0% found this document useful (0 votes)
43 views80 pages

6181ca539d092 KaTTIK Muna NNNN

Uploaded by

aayu.th92
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
43 views80 pages

6181ca539d092 KaTTIK Muna NNNN

Uploaded by

aayu.th92
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 80

lj=;+= @)&* sflQs g]kfn ;+jt† !!$!

sf}nfYj–s5nfYo October–November 2021

jif{ #! cª\s ( k"0ff{ª\s #^&

ljifo;"rL
n ltxf/sf] lemlnldnL – ^
n ltxf/ / lbbL – !%
n 57 – !&
n Dxk"hf – !*
n 3/d} dgfcf}F ltxf/ – #$
ltxf/ kj{
–$

sf]lknf n
n
dvdnL ;okqL – @)
bL3f{o'sf] k|tLs d;nf – @!
n ltxf/sf] /dfOnf] – @^
n d]/f] :s'n – @&

;fy} lgoldt ‚tDe ƒ k|ltof]lutf


sfo{sf/L cWoIf lji0f'k|;fb ;'j]bLåfƒf
n lg= ;Dkfbs M xl/k|;fb e§/fO{ uf]ƒ vfkq ;+‚yfgsf nflu d'lb|t tyf k|sflzt„
n ;x–;Dkfbs M nIdL vltj8f
n pTkfbg M ch'{g a:g]t sfof{no 7]ufgf
n Jofkfƒ M cf]dk|sfz e';fn uf]ƒ vfkq ;+‚yfg
wd{ky, sf7df8f}+
n ljtƒ0f M ;f]daxfb'ƒ 3n] kf]= a=g+= @#
kmf]g g+= $@@@@&*
n ;fh;Hhf M /fh]G b| >]i7 lj1fkg M $@@&$(#
ljtƒ0f M $@@)^#*
n cfj/0f k[i7 M ;fg'/fd bfxfn
k"j{ If]q k|b]z:t/Lo k|sfzg sfof{no lj/f6gu/
n z'4fz'l4 M ;'gLnaxfb'/ vqL klZrd If]q k|b]z:t/Lo k|sfzg sfof{no sf]xnk'/
k|b]z:t/Lo sfof{nox¿ M
hgsk'/, x]6f}F8f, kf]v/f, a'6jn, ;'v]{t / wgu9L
Psk|ltsf] ?= !%.–
d"No jflif{s ?= !%).–
Web-site‚ www.gorkhapatra.org.np
Email‚ munamonthly@gmail.com

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 1


d'gfnfO{
kq
bz}F–ltxf/df d'gf
dnfO{ d'gf w]/} dg k5{ . bz}F–ltxf/df d'gf
ahf/df gcfpg] xf] ls km]l/ ns8fpg x'g] xf]
ls eGg] dnfO{ w]/} lrGtf lyof] . bz}Fsf] /dfOnf]
d'gf k9\g kfPF . v';L nfUof] . ca ltxf/df klg
d'gf kSs} k9\g kfOg] 5 xf]nf . d'gf d]/f] 3/df
afafcfdfnfO{ klg dg k5{ . rª\uf p8fPsf]
kmf]6f] b]v]/ bz}F cfPsf] emNsf] nfUof] . dnfO{
lrqsyf ;a}eGbf /fd|f] nfUof] .
:kz{ pk|]tL
sIff *
l/e]/f OG6/g];gn :s'n, rfjlxn efOlxgLx¿sf] n]v k9]/ dnfO{ v';L nfUof] .
ljBfno:t/sf efOalxgLx¿n] syf, sljtf,
lrq / ljleGg n]vdf cfˆgf] wf/0ff, snf /
slt /fd|f] k|:t'ltx¿ d'gfdf /fv]sf] b]v]/ dnfO{ emg\ v';L
nfUof] . ;fgf] pd]/df klg pgLx¿leq slt w]/}
c;f]hsf] d'gf w]/} /fd|f] 5 . ;a} s'/f Ifdtf, pT;'stf / lh1f;fx¿ x'g] /x]5 . To;}n]
ld>0f ePsf] d'gf ;fRr} ;a}sf nflu 1fgj4{s dnfO{ d'gf Psbd} /fd|f] nfUof] .
5 . bz}Fsf af/]df 1fgu'gsf s'/fx¿ ;d]l6Psf] lk|lG;kn ;'lgtf kl08t
d'gfdf afnaflnsfsf nflu klg p:t} /dfOnf db/Nofk dG6]Zj/L
/ 1fgj4{s s'/fx¿ 5g\ . ;fgf ;fgf gf/fo0fyfg, sf7df8f}F

hGdf]T;j
gfd ===========================================
kf;kf]6{
;fOhsf] hGdldlt ===================================
kmf]6f]
ljBfno ===================================
7]ufgf ========================================
2 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{
efOsf] ;fyL d'gf
d]/f] ;fgf] efO 5 . efO sIff ! df k9\5 .
p;nfO{ lrq agfpg Psbs} dg k5{ . To;}n]
pm d'gfsf] /ª e/ x]/]/ dVv k5{ . /fd|f] lrq
sf]l/xfN5 . d'gfdf lrq sf]g{ kfPkl5 pm w]/}
v';L x'G5 . d]/f] efOsf] Psbd} Kof/f] klqsf
xf] d'gf . efOnfO{ 3/df cfdfn] klg d'gf k9\g
;xof]u ug{'x'G5 .
>]of vltj8f
sIff !)
:dn x]e]g :s'n, lrtjg

d'gfsf] cfj/0fn]
bz}Fsf] ;Demgf
c;f]h cª\ssf] d'gfsf] cfj/0f dnfO{
Psbd} dg k¥of] . rª\uf p8fPsf] kmf]6f] b]Vbf
bz}F cfPh:t} eof] . dnfO{ d]/f] 3/ kfNkfsf]
ofb cfof] . ToxfF rª\uf p8fpg] w]/} 7"nf] xl/of]
rp/ 5 . xfdL cfdfafafsf] l56\6} labf x'Fbf
bz}Fdf 3/ uP/ o;/L g} /dfOnf] uYof}{+ . dnfO{ lrq agfpg Psbd} dg k5{ . dnfO{ d'gfdf
o;kflnsf] bz}Fdf klg l56\6} 3/ hfg] tof/L d]/f] lrqx¿ klg 5kfpg dg nfu]sf] 5 . o;sf
ul//x]sf 5f}F . d 3/ k'u]/ rª\uf p8fpg] xf]nf nflu s] ug{' knf{ < Od]naf6 k7fpFbf x'G5 ls
eg]/ ;f]lr/x]sf] 5F' . d'gfsf] kmf]6f]n] dnfO{ xF'b}g nfU5 <
bz}Fsf] /dfOnf] ;Demgf u/fof] . ca 3/ hfFbf ;dLIff cfrfo{
Pp6f d'gf xh'/afafsf nflu klg lnP/ hfG5' . sIff %
pxfFnfO{ klg d'gf Psbd} dg k5{ . ldN;a]/L :s'n, afF;af/L
lxd]z/fh lu/L
sIff *
;]G6 h]leo;{ :s'n, hfjnfv]n hfgsf/L
efOalxgLx¿, xfdLn] d'gfdf ;kmf
/ lrl6Ss kf/]/ n]lvPsf] x:tn]vg
cfj/0f dg k¥of] sljtf tyf n]vnfO{ k|fyldstf lbO{
h:tfsf] t:t} k|sflzt ub{5f}F .
d'gfdf ;fgf ;fyLx¿sf] kmf]6f] x]bf{ dnfO{ efOalxgLn] klg cfkm"n] n]v]sf sljtf
v';L nfU5 . pxfFx¿sf af/]df klg leq st} tyf n]v k|sfzgsf nflu o; dfl;ssf]
n]Vg] xf] eg] xfdLnfO{ klg ;fyLx¿sf af/]df Od]n 7]ufgfdf :Sofg u/]/ jf lr7Ldfkm{t
a'em\g ;lhnf] x'GYof] . cfj/0fdf kmf]6f] cfpg k7fpg ;Sg'x'g]5 . ;w}Fem}+ d'gfn] l;h{gfnfO{
s] ug{'knf{, dnfO{ Psbd} hfGg dg nfu]sf] 5 . k|fyldstf lbFb} cfPsf] 5 . n]v /rgf
ljBfnon] k7fpg kg{] xf] ls 3/df cfdfafafn] k7fpFbf efOalxgLn] cfˆgf] kmf]6f] clgjfo{
d'gfsf] sfof{nodf lnP/ cfpg] xf] . o;af/] k7fpg'xf]nf . ;Dkfbs
hfgsf/L kfpg kfP d]/f] lh1f;f zfGt x'g] lyof] .

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 3


;+:s[lt

ltxf/ kj{df sfu, s's'/,


nIdL, ufO{uf]?, uf]jw{g
kj{t tyf bfh'efO /
lbbLalxgLsf] k"hf ug]{
ul/G5 eGg] ltdLx?nfO{
yfx} 5 t/ o;sf] cy{
eg] ;a}nfO{ yfxf gx'g
;S5 .

ltxf/ kj{
sdn l/hfn

g]kfnLx¿sf] bf];|f] 7"nf] rf8 ltxf/ cfFugd} xf] . o;sf] cy{ Pslbg dfq k"hf ug]{ eGg]
cfOk'u]sf] 5 . efOalxgLx¿sf nflu lgs} xf]Og . k"hfsf] cy{ ;Ddfg / ;+/If0f xf] / o;
/dfOnf] rf8 klg xf] of] . /fd|f] gfgf nufP/ lbg ul/g] sfusf] k"hfn] ;w}Fel/ ;a} k|hfltsf
lrl6Ss k/L lkª v]Ng' / b]p;L v]Ng'sf] dHhf kG5Lx¿sf] a:g] :yfg / vfg] s'/fdf Wofg
5'§} x'G5 . lbg'k5{ eGg] ;Gb]z lbPsf] 5 .
ltxf/ kj{df sfu, s's'/, nIdL, ufO{uf]?, ltxf/sf] bf];|f] lbg s's'/sf] k"hf ul/G5 .
uf]jw{g kj{t tyf bfh'efO / lbbLalxgLsf] k"hf s's'/ eg]sf] dflg;sf] lxt}ifL k|f0fL xf] . ;+;f/df
ug]{ ul/G5 eGg] ltdLx¿nfO{ yfx} 5 t/ o;sf] dfof u/] h:tf] dfq ubf{ klg ;fFlRrs} dfof
cy{ eg] ;a}nfO{ yfxf gx'g ;S5 . To;f] xf] 7fg]/ kl5 nfUg] k|f0fL s's'/ g} xf] . Ps ufF;
eg] cfpFm oxfF o;}af/] hfgsf/L u/f}F . h'7f]k'/f] vfP/ dflnssf] lxtdf Hofg} kmfNg
ltxf/sf] klxnf] lbg sfusf] k"hf ul/G5 . kl5 gkg]{ s'g} k|f0fL 5 eg] Tof] s's'/ g} xf] .
sfu eg]sf] kG5L k|hfltsf] k|f0fL xf] . pgLx¿n] To;}n] s's'/ k"hf ug'{sf] cy{ pgLx¿sf] lxtdf
afnLgfnLdf nfUg] sL/f vfP/ xfdLnfO{ ;xof]u klg Wofg lbg'k5{ eGg] xf] . jif{sf] Pslbg dfnf
u5{g\ . To;}n] ltxf/ kj{sf] klxnf] lbg ;a} nufP/ vfgf lbFb}df pgLx¿sf] lxt x'Fb}g . ha
kG5Lsf] k|ltlglw dfg]/ sfusf] k"hf ug]{ ul/Psf] ;w}Fel/ pgLx¿nfO{ dfof ul/G5, s'6\g] lk6\g]

4 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


ul/Gg ta dfq pgLx¿sf] lxt x'G5 eGg] s'/f
la;{g' x'Gg . o; lbg ul/g] s's'/ k"hfn] oxL ltxf/ kj{sf] /dfOnf] kIf lkª /
;Gb]z lbPsf] 5 . b]p;L e}nf] v]Ng'l;t klg
t];|f] lbg ;kmf;'U3/ u/L ;fFem bLkfjnL ;DalGwt 5 . lkª v]Ng /
u/]/ nIdLsf] k"hf ug]{ rng 5 . o;f] ugf{n] b]p;L e}nf]df hfg efOalxgLnfO{
nIdL v';L eO{ wgwfGo j[l4 x'G5 eGg] ljZjf; lgs} dg k5{ t/ o;df eg] Wofg
5 . o;sf] cy{ jif{sf] Ps lbg ;kmf;'U3/ u/L
bLkfjnL ub}{df nIdL v';L x'lG5g\ eGg] xf]Og . lbg'kg]{ x'G5 .
bLkfjnL ug'{sf] cy{ jif}}{el/ 3/ / dgnfO{ pHofnf]
/fVg] k|of; ug'{k5{ eGg] xf] . o;f] ugf{n] z/L/
:j:y x'G5 . :j:y z/L/n] g} ;DklQ sdfpg
;S5 . o; lbg bLkfjnL u/L nIdLsf] k"hf ug]{
k/Dk/fn] oxL ;Gb]z lbPsf] 5 .
rf}yf] lbg ufO{uf]?sf] ;fydf uf]jw{g kj{tsf]
k"hf ug]{ rng 5 . o;sf k5fl8 ljleGg sf/0f
5g\ . ufO{n] b"w lbP/ cfdfn] h:t} kf]if0f ul5{g\ .
uf]?n] v]taf/L hf]t]/ afa'n] h:t} kf]if0fdf ;xof]u
u5{g\ . t/fO{lt/ uf9f tfg]/ ;fdfg 9'jfgLdf ;d]t
uf]?sf k|of]u x'G5g\ . lxhf]cfh k|foM d]l;gsf]
k|of]u b]lvP klg uf]?sf] k|of]u klg /f]lsPsf]
5}g . kxf83/lt/ v]tLkftLsf] sfd uf]?d} lge{/
5 . o; lbg ul/g] ufO{uf]? k"hf ug'{sf] cy{
;w}Fel/ o;}u/L pgLx¿sf] vfg]–a:g] s'/fdf
Wofg lbg'k5{ eGg] ;Gb]z lbg' xf] .
uf]jw{g kj{tsf] k"hf klg o;}l;t ;DalGwt
5 . uf]jw{g kj{tsf] k"hf ug'{ eg]sf] jif{sf] Ps
lbg uf]a/sf] kj{t agfP/ k"hf ug]{ eGg] xf]Og .
;w}Fel/ jghª\unsf] ;+/If0f ug'{k5{ eGg] xf] .
ePsf] jghª\unsf] ;+/If0f ug]{ / vfnL :yfgdf kfFrf}F lbg lbbLalxgLn] bfh'efOsf] /
j[If/f]k0f u/L jghª\un a9fpg ;s] rg]{ 7fpF bfh'efOn] lbbLalxgLsf] k"hf ug]{ ul/G5 . o;sf]
kfP/ x[i6k'i6 ePsf ufO{n] w]/} b"w lbG5g\, cy{ pgLx¿aLr ;w}Fel/ o;}u/L k|]d / ;b\efj
uf]?x¿ v]taf/L hf]Tg ;Ifd x'G5g\ . o;afx]s sfod x'g'k5{ eGg] xf] .
kfgL kfg{ ;xof]u k'¥ofpg] / af9L klx/f]af6 ltxf/ kj{sf] /dfOnf] kIf lkª / b]p;L e}nf]
e"Ifo /f]Sg] sfo{df klg jghª\unsf] 7"nf] v]Ng'l;t klg ;DalGwt 5 . lkª v]Ng / b]p;L
e"ldsf x'G5 . oxL ;Gb]z lbgsf nflu uf]jw{g e}nf]df hfg efOalxgLnfO{ lgs} dg k5{ t/
kj{tsf] k"hf ug]{ k/Dk/f rnfOPsf] xf] . o;df eg] Wofg lbg'kg]{ x'G5 . o;af6 /dfOnf]
åfk/ o'udf s[i0fn] OGb|sf] k"hf /f]sL uf]jw{g klg x'G5 / ;+:s[lt ;+/If0fdf klg ;xof]u
kj{tsf] k"hf ug{ nufPsf lyP /] . To;cl3 k'U5 . s]xL dflg; ltxf/df k6fsf k6\sfpg]
kfgL kfg]{ sfd OGb|n] u5{g\ eg]/ pgsf] k"hf u5{g\ . o:tf] ug'{ /fd|f] xf]Og . cGoyf /dfOnf]
ul/GYof] t/ s[i0fn] kfgL kfg]{ sfd OGb|n] geO{ ug{ vf]Hbf 3fOt] eP/ g/dfOnf] dfGg'kg]{ cj:yf
jghª\unn] u5{g\ eg]/ uf]jw{g kj{tsf] k"hf cfpg ;S5 . ltxf/ kj{ /dfOnfsf nflu xf],
ug{ nufPsf x'g\ . To;}a]nfb]lv clxn];Dd of] /dfOnf]l;t} dgfpg'k5{ eGg] s'/fnfO{ efOalxgLn]
k/Dk/f rn]sf] xf] eGg] hgljZjf; 5 . la;{g] 5}gg\ eGg] ljZjf; 5 . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 5


