Ыам ыйын 24

Ыам ыйын 24 диэн Григориан халандаарыгар сыл 144-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 145-c күнэ). Сыл бүтүө 221 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Болгария Болгария, Хотугу Македония Хотугу Македония, Арассыыйа Арассыыйа — Славян суругун-бичигин уонна култууратын күнэ
• Эквадор Эквадор — Пичинча кыргыһыытын күнэ
• Эритрея Эритрея — Тутулуга суох буолуу күнэ. 1993 сыллаахха Эфиопияттан тутулуга суох буолбут
• Белиз Белиз — Наассыйалар Холбоһуктарын күнэ (ааҥл. Commonwealth Day)

Түбэлтэлэр

• 1032 — Авиценна Чолбон Күн бэтэрээ өттүнэн ааһарын көрбүт уонна ойуулаабыт.
• 1571 — Кырыым хаана Девлет-Гирей Москуба кириэмилин төгүрүктээбит. Тулалыыр дьиэлэр барыта урусхалланаллар.
• 1626 — Саҥа Нидерланды дириэктэрэ Петер Минёйт индеецтэртэн Манхэттен арыыны атыыласпыт.
• 1684 — Саха сирин бойобуодата Иван Приклонскай уурайбыт. Приклонскай 1680 сыллаахха Арассыыйаҕа саҕаламмыт реформаны Саха сиригэр ыыта кэлбитэ. Сүрүн соруга - Дьокуускай остуруогун байыаннай-административнай уокурук киинигэр - куоракка - кубулутуу. 1682 сыллаахха хаҥаластар Дьэнник салалталаах түмүллүүлэрин үлтү сынньар. Дьэнниги бэйэтин куоракка аҕалан өлөттөрөр. 1685 сыллаахха сиэри-майгыны аһара кэспитин иһин кинини митрополит Павел сууттатан турардаах.
• 1798 — Ирландияҕа Британия баһылыырын утары өрө туруу саҕаламмыт. Күһүөрү хам баттаммыта эрээри, утарсыы букатыннаахтык тохтооботоҕо.
• 1813 — Соҕуруу Америка тутулуга суох буолуутун баһылыга Симон Боливар Мерида куоракка тиийбит, Венесуэлаҕа кимэн киириитин саҕалаабыт, Эль-Либертадор («Босхолооччу») аатын ылбыт.
• 1822 — Эквадор Испанияттан тутулуга суох буолбут.
• 1826 — Николай I ыраахтааҕы Арассыыйаҕа крепостной быраап туллаҥныа суохтааҕын туһунан манифест таһаарбыт.
• 1829 — Арассыыйа ыраахтааҕыта Николай I Польша хоруолун титулун ылбыт.
• 1844 — Сэмюэл Морзе аан бастакы телеграмманы Вашингтон куоратыттан Балтиморга ыыппыт.
• 1866 — Александр Пушкин олохтообут отут сыл тухары тахсыбыт «Современник» сурунаал тахсыытын цензура тохтоппут.
• 1883 — Нью-Йорк куоратыгар 14 сыл устата тутуллубут Бруклин күргэтин аспыттар.
• 1912 (уруккуннан ыам ыйын 11) — Дьокуускай приходун оскуолатын үөрэнээччилэрэ манастыыртан Улахан уулуссанан хааман куорат таһыгар барбыттар. Хаартыскалар С-Пб РГИА архыыбыгар харалла сыталлар.
• 1915 — Аан дойду бастакы сэриитэ: Италия Австро-Венгрияҕа сэриини биллэрбит.
• 1943 — ыам ыйын 24—27 күннэригэр буолбут обкуом тыа хаһаайыстыбатыгар аналлаах пленумугар Илья Винокуров салалта алҕастарыттан Саха сиригэр хоргуйуу буолбутун туһунан хорсуннук тыл эппитэ. Онтон от ыйыгар кинини совнарком бэрэстээтэлинэн анаабыттара, өрөспүүбүлүкэни салайан олорбут Ион Степаненконы үлэтиттэн уһулбуттара.
• 1956 — Швейцарияҕа Лугано куоракка аан бастакы Евровидение ырыа күрэһэ буолбут.
• 1977 — ССКП КК пленума ССРС саҥа конституциятын барылын бигэргэппит уонна норуот ырытыытыгар таһаарарга быһаарбыт.
• 1982 — ССКП КК пленума дэписсиити суох гынар соруктаах ССРС ас-үөл программатын ылыммыт.
• 2001 
  • Нууччалыы Бикипиэдьийэҕэ бастакы ыстатыйа тахсыбыт.
  • РФ бэрэсидьиэнэ халаан уутуттан эмсэҕэлээбит Лиэнскэйгэ сылдьыбыт.
• 2008 — «Евровидение» ырыа күрэһигэр Арассыыйа аан бастаан кыайбыт (Дима Билан).

Төрөөбүттэр

• 1905 — Михаил Шолохов (1984 өлб.), Нобель бириэмийэтин лауреата (1965).

• 1940 — Иосиф Бродскай (1996 өлб.), нуучча бэйиэтэ, Нобель бириэмийэтин лауреата (1987).

Өлбүттэр

• 1543 — Николай Коперник — Польша астронома, математига. Аан дойду күнү тула эргийиитин туһунан түөрүйэ ааптара.
• 1993 — Cаха норуодунай суруйааччыта, бэйиэт, прозаик, публицист Болот Боотур. Сорох сыанабылынан Болот Боотур “Уһуктуу” трилогията саха литэрэтиирэтин көмүс кэрчик кэмин түмүктүүр айымньыта буолар. Ол аата, прозаҕа Ньукулай Ностуруойап суруйбутун курдук, уу сахалыы суруллубут тиһэх айымньы.
• 2000 — Олег Ефремов (1927 төр.), тыйаатыр уонна киинэ артыыһа, режиссёр, ССРС норуодунай артыыһа.
• 2024 — саха норуодунай бэйиэтэ, тылбаасчыт, оҕо суруйааччыта, публицист, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ Иван Мигалкин.