guro, ipagpangako niyo po na hindi ninyo kami kakalimutan.
Student 2: Kailanman ay maaari po kayong bumalik dito, guro!
Student 3: Oo nga po! Balang araw, susunod po ako sa inyo sa Maynila!
Student 1 and 2: Kami rin po!
Rizal: (smiling and patting their heads) O siya siya, hihintayin ko ang inyong pagdating.
Magpakabait kayo rito ha?
Josephine: Huwag kayong mag-alala, tiyak na bibisita kami ulit dito, hindi ba Mahal? [Don't
worry, we will surely visit here again. Am I right, my love?]
Rizal, nitando.
Random villager/s: Mag-ingat kayo sa inyong paglalakbay, guro!
Random villager/s 2: Mahal po namin kayo, Doktor!

Rizal: Hanggang sa muli, aking mga kababayan. Maraming salamat sa inyong mainit na
pagtanggap sa akin.

nag babye na sila. then flash a scene na nag sakay na sila sa barko and Rizal and Josephine
waving at the people sa pangpang.

Chapter 23
Last Trip Abroad, (1896)

SCENE 1
SETTING: Cruiser papuntang Maynila
Rizal Narration: Sa aking pagbalik sa Maynila, dala dala ko ang sumisibol na pag asa… Ang
pag asang maituloy ko ang aking hangarin na maging malaya ang aking mga kapwa Pilipino.
Ngunit hindi nawala ang aking pangangamba sa mga kapahamakang sasalubong sa akin.

Josephine, with worry etched on her face: What are you thinking about, Pepe?
Rizal: It’s nothing, my dear. I’m just excited for a new life in Manila with you by my side.

SCENE 2: On the fateful evening of August 19, 1896, the Katipunan plot to overthrow
Spanish rule by means of revolution was discovered by Fray Mariano Gil, Augustinian
cura of Tondo. This starting incident struck terror into the hearts of the Spanish officials
and residents, producing a hysteria of vindictive retaliation against the Filipino patriots.

SETTING: Dinner table of Spanish officials and Friars

Friar: ¡Estos salvajes se están saliendo de control! [These savages are getting out of control!]
Spanish official: ¡Esos ingratos! De hecho, deberíamos tomar medidas en nuestras propias
manos. [Those ingrates! Indeed, we should take measures into our own hands.]
Lieutenant: ¿Quieren guerra? Les daremos la guerra. [They want war? Well then, we will give
it to them.]

Everyone nods in approval pero naa japoy hint of kakulba.

Rizal Narration: Anumang pagkukumbinsi ko sa pagtigil ng himagsikan, buo na ang isip ng

aking mga kababayang idaan sa dahas ang pagkamit ng kalayaan. Ngunit sa kabila ng kanilang
naging desisyon, hindi ko makuhang sila ay sisihin… Ang tanging magagawa ko na lamang
habang ako’y nasa gitna ng malawak na karagatan, ay ang ipagdasal ang kanilang tagumpay.

SCENE 3: Change of atmosphere na diri, build up tension.

Transition to the Cry of Pugad Lawin: August 26, 1896
Andres: Marami na ang buhay na naging biktima ng mga Kastila… at mas dadami pa ito kung
tayo’y mag bubulag-bulagan lamang sa kanilang mga pang-aapi! Sa labanang ito, itataya natin
ang ating buhay upang mamuhay ang susunod na henerasyon sa isang malayang Pilipinas!

Andres: Ilang araw mula ngayon, sa gabi ng abente nuebe, dadalak ang dugo… Ngunit kasabay
nito ay sisibol din ang ating katapangan at prinsipyo laban sa mapang aping gobyerno! At sa
gabing iyon… sisimulan na natin ang rebolusyon.

Andres: Ilabas ninyo ang inyong mga cedula! Ang papel na ito ang sumisimbolo ng kanilang
pang-aalipin sa ating lahat. Katipunan… nararapat nating wakasan ang ilang daang taong
pananakop ng Espanya dito mismo sa ating lupang sinilangan.

Andres: Malakas man ang mga baril at kanyon ng mga Kastila, lalaban tayo hanggang sa ating
huling hininga! Hindi tayo magpapalupig! Tayo ang magwawakas sa kanilang paghahari-harian.
Dahil tayo ang mga anak ng bayan! Tayo ang nagmamay ari sa lupang ito! Punitin ang mga
cedula!

Andres: Mabuhay ang Katipunan!

All: Mabuhay!
Andres: Mabuhay ang rebolusyon!
All: Mabuhay!