ltxf/sf] lemlnldnL
km"n l6kf}F ldlnh'nL

cfxf Û /ª\uLrª\uL km"n .


z/b -c;f]h–sflQs_ Ct'sf] of] df};d
xf] . x]dGt -dª\l;/–k';_ Ct' ;'? x'g] a]nf klg
eof] . jiff{ Ct' ;lsP/ ;'? ePsf] z/b Ct'df
v'n]sf] gLnf] ;kmf cfsfz / htftt} xl/ofnL
b]lvG5 . z/b Ct'df au}Frf, sfGnf, s/];faf/L
/ 3/ cfFugsf l8ndf n6/Dd cg]sy/L df};dL
km"n km'N5g\ . em'N5g\ . bLks >]i7
cF Û ;x/df t 3/sf sf};L / a/08fdf
/flvPsf udnfdf klg ljleGg hftsf km"n
km'N5g\ . of] a]nf t nfn'kft], ;okqL, dvdnL,
uf]bfj/L, a]nL, rd]nL, nfx'/], KofpnL, UjFu:jfF, xh'/cfdf, afcfdf, sfsfsfsL, bfOlbbLnfO{
sFj]/fh:tf km"nsf] df};d xf] . km"nsf] o:tf] ;f]w]/ tL km"nsf gfd sfkLdf n]Vg';\ t, slt
df};dn] ltxf/ glhlsPsf] emNsf] lbO/x]5 . /dfOnf] x'G5 < km"nsf] /ªx¿sf af/]df klg
9sdSs km"n km'n]sf] b]Vbf cfxf Û xfd|f] dg n]Vg';\ x} .
klg /dfO/x]5 . jfp Û slt 3dfOnf], slt ltxf/df nufOg] ;Kt/ª\uL 6Lsfsf ;a}
/dfOnf] < /ªx¿ km"ndf klg x'G5g\ . cem ltgLx¿sf]
afa'gfgLx¿ Û tkfO+{x¿nfO{ dg kg]{ km"n s'g lrq klg agfpg';\ t, emg\ slt /dfOnf] x'G5
xf] < dnfO{ eGg';\ t . tkfO{+sf] 3/cfFug / j/k/ < clg To;/L agfPsf] lrq xfdLnfO{ klg
klg km"n k'mn]sf] xf]nf x}g < slt km"nsf] t k7fpg';\ n, xfdL 5fK5f}F lg tkfO{+n] agfPsf
tkfO{+x¿nfO{ gfd klg yfxf 5}g xf]nf < xh'/af, lrqx¿ . kVg\; kVg';\, km"nsf sljtf / syf

6 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


bz}F glhs} cfpFb} 5. clgjfo{h:t} x'G5 . To;}n] t ltxf/sf a]nf
ltdLx? klg /dfOnf];Fu dvdnL km"nsf] dfnf g]kfnaf6 ljb]z;d]t
bz}F dgfpg'. gofF n'uf, lgof{t x'g] u/]sf] 5 .
v;Laf]sfsf nflu dvdnL km"n slxn] klg gcf]Olng] ePsfn]
cfdfa'afnfO{ b'Mv glbg'. bL3f{o' / :j:y hLjgsf] k|tLssf ¿kdf lnOG5 .
To;}n] ltxf/df bfh'efOsf] bL3f{o'sf] sfdgf u/L
pxfFx?n] ;Sbf] ltdLx¿nfO{ lbbLalxgLn] dvdnL dfnf nufOlbG5g\ .
dL7f] vfgf, /fd|f] gfgfsf]
Joj:yf ug{' g} x'g]5. dxf/fgLnfO{ k7fPsf] pkxf/df dvdnL km"n
dvdnL km"nn] P]ltxfl;s dxìj;d]t
klg n]Vg';\ clg afafcfdfnfO{ ;'gfpg';\ x} . af]s]sf] 5 . >L # hª\uaxfb'/ /f0ffn] ;g\ !*%%
tkfO{+n] n]v]sf sljtf, syf / ofqf ;Demgf df a]nfotsL dxf/fgLnfO{ k7fPsf] pkxf/df
klg k7fpg';\ x} d'gf klqsfdf . dvdnL km"n klg k/]sf] lyof] . o; s''/fn] klg
z/b Ct'nfO{ t km"nsf] df};d klg dvdnL km"nsf] dxìjnfO{ k|:6;Fu bzf{pF5 .
elgG5 . clg oxL a]nfdf g]kfnLsf] 3/cfFugdf ;'kf/Lh:tf] cfsf/sf] ePsfn] g]kfn efiffdf
bz}F, ltxf/ / 57h:tf kj{ cfpF5g\ . oxL a]nf u'o]F :jfF elgG5 . dvdnL km"n uf9f sn]hL,
sf7df8f}Fdf OGb|hfqf dgfOG5 . t/fO{df lhltof ;]tf] / xNsf /ftf] /ªdf kfOG5 .
kj{ dgfOG5 . 57 kj{ klg ltxf/nuQ} dgfOG5 afa'gfgLx¿ Û tkfO{+x¿ klg km"nbfgLdf
s6ˆnfj/ /fv]/ cfkm" k9\g] sf]7f ;hfpg] ls
dvdnL <
dvdnL km'n]kl5 lbbLalxgL v';Ln] cF, tkfO{+x¿sf] bz}F s:tf] eof] s'GgL < ;f]Wg}
/dfpF5g\ . dvdnL km"nsf] ;f+:s[lts dxìj la;]{5' . bz}Fdf 6Lsf nufpg sxfF sxfF hfg'eof]
5 . ltxf/sf a]nf lbbLalxgLn] bfh'efOnfO{ … < lkª klg v]Ng'eof] xf]nf < bz}Fsf] 3"d3fd,
efO6LsfÚ nufOlbFbf dvdnL km"nsf] dfnf 6Lsf6fnf] / /dfOnf]sf af/]df s]xL n]Vg' klg

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 7


ltxf/df sfu
ltxf/b]lv g} 3/3/df
bLkfjnL ;'? x'G5 .
3/ lnkkf]t u/]/ ;kmf
eof] ls < s]xL lrq klg agfpg'eof] ls < d}n] kfl/G5 . klxnf klxnf
dfly g} eg]F lg, tkfO{+sf lrq, syf, sljtf xfdL df6f]sf] lbof]df t]n
5fK5f+F} x} . To;sf nflu xfd|f] ljB'tLo 7]ufgf
Od]ndf k7fpg ;Sg'x'g] 5 . xfn]/ ltxf/df lemlnldnL
aQL aflnGYof],
cfxf Û lemlnldnL aQL 3/3/sf em\ofndf
ltxf/df sfu ltxf/b]lv g} 3/3/df bLkfjnL nx/} . d"n9f]sf, afb{nL,
;'? x'G5 . 3/ lnkkf]t u/]/ ;kmf kfl/G5 . rf]6f sf]7fdf lbof]
klxnf klxnf df6f]sf] lbof]df t]n xfn]/ ltxf/df /flvGYof] .
lemlnldnL aQL aflnGYof], 3/3/sf em\ofndf yfN5g\, b]pl;/]sf efsfdf . sDd/df dfbn
nx/} . d"n9f]sf, afb{nL, rf]6f sf]7fdf lbof] le/]/ b]p;L v]Ng]x¿sf] hd36 aflSnFb}
/flvGYof] . clxn] t d}gaQL kfOG5 t/ sltkon] hfG5 . lkª v]Ng]sf] nsf]{ p:t} . 6f]n6f]nsf
t df6f]sf lbof] g} k|of]u ub{5g\ . xfd|f ;Lk, 1fg lszf]/L, aflnsfx¿ klg ;fyL;fyL ldn]/ e}nL
/ ;+:s[lt;Fu ufFl;Psf k/Dk/fut j:t' k|of]u v]Ng l5d]slt/ hfG5g\ . tkfO{+x¿ klg t hfg]
ug'{ /fd|f] klg xf] . xf]nf lg, e}nL / b]p;L v]Ng . n' d e6\ofpF5',
ltxf/df sfu, s's'/, ufO{sf] k"hf;d]t tkfO{+x¿ klg b]p;L /] eGg';\ .
ul/G5 . xfd|f] ;+:s[ltn] kz', kG5L / k|s[ltnfO{ P egeg efO xf]=======
klg dfof ug'{k5{ eGg] ;Gb]z lbPsf] 5 . P /ftf] df6f]===========
ltxf/df k6fsf k8\sfpg] of]hgf klg xf]nf lg, P lrKnf] af6f]=========
x}g < t/ of] ;'/Iffsf lx;fan] lgs} hf]lvd 5 . P n8\b} k8\b}==========
ltxf/df k6fsf, e'OFrDkf, /s]6rflxF k8\sfpg' P s]/fsf] yDdf=====
x'Gg x} afa'gfgLx¿ . lem/lem/]rflxF ;'/lIft P kfFr efO hDdf====
¿kdf v]n] x'G5 t/ afafcfdf;Fu a;]/ . P cfof}F x} b]p;]===============
ltxf/sf a]nf 3/3/df ;]n/f]6Lsf] :jflbnf] n' ca tkfO{x? klg e6\ofpg';\ x}, d b]p;L
af:gf rNg yfN5 . ufpFa:tLlt/ dfbn 3lGsGg /] eG5' . á

8 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


wfld{s snf ;+:s[ltdf Pstf /x]sf]
g]kfnLx¿sf] dxfg\ rf8 km"n}km"nsf] kj{ xf]
ltxf/ . 9sdSs km'n]sf ;okqL, dvdnL,
uf]bfj/Lh:tf km"nx¿sf] jf;gfsf] pdª\un] lbbL alxgLx?n] cfˆgf]
pi0f Ct'nfO{ labfO ub}{ gofF pT;fx / hf]; bfh'efOsf] bL3{hLjgsf]
hfFu/n] el/Psf] ;b\efjsf ;fy x/]s hLjhGt', sfdgf u/L efO6Lsf ug]{
k|f0fLx¿nfO{ k"hf u/]/ d]nldnfksf] xft lkmhfpFb} rng 5 . ;fy} ltxf/df
dgfpg] u/]sf] ltxf/ kj{sf] cfˆgf] 5'§} df}lns b]p;L e}nf] gfrufgsf
ljz]iftf /x]sf] kfOG5 .
xfd|f] b]z s[lif k|wfg b]z ePs} sf/0f ;fy v]lnG5 . cfˆgf]
dfgf] /f]kL d'/L kmnfpg] cyf{t\ gofF cGgafnL uR5] cg';f/ bfg blIf0ff
leœofpg] ePsfn] ltxf/ kj{ h;nfO{ b]jL ug{fn] b]jL wgwfGo eO{
wgwfGo ufO{ ltxf/ klg eGg] ul/G5 . o; kj{df 3/df ;wF} nIdLsf] af;
ljz]if u/]/ lbbLalxgLx¿n] cfˆgf] bfh'efOsf] x'g] ljZjf; klg /x]sf]
bL3{hLjgsf] sfdgf u/L efO6Lsf ug]{ rng 5.
5 . ;fy} ltxf/df b]p;L e}nf], gfrufgsf ;fy
v]lnG5 . cfˆgf] uR5]cg';f/ bfgblIf0ff ugf{n]
b]jL wgwfGo eO{ 3/df ;wF} nIdLsf] afF; x'g]
ljZjf; klg /x]sf] 5 . sflt{s s[i0f kIfsf]
qof]bzL ltlyaf6 a'? eO{ sflt{s z'Sn låltof cToGt rnfv / odb"tsf ¿kdf dflgPsfn]
ltlyleqsf] kfFr lbg;Dd ltxf/ kj{ dgfOg] o;sf] k"hf ugf{n] od/fhsf] g/fd|f] va/ ;'Gg
ePsf]n] o;nfO{ lxGb' wfld{s k/Dk/fcg';f/ gkg]{ wfld{s ljZjf; /x]sf] 5 .
odk~rs klg elgG5 . ltxf/ kj{;Fu w]/} /f]rs odk~rssf] bf];|f] lbg cyf{t\ s[i0f
k|;ª\u hf]l8Psf] kfOG5 . ltxf/sf] klxnf] lbg rt'b{zLsf lbg sfn e}/j / od/fhsf jfxg
;dfrf/sf ;+jfxs dflgPsf sfunfO{ k"hf dflgPsf s's'/nfO{ dL7f] vfg]s'/f v'jfO{ k"hf
ul/G5 . h;nfO{ sfu ltxf/ elgG5 . sfu u/L dfnf nfufOlbg] k|rng /x]sf] 5 . s's'/

