Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1792 roku
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Rodzaj |
wybory prezydenckie | ||
| Data przeprowadzenia |
2 – 13 listopada 1792 (głosowanie powszechne) | ||
| Podstawa prawna | |||
| Głosowanie | |||
| |||
| |||
Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1792 roku – drugie wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych, w wyniku których prezydent George Washington i wiceprezydent John Adams uzyskali reelekcję.
Były to pierwsze wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych, w których urzędujący prezydent ubiegał się o reelekcję i pierwsze, w których udział brały stany Nowy Jork, Karolina Północna, Rhode Island, Vermont i Kentucky. Były to również jedyne wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych, które nie odbyły się cztery lata po poprzednich.
Tło historyczne
[edytuj | edytuj kod]Urzędujący prezydent Stanów Zjednoczonych George Washington był przez całą swoją pierwszą kadencję darzony szacunkiem przez ówczesnych polityków i traktowany jak bohater narodowy[1]. Mimo to zaczęły się krystalizować antagonizmy pomiędzy członkami gabinetu: sekretarzem skarbu Alexandrem Hamiltonem i sekretarzem stanu Thomasem Jeffersonem[2]. Jednym z głównych tematów spornych było utworzenie Pierwszego Banku Stanów Zjednoczonych[1]. Konflikt pomiędzy tymi politykami stał się podstawą do utworzenia w przyszłości partii politycznych[3]. Zwolennicy Hamiltona byli zwani federalistami, natomiast zwolennicy Jeffersona – republikanami[4].
Członek Izby Reprezentantów James Madison zorganizował antyrządowy front w parlamencie i wkrótce wspólnie z Jeffersonem założył Partię Demokratyczno-Republikańską[1]. Zwolennicy polityki Washingtona założyli tymczasem Partię Federalistyczną[1]. W 1792 partie nie posiadały jeszcze ogólnokrajowych struktur[2], jednak w czasie wyborów republikanie byli już na tyle dobrze zorganizowani, że mogli nominować wspólnego kandydata na wiceprezydenta[5].
Ordynacja wyborcza
[edytuj | edytuj kod]Wybory prezydenckie w 1792 roku rządziły się tymi samymi zasadami, co wybory w 1789[2]. Zgodnie z ordynacją wyborczą ustaloną 13 września 1788 przez Kongres Konfederacyjny każdy uprawniony stan nominował elektorów zgodnie z własną ordynacją wyborczą, a następnie każdy elektor w czasie posiedzenia Kolegium Elektorów oddawał dwa głosy – na prezydenta i wiceprezydenta, jednak bez rozróżnienia[6]. Osoba, która otrzymałaby w sumie najwięcej głosów, miała zostać prezydentem, a druga w kolejności wiceprezydentem[7]. Elektorom nie wolno było oddawać głosów na dwóch kandydatów pochodzących z tego samego stanu, z którego pochodzi głosujący na nich elektor[8]. Większość stanów, która przeprowadziła wybory powszechne stosowała ordynację opartą na tej pochodzącej z okresu kolonialnego, która uprawniała do głosowania tylko wolnych białych mężczyzn wyznania protestanckiego, którzy płacili podatki, posiadali ziemię i ukończyli 21 lat[9].
W marcu 1792 uchwalono prawo, zgodnie z którym posiedzenie Kolegium Elektorów miało odbyć się w pierwszą środę grudnia[10].
Kandydaci
[edytuj | edytuj kod]Podobnie jak w poprzednich wyborach prezydenckich, George Washington uchodził za pewnego zwycięzcę wyborów[1]. Rozważał przejście na emeryturę po pierwszej kadencji, ale zarówno przywódcy Partii Federalistycznej, jak i Demokratyczno-Republikańskiej nakłaniali go, by ubiegał się o reelekcję[1]. Uważali jego prezydenturę za gwarant stabilizacji pomimo podziałów na scenie politycznej[1][10].
Urzędujący wiceprezydent John Adams ubiegał się o reelekcję wspierany przez Partię Federalistyczną[10].
Partia Demokratyczno-Republikańska, choć popierała prezydenta Washingtona, była opozycyjna wobec Johna Adamsa, który w Senacie wspierał w czasie głosowań Partię Federalistyczną i sekretarza skarbu Alexandra Hamiltona[10]. O urząd wiceprezydenta z ramienia Partii Demokratyczno-Republikańskiej chcieli ubiegać się senator z Nowego Jorku Aaron Burr i gubernator Nowego Jorku George Clinton[10]. O braku nominacji dla partyjnego lidera, Thomasa Jeffersona, przesądziło to, że pochodził z Wirginii – tego samego stanu, z którego pochodził Washington[11]. W związku z tym, zgodnie z ordynacją wyborczą, elektorzy z Wirginii nie mogli głosować jednocześnie na Washingtona i Jeffersona[11]. Dzięki sojuszowi z maja 1791 roku między Jeffersonem i Jamesem Madisonem z Wirginii, a George’em Clintonem i Aaronem Burrem z Nowego Jorku, republikanie byli w stanie forsować kandydaturę Clintona na wiceprezydenta[12].
Przebieg kampanii
[edytuj | edytuj kod]Głównym tematem w kampanii wyborczej był kierunek, w jakim miało zmierzać od niedawna istniejące państwo, jakim były wówczas Stany Zjednoczone[13]. Antyfederaliści opowiadali się za wzmocnieniem samorządności stanów i osłabieniem władzy rządu federalnego[13]. Kampania wyborcza była prowadzona w dużym stopniu za pomocą pamfletów, drukowanych przez gazety National Gazette, wspierającą Partię Demokratyczno-Republikańską, i Gazette of the United States, wspierającą Partię Federalistyczną[10]. George Washington nie prowadził kampanii wyborczej osobiście[13]. Robili to w jego imieniu polityczni reprezentanci, przyjaciele, rodzina i protegowani[13].