SCENE 4: Rizal found out about the revolution

Rizal, reading the newspaper [Castilla]. Habang ga basa siya, he had a worried and grim
expression.
Rizal: At nangyari na nga ang aking kinatatakutan… Sa pagsikat ng araw ng Agosto a treinta
[30], sinalakay ng mga rebolusyonista na pinamumunuan nina Bonifacio at Jacinto ang San Juan,
malapit sa lungsod ng Maynila, ngunit natabuyan sila ng matinding pagkatalo. Noong hapon,
pagkatapos ng Labanan sa San Juan, ipinahayag ni Gobernador Heneral Blanco ang estado ng
digmaan sa unang walong lalawigan para sa pagtataas ng sandata laban sa Espanya – kabilang na
roon ang lalawigan ng Maynila, Bulacan, Cavite, Batangas, Laguna, Pampanga, Nueva Ecija , at
Tarlac.

Rizal: Paano na lamang kung mas hihigit pa ang paghihiganti ng Espanya sa aking mga
kababayan?

Gisirado ni Rizal ang newspaper unya gihilot iyang temples. Stress na siya diri na part.

Enter Gov Gen. Blanco, along with Guardia Civils.

Blanco: Doctor Rizal, perdone mi visita repentina. [Doctor Rizal, forgive my sudden visit.]
Rizal, in a sarcastic tone: Gobernador general, los funcionarios españoles me dan asco. Pero
ya estás aquí, así que no puedo hacer nada al respecto. [Governor General, Spanish officials
make me sick. But you are already here so I cannot do anything about that.]
Blanco, nag smirk siya diri: En efecto. No temes a nadie. Por eso tienes muchos enemigos.
[Indeed. You fear no one. That is why you have a lot of enemies]
Rizal: Kung ang hangaring imulat ang mata ng aking mga kababayan sa katotohanan ay isang
pagkakasala, wala akong dapat na pagsisihan, Gobernador General.
Blanco: Kailangan bang isulat mo ang lahat ng iyong mga nakikita, Doktor?
Rizal: Kung hindi ko iyon ginawa, mas masahol pa ako sa mga hayop na walang moralidad!
Blanco: Bakit ba ganyan na lamang katalas ang iyong dila!? Ganyan din ba ka talim ang mga
salita sa iyong mga nobela?!
Rizal: [laughing sarcastically] Nabasa mo na ba ang aking nobela?
Blanco: Hindi pa. Ngunit alam kong ang mga nobelang iyon ay isa sa mga naging posibleng
sanhi ng kasalukuyang digmaan sa walong lalawigan. Tama ba ako, Doktor?
Hindi makasagot si Rizal.

Blanco, nagbuntong hininga: ¿Cómo estás aquí? [How are you doing here?]
Rizal: Kung ako’y papipiliin, mabuti pa ay nanatili na lamang ako sa Dapitan. Mas masikip dito.
Wala ang mga magagandang tanawin ng bughaw na karagatan at luntiang kabukiran. [Rizal
shaking his head in disapproval]
Blanco: Lo siento...
Rizal, angry and pointing a finger at Blanco: Pinaniwala ninyo akong pinapayagan niyo akong
magsilbing doktor sa Cuba…Yon pala ay ipapahuli niyo lang din ako at ikukulong sa
bilangguang ito. Eres un hipócrita [You’re a hypocrite.]
Blanco, nakonsensya: Naipit lamang ako sa mga pangyayari. Bigla na lang sumabog ang lahat!
Wala na akong magagawa pa, Doktor.

[flash a brief scene of the katipunan fighting against the spaniards]

Rizal: Hindi ninyo ako naiintindihan! Ang aking pagpapahalaga sa edukasyon at kapayapaan…
Mawawalang saysay dahil lamang sa mga Pilipinong hindi makapaghintay sa tamang panahon!
Ngunit masisisi mo ba sila?
Blanco: Kung gayon ay magsulat ka ng manipesto para linawin ang lahat. Hindi ba’t diyan ka
magaling, Doktor?

Transition to Rizal writing a manifesto to the Katipunan

Focus on Rizal writing his letter
Rizal: Mga kababayan, ang himagsikan ay sumiklab sa kabila ng aking pagtutol. Ang
pakikidigma sa panahong kasalukuyan ay hindi makakatulong sa atin. Ito ay masahol pa sa
pagpapatiwakal.

SCENE 5
Rizal received from Governor General Blanco two letters of introduction for the Minister
of War and the Minister of Colonies, with a covering letter which absolved him from all
blame.