Zofds[i0f 8ª\uf]n ‘k|tLIff’

efO6Lsfsf]
dlxdf
@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 9
xftn] prfn]/ ;a} uf]s'njf;Lsf] /Iff u/]sf]
sf/0fn] åfk/o'udf OGb|sf] lj/f]w ub}{ s[i0fn]
uf]j4{gsf] k"hf u/]kl5 aln /fhf v';L eP/
pgn] uf]s'ndf wgwfGo nIdLsf] e08f/ eg{
cfˆgf b"tnfO{ dg'ionf]sdf k7fPsf] ls+jbGtL
/x]sf] 5 . uf]j4{g k"hfsf] csf]{ ljz]iftf eg]sf]
cfTdf /Iffsf nflu ul/g] DxMk"hf cyf{t\ z/L/
k"hf cfˆgf] z/L/df cfkm}Fn] k"hf u/]/ g]jf/
;d'bfon] dgfpg] DxMk"hf xf] .
ltxf/ kj{sf] csf]{ dxìjk"0f{ kIf eg]sf]
efO6Lsf xf] . odk~rssf] kFfrf}F lbg cyf{t\
clGtd lbg efO6Lsf lbbLalxgLx¿n] cfˆgf
bfh'efOx¿sf] bL3f{o'sf] sfdgf ub}{ ljz]if

k/fk"j{sfndf od/fhsL lbbL


od'gfn] klg cfˆgf efOnfO{ arfpg
od/fhnfO{ k"hf u/]/ laGtL r9fPsf]
sygcg';f/ efO6Lsf ug]{ rng
/lxcfPsf] 5 . efO6Lsfsf] lbg
sf7df8f}Fsf] /fgLkf]v/Ldf /x]sf]
3/kfn'jf hgfj/ ePsf]n] 3/sf] /]vb]vsf
nflu dflg;n] kfNg] u/]sf] 5 . k|fs[lts k|sf]k odn]Zj/ dxfb]jsf] dlGb/df uP/
tyf cGo ljklQ x'g] a]nfdf s's'/n] k"j{ ;ª\s]t bfh'efO tyf lbbLalxgLx? gx'g]n]
lbg] ub{5 . To; sf/0f, lxGb' zf:qcg';f/ ltxf/ efO6Lsf ug]{ k|rng /x]sf] 5 .
kj{df s's'/ ltxf/sf] dxìj ufFl;Psf] b]lvG5 .
ltxf/ kj{sf] t];|f] lbg 3/3/df bLkfjnL u/L ;Ddfgsf ;fy slxNo} g;'Sg] t]n tyf b'af]n]
wgwfGosL b]jL nIdL k"hf u/]/ nIdL leœofpg] 5]sL, hLjgdf s]xL ;d:of gcfpg\ eg]/ lgwf/df
rng /x]sf] 5 . lxGb' wd{df ufO{nfO{ nIdL ;Kt/ª\uL 6Lsf, unfdf ;okqL, uf]bfj/L, b'af],
dftfsf] ;fIffTsf/sf ¿kdf lnOg] ePsf]n] o; dvdnL km"nsf] dfnf klx¥ofpFb} efO6Lsf
lbg t'n;Lsf] d7b]lv lnP/ 3/sf] d"n9f]sfaf6 ul/G5 . bfh'efOx¿n] klg lbbLalxgLx¿nfO{
k"hfsf]7f jf e08f/ sf]7f;Dd bLkfjnLsf ;fy 6Lsf nufOlbP/ cfˆgf] uR5]cg';f/ blIf0ff
l;Fuf/L nIdL k"hf ul/G5 . Pj+ j:q cflb pkxf/:j¿k lbg] ub{5g\ .
wfld{s k/Dk/f jf ;fdflhs ;+:sf/ ug'{cl3 efO6Lsfsf] ;Gb{edf Pp6f /f]rs k|;ª\u klg
ufO{sf] uf]a/n] lnkkf]t u/]/ ufO{sf] uxF't /x]sf] 5 . k/fk"j{sfndf od/fhsL lbbL od'gfn]
5s]{/ 3/nfO{ z'4 kfg]{ ul/G5 . ufO{sf] uxF't klg cfˆgf efOnfO{ arfpg od/fhnfO{ k"hf u/]/
lkPdf w]/} /f]u lgsf] x'g] hgljZjf; klg /x]sf] laGtL r9fPsf] sygcg';f/ efO6Lsf ug]{ rng
5 . nIdL k"hfs} lbg dxfslj nIdLk|;fb /lxcfPsf] 5 . efO6Lsfsf] lbg sf7df8f}Fsf]
b]jsf]6fsf] hGd lbg klg k/]sfn] nIdL k"hf /fgLkf]v/Ldf /x]sf] odn]Zj/ dxfb]jsf] dlGb/df
cyf{t\ ufO{ ltxf/ clj:d/0fLo /x]sf] 5 . ltxf/ uP/ bfh'efO tyf lbbLalxgLx¿ gx'g]n] efO6Lsf
odk~rssf] lbg kf}/fl0fs sygcg';f/ jif{el/ ug]{ k|rng /x]sf] 5 . od/fhsf] d'vaf6 lbbL
v]taf/L hf]t]/ df6f] pj{/ agfpg] uf]?nfO{ od'gfn] efOnfO{ arfPsf] ;Demgfdf efO6Lsfsf]
l;Fuf/]/ dL7f] vfg]s'/f v'jfP/ uf]? k"hf ul/G5 . dlxdfn] lbbLefOsf] ;DaGw k|uf9 /xg]df yk
o;} l;nl;nfdf eujfg\ s[i0fn] klg kj{tnfO{ pmhf{ ldn]sf] b]lvG5 . á

10 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


kl/sf/

ltxf/sf]
/f]6L
efOalxgLx¿ xfdL 3/df c¿ ;dodf
klg ;]n/f]6L t vfG5f}F t/ ltxf/df ksfpg]
;]n/f]6Lsf] ljz]if dxìj x'g] u5{ . ;]n/f]6L
xfdL g]kfnLx¿nfO{ lrgfpg] kl/sf/ klg xf] .
xfsLsxfF ltxf/df dfq xf]Og ljjfx, ef]h, k"hf
ul/Fbf klg xfdLn] eujfg\nfO{ r9fpg] dxìjk"0f{
ksjfg dflgG5 . o;sf] jf;gfn] s'g} klg ug{
k'ikf cfrfo{

;]n/f]6L xfdL g]kfnLx?nfO{


lrgfpg] kl/sf/ klg xf] .
xfsLsxfF ltxf/df dfq xf]Og
ljjfx, ef]h, k'hf ul/Fbf klg
xfdLn] eujfg\nfO{ r9fpg]
dxŒjk"0f{ ksjfg dflgG5 .
o;sf] jf;gfn] s'g} klg
ug{ nfluPsf] sfdk|lt
;sf/fTds kmn ldN5
eGg] egfO /lxcfPsf] 5 .

nfluPsf] sfdk|lt ;sf/fTds kmn ldN5 eGg]


egfO /lxcfPsf] 5 .
ltxf/df ;]n/f]6L ksfpg'sf] km]l/ 5'§}
dxìj 5 . nIdL k"hfsf] lbg 3/df nIdLnfO{
r9fpg] k|;fb g} dflgG5 . of] lbg 3/df jf;gf
cfpg] u/L ksfof] eg] nIdL eujfg\ v';L
eP/ 3/ cfpg'x'G5 klg elgG5 . ltxf/df
bfh'efOnfO{ klg ;u'gsf ¿kdf ;]n/f]6L lbFbf
z'e x'G5 elgG5 . ;]n/f]6L h:t} ltxf/df c;f{,

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 11


3/df olt dL7f]
dL7f] vfg] s'/fx?
kfs]kl5 xfdLnfO{
;fRr} g}
ltxf/ cfPsf]
h:Tff], slxn]
6Lsf nufP/
bfh'efOnfO{ lbg'
/ v'jfpmFh:tf] x'g]
eOxfNof] .

cg/;f, lkmg]/f]6L / lelnª\uf klg plQs}


dxìjk"0f{ dflgG5 . rfdnaf6 agfOg] oL ljleGg
;fdu|Lx¿ cToGt} dL7f] / vfpmF vfpmF nfUg]
vfnsf vfg]s'/f x'g \.
Rffdn lehfP/ lkFw]/ kL7f] agfP/ kL7f]nfO{
xftn] uf]nf] cfsf/df 3'dfpg ldNg] ePkl5
cfuf]df t]n ttfP/ uf]nf] uf]nf] agfP/ :jflbnf]
;]n/f]6L agfpg ;lsG5 . To:t} rfdnnfO{
dl;gf] agfP/ lkFw]sf] kL7f]nfO{ kfs]sf] ;Sv/df
ksfP/ ;fgf] ;fgf] cfsf/df xftn] lyr]/ c;f{
/f]6L agfpg ;lsG5 . o;nfO{ e]nL /f]6L klg
elgG5 .
rfdnsf] kL7f]nfO{ l98f] agfP/ ;fgf]
hfnL ePsf] d]l;gdf k]n]/ lemlnª\uf klg
agfpg ;lsG5 . lemlnª\ufnfO{ dhfn] 3fddf
;'sfPkl5 dfq t]ndf km'/fP/ vfFbf :jflbnf] of]afx]s ltxf/df bfh'efOnfO{
x'G5 . agfpg ufx|f] eP klg lemlnª\uf x]bf{ g} lbg] c? d;nfx?sf] klg
vfpFm vfpFm nfUg] vfnsf] x'g] u5{ . plQs} dxŒj 5 . ltxf/
o;/L rfdnafx]s ltxf/df d}bfsf] kL7f]af6 cfkmF}df dxŒjk"0f{ / /dfOnf]sf]
klg kqf kqf agfP/ a]n]/ ;fgf] ;fgf] cfsf/df
sf6]/ lkmg]/f]6L agfpg ;lsG5 . of] klg ltxf/df kj{ xf] . y/Ly/Lsf /f]6Lx?n]
bfh'efOnfO{ ;u'g lbFbf cfsif{s b]lvg] vfg]s'/f o;sf] dxŒj emg\ a9fpg] u5{ .
xf] . t]ndf ksfpg] ePsfn] oL vfg]s'/fx¿ vfFbf
s]xL ljrf/ eg] k'¥ofpg' k5{ x} efOalxgLx¿ . plQs} dxìj 5 . ltxf/ cfkm}Fdf dxìjk"0f{ /
vfnL k]6df gvfg], w]/} af;L gvfg] / ksfpFbf /dfOnf]sf] kj{ xf] . y/Ly/Lsf /f]6Lx¿n] o;sf]
/fd|f] t]ndf ksfpg] ug{'k5{ . ltxf/df xfdL dxìj emg\ a9fpg] u5{ .
olt w]/} s'/f ksfpF5f}F . 3/df olt dL7f] dL7f] efOalxgLx¿ xfdL g]kfnL xfd|f] wd{, ;+:s[lt,
vfg] s'/fx¿ kfs]kl5 xfdLnfO{ ;fRr} g} ltxf/ hft–hflt / rf8kj{x¿df c¿ b]zeGbf km/s
cfPsf] h:Tff], slxn] 6Lsf nufP/ bfh'efOnfO{ 5f}F . xfd|f] x/]s s'/fdf ljljwtf 5 . o:t} kj{df
lbg' / v'jfpFm h:tf] x'g] eOxfNof] . of]afx]s emg\ w]/} ljz]iftf 5g\ . Tof] ljz]iftfx¿df ltxf/
ltxf/df bfh'efOnfO{ lbg] c¿ d;nfx¿sf] klg kj{sf] ljljwtf klg Pp6f xf] . á

12 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


;+:s[lt

b]p;L / e}nf]
e}lngL cfOg\ cfFug ltxf/nfO{ bLkfjnL, ltxf/ jf
u'Go' rf]Nff] dfug odk~rs klg elgG5. ltxf/sf kfFr
x] cf}F;L af/ ufO{ ltxf/ e}nf]=== lbgx¿dWo] klxnf] lbg sfu ltxf/
efOalxgLx¿ Û Kf|To]s jif{ sflt{s s[i0f xf]. To:t} bf];|f] lbg s's'/ ltxf/ /
qof]bzLb]lv sflt{s z'Ns låtLof;Dd lxGb' t];|f] lbg ufO{ ltxf/ Pj+ nIdL k"hf
wdf{jnDaLx¿n] dgfpg] ljz]if rf8 g} ltxf/ xf] . o:t} ltxf/sf] rf}yf] lbgnfO{ uf]?
xf] . ltxf/nfO{ bLkfjnL, ltxf/ jf odk~rs
klg elgG5 . ltxf/sf kfFr lbgx¿dWo] klxnf] ltxf/, uf]j4{g k"hf jf DxMk"hf elgG5
lbg sfu ltxf/ xf] . To:t} bf];|f] lbg s's'/ ltxf/ eg] kfFrf}F lbgnfO{ efO6Lsf elgG5 .
/ t];|f] lbg ufO{ ltxf/ Pj+ nIdL k"hf xf] .
o:t} ltxf/sf] rf}yf] lbgnfO{ uf]? ltxf/, uf]j4{g
k"hf jf DxMk"hf elgG5 eg] kfFrf}F lbgnfO{
efO6Lsf elgG5 .
ltxf/df ufOg] ;f+:s[lts uLtsf ¿kdf
b]p;L / e}nLnfO{ lnOG5 . o;sf] cfˆg}
dxìj /x]sf] 5 . sflQ{s s[i0f cf}F;L cyf{t\
ufO{ ltxf/sf] /ftdf ufOg] nf]sufyfnfO{ e}nf]
elgG5 . e}nf] 5f]/Lr]nLx¿n] uLt ufP/ gfrufg
u/L dgfpg] ub{5g\ . ;+:s[lt emNsg] u/L ;/:jtL 9'ª\ufgf
cfcfˆgf j]ife"iffdf ;lhP/ e}nf] v]Ng] ul/G5 .
@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 13
o:t} ltxf/sf] csf]{ cfsif{0f b]p;L klg xf] . kf}/fl0fs sygcg';f/ b]p;L /
b]p;L NfIdL k"hfsf] ef]lnkN6 / kl;{kN6 v]Ng]
rng 5 . kf}/fl0fs sygcg';f/ b]p;L / e}nf] e}nf] v]Ng] rng /fhf alnsf]
v]Ng] rng /fhf alnsf] kfnfb]lv rn]sf] xf] . kfnfb]lv rn]sf] xf]. aln /fhf
aln /fhf ;TojfbL Pj+ bfgL lYfP . pgL dfUGf ;TojfbL Pj+ bfgL lYfP. pgL
cfpg]nfO{ l/Qf] xft kmsf{pFb}gy] . pgdf cledfg dfUGf cfpg]nfO{ l/Qf] xft
lyof], To;}n] pQm cledfg tf]8\g eujfg\ lji0f' kmsf{pFb}gy]. pgdf cledfg
jfdg ¿k wf/0f u/]/ tLg kfp hldg dfUg aln lyof], To;}n] pQm cledfg
/fhfsf b/af/df k'U5g\ . tf]8\g eujfg\ lji0f' jfdg ¿k
aln /fhfn] b'O{ kfp /fVg] 7fpF lbG5g\ wf/0f u/]/ tLg kfp hldg
t/ t];|f] kfp /fVg] 7fpF gkfPkl5 jfdgn] b]p dfUg aln /fhfsf b/af/df
zL/eGbf pgn] cfˆg} zL/ lbP5g\ . To;kl5 k'U5g\.
pgL efl:;P/ kftfndf k'u]5g\ . o;/L ;j{:j
x/0f x'Fbf / kftfn k'Ubf;d]t aln /fhf b'MvL