Wyniki wyborów
[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy w wyborach wzięło udział każde spośród 13 oryginalnych stanów[10]. Swoich elektorów po raz pierwszy nominowały Nowy Jork, Karolina Północna i Rhode Island, a także dwa nowe stany: Vermont i Kentucky[10].
Głosowania powszechne
[edytuj | edytuj kod]Głosowanie powszechne odbyło się w dniach 2 – 13 listopada 1792 i wzięło w nim udział 28,5 tysiąca osób[14], czyli 0,88% ówczesnej populacji Stanów Zjednoczonych[15].
| Frakcja | Głosy | % |
|---|---|---|
| Elektorzy federalistyczni | 26 088 | 91,28 |
| Elektorzy antyfederalistyczni | 2 491 | 8,72 |
| Razem | 28 579 | 100 |
Kolegium Elektorów
[edytuj | edytuj kod]Głosowanie w Kolegium Elektorów odbyło się 5 grudnia 1792[10].
Podobnie jak w poprzednich wyborach prezydenckich, George Washington wygrał, zdobywając głos każdego spośród 132 elektorów[16]. Drugie miejsce zajął federalista John Adams, otrzymując 77 głosów[16]. Jego główny rywal George Clinton otrzymał 50 głosów[17]. Kolejne miejsca zajęli: Thomas Jefferson (4 głosy) i Aaron Burr (1 głos)[17].
13 lutego 1793 Kongres oficjalnie przeliczył głosy elektorów[10]. George Washington został ponownie jednogłośnie wybrany na drugą kadencję i został zaprzysiężony 4 marca 1793 w ówczesnej stolicy – Filadelfii[18].
| Stan \ Kandydat | George Washington | John Adams | George Clinton | Thomas Jefferson | Aaron Burr | Razem |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Connecticut | 9 | 9 | – | – | – | 9 |
| Delaware | 3 | 3 | – | – | – | 3 |
| Georgia | 4 | – | 4 | – | – | 4 |
| Karolina Południowa | 8 | 7 | – | – | 1 | 8 |
| Karolina Północna | 12 | – | 12 | – | – | 12 |
| Kentucky | 4 | – | – | 4 | – | 4 |
| Maryland | 8 | 8 | – | – | – | 8 |
| Massachusetts | 16 | 16 | – | – | – | 16 |
| New Hampshire | 6 | 6 | – | – | – | 6 |
| New Jersey | 7 | 7 | – | – | – | 7 |
| Nowy Jork | 12 | – | 12 | – | – | 12 |
| Pensylwania | 15 | 14 | 1 | – | – | 15 |
| Rhode Island | 4 | 4 | – | – | – | 4 |
| Vermont | 3 | 3 | – | – | – | 3 |
| Wirginia | 21 | – | 21 | – | – | 21 |
| Łącznie | 132 | 77 | 50 | 4 | 1 | 132 |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g D. Jason Berggren, Presidential Election of 1792 [online], George Washington's Mount Vernon [dostęp 2019-11-09] (ang.).
- ↑ a b c Jones 2016 ↓, s. 97.
- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 74.
- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 75.
- ↑ Maldwyn Jones: Historia USA. Wyd. 1. Gdańsk: MARABUT, 2002, s. 97. ISBN 83-916989-0-4.
- ↑ Jones 2016 ↓, s. 100.
- ↑ Presidential Elections [online], History [dostęp 2019-10-21] (ang.).
- ↑ Jon Greenberg, Can the president and the vice president be from the same state? [online], PolitiFact, 16 kwietnia 2015 [dostęp 2019-10-24] (ang.).
- ↑ Grace Panetta, Olivia Reaney, Today is National Voter Registration Day. The evolution of American voting rights in 242 years shows how far we've come — and how far we still have to go [online], Business Insider, wrzesień 2019 [dostęp 2019-11-04] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j 1792, [w:] Gil Troy, Arthur Meier Schlesinger (Jr.), Fred L. Israel, History of American Presidential Elections, 1789-2008, Facts On File, 2012, s. 10-14, ISBN 978-0-8160-8220-9 [dostęp 2019-11-04] (ang.).
- ↑ a b James Roger Sharp, American Politics in the Early Republic: The New Nation in Crisis, Yale University Press, 1993, s. 57-58, ISBN 978-0-300-06519-0 [dostęp 2019-11-10] (ang.).
- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 76.
- ↑ a b c d Donald Richard Deskins, Hanes Walton, Sherman C. Puckett, Presidential Elections, 1789-2008: County, State, and National Mapping of Election Data, University of Michigan Press, 2010, s. 18, ISBN 978-0-472-11697-3 [dostęp 2020-02-26] (ang.).
- ↑ US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
- ↑ a b US President – National Vote Race – Dec 08, 1788 [online], Our Campaigns [dostęp 2019-11-07] (ang.).
- ↑ a b Electoral College Box – 1792. NARA. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
- ↑ a b 1792 election. NARA. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
- ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 37.
- ↑ 1789 Presidential Electoral Vote Count [online], Dave Leip's Atlas of U.S. Presidential Elections [dostęp 2019-11-07] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Maldwyn Jones: Historia USA. Gdynia: Latarnia, 2016. ISBN 978-83-65387-02-8. (pol.).
- Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.).
- Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.).
| Wybory według lat |
|
|---|---|
| Kandydaci | |
| Zasady | |
| Prawybory |