Rizal Narration: Nakatanggap ako ng dalawang liham mula kay Gobernador Heneral Blanco.
Ang mga ito’y mga liham ng pagpapakilala para sa Ministro ng Digmaan at Ministro ng mga
Kolonya; nakapaloob din dito ang liham na sumasaklaw na nagpawalang-sala sa akin sa lahat ng
pagkakadawit sa nagngangalit na rebolusyon.

Mulakaw na siya pa Spain diri so nagbuhat siyag sulat para kay Teodora.

Rizal Narration: Sa aking paglisan patungo sa Espanya, hindi ko maiwasang mangulila… Hindi
lamang sa aking pamilya ngunit pati na rin sa aking mga kababayan. Nawa’y sa aking pagbalik,
bubungad sa akin ang isang bayang mapayapa…

Transition to Don Pedro with his son on the ship. He advised Rizal to stay in Europe but Rizal
declined.
Don Pedro: Doktor Rizal, mainit ang mga mata nila sa iyo. Lalo na’t nasa kalagitnaan tayo
ngayon ng rebolusyon. Masama ang aking kutob… Aking payo ay manatili ka na lamang dito at
samantalahin mo ang proteksyon na pinagkaloob sa ‘yo ng batas ng Britanya.

Several Filipino residents of Singapore, headed by Don Manuel Camus, boarded the
steamer, urging him to stay in Singapore to save his life.
Rizal: Maraming salamat sa iyong pagmamalasakit, Don Pedro, ngunit nagbitiw na ako ng aking
salita kay Gobernador Heneral Blanco. Hindi ko gustong sirain iyon.
Don Pedro: Sige… Mag iingat ka, Pepe.

Rizal: Ang aking pagtanggi sa pagbasura ng aking pangako ay siyang naglagda ng aking
kapalaran. Dahil nang hindi ko nalalaman, si Gobernador Heneral Blanco ay palihim na
nakikipagsabwatan sa mga Ministro ng Digmaan at ng mga Kolonya para sa aking pagbagsak.

Depict the scenes as stated in the next monologue.

Rizal: Tinawag nila akong isang mahusay na bayani at henyo, ngunit marahil ako ay walang
pinagkaiba kay Sultan Zaide, isa pang Pilipinong nabitag sa mga panlilinlang ng Espanya. Sa
kabila ng aking mga talento, ako ay isang tao lamang, at may kakayahang magkamali. At isa sa
pinakamabigat kong pagkakamali ay ang pagtitiwala kay Gobernador Heneral Blanco. Nabulag
ako sa paniniwalang siya ay isang taong may integridad sa kanyang puso. Nahulog ako sa
kanyang patibong.

Rizal: Pinahintulutan niya akong maglakbay ng malaya sa Espanya, diumano ay maglingkod

bilang isang manggagamot at siruhano para sa hukbo ng Cuba. Ngunit lingid sa aking kaalaman,
isinangla niya na pala ako sa mga mapanlinlang na Ministro ng Digmaan at sa mga Kolonya. At
nang ganon lamang ka dali, kanyang tinatakan ang aking pagkawasak.

SCENE 6: Interview with Despujol

At 3:00 a.m. on October 6, Rizal was awakened by the guards and escorted to the grim and
infamous prison-fortress named Monjuich. He spent the whole morning in a cell. About 2:00 in
the afternoon, he was taken out of prison by the guards and brought to the headquarters of
General Despujol. In the interview, which lasted a quarter in an hour, the brusque general told
Rizal that he would be shipped back to Manila on board the transport ship Colon which was
leaving that evening.

Despujol: ¿Cómo está, doctor Rizal?

Hindi sumagot si Rizal. He only averted his eyes.
Despujol sighed.
Despujol: Recibí el pedido desde Manila… [I received an order from Manila.]
Despujol: Ibabalik ka pabalik sa Maynila sakay ng Colón na maglalayag mamayang gabi.
Rizal: [sarcastic tone] Ihahatid niyo na ba ako sa aking huling hantungan gaya ng inyong
plinano?
Despujol: Nagkakamali ka, Doktor Rizal… Ikaw ang mismong naghukay sa sarili mong
libingan at hindi ang Espanya.