ePg 5g\ . dgfpg' kb{5 . xfdLn] xfd|f k/Dk/f / ;+:sf/


aln /fhf k|;Gg ePsf] b]v]/ lji0f' eujfg\n] hf]ufpg' kb{5 . ;a}n] dof{lbt / lzi6 ¿kdf
aln /fhfnfO{ :ju{, dTo{ / kftfn tLg} nf]s tLg b]p;L / e}nf] v]Ng' kb{5 . ljleGg ;fdflhs
lbgsf nflu ltd|f gfddf /x"g\ egL j/bfg lbP . ;+:yfx¿n] klg ljleGg sfo{ ug{sf nflu b]p;L
To; pk|fGt oxL s'/fnfO{ :Df/0f u/L dflg;x¿ sfo{qmdsf] cfof]hgf u/]/ /sd hDdf u/]sf]
e}nf] Pj+ b]p;L v]Ng] ub{5g\ / e6\ofpFbf xfdL kfOG5 . xfdLx¿n] b]p;L / e}nf]nfO{ :jR5
To;} cfPgf}F aln /fhfn] k7fPsf] eGb5g\ . ¿kdf dgfpg' kb{5 . cfˆg} d"No, dfGotf /
ltxf/df ljleGg ljs[lt lelqPsf 5g\ . k/Dk/fnfO{ ;+/If0f ug{' xfdL ;a}sf] dxìjk"0f{
To:tf ljs[ltnfO{ x6fP/ :jR5 ¿kdf of] kj{ sfo{ xf] . á

14 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


afngf6s

kfqx¿ M
dbg M a'af
dgLiff M cfdf lqljqmd bfxfn
dbg M sfG5f] 5f]/f]
cg'zf / /ldnf M dbgsf] lbbLx¿
lbg]z, dbg / dgLiffsf] b'O{6L 5f]/L kl5sf] sfG5f] 5f]/f]
lbg]z cf7 jif{sf] eof] . lbbLx¿ cg'zf / /ldnf eg]
ltxf/ /
!@ / !& jif{sf] .
lbbL

æcfh ltxf/sf] klxnf] lbg sfu ltxf/ . æyfx 5 5f]/f < nIdL eg]sf] sf] x'g\ <Æ
ælbg]z Û nu]/ of] eft sfunfO{ b] b] .Æ cfdfn] a'afn] lbg]znfO{ ;f]Wg'eof] .
efG;fsf]7faf6 cfjfh lbOg\ . æeujfg\ x'g\ nIdL eg]sf] .Æ lbg]zn] hjfkm
lbg]zn] v';L x'Fb} uP/ sfunfO{ æsfu Û sfu lbof] .
ÛÛ sfu ÛÛÛÆ ub}{ 8fSof] . s]xLa]/d} sfux¿ cfP æx}g\ Û nIdL eg]sf] 3/sf 5f]/Lx¿ x'g\ .
/ ;a} eft Ps}l5gdf vfO;s] . 3/sf 5f]/Lx¿nfO{ g} nIdLsf] :j¿k dfGg] rng
ef]lnkN6 s's'/ ltxf/sf] lbg klg p;n] 5 .Æ a'afn] eGg'eof] .
sfunfO{ eft lbPem}F s's'/nfO{ eft lbof] . a'afsf] of] s'/f cg'zf / /ldnfn] klg
ca nIdLk"hfsf] lbg cfof] . ;'lg/x]sf lyP . a'afn] cfkm"nfO{ nIdL

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 15


eGg'ePsf] ;'g]/ pgLx¿ b'j} hgf v';L eP . æyfx 5 5f]/f < nIdL
æ;fFRr} xfdL nIdL xf}F a'af <Æ cg'zfn] eg]sf] sf] x'g\ <Æ a'afn]
xif{sf ;fy ;f]lwg\ .
æxf} lg 5f]/L .Æ eGb} a'afn] 5f]/LnfO{ cfˆgf] lbg]znfO{ ;f]Wg'eof] .
sfvdf /fv]/ 6fpsf] ;'D;'DofOlbof] . æeujfg\ x'g\ nIdL
æclg afaf Û xfdL 3/df lemlnldnL aQL eg]sf] .Æ lbg]zn] hjfkm
gnufpg] < xfd|f]df /flt lbof] gafNg] <Æ /ldnfn] lbof] .
;f]lwg\ . æx}g\ Û nIdL eg]sf]
æca ahf/ uP/ d lemlnldnL aQL NofpF5' 3/sf 5f]/Lx¿ x'g\ . 3/sf
clg d]/f 5f]/f5f]/Lx¿ ldn]/ 3/ ;hfpF5g\ lg x} 5f]/Lx?nfO{ g} nIdLsf]
<Æ a'afn] d';'Ss xfF:b} eGg'eof] . :j¿k dfGg] rng 5 .Æ
x'G5 a'af eGb} tLg} hgfn] a'afnfO{ cFufnf] a'afn] eGg'eof] .
xfn] .
dbgn] lbpF;f] ahf/ uP/ lemlnldnL aQL /
3/ ;hfpg] sfutsf] ;fdu|Lx¿ Nofof] . Tof] /dfOnf] dfxf]n b]v]/ cg'zfnfO{ klg
/ldnf, cg'zf / lbg]z tLg} hgf ldn]/ e}nL v]Ng /x/ hfUof] .
;fFem;Dddf 3/ ;hfO;s]sf lyP . æafaf Û afaf Û xfdL klg hfG5f}F lg e}lngL
dbg / dgLiff 5f]/f5f]/Lx¿n] ldn]/ sfd v]Ng .Æ cg'zfn] a'af;Fu cg'dlt dflug\ .
;s]sf] b]v]/ cf}wL v';L lyP . a'afn] p;sf] cg'dlt c:jLsf/ ug{'eof] .
æca nIdLk"hfsf] tof/L ug{'k5{ . km]l/ clxn] ælog} 6f]nL;Fu oxLF cfˆg} 3/df v]n g\ .Æ
e}nL v]Ng]x¿ cfOk'U5g\ .æ a'afn] eGg'eof] . pxfFn] yKg'eof] .
æe}lngL cfOg\ cfFug, a9f/L s'8f/L /fvg a'afn] krf; ?lkofF lbP/ e}nLx¿nfO{ labf
x] Û cf}F;Lsf] af/f], ufO{ ltxf/f] e}nf] .Æ 3/sf] lbP . ca km]l/ afFsL lbgsf] tof/L s;/L ug{]
cfFugaf6 cfjfh cfof] . pgLx¿ ;f]Rg yfn] . á

16 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


sljtf

57
d]/f] ;fyL 57 dgfpg
dw];df uf 5
lxhf] dfq kmf]g ub}{
/dfO{ /dfO{ /f 5 ..
kxf8df bz}F h:t}
dw];df 57
sflQsdf /dfpg
d'lQmgfy zdf{ cfpg] u5{ 57 ..
bz}F dfGbf b]jL k"hf
57df klg k"hf
rf8af8 cfP ls t
htftt} k"hf ..
dL7f] kfkf b]ptfnfO{
r9fP/ vfg'
eGg'x'G5 xh'/afn]
olt s'/f dfGg' ..
lxdfndf b]ptf 5g\
kxf8df Bf}tf
dw];df klg 7"nf
x'G5g\ 57 Bf}tf ..

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 17


;+:s[lt

rGb|kfqf]cg'¿k u0fgf x'g]


g]kfn ;+jt\s} lbg g]jf/x?n]
cfˆgf] lhp cfkm}Fn] k'hL DxMk"hf
ub{5g\ eg] ltlysf] cfwf/df
g]kfn ;+jt\ u0fgf ul/G5 .

kbd >]i7
DxMk"hf
efOalxgLx¿, xfd|f] b]z g]kfnsf] ;a}eGbf gofF jif{ g]kfn ;+jt\ klg dgfpg] u5f}{+ .
7"nf] kj{ bz}F, ltxf/nfO{ dflgG5 . ltxf/ kj{sf rGb|kfqf]cg'¿k u0fgf x'g] g]kfn ;+jt\s}
af/]df xfdL ;a}nfO{ yfxf 5 t/ ltxf/df g]jf/ lbg g]jf/x¿n] cfˆgf] lhp cfkm}Fn] k'hL
;d'bfon] eg] cfˆgf] z/L/nfO{ cfkm}Fn] k"hf DxMk"hf ub{5g\ eg] ltlysf] cfwf/df g]kfn
ug{] u5{g\ . of] s'/f c¿ wd{ / ;Dk|bfosf ;+jt\ u0fgf ul/G5 .
efOalxgLx¿nfO{ /f]rs / /dfOnf] klg nfUg bLkfjnLsf kfFr lbg leq Dxk'hf
;S5 . o; lbgnfO{ DxMk"hf elgG5 . cfˆgf] bz}FnuQ}sf] kj{ ltxf/ sflt{s s[i0f qof]bzL
lhp cfkm}Fn] k'hL dgfOg] DxMk"hf;lxtsf] xfdL ltlyb]lv sflt{s z'Sn låtLof;Ddsf kfFr lbg

18 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


dgfOG5 . k|fs[lts u'0fsf] cfwf/df sfu ltxf/,
s's'/ k"hf / nIdLk"hfsf] Ps lbgcl3 x'g]
uf]j4{g k"hfsf] lbg ljz]if u/L g]jf/ ;d'bfodf
cfˆgf] lhp cfkm}Fn] k'h]/ k|fs[lts ljklQ,
/f]uJofwLaf6 aRg ;kmn ePsf] v'l;ofnLdf
DxMk"hf ug]{ k/Dk/f 5 .
DxMk"hf / hª\s' dlxdf
Dxn] g]kfn efiffdf lhp / k"hfsf] cy{
;Ddfg xf] . g]kfn ;+jtsf] klxnf] lbg s5nfYj
kf¿ gofF jif{sf] lbg g]jf/x¿n] cfˆgf] lhp
cfkm}Fn] k'Hg] DXMk"hf u5{g\ .
o; lbg 3/sf ;a} hgf ;'s'ndf
nx/} /ftf] df6f], uf]a/n] lnk]sf] 7fpFdf
a:5g\ . ci6snzsf] k|tLs xft}n] rfdnsf]
kL7f], u]8fdf;, cfVof] -l;ª\uf] rfdn_ kmnkm"n,
ld7fO{ /fvL d08nf agfOG5 / v]n'O6f, df5f,
c08f, bxL, /S;Lsf] ;u'g ysfnL gsL{+ -3/sL

3/sf ;a} hgf ;'s'ndf nx/}


/ftf] df6f], uf]a/n] lnk]sf] 7fpFdf
a:5g\. ci6snzsf] k|tLs
xft}n] rfdnsf] kL7f], u]8fdf;,
cfVof] -l;ª\uf] rfdn_ kmnkm"n,
ld7fO{ /fvL d08nf agfOG5 hF eGgfn] lhp–9f8 / s' sf] cy{ ef/L
/ v]n'O6f, df5f, c08f, bxL, cyf{t\ z/L/sf] ef/L la;fpg] cj;/nfO{ hª\s'
/S;Lsf] ;u'g ysfnL gsL{+ le+ elgPsf] xf] . To;}u/L bf];|f] Hof hª\s'
-3/sL d"nL dlxnf_af6 vfOG5, j[4j[4fn] Ps xhf/ kN6 k"0f{rGb| b]v]sf] jif{
cyf{t\ em08} *) jif{sf] xf/fxf/Ldf ul/G5 eg]
DxMk"hfdf. t];|f] dxf/yf/f]x0f (( jif{ ( dlxgf ( lbg (
d"nL dlxnf_af6 vfOG5, DxMk"hfdf . ;u'gcl3 knf ( 38L em08} Ps ;o jif{sf lbg x'G5 .
tfo÷nfjf, sfnf] e6df;, s6';, ;okqLsf] j[4 hªsf] g]jf/sf dfq xf]Og
km"n ld;fP/ ysfnL gsL{+n] qmdzM 6fpsf], s'd, If]qL a|fXd0fsf klg hLjgsf] Ps kN6 *$
v'6\6fdf 5'jfpFb} zL/af6 vGofOG5 . o;/L jif{ufF7sf] cj;/df ug]{ k/Dk/f 5 efOalxgLx¿ .
cfˆgf] z/L/ cfkm}Fn] k'Hg' hLjgsf x/]s sf]0fdf xfdLn] s] a'em\g ;Sb5f}F eg] efOalxgLx¿
ljWgafwf kG5fpFb} afFRg kfPsf]df cfef/ JoQm xfd|f k'vf{x¿n] xhf/f}F jif{sf] cg';Gwfgkl5
ul/Psf] xf] efOalxgLx¿ . 5f]8]/ uPsf] ;+:sf/ ;+:s[lt ljz'4 k|fs[lts
/f]u, ef]s / zf]saf6 /fxt kfOg] o; xfjfkfgLsf cfwf/df dgfpg yflnPsf] /x]5 .
dlxgfnfO{ g} Hof]ltif ltlycg'¿k /fli6«o lje"lt h'g kj{n] /f]u, ef]s, zf]snfO{ ;fDo kfb}{
zª\vw/ ;fVjfnn] b]zjf;Lsf C0f r'Qmf u/L kfl/jfl/s, ;fdflhs ;b\efj j[l4 ug]{ sfo{
gofF jif{ g]kfn ;+jt rnfOlbP . o;/L DxMk"hf x'Fbf]/x]5 . wd{sf] s'/f kl5 hf]l8Pkl5 k|fs[lts
dgfpg] qmddf && jif{ & dlxgf & lbg & knf kj{ ljeflht x'Fb} ;Dk|bfo aGg uPsf] /x]5
& 38L kf/ u/]sf lbg g]jf/df hª\s' ul/G5 . efOalxgLx¿ . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 19


sf]lknf

sljtf

dvdnL ;okqL
3/sf] lbof] an]g cfdf aNof] dgsf] lbof] .
s;/L egf}F cfdf ljb]zsf] ltxf/ o;/L uof] ..
lbbLalxgLsf] dfof kf]lvPg of] lgwf/df .
;okqL, dvdnL km'n]g cfdf d]/f] ltxf/df ..
PSn} ufPF b]p;L e}nf] cfkm}FnfO{ ;'gfPF .
cfˆgf] sd{dfly cfdf lgs} a]/ l/;fPF ..
;kgfdf b]v] cfdf xfd|f] j/k/ an]sf] lbof] .
ltd|f] k|]dsf] k|sfz rf/}lt/ cfxf km}lnPsf] lyof] ..
ljkgfdf yfxf kfPF d t /x]5' ;ft ;d'b| kfl/ .
5f8L cfP5' :jb]zd} ltd|f] :g]xsf] Tof] 7"nf] esf/L .. l/g]z rf}nfufO{+
sIffM &
d]/f] ;Demgfsf] ah| cfdf 5ftLdf ha ha knf{ . Kof/fug klAns :s'n
/f]lsGg /f]s]/ j]bgfsf] wf/f ltd|f] cfFvfaf6 emnf{ .. ltnuª\uf, sf7df8f}F

20 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


bL3f{o'sf]
k|tLs d;nf
xfd|f] dxfg\ kj{ bzF}nuQ} km]l/ ltxf/ cfof] . sfh', abfd / ls;ld; klg
ltxf/ dnfO{ Psbd} dg k5{ . ltxf/df lemlnldlnL nfdf] ;do;Dd lauF|b}g .
dfq xf]Og, c¿ w]/} s'/f x'G5g xfdLnfO{ /dfOnf]
nfUg] . ltxf/sf] Pp6f dxìjk"0f{ s'/f ltxf/df cf]v/, abfd, sfh', s6'; w]/}
xfdLn] bfh'efOnfO{ lbg] d;nf klg xf] . lsg kf]if0f ePsf vfg]s'/f x'g\ .
xfdL ltxf/df gofF gofF k|sf/sf] d;nf lbG5fF} of] vfFbf dl:tisnfO{ klg
xf]nf < /fd|f] x'G5 .
dnfO{ of] s'/f ;fx|} hfGg dg nfUof] clg
d}n] 3/df xh'/afaf;Fu ;f]wF] . d]/f] lh1f;f ;'g]/
afaf v';L x'g'eof] . dnfO{ xh'/afafn] eGg'eof],
ltxf/sf] ;dodf s6';, abfd, cf]v/, ao/
/ lald/f]nufotsf kmnx¿ klg ld;fP/ lbg]
ul/G5 lsgeg] oL s'/fx¿ l5§} lau|]/ hfFb}gg\ .
h;/L xfdL nfdf] cfo' xf];\ eg]/ k"hf u5f}{+ .
To;}u/L xfdLn] pgLx¿nfO{ lbg] s'/f klg w]/}
;do /xf];\ eGg] xf] .
sfh', abfd / ls;ld; klg nfdf] ;do;Dd
lau|Fb}g . cf]v/, abfd, sfh', s6'; w]/} kf]if0f h]l;sf 9sfn
ePsf vfg]s'/f x'g\ . of] vfFbf dl:tisnfO{ klg
/fd|f] x'G5 . sIff ^
clk :s'n, wfkf;L
kf]if0fo'Qm d;nf vfFbf bL3f{o' klg
eOG5 . ;fyLx¿ xfdLn] ltxf/df k"hf ug{] klg dudu jf;gf cfpg] u5{ . cfxf ltxf/df
lald/f] :jf:Yosf nlfu klg pkof]uL dflgg] o;sf] slt dxìj kf] /x]5 . o;sf] jf;gfn]
/x]5 . lald/fsf] afSnf] af]qmfnfO{ ljleGg xfdLnfO{ klg cfgGb cfpF5 . clg ;fyLx¿
vfnsf] tgfj gxf];\ eg]/ y]/fkL / d;fh ubf{ d;nfsf] dxìj d}n] hfg]sf] s'/f n]v] . ca
klg k|of]u ul/g] /x]5 . lald/f] sf]7fdf /fVbf ;fyLx¿n] klg c¿ s'/fx¿ n]Vg'k5{ x} . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 21


sljtf
ltxf/
dgk5{ dnfO{ w]/} ltxf/sf] lemlnldnL
/ftdf lg pHofnf] 5 /ª\uLrª\uL aQL afnL
ltxf/sf] klxnf] lbgdf x'G5 sfusf] k"hf
z'e ;dfrf/ lbG5 o;n] ;'? x'G5 k"hf
bf];|f] lbgdf wg t]/;, x'G5 s's'/ k"hf
akmfbf/ x'G5 s's'/ u5{ 3/sf] /Iff
t];|f] lbgdf ufO{ k"hf x'G5 nIdLk"hf
lemlnldnL htftt} b]p;L v]Ng dhf
rf}yf] lbgdf uf]? k"hf e}nL v]Ng cfOhf
xnf] tfGg] cGg lbg] nfU5 uf]? /fhf
/dfOnf] kfFrf}F lbg x'G5 efO k"hf
efOalxgL cd/ /x'g\ cflzif ldnf];\ ;bf ..

k'gd clwsf/L
sIff M !)
c¿l0fdf dfWolds ljBfno
af}4, sf7df8f}F

22 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


ltxf/ xfd|f] dxfg\ rf8 xf] .
ltxf/sf] t];|f] lbg nIdL k"hf kb{5 .
o; lbg laxfg ;a}n] 3/sf em\ofn,
9f]sf, sf]7f, cfFug, lkF9L, efG;f ;kmf
u5{g\ . efG;fb]lv lkF9L;Dd ufO{sf]
uf]a/n] lnkkf]t u5{g\ . ;]n klg
ksfpF5g\ .
o;} lbg ufO{sf] k"hf ul/G5 . ;fFem
e08f/ of k"hfsf]7fdf nIdL :yfkgf
u/L k"hf u5{g\ . cfFug, lkF9L, 3/leqsf
rf]6f / sf]7fdf aQL afN5g\ . ;x/ tyf
ahf/df htftt} lemlnldnL b]lvG5 .
nIdL k"hfsf] lbg e}lngL klg
v]lnG5 . aflnsf / lszf]/Lx¿ Ef}lngL
v]Ng cfpF5g\ . e}lngL ufpF5g\ .
gfR5g\ . 3/d"nLn] e}lngLx¿nfO{ ;]n,
rfdn, wfg / k};f lbG5g\ . pgLx¿n]
o; 3/df nIdLsf] af; xf];\ eg]/
cfzLjf{b lbG5g\ . e}lngLx¿n] e}lngL
v]n]sf] 3/sf dflg;n] klg x]5{g\ .
nIdL wgsL b]jL x'g\ . ;kmf;'U3/
ePsf] 7fpFdf dfq nIdL al:5g\ .
To;}n] k"hf ubf{ ;a}n] nIdL cfpm,
xfd|f] 3/df af; u/ eg]/ af]nfpF5g\ . á

nIdLk"hf
e08f/ of k"hfsf]7fdf nIdL
:yfkgf u/L k"hf u5{g\ .
cfFug, lkF9L, 3/leqsf rf]6f
/ sf]7fdf aQL afN5g\ . ;x/
;'ud ;fksf]6f tyf ahf/df htftt} lemlnldnL
sIff M ( b]lvG5 .
hojfluZj/L :s'n,
RofDxl;+x, eQmk'/

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 23


lgaGw

emf]nf
xfdL ljBfno hfG5f}F . ljBfno hfFbf ;aeGbf
a9L dxìjk"0f{ ;fdfg eg]sf] emf]nf xf] . To;}u/L
d]/f] klg Pp6f emf]nf 5 . emf]nf ljleGg /ªsf
kfOG5 . d]/f] emf]nf sfnf] /ªsf] 5 . sfnf] eP
klg of] clt g} ;'Gb/ 5 . d]/f] emf]nfdf ;fgf]
vNtL 5 . o;sf] vNtLdf d cfˆgf] kfgL lkpg]
af]tn /fVg] ub{5' . o;sf] csf]{kl§sf] vNtLdf
d cfˆgf] vfhf /fVg] ub{5' . emf]nfdf d d]/f]
sfkL lstfa /fV5' . lbgel/ emf]nf x]/]/ dnfO{
cfgGb nfU5 . emf]nfn] xfd|f] ;fdfgsf] htg
u5{ . To;}n] xfdLn] klg xfd|f] emf]nfsf] htg
ug{'k5{ . o;nfO{ ;Dxfn]/ /fVg kb{5 . d d]/f]
emf]nfnfO{ ;kmf /fVg' . d d]/f] emf]nfnfO{ dfof ;'lgef e6\6/fO{
u5{' . ;fyLx¿ ltdLx¿ klg o:t} u/ x} t . á sIff M !
s]Pd;L ljBfno, sf7df8f}F

24 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


sljtf

afFb/
:joDe"sf] 7"nf] Pp6f afFb/
b]lvGYof] Tof] ;fx|} lg8/
plk|mFb} Ps ?vaf6 csf]{
vfG5 vf];L vfgf csf{sf]
or'/Rg jh|frfo{
cfFvf p;Fu h'wfpg} gx'g] sIff–%
bfFt b]vfO lgx'F vf]Hg] g]kfn 8g a:sf] :s'n
km'tL{ b]vfpg dg gx'Fbf r}F
b]Vb} gb]v]sf] h:tf] ug]{ .

dnfO{ d'gf ;fgf] ;fyL h:t} nfU5 .


d]/f] ;fyL km';{bsf] ;dodf k9g dg k5{ . ca
bz}Fsf] nflu cgnfOg sIff klg 5}g .
bz}sf] d'gf k9]/ bª\u 5' . d]/f] 3/df
afafnfO{ klg d'gf PSbd} dg k5{ .
cfdfnfO{ klg dg k5{ . cfdf afaf
b'a} hgfn] dnfO{ d'gf k9g ;xof]u
ug{'x'G5 . d'gfdf w]/} ;fyLx?sf] sljtf
/ cg'ej kk9g kfpFbf dnfO{ v'zL
nfU5 . dnfO{ klg d'gfdf s]xL s'/fx?
n]Vg dg nfUof] .
d'gfdf xfdL h:t} ;fgf ;fgf
s]6s]6Lx?sf] nflu k9g], x]g{] /
a'emg] w]/} s'/fx? 5g \. dnfO{
lrqsyf Psbd} dg k5{ . To:t}, /ªu
e/ klg dg k5{ . dnfO{ lrq agfpg
dg kg{] ePsfn] d]/f] cfFvf lrqdf
g} hfG5 . d'gfdf cfpg] lrqsyf /
c? lrqx? x]/]/ d w]/} v'zL x'G5' .
d'gf ahf/df cfpgf;fy afafn] lnP/
cfpg'x'G5 . d klg d'gfsf] k|ltIffdf
x'G5' . ;fyLx?sf] bz}sf] of]hgf s]
s] xf]nf t ca dnfO{ klg yfxf x'g]
eof] . ;fyLx? xfdL htf eP klg
;'lgef kf]v/]n cg'zf;Lt eP/ cfdf afafn] eg]/
sIff–!
dfg]/ c;n / 1fgL eP/ bz} ltxf/
EofnL Eo" Oª\ln; :"sn, afg]Zj/ dgfpg] x} t < á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 25


ltxf/sf] /dfOnf]
g]kfnLn] jif{el/df w]/} rf8kj{ dgfpF5g\ .
tLdWo] ltxf/ klg Ps xf] ltxf/ g]kfnsf] /fli6«o
rf8 xf] . ltxf/sf] klxnf] lbg sfu ltxf/ xf] .
o; lbg sfusf] k"hf u/L sfunfO{ dL7f] vfg]s'/f
lbOG5 . lxGb' ;+:sf/df sfunfO{ od/fhsf] b"t
dflgG5 . od/fh g/ssf /fhf jf d[To'sf b]jtf
x'g\ . sfun] d[To'sf] va/ NofpF5 . sfusf]
k"hf u/L dL7f] vfgf lbPdf d[To'sf] va/ l9nf]
NofpF5 eGg] ljZjf; u/]/ k"hf ul/Psf] xf] .
bf];|f] lbg s's'/ ltxf/ xf] . s's'/nfO{
od/fhsf] åf/kfn / :jfdLeQm dflgG5 . s[ltsf ;fksf]6f
ltxf/sf] t];|f] lbg nIdLk"hf xf] . o; lbg a]n'sf sIff (
3/3/df nIdLsf] k"hf ul/G5 . nIdL 1fgbLk lzIff ;bg
wgwfGosL b]jL x'g\ . pgsf] k"hf ugf{n] wg / uf}/Lgu/, rfjlxn
wfGo cyf{t\ cGgkft k|fKt x'G5 eGg] ljZjf;
ul/G5 . o; lbg 3/3/df bLkfjnL ul/G5 . o; efO6Lsfsf lbg od/fhn] cfˆgf] sfdsfh
lbg laxfg ufO{sf] k"hf ug]{ rng 5 . ltxf/sf] 5f8L alxgL od'gfsf 3/df uP/ 6Lsf
rf}yf] lbg uf]? ltxf/ xf] . o; lbg uf]?sf] k"hf nufPsf lyP . od'gfn] t]nsf] 3]/fn] 5]s]/
ul/G5 . uf]? v]tLkftLdf ls;fgnfO{ ;xof]u ug]{ lgwf/df ;Kt/ª\uL 6Lsf nufO{ dvdnL km"n /
kz' xf] eGg] eujfg\ s[i0fn] uf]j4{g kj{t p7fP/ b'af]sf] dfnf nufOlbPsL lyOg\ . t]n slxNo}
;ª\s6af6 arfPsf] ;Demgf:j¿k oL b'j}sf] ;'Sb}g . dvdnL km"n / b'af]sf] /ª p8\b}g .
k"hf ul/G5 . ltxf/sf] clGtd lbg efO6Lsf o;n] lbbLalxgL / bfh'efOaLrsf] nfdf] gftf /
xf] . o; lbg lbbLalxgLn] bfh'efOnfO{ bL3f{o'sf] dfofnfO{ ;ª\s]t u5{ .
sfdgf u/L 6Lsf nufOlbG5g\ . bfh'efOn] ltxf/sf oL kfFr lbg c;fWo} /dfOnf
klg lbbLalxgLnfO{ 6Lsf nufO{ blIf0ff, sk8f, x'G5g\ . of] rf8 lbbLalxgL / bfh'efO e]6 eO{
sfh', abfd, cf]v/, s6';, clGh/, ;]n/f]6L, cfk;df dfof, ddtf, ldqtf ;f6f;f6 ug]{ /
kmnkm"nx¿ lbG5g\ . 3/3/df uO{ b]p;L e}nf] v]n]/ /dfOnf] ug]{ rf8
ltxf/sf oL tLg lbg dflg;x¿ b]p;L, xf] . of] kfl/jfl/s v';Lsf] klg rf8 xf] . ltxf/
e}nf] v]n]/ /dfOnf] u5{g\ . k|frLg syfcg';f/ dgfP/ xfdLn] v';L /xg l;Sg'k5{ . á
26 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{
d]/f] :s'n