Chapter 24 - 25

CHARACTERS:
Rizal
Lt. Luis Tavial de Andrade
Atty. Alcocer [2 lines only]
7 officials during his trial [No lines]

Rizal Narration: Sa taong 1896, bumalik ako sa aking mahal na Pilipinas. Ito na ang aking
huling pag-uwi. Alam kong ito na ang pinakahuling pagsubok, isang pagsubok na maaaring
kumitil ng aking buhay. Pero takot? Wala akong naramdaman ni katiting man. Sa katunayan, sa
pagtungtong ko pa lamang sa aking lupang tinubuan, tanggap ko na ang aking magiging
kapalaran.
Rizal: Nais kong harapin ang aking mga kaaway, ang ialay ang aking sarili bilang handog laban
sa kanilang kalupitan at mga baluktot na hustisya. Alam kong ang aking dugo ang siyang
magiging mitsa sa pagkamit ng malayang Filipinas. Ang kasunod na paglilitis ay isang paglibak
sa katarungan, isang madilim na dungis sa kasaysayan. Ang aking mga kaaway, uhaw na uhaw
sa aking dugo, ay nakuha ang kanilang ninanais - ngunit walang kahit isang piraso ng tunay na
katarungan.

SCENE 1: Reading of Rizal’s charges

SETTING: In his prison cell

Atty. Alcocer: (Naa siyay ginabasa na copy) Ikaw, Doktor Jose Rizal, ay pinapatungan ng
kasong pagtataksil sa Espanya sapagkat ikaw ang naging punong tagapag-ayos at ang buhay na
diwa ng paghihimagsik ng mga Pilipino, ang nagtatag ng mga lipunang rebelde, mga peryodiko
at mga aklat na nakatuon sa pagpapasigla at pagpapalaganap ng mga ideya ng paghihimagsik.
Ikaw ay hinahatulan ng kaparusahang kamatayan. Gayunpaman, ikaw ay binibigyan ng
pagkakataong itaas ang iyong depensa sa korte sa katauhan ni Tenyente Luis Tavial de Andrade.
(naa sa iyang likod si andrade)
[ Rizal does not make any objection and calmly pleaded not guilty to the accusations]

SCENE 2: The Trial of Rizal

SETTING: Court
— At 8:00 a.m., December 26, 1896, the court-martial of Rizal started in the military building
called Cuartel de Espana. Seated behind a long table on an elevated dais were the seven
members of the military court, dressed in their respective army uniforms, as follows: Lt. Col.
Jose Togores Arjona (president), Capt. Ricardo Munoz, Capt. Manuel Reguera, Capt. Santiago
Izquierdo Osorio, Capt. Braulio Rodriguez Nunez, Capt. Manuel Diaz Escribano, and Capt.
Fermin Perez Rodriguez. (7 OFFICIALS)

Also present in the courtroom were Dr. Rizal (the accused), Lt. Taviel de Andrade (his defense
counsel), Capt. Rafael Dominguez (Judge Advocate), Lt. Enrique de Alcocer (Prosecuting
Attorney), and the spectators. Among the spectators were Josephine Bracken, some
newspapermen, and many Spaniards.

Atty. Alcocer: El Doctor Rizal, mediante la publicación de sus obras Noli Me Tangere,
Anotaciones a la Historia de Filipinas de Morga y El Filibusterismo, y mediante una serie
interminable de panfletos, manifiestos de todo tipo atacando a la religión, a los frailes y al
gobierno español, Inculca al pueblo de Filipinas la idea de expulsar a las órdenes religiosas
para asegurar la independencia de esta colonia. [Doctor Rizal, through the publication of his
works Noli Me Tangere, Annotations to the History of the Philippines by Morga, and El
Filibusterismo, and through an endless series of pamphlets, manifestos of all sorts attacking
religion, the Friars, and the Spanish government, impresses upon the people of the Philippines
the idea of expelling the religious orders to secure the independence of this colony.]

Random spanish spectator: ¡Abajo la revolución! ¡Castigue al traidor! ¡Viva España!

[ Down with the revolution! Punish the traitor! Long live Spain!]
All Spanish spectators: ¡Viva España!
— Round of applause —
Flash faces of 7 officials signing papers.

Atty. Alcocer: Esta oficina no debería dudar en calificar a Rizal como el alma de la rebelión.
[This office should not hesitate to qualify Rizal as the soul of the rebellion.]
Atty. Alcocer: Pretende ser el salvador de los filipinos. Se le considera un ser sobrehumano...
Exento de cualquier restricción que pueda obstaculizar su misión "providencial". [Pretende ser
el salvador de los filipinos. Se le considera un ser sobrehumano... Exento de cualquier restricción
que pueda obstaculizar su misión "providencial".]
Don José Rizal es el principal impulsor de esta rebelión. Y deberá sufrir la pena que le impone
el Código Penal. [Don Jose Rizal is the prime mover of this rebellion. And he must suffer the
penalty imposed by the Penal Code.]