d]/f] gfd >Lc+z >]i7 xf] . d @ sIffdf


k9\5' . d]/f] ljBfnosf] gfd ;]tLb]jL dfWolds
ljBfno xf] . of] blIf0fsfnL gu/kflnsfsf]
;f]v]ndf 5 . clxn] sf]/f]gfsf sf/0f ljBfno
aGb 5 . To;}n] d 3/df g} 5F' . dnfO{ :s'n
hfg dg 5 . ;fyLx¿;Fu v]Ng dg 5 . bf}8\g,
pk|mg klg dg nfu]sf] 5 .
d]/f] :s'n d ;fgf] ePb]lv g} k9]sf] x'gfn]
dnfO{ Psbd} dg k5{ . dnfO{ :s'n hfg >Lc+z >]i7
gkfpFbf g/dfOnf] nflu/x]sf] 5 . . d]/f] :s'nsf]
h'Qf / emf]nf klg k'/fgf] eO;Sof] . b/fhdf sIff @
;]tLb]jL dfWolds ljBfno
/fVbf k'/fgf] eO;Sof] . dnfO{ d]/f] h'Qf / emf]nf ;f]v]n, blIf0fsfnL
afafn] lslglbg'ePsf] w]/} dfof nfU5 . h'Qf
nufpg gkfpFb} ;fgf] eO;Sof] . ca bz}Fkl5
km]l/ d]/f] :s'n v'Nof] eg] dnfO{ To:t} gofF d]/} :s'nsf] ;a} s'/f /fd|f] nfU5 .
n'uf, h'Qf / emf]nf af]s]/ hfg dg 5 . :s'n / dnfO{ klxn]h:t} ljBfno hfg dg 5 .
;fyLx¿sf] w]/} ofb cfpF5 . dnfO{ d]/f] :s'nsf] ;fyLx¿;Fu rNg, v]Ng / k9\g dg 5 . l56\6}
v]Ng] u|fpG8df pk|mg / n'sL v]Ng w]/} dg sf]/f]gf uP x'GYof] egL d eujfg\nfO{ eG5' .
kYof{{] . clxn] sf]7fleq dfq a:bf :s'nsf] w]/} ljBfno v'n] d gofF 8«]; / h'Qf nufP/ ljBfno
;Demgf cfPsf] xf] . d]/f] :s'n /fd|f] 5 . dnfO{ hfg kfpF5' . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 27


lrqsyf

28 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 29
30 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{
@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 31
afnaflnsfdf
Jojxf/ kl/jt{gsf] ;d:of
;fgf] pd]/df gfgLafa''x¿df b]lvg] h'g;'s}
;d:ofnfO{ ;dod} ;dfwfg ug{ ;lsPg eg] kl5
uDeL/ ;d:of pTkGg x'g;S5 . afnaflnsfdf
b]lvg] ;d:of ljz]if u/L afgL÷a]xf]/f
tyf lrGtfaf6 pTkGg x'g] ;d:of /
dgf];fdflhs ;d:of u/L b'O{ lsl;dsf
;d:ofn] k|lts"n k|efj
kfb{5 . pgLx¿sf] cfgLafgLdf
x''g] c:jfefljs kl/jt{g h:t}
Psxf]/f] x'g], vfg dg gug]{ jf
w]/} vfg], lh2L :jefjsf] x'g],
slxn] crfgs l/;fpg], slxn]
/dfpg], ems{g] cflb b]lvPdf
o;nfO{ …l8k|];gÚ cyf{t\
dfgl;s ;d:of elgG5 . o:tf]
;d:of afnaflnsf / jo:s b'j}
pd]/sfnfO{ x'g;S5 .
clxn]sf] ;dodf t emg\
afnaflnsf l8k|];gsf] a9L hf]lvddf
k/]sf x'G5g\ . …l8k|];gÚ jf dfgl;s
;d:of x'g'df w]/} sf/0fdWo] kfl/jfl/s
cj:yf, ljBfnosf] jftfj/0f tyf Jojxf/,
k9fOsf] af]em, cleefjssf] dfof, ddtf, c;Gt'ng eof] eg] afnaflnsfdf …l8k|];gÚ
x]/rfxsf] sdL, k9fpg], l;sfpg] tl/sfx¿df b]lvG5 . cleefjsn] cfˆgf afnaflnsfsf]
afgL÷a]xf]/f, ?lr, Ifdtf / OR5f ga'emLsg
hah{:tL cWoog, u[xsfo{df nufpg] t/
v]ns'b, s'/fsfgL ug{ aGb]h nufpgfn] l8k|];g
x'g ;S5 .
sf]le8–!( af6 afnaflnsfdf ;ª\qmd0f
Go"g x'g] atfOP klg kfFr k|ltzteGbf a9L
afnaflnsf ;ª\qmldt ePsf 5g\ . ;dod}
lgbfg / pkrf/sf] Joj:yf ePg eg] logLx¿df
-hg:jf:Yolj1_ uª\uf/fh cof{n oL ;d:of ef]Ug''kg]{ x'G5 . ctM gfgLAffa''x¿df
b]lvg] Jojxf/ kl/jt{gsf] ;d:ofsf] plrt
Joj:yfkg ug{ xfdL cleefjs ;a}n] lgDg
pkfo ckgfcf}F x} .

32 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


;dfwfgsf pkfo u[xsfo{df s/ gnufpg] .
afnaflnsf r~rn] / lh1f;' :jefjsf kl/jf/ afnaflnsfsf] klxnf] kf7zfnf
x'G5g\ . ;'vb'Mvsf] s'/fsfgL ubf{ v'nf xf], ctM pgLx¿n] 3/df /fd|f] cfr/0f, sfd,
dgn] ug]{ / ;fgf] s'/fdf v';L / b'MvL;d]t afgL÷a]xf]/f ckgfP yf]/} k};f, gofF sk8f,
x'G5g\ . To;}n] afnaflnsfnfO{ hah{:tL s'g} v]nf}gfh:tf j:t'af6 k'/:s[t ug{'k5{ . o;f] ubf{
klg sfddf nufpg} x'Fb}g lsgeg] k|foM ljBfno afnaflnsf a9L k|f]T;flxt eO{ /fd|f];Fu cWoog
ghfg] afnaflnsfnfO{ 3/sf] sfd yf]kg]{ / u5{g\ . cfkm"eGbf 7"nf, a8fk|lt cfb/ ug]{,
ljBfno hfg]nfO{ ;sL g;sL ef/L af]sfP/ dL7f] af]Ng] / nfP÷cx|fPsf] dfGg] / cg'zf;gdf
k7fpg] ul/G5 . To; sf/0f cleefjsn] /xg'kg]{ s'/fx¿ ;xh lsl;dn] l;sfpg'k5{ .
afnaflnsfsf] :j:ys/ afgL÷a]xf]/fsf nflu 3/d} agfOPsf zfsfxf/L ef]hg b"w, bxL,
lgDgfg';f/sf pkfo ckgfpg' k5{ M z/L/sf nflu nfebfos x'g\ . kmfk/ / sf]bf]sf]
Wofg s]lGb|t ug{ g;Sg], cl6Hd, lrGtf, kL7f] ld;fP/ agfPsf kl/sf/, clt kf]lifnf] x'G5
l8k|];g, l;sfO, emu8f, sfdsf] ;'?jft, lx+;f eg] ux'F jf rfdnsf] kl/sf/ vfg a9L pT;flxt
agfpg] . Affnaflnsfsf] pd]/df df]afOn kmf]g
afnaflnsfnfO{ hah{:tL s'g} klg v]nfpg] afgLnfO{ aGb ul/lbg'k5{ . cfjZos
sfddf nufpg} x'Fb}g lsgeg] k|foM k/]df @) ldg]6 df]afOn, sDKo'6/df x]/]df b''O{
ljBfno ghfg] afnaflnsfnfO{ ldg]6eGbf a9L ;do @) ld6/eGbf 6f9f a;]/
3/sf] sfd yf]kg]{ / ljBfno x]g{ nufpg''k5{ . /, cfjZos gk/];Dd o:tf
;fwg v]nfpg lbg'' x'Fb}g .
hfg]nfO{ ;sL g;sL ef/L af]sfP/ afnaflnsfsf]] hLjgsf] w]/} ;do
k7fpg] ul/G5 . ljBfnodf laT5 . To;sf/0f ljBfnox¿ klg
afnaflnsfd}qL x'g'k5{ . cyf{t\ x/]s lzIfsn]
/ ck/fwh:tf w]/} lsl;dsf Affnaflnsfsf] afnaflnsfnfO{ cWoog, v]ns'b ubf{
;d:of Jojxf/ kl/jt{gaf6 ;dfwfg ug{ dgf]/~hgfTds jftfj/0f agfOlbg'k5{, x/]s
;lsG5 . afnaflnsfn] u/]sf c;fdfGo sfddf afnaflnsfsf] u[xsfo{, km'lt{nf]kg tyf p;sf]
of t cfFvf lrDng' jf pgLx¿nfO{ cf3ft x/]s cj:yfsf] cg'udg ug'{k5{ / olb s'g}
gkg]{ u/L ;hfo ug{'k5{ . Jojxf/ kl/jt{gsf afnaflnsfn] c:jfefljs lqmofsnfk ug]{,
nflu ;s];Dd ;fg} j:t'sf] dfWodaf6} eP klg lg/fz x'g], Psxf]/f] x'g] jf ;fyL;Fu 3'nldn
k'/isf/ lbPdf a9L k|efjsf/L x'G5 . gePdf t'?Gt cleefjsnfO{ ;"rgf ug'{k5{ .
afnaflnsfnfO{ ;s];Dd k|s[ltsf] glhs unt sfd u/]df xNsf t;f{pg] ug'{k5{ t/ lk6fO
v]Ng, /dfpg lbg'k5{ . hxfF kfof] ToxfF eg] sbflk ug'{ x'Fb}g .
gy'Sg], l;Fufg gkmfNg], xfl5o'F ubf{ s'Ogf] clxn] sf]/f]gf efO/; ;ª\qmd0f dxfdf/L
jf ?dfnn] gfs d'v 5f]Kg], gª sf6\g] ePsf]n] afnaflnsfn] 3/aflx/ lg:sgf;fy
g'xfpg], ;kmf sk8f nufpg]h:tf :j:ys/ gfs / d'v 6Dd 5f]lkg] u/L df:s nufpg'k5{,
afgL÷a]xf]/f a;fNg nufpg'k5{ . afnaflnsfsf] df:snfO{ xftn] 5'g x'Gg . s'g} j:t' 5'gf;fy
cj:yfsf af/]df cleefjsn] lbgx'F cWoog / vfg]s'/f vfg' cl3 ;fa'gkfgLn] lkmFh cfPsf]
ug'{k5{ . olb pgLx¿sf] s'g} c:jfefljs cj:yf @) ;]s]G8;Dd xftsf] cufl8–k5fl8 ldlrldrL
jf lqmofsnfk b]lvPdf g/d, dfofn' Jojxf/ w'g'k5{ . ;fyLx¿;Fu v]Nbf, a:bf, vfg]s'/f
ub}{ To:tf ;d:of kQf nufO{ dgf];fdflhs vfFbf sDtLdf b''O{ ld6/sf] b"/Ldf /xg'k5{ eGg]
k/fdz{ lbg'k5{ . To:tf] c:jfefljs cj:yf s''/f l;sfpg''k5{ . oL dxìjk"0f{ s'/fx¿df
b]lvPdf ljBfnodf sbflk k7fpg' x'Fb}g . cleefjsn] :jf:Yosf] clgjfo{ dfkb08
ljBfnoaf6 3/ cfpgf;fy xft, d'v, v'6\6f agfP/ k|of]ufTds Joj:yf ul/lbg''k5{ cyf{t\
wf]P/ dfq vfg]s'/f vfg] clg cfpgf;fy l;sfpg''k5{ . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 33


3/d} dgfcf}F ltxf/

xfd|f] jftfj/0fnfO{ z'4 kfg]{ sfu, dflg;nfO{


;xof]u ug]{ s's'/ / u'lgnf] hgfj/ ufO{uf]?sf]
k"hf ug]{ ul/G5 . olt dfq xf]Og k|s[lt z'4 eof]
eg] dfq xfd|f] cl:tTj ;'/lIft /xG5 . k|s[ltsf]
k|tLssf ¿kdf ltxf/df uf]j4{g kj{tsf] ;d]t
k|]dgf/fo0f e';fn k"hf ul/G5 . hd36 x'g dxfdf/Ln] /f]s] klg
ltxf/sf] ;f+:s[lts kIfnfO{ a'em]/ jftfj/0f
efOalxgLx¿ Û g]kfnLx¿sf] bf];|f] 7"nf] ;kmf /fVg, c¿x¿k|lt bof b]vfpg / ;lxi0f'tf
rf8 ltxf/ glhs} cfO;s]sf] 5 . ltxf/nfO{ sfod ug{ ltxf/n] l;sfpF5 g} . kz'kG5Lsf] k"hf
km"n / pHofnf]sf] kj{ eg]/ klg lrGg] ul/G5 . ug{'sf k5fl8 jftfj/0fLo ;Gt'ng vNanfpg'
b]p;Le}nf] v]n]/ /dfOnf] ug]{ of] kj{ o; k6s x'Fb}g eGg] dfGotfn] sfd u/]sf] 5 . ;fFRr}
klg sf]/f]gf dxfdf/L gx/fO;s]sfn] cfˆg} ltdLn] jftfj/0f ;+/If0f ug{sf nflu s] slt
3/df dgfpg'kg]{ cj:yf /x]sf] 5 . lbbLalxgL / sfd u/]sf 5f} < clg bfg ug{ l;sfpg] ltxf/sf]
bfh'efOaLr cfTdLotf / 3lgi7tf a9fpg] o; ;Gbe{df ltdLn] c¿nfO{ slt ;xof]u u/]sf 5f}
kljq kj{n] ;a}df pdª\u / v'l;ofnL Nofpg] o;sf] klg d"Nofª\sg ug{ l;Sg' kb{5 x} .
ub{5 . ;d"xdf hDdf eP/ b]p;Le}nf] v]Ng], ltdLnfO{ yfxf 5, ltxf/df k|of]u ul/g] ;a}
gfRg] / /dfpg] ug{ gkfP klg o;sf] ;f+:s[lts j:t' df};dL / k|fs[lts x'g] ub{5g\ . cfhsn
dxìjnfO{ eg] xfdLx¿n] hf]ufpg} kb{5 . o; t ahf/df aflx/ b]vfpgsf nflu /fd|f] agfpg]
k6s :jf:Yo ;fjwfgL ckgfP/ ltxf/ dgfcf}F . p2]Zon] s[lqd / 3fts /;fogsf] klg k|of]u u/]sf]
csf]{ jif{ eg] dxfdf/L ;fDo x'g]5 eGg] cfzf kfOG5 . ahf/df kfOg] o:tf lrhnfO{ k|of]u gu/]/
u/f}F . Toltv]/ xfdLx¿n] ;d"xd} /dfOnf] u/]/ 3/]n' / k|fs[lts j:t'x¿sf] pkof]u ug{k' g]{ ;Gb]z
ltxf/ dgfpg] 5fF} . klg ltxf/n] lbG5 . dflg; dflg;sf aLrdf k|d] sf]
ltxf/sf] ;f+:s[lts dxìj bfg;Fu hf]l8Psf] efjgf hufpg] sfd, clg dflg; / kz' k|f0fLsf
5 . ;]n/f]6L vfg], /dfpg] sfdsf cltl/Qm b'MvL, aLrdf ;f}xfb{ jftfj/0f l;h{gf ug]{ sfd ltxf/n]
ul/a / czQmx¿nfO{ ;xof]u ug{ l;sfpg' ub{5 . olt dfq xf]Og, dflg; / k|s[ltsf aLrdf
ltxf/sf] ljz]iftf klg xf] . xfdLnfO{ bof, dfof klg 3lgi7 ;DaGw x'g] ePsfn] jftfj/0f
/ s?0ffsf] kf7 klg ltxf/n] l;sfpF5 . o;}n] hf]ufpg] lzIff ltxf/n] lbG5 .

34 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


ltdLnfO{ yfxf 5, pHofnf] r]tgfsf] k|tLs s'/fnfO{ cfTd;ft\ ug{' kb{5 .
xf] eg]/ . j]bsf dGqdf …td;f] df Hof]ltu{doÚ ltdLnfO{ yfxf 5, ltxf/df d[To'sf b]jtf
cyf{t\ cGwsf/df pHofnf] km}lnof];\ eGg] od/fhnfO{ klg k"hf ul/G5 . sfdsf] dlxdfsf
sfdgf ul/Psf] 5 . d':s'/fPsf] km"nn] dfG5]nfO{ af/]df ltdLn] ljBfnodf k9]s} 5f} xf]nf . ;a}
klg d':s'/fpg l;sfpF5 . v';L eP/ hLjg sfdsf] plQs} dxìj x'G5 clg sfdsf cfwf/df
JotLt ug]{ s'/f km"nn] l;sfPsf] x'G5 . dflg; 7"nf] / ;fgf] x'Fb}g . d[To' s;}nfO{ klg
nIdL k"hfsf] lbg ;a}lt/ aQL afn]/ pHofnf] Kof/f] x'Fb}g t/ klg ;+;f/nfO{ rnfO/fVg d[To'
agfOG5 . nIdLk"hfsf] lemlnldnLn] aflx/ dfq klg cfjZos 5 . oxL s'/f a'em]/ od/fhnfO{
xf]Og, dg klg lemlnldnL x'g'k5{ eGg] s'/fnfO{ klg k"hf ug]{ ul/Psf] xf] .
;ª\s]t ub{5 . s;}s;}n] t ltxf/df k6fsf ltxf/ xfd|f] ;f+:s[lts kj{ xf] . dL7f] vfg],
k8\sfpg] / h'jftf; v]Ng] klg ub{5g\ . xfdLn] 6Lsf nufpg] / /dfpg] kj{ eg]/ dfq xfdLn]
o:tf sfdx¿ ug{' x'Fb}g . k6sfsf sf/0f o;nfO{ lng] u/]sf 5f}F t/ ltxf/sf] dxìj oltn]
cfunfuL ePsf / dflg;x¿n] cfFvfsf] dfq k"/f x'Fb}g . ltxf/sf] vf; dxìj t ;xof]uL
Hof]lt u'dfpg' k/]sf va/x¿ cfpg] ub{5g\ . aGg', c¿k|lt bof, dfof / s?0ff b]vfpg' clg
k6fsf k8\sfpFbf dflg; 3fOt] x'g ;Sb5 eg] jftfj/0f ;kmf /fVg'df kf] x'Fbf] /x]5 t . ltdLn]
h'jftf;n] >L;DklQ gf; x'g ;Sb5 . xfd|f cfh;Dd c¿nfO{ slt ;xof]u u/]sf 5f} <
;+:s[ltl;t} ufFl;P/ cfPsf g/fd|f s'/f 5g\ clg jftfj/0f hf]ufpg s] slt sfd u/]sf
eg] xfdLn] ltgnfO{ x6fpg' kb{5 . clg /fd|f 5f} < olb 5}gf}F eg] klg o; k6ssf] ltxf/af6
tL sfd ;'? u/ n . clg ljBfno v'n]kl5
cfkm"n] u/]sf sfdsf af/]df n]v]/ ljBfnodf
n}hfpm . lzIfsnfO{ b]vfpm / ;fyLx¿nfO{ klg
k9]/ ;'gfpg gla;{ . ltdLn] ;'? u/]sf] /fd|f]
sfdn] ltd|f ;fyLx¿nfO{ klg /fd|f] s'/f l;Sg
;xof]u k'¥ofpg]5 .
klxn] klxn] kf] k9\g] / l;Sg] sfd sIffsf]7fdf
dfq xf] eGg] ul/GYof] . clxn] t xfdLn] hxfF
klg l;sfOnfO{ lg/Gt/tf lbg ;Sb5f}F . labfsf]
a]nf 3/ a:bf xf];\ ls d]nfkj{ dgfpFbf xfdLn]
s]xL g s]xL s'/f l;ls/x]s} x'G5f}F . cfkm"n]
l;s]sf /fd|f s'/fsf] l6kf]6 ub}{ hfg] sfdn]
t xfdLnfO{ emg} l;h{gzLn agfOlbG5 . x/]s
kj{n] c;n afgL÷a]xf]/f, rfnrng / cfbtsf]
ljsf;df ;xof]u k'¥ofpF5g\ . d]nf kj{ dfGg],
ltxf/ xfd|f] ;f+:s[lts kj{ xf]. /dfOnf] ug]{ sfdsf cltl/Qm tL kj{n] l;sfpg]
/ lbg] ;Gb]z a'em]/ c;n sfd ub}{ uof}F eg]
dL7f] vfg], 6Lsf nufpg] / ;fFRr} d]nfkj{sf] dxìj klg a9\b5 . ;]n/f]6L
/dfpg] kj{ eg]/ dfq xfdLn] vfg], b]p;Le}nf] v]Ng], ltxf/sf d'Vo ljz]iftf
o;nfO{ lng] u/]sf 5f}F t/ eP klg o; k6ssf] ltxf/df 3/d} a;]/ /dfOnf]
ltxf/sf] dxŒj oltn] dfq k"/f u/fF} . s] yfxf eL8ef8df hfFbf sf]/f]gf efO/;
;/]/ xfdLnfO{ c;fWo b'Mv lbg klg t ;S5
x'Fb}g. ltxf/sf] vf; dxŒj t lg . o;}n] ltxf/s} ;dodf csf]{ jif{ v'nf
;xof]uL aGg', c?k|lt bof, dfof ¿kdf b]p;L e}nf] v]Nb} ltxf/ dgfpg kfpg]
/ s?0ff b]vfpg' kf] x'Fbf] /x]5 t . sfdgf klg u/f}F . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 35


nIdL vltj8f

;fg}b]lv gfRg eg]kl5 pgL

k|ltefzfnL
km'?Ss kly{g\ . ;fg} pd]/b]lv
g[Todf pgsf] nufj lyof] .

g"/
g[Toafx]s cGo ljleGg
cltl/Qm lqmofsnfkdf klg
pgL plQs} ?lr /flVyg\ .
;fg} pd]/df pgn] 7"nf] rrf{ /
;kmntf klg kfPsL l5g\ .

;fg}b]lv gfRg eg]kl5 pgL km'?Ss


kly{g\ . ;fg} pd]/b]lv g[Todf pgsf] nufj lyof] .
g[Toafx]s cGo ljleGg cltl/Qm lqmofsnfkdf
klg pgL plQs} ?lr /flVyg\ . ;fg} pd]/df pgn]
7"nf] rrf{ / ;kmntf klg kfPsL l5g\ .
pgL x'g\ ;fgL k|ltef !! jif{sL g"/ >]i7 .
nlntk'/sf] Ovf5]+df hGd]sL g"/ k|ltefzfnL
aflnsf x'g\ . pgL /f]ha8{ :s'ndf sIff ^
df cWoog/t g[Toafx]s pgsf] ljz]if bvn
uLt, ;ª\uLtdf klg 5 . pgL tanf klg

36 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


pgsf] jfBjfbgsf]
snfnfO{ xfdL o'6\o'adf
klg x]g{ ;S5f}F . ut
jif{sf] bz}Fdf pgn] ahfPsf]
dfn>L w'g cTolws rrf{df
/Xof] . dfn>L w'g;Fu} pgn]
ahfPsf] dª\un w'g klg
;a}nfO{ dg k5{ .

cTolws rrf{df /Xof] . dfn>L w'g;Fu} pgn]


ahfPsf] dª\un w'g klg ;a}nfO{ dg k5{ .
;fg} pd]/df pgn] ahfPsf] dfn>L w'gx¿
o'6\o'\adf x]bf{ s'g} 7"nf] snfsf/sf] eGbf
sd b]lvFb}g . To;}n] pgL ;fgL t/ k|ltefjfg\
aflnsf x'g\ .
ljz]if u/L w'gx¿ ahfpFbf zfGt 7fpFdf
/fux¿ ahfpg kfpFbf pgL v';L x'lG5g\ . odg
/fu, e}/a /fudf cfkm" a9L g} /dfP/ ahfpg
;Sg] g"/n] atfOg\ . pgsf] ljrf/df O;/fh
afhfsf af/]df w]/}nfO{ yfxf 5}g . To;}n] of]
afhfsf af/]df g]kfnL ;ª\uLtdf cem} s]xL
/fd|};Fu ahfpg ;lS5g\ . pgn] g;{/L k9\bf g} gofFkg lbg] pgsf] ;f]r 5 . eljiodf h'g
tanf ahfP/ w]/} k'/:sf/ klg kfPsL l5g\ . k];fdf nfu] klg O;/fh jfbgnfO{ eg] ;Fu;Fu}
g"/sf] afaf O;/fhjfbs ePsf sf/0f klg n}hfg] pgsf] rfxgf 5 . km';{bsf] ;dodf pgL
pgsf] 3/df ;fª\uLlts dfxf]n lyof] . o;sf] sTys g[To l;Sg / lrqx¿ agfpg klg ljz]if
k|efj:j¿k pgsf] ?lr klg lj:tf/} uLt, ?lr /flV5g\ .
;ª\uLt / jfBjfbgtkm{ g} df]l8of] . clxn] pgL pgn] ljleGg ;dodf ljBfno:t/df
3/df afafnfO{ ufog / O;/fh ahfpFbf ;fy cfof]hgf x'g] /fli6«o / cGt/f{li6«o:t/sf kmf]6f]
lbg] ul5{g\ . slDkl6;g, k]lG6ª slDkl6;g, xflh/Lhjfkm,
pgnfO{ ;f/ª\uL ahfpg klg dg k5{ . syf k|ltof]lutfx¿df efu lnP/ w]/} k'/:sf/
g"/nfO{ ns8fpgsf] ;do emg\ w]/} snf l;Sg] klg kPsL l5g\ . ljleGg k|ltof]lutfdf pgn]
cj;/ eof] . of] ;dodf pgn] cfkm"nfO{ dg pTs[i6 ljh]tf aGg] cj;/ klg kfPsL l5g\ .
k/]sf] afhfx¿ ahfpg l;lsg\ . 3/d} afaf;Fu To:t} pgn] /f]6/L Snaaf6 cfof]hgf ePsf]
jfBjfbgsf] w]/} 1fg lnOg\ . pgsf] jfBjfbgsf] km];g zf] tyf l8«dj]o/ km];gn] cfof]hgf u/]sf]
snfnfO{ xfdL o'6\o'adf klg x]g{ ;S5f}F . km];g zf]df rfON8 df]8nsf ¿kdf ¥ofDksf]
ut jif{sf] bz}Fdf pgn] ahfPsf] dfn>L w'g cg'ej klg a6'n]sL l5g\ . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 37


l;Ssf laSof] tLg s/f]8df
a]nfotdf Pp6f k'/fgf] l;Ssf tLg s/f]8
?lkofFdf laqmL ePsf] 5 . ;f] l;Ssf !@
;o jif{ k'/fgf] xf] . lnnfdL ug]{ sDkgL
l8S; g'gg j]an] #) k]G;sf] l;Ssf tLg
s/f]8 ?lkofFdf laqmL ePsf] atfPsf] 5 .
a]nfotdf vhfgf vf]hL ug]{ Ps JolQmn]
ut jif{ ljN6;fo/ tyf XofDk;fo/sf] l;dfgfl:yt j]:6 l8gdf ;f]
l;Ssf km]nf kf/]sf lyP . a]nfotL klqsf ld//sf cg';f/ pQm
l;Ssf ;'gaf6 ag]sf] k/LIf0fn] k'li6 u/]sf] 5 . ;fy} To;df yf]/}
dfqfdf rfFbL tyf tfdf klg k|of]u ul/Psf] 5 . ;g\ *)@ b]lv
*#( ;Ddsf] cjlwdf a]nfotdf zf;g u/]sf j]:6 :ofS;gsf /fhf
PSua6{sf] zf;gsfndf pQm l;Ssf agfOPsf] cg'dfg 5 .
/fdk|;fb cfrfo{