— Voice over while focusing on Rizal’s calm face while hearing Alcocer’s words —
Rizal Narration: Pinangalan nila itong paglilitis, pero isa itong malaking pangungutya. Narito
ako, isang sibilyan, hindi hinuhusgahan ng mga patas na abogado, kundi ng mga dayuhang
sundalo na mayroon nang sariling konklusyon bago pa man nag umpisa ang paglilitis na ito.
Binigyan na ako ng hatol bago pa man ako makapagsalita. Hindi ito hukuman na naghahanap ng
katotohanan, ito ay isang entablado para sa aking pagkondena. Ang bawat akusasyon, bawat
bulung-bulungan ng paninira ay tinanggap ko nang walang pagtangis. Ang aking depensa, ang
mga ebidensya, ay itinapon nila na parang alikabok. Ipinagkait nila sa akin ang aking pinaka-
pangunahing karapatan, na harapin ang mga nag-akusa sa akin. Hindi ito hustisya, ito ay isang
magarbong pagpapakita ng kawalan ng katarungan ng mga Espanyol, isang malinaw na
paglalantad ng kanilang mapang-aping pamamalakad.

Atty. Alcocer: ¡El crimen de rebelión cometido por este traidor debe ser castigado con la
muerte! [The crime of rebellion committed by this traitor must be punishable with death!]

Spanish spectators screamed their agreement while ang uban Filipinos present sa court kay
niangal.
— tense music as the camera pans to the devastated faces of Josephine Bracken, Andrade, etc. —
Pero ang face ni Rizal, calm and dignified japon.

Tindog si Andrade to give his defense, nahilom sila tanan.

Andrade: Desde hace muchos años, el nombre Rizal tiene connotaciones de gritos rebeldes. Se
le considera el símbolo del sentimiento revolucionario de los filipinos. ¿Por qué motivos? ¿Rizal
ha hecho algún acto público o declaración de separatismo? [For many years now, the name
Rizal has had overtones of rebel cries. He is regarded as the symbol of revolutionary sentiment
of Filipinos. On what grounds? Has Rizal made any public act or statement of separatism?]

Niduol si Andrade sa 7 officials.

Andrade: ¿Ha proclamado alguna vez ante España, nuestra patria, que aborrece su dominio
sobre sus territorios y que pretende hacerle la guerra y destruirla? No. [Has he ever proclaimed
before Spain, our motherland, that he abhors her dominion over her territories that he intends to
wage war and destroy her? No.]

Aunque Rizal ha escrito dos novelas, en las que no se respeta a España, ni a las órdenes
religiosas que se consideran el vínculo indestructible de unión entre la Madre España y el
archipiélago filipino. [Although Rizal has written two novels, which no respect is given to Spain,
nor to the religious orders which are considered to be the indestructible bond of union between
Mother Spain and the Philippine archipelago.]

Estas nociones preconcebidas sobre los filipinos son lo que les impide a todos dar a Rizal un
juicio justo y equitativo. [These preconceived notions about Filipinos are what stops you all from
giving Rizal a fair and just judgment.]

Rizal: Wala silang nakita ni isang katuturan sa aking mga pagsusumamo. Ang pinuno ng
hukuman, si Tenyente Koronel Togores Arjona, puno ng paniniwala na pawang kasinungalingan
ang lahat, ay winakasan ang aking paglilitis. Sa likod ng mga saradong pinto, hindi sila
nagsayang ng oras. Iisang desisyon lamang ang kanilang pinagkasunduan – iyon ay ang aking
kamatayan. Nakarating ang hatol sa mesa ni Gobernador Heneral Polavieja noong araw ring
iyon,

Rizal: Sa Disyembre 28, dumating sa aking pintuan ang kanilang hatol. Pinal na ang kanilang
desisyon. Sa alas siyete ng Disyembre tatlumpo, sa bayan ng Bagumbayan, isasagawa ang aking
magiging kaparusahan – isang bala sa aking dibdib.

SCENE 3: Martyrdom at Bagumbayan

Rizal, getting ready for the execution. He polished and groomed himself (sudlay2 siya sa iyang
hair while looking in the mirror). Contrary to how he should feel, Rizal’s face was at peace.
He was smiling as Andrade went to meet him for the last time in his cell.
Rizal, gisuot iyang suit unya gisuot iyang hat.
Rizal: Handa na ako. Ikaw?
Andrade, maluha-luha and ni bow kay Rizal.
Rizal, gigunitan iyang shoulders.
Rizal: Huwag kang matakot. Nandito ako.
Andrade lifted his face to look at Rizal and smiled.
Andrade: Hanggang sa muli, Doktor Rizal. Salamat.

Enter guardia civils gi gapusan si Rizal.

Rizal smiled.
Rizal: Akala siguro nila ay tatakas ako. Saan naman ako pupunta? Sa Dapitan?
Andra only gave him a bitter smile.

SCENE 4: Death march, drum sounds.

While ga marcha, pan camera to the hand of Rizal, wrapped with rosary.
— enter a voiceover of Teodora praying the Hail Mary in Filipino —
Then from the voiceover, enter the scene of the family of Rizal kneeling at the altar, especially
his sisters and Josephine Bracken.

Back to a shot of Rizal marching…

They passed Ateneo.
Rizal to Andrade: Ang Ateneo, diyan nagsimula ang maliligayang araw ko.

Back to Rizal’s family receiving his last farewell letter.

Saturnina is reading the letter. His family, especially Teodora, are crying.

At the last 5 lines, ang voice ni Saturnina nag merge with Rizal then ang voiceover ni Rizal ang
nitiwas ug basa sa letter. Throughout this, iflash si Rizal with others marching… Or kaya mag
fllash ug scenes sa happy life niya with Josephine sa Dapitan. Then sa part when it talked about
revolution or freedom of Philippines, ipakita sila Andres Bonifacio in the revolution.

Then, finally, as Rizal utters the last line of the letter, nakaposisyon na siya para i execute.
Tas smile siya unya nilingi sa likod para makita kinsay nipusil. Then BANG! Sound of gunshot
as the screen turns to black.

*transition (After the Bang of the gun, the sound of the bang, will turn into this words…)

------------------------------------------Balik sa classroom
setting------------------------------------------

Teacher: (sumisigaw habang gadiscuss) J-jose...J-jose...

(Ang camera ma-pokus kay Jose na tulala then biglang narinig ang tawag ng guro sa kanya)

*Narinig ang boses ng guro na tinatawag siya at biglang natauhan at nabigla

Jose: (shocked) M-maam…M-maam ano po ‘yon?

All: (humalakhak)
Teacher: Nakikinig ka pa ba? Ang sabi ko ano ang natutuhan mo o maaari mong ibahagi sa
amin ukol sa buhay ni Rizal?
Jose: (confident ang pagsagot) Maraming salamat po sa iyong katanungan, Ma’am. Sa minsan
kong pagbasa ng naging buhay ni Rizal, hindi ko lubos malirip kung gaano kahirap ang kanyang
mga pinagdaanan sa buhay. Kahit pa man sa mga bagay na hindi umaayon sa kanya ang tadhana
nanatili pa rin siya matatag upang gamitin ang sandatang pluma’t papel para makamit natin ang
natatamasang kalayaan sa kasalukuyan.

Napagtanto ko rin na pareho kami ng pinagdaanan ni Dr. Jose Rizal, nakarehas kami sa
panghuhusga at panglulugmok mismo ng mga tao dulot ng marahas na mundo. Ngunit sa kabila
ng mga panghuhusgang iyon, hindi kailanman siya sumuko upang tayo mismong mga Pilipino
mamulat sa mga matinik na pag-uugaling itinanim sa atin ng mga dayuhan. Kaya, bilang isang
Pilipino, naniniwala ako na hindi ipinaglaban ni Rizal ang ating kalayaan hindi para maglugmok
ng kapwa Pilipino at magpaalipin tayong muli ngunit upang ibandera ang watawat ng ating Inang
Bayan- ang bansang Pilipinas.

All: (natulala) Pumalakpak nang malakas at naghiyawan.

Teacher: Mahusay Jose, maraming salamat sa iyong napakagandang aral na iniwan sa amin.
Jose: Maraming salamat po kay Dr. Jose Rizal ma’am.

*focus si Jose lang.

(mu-smile si Jose and magturn siya into nawong ni Rizal)
(magkaaanam og fade and then black screen)

TAPOS… flash this ending phrase:

By his writings, which awakened Filipino nationalism and paved the way for the Philippine
Revolution, he proved that “the pen is mightier than the sword”. As a manysplendored genius,
writer, scientist, and political martyr, he richly deserves history’s salute as the national hero of
the Philippines.

END.