w]/} h'DNofxf hlGdg] ufpF


ef/tsf] Pp6f ufpFdf cf7 ;oeGbf w]/} h'DNofxf
5g\ . s]/nfsf] dnKk'/d lhNnfdf kg]{ sf]l8GxL ufpFdf
olt w]/} h'DNofxf km]nf k/]sf x'g\ . ;f]xL sf/0fn]
ubf{ ;f] ufpFnfO{ h'DNofxf ufpF eg]/ lrlgG5 . sl/a
b'O{ xhf/ hg;ª\Vof ePsf] pQm ufpFdf rf/ ;o
hf]8L h'DNofxf 5g\ . ufpFdf clwsf+z kl/jf/df
h'DNofxf aRrf g} hlGdg] u/]sf 5g\ . h'DNofxf
hlGdg] sf/0f kQf nufpg j}1flgsx¿sf] s}+og\
k6s ufpFdf k'u]/ cWoog u/] . ;g\ @)!^ df
;f] ufpFdf k'u]sf] Ps j}1flgs 6f]nLn] h'DNofxf
dflg;x¿sf z/L/af6 s]xL gd'gfx¿ klg ;ª\sng
u/]sf] lyof] t/ pQm cg';Gwfgsf] s'g} 7f]; lgisif{
eg] lgl:sPg . ufpFn]x¿ t O{Zj/sf] ljz]if s[kfn] ubf{ ufpFdf e6fe6 h'DNofxfsf] hGd x'g]
u/]sf] bfaL ub{5g\ .
jif{df tLg dlxgf cFWof/f]
k[YjLdf Pp6f o:tf] ufpF 5 hxfF jif{df tLg dlxgf cFWof/f] x'G5 . nfdf] ;do;Dd pHofnf] g} gx'g]
sf/0fn] ubf{ ufpFsf dflg;x¿df ljleGg vfnsf /f]ux¿ b]lvg yfn]sf 5g\ . To;}n] cFWof/f]af6
d'lQm kfpgsf nflu ufpFsf dflg;x¿n] s[lqd ;"o{ lgdf{0f u/]sf 5g\ . O6fnLsf] pQ/L If]qdf
kg]{ leug]nf ufpF rf/}tkm{af6 kxf8n] 3]l/Psf] 5 . lr;f] df};ddf of] ufpFdf ;"o{sf] ls/0f kb}{g .
h;sf sf/0f gf]e]Da/b]lv km]a'|c/L;Dd of] ufpF cFWof/f] x'G5 . olt nfdf] ;do;Dd 3fd b]Vg
gkfpFbf dflg;x¿df ljleGg vfnsf ;d:of b]lvGy] . ufpFn]x¿df clg›f, tgfj, ysfgnufotsf
;d:ofsf ;fy} rf]/Lnufotsf ck/fwsf 36gfdf klg j[l4 ePsf] lyof] . ;f]xL ;d:ofaf6 d'lQm
kfpgsf nflu ufpFn]x¿n] cfkm}Fn] ;"o{sf] lgdf{0f u/]sf 5g\ . ;g\ @))^ df Ps nfv o'/f] /sd
vlr{P/ $) ju{ lsnf]ld6/ 7"nf] sfFr vl/b u/]/ P]gf agfP .
38 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{
sldnf gePsf] 6fk''
ljZje/ g} kfOg] hLjdWo] sldnf klg Ps xf] .
Ps tYofª\scg';f/ xfn;Dd !@ xhf/eGbf
w]/} k|hfltsf sldnf k[YjLdf km]nf k/]sf 5g\ .
clk|msfdf t sltko sldnf olt w]/} 3fts
5g\ h;n] lrNof] eg] dflg;sf] d[To' g} x'g]
ub{5 t/ ;+;f/df Pp6f o:tf] 7fpF 5 hxfF
Pp6f klg sldnf kfOFb}g . sldnf g} gkfOg]
;+;f/sf] To:tf] 7fpF lu|gNofG8 xf] . of] ;+;f/sf]
;a}eGbf 7"nf] 6fk' klg xf] . jf:tjdf df};d
/ hnjfo' sldnfsf] ljsf; / k|hggdf lgs}
;xof]uL aGb5 . lu|gNofG8sf] df};d lgs} lr;f] x'G5 . ;f]xL sf/0f sldnf afFRgs} nflu klg
ToxfFsf] kfl/l:ylts k|0ffnL pko'Qm x'Fb}g . j}1flgsx¿sf cg';f/ lr;f] df};d tyf hnjfo'n]
sldnfnfO{ gsf/fTds ¿kdf k|efljt ub{5 . ;f]xL sf/0f lu|gNofG8df sldnf afFRg ;Sb}g .
lu|gNofG8 g} lr;f] 7fpF 5 . of] 8]gdfs{sf] :jfldTjdf /x]sf] 6fk' xf] . of] 6fk' k[YjLsf] pQ/L
w|'jdf kb{5 .

gofF 6fk' kQf nfUof]


pQ/L w|'jsf] ;a}eGbf glhs gofF 6fk' km]nf k/]sf] 5 . j}1flgsx¿sf] Ps 6f]nLn] gofF 6fk'
kQf nufPsf x'g\ . ;f] 6fk'sf] gfd cf]0ffs /flvPsf] 5 . pgLx¿n] ^) ld6/ nfdf] / #) ld6/
rf}8fOsf] ;f] 6fk' pQ/L„ w|'jsf] ;a}eGbf glhs /x]sf] hldg ePsf] atfPsf 5g\ . 8]lg;–l:j;
cWoog e|d0fsf] qmddf kQf nfu]sf] ;f] 6fk'df s;/L gofF k|hfltx¿ afFlr/x]5g\ eGg] yfxf
kfpg j}1flgsx¿n] gd'gf ;ª\sng u/]sf 5g\ . ;f] 6fk' lu|gNofG8sf] glhs 5 . ;g\ @)!(
df cd]l/sL /fi6«klt 8f]gfN8 6«Dkn] lu|gNofG8 cd]l/sfn] lsGg] s'/f u/]kl5 ;f] If]q rrf{df 5 .
8]gdfs{n] lu|gNofG8 a]Rg] s'/fnfO{ c:jLsf/ u/]sf] lyof] .

rf/v'6\6] Xj]nsf] hLjfjz]if


k|frLg Xj]nsf] cl:yk~h/sf] c+z OlhK6sf] klZrdL
d?e"lddf km]nf k/]sf] 5 . OlhK6sf j}1flgsx¿n]
rf/ s/f]8 #) nfv jif{cl3 cl:tTjdf /x]sf]
rf/v'§] Xj]nsf] Pp6f gofF k|hflt klxrfg u/]sf
x'g\ . j}1flgs gfd lkmcf]ld;]6'; cGo'la; lbOPsf]
pQm Xj]n peor/ lyof] cyf{t\ hn / e"ld b'j}
7fpFdf ljr/0f uYof{] . pQm Xj]nsf] vKk/ k|frLg
OlhK6df d[To'sf b]jtfsf ¿kdf k"lht :ofnsf]
6fpsf] ePsf cGo'la;;Fu ldNbf]h'Nbf] 5 . To;}n]
of] k|hfltsf] j}1flgs gfd ltg} d[To'b]jsf] gfddf
/flvPsf] 5 . cfw'lgs Xj]nsf k'vf{x¿ e"lddf a:g] d[uh:tf :tgkfoL hLjaf6 Ps s/f]8 jif{sf]
cjlwdf ljsl;t ePsf x'g\ . lkmcf]ld;]6'; cGo'la;sf] tf}n emG8} 5 ;o lsnf]u|fd / nDafO tLg
ld6/ ePsf] / l;sf/ ;dfTg cfjZos kg]{ ePsfn] To;sf] Rofk' alnof] ePsf] atfOPsf] 5 . á
@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 39
g]kfnL afn;flxTosf]
Oltxf; k|df]b k|wfgsf]
;Dk"/s . zf]wfyL{ Pj+
afn;flxTo ;dLIfssf
nflu pgsf] pQm k':ts 38]/L
lgdf{0fsf cf}hf/ . cf}hf/sf]
k|of]u gu/L afn;flxTosf]
3/df Pp6} OF6f yKg' klg ufx|f]
sfd xf] .

afn;flxTodf lbk]g tfdfª


k|df]b k|wfg
g]kfnL afn;flxTosf If]qdf k|df]b k|wfg 5, h;n] dh:tf l;sf?nfO{, s]xL hfGg
ckl/lrt gfd xf]Og . of] gfd cfbz{sf ;fy vf]Hg] ljBfyL{nfO{ / s]xL vf]hL JofVof ug]{
pRrfl/t x'g] gfd xf] . olt elg;s]kl5 g]kfn zf]wfyL{x¿nfO{ Pp6f cfF6, Pp6f e/f];f / Pp6f
/fi6«n] pgnfO{ s'g cy{df pEofpF5 elg/xg' pT;fxL lg;ª\sf]r lbG5 . 5f]6f]df, k|wfgsf]
Tolt cfjZos gknf{ . ef/t, bflh{lnªsf nflu pQm k':ts g]kfnL afn;flxTosf] Oltxf;df
klg pgL plQs} ;dfgfyL{ JolQmTjdf b]lvG5g\ . sf];]9'ª\ufs} ;fb[Zotfdf 5 .
d}n] pgnfO{ lrg]s} klxn] k':tsaf6, To;kl5 olQs} tYok/s, olQs} pkof]uL / olQs}
cg'xf/, j]ife"iff, Jojxf/ x'Fb} JolQmTjaf6 . ;f/ule{t 5g\ pgsf g]kfnL afnjfª\do
kl/rosf]zsf b'O{j6f k':ts -lj=;+= @)^% /
Oltxf;sf s'/f @)&%_ . pko{'Qm s[ltx¿n] g]kfnL afn;flxTosf]
g]kfnL ;flxTosf lglDt pgL klxnf] Ps ztfAbLeGbf w]/} ;donfO{ af]s]/ lxF8]sf] 5 .
afn;flxTosf Oltxf;ljb\ . g]kfnL df}lvs afn;flxTob]lv j}1flgs ;flxTo;Ddsf]
afn;flxTosf] Oltxf; k|df]b k|wfgsf] ;Dk"/s . ljr/0f u/fPsf] 5 . n]vs, k':ts tyf kf7sf]
zf]wfyL{ Pj+ afn;flxTo ;dLIfssf nflu pgsf] sfnqmlds ljsf;qmdsf] /]vf sf]/]sf] 5 .
pQm k':ts 38]/L lgdf{0fsf cf}hf/ . cf}hf/sf] j:t'tM oL k':tsx¿ Oltxf;sf] v];|f cyjf
k|of]u gu/L afn;flxTosf] 3/df Pp6} OF6f yKg' kl/rosf] /f; dfq geP/ g]kfnL afn;flxTosf]
klg ufx|f] sfd xf] . ldgL ;ª\u|xfno ePsf] 5 .
Oltxf;sf] sfnqmlds j0f{g dfq xf]Og, g b'O{eGbf km/s g]kfnL afn;flxTosf]
t tYox¿sf] y'k|f] dfq . g]kfnL afn;flxTosf Oltxf;sf] Ps;/f] cWoogn] klg Ps
If]qdf of] k':ts Ps kyk|bz{s, Ps cleefjs ztfAbLeGbf w]/} cjlwaLrsf] g]kfnL
tyf Ps k]|/0ffbfoL s[ltsf ¿kdf t6:y plePsf] afn;flxTosf] l:ylt, k|ult, ljz]iftf tyf

40 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


k|j[lQx¿sf] emfFsL k|:t't ub{5 . ljljw df]8 tyf dgf]/~hg, 1fgsf b[li6n] tyf
pkdf]8sf] kl/ro lbG5 . afns, cleefjs, afnssf k|ltef k|:k'm6gsf b[li6n]
n]vs, kf7zfnf tyf Joj:yfkg;d]tdf cfPsf] oL afnsljtfx¿ clt ;/fxgLo
kl/jlt{t ;f]r tyf g"tg sfo{k|0ffnLsf] lbzfaf]w tyf cg's/0fLo 5g\ . 1fg tyf
u/fpFb5 . rf}yf] ;+:s/0fsf] sn]j/df of] cem ;"rgfsf] ;lDd>0fsf ;fy k|fs[lts,
lj:t[t, cem uxlsnf] / cem cg';GwfgfTds ef}uf]lns tyf /fli6«o kl/j]zsf]
s[ltsf ¿kdf k|:t't 5 . lrq0f dlxdfdf :t'To 5g\ .
sljtfsf s'/f
d]/f xftdf !^ j6f afnsljtfsf k':ts tyf k|efjsf/L 5 sfn]sf] e]mn . o;f] t k|wfgsf
5g\, hf] klxnf]rf]l6 e]l6Fbf b]lvPsf ;|i6fh:t} k|To]s k':tsx¿ lrqfTds 5g\ . lrqsf dfWod
5g\, kft'nfkft'nf . km/skm/s ;dodf e]l6Fbf g} l;h{gfTds tyf sNkgfTds ljsf;sf nflu
a'lemPsf ;|i6fh:t} 5, k|To]s k':ts km/skm/s ;xfosl;4 5 . ;ª\If]kdf, lrq / sljtf
k|s[ltsf . /, oL afnsljtfx¿ Tolts} pT;fxL, cyjf syf / lrq l;Ssfsf b'O{j6f kf6fsf]
Tolts} 5l/tf], Tolts} 1fgj4{s, Tolts} lzi6 ;Dk"/s 5 .
/ Tolts} k|efjsf/L 5g\ hlt n]vs :jo+ 5g\ . ;f]lkmofsf] syf j}1flgs tYo;Fu ;DalGwt
oxL a'emfOdf /fi6«slj dfwj l3ld/] klg 5g\ . 5 . ljZjdf oGqdfgjsf] klxnf] gd'gf /x]sL
ljljw ljifo ljljw no tyf ljljw ;f]lkmofsf] syf ;fFRr} k|efjsf/L 5, 1fgj4{s
/ªdf /ª\luPsf logsf afnsljtfx¿ 5 / ;"rgfTds klg 5 .
ljz]if ;fgf pd]/sf afnaflnsfsf lglDt
pkof]uL 5g\ . /ª;Fu v]Ng ?rfpg], lrq;Fu kof{j/0fLo syf
;fptL ug{ dg k/fpg] tyf kz'kG5L x'Fb} v]n v}/f] s'Nnf kof{j/0fLo afnsyf;ª\u|xsf
v]Ng] afnaflnsfsf nflu oL afnsljtf w]/} ¿kdf k|sflzt 5 . nlIft kf7ssf pd]/,
k|efjsf/L tyf u|fXo 5g\ . ljifoj:t'' uxgfsf] lx;fa tyf kfq k|of]usf
dgf]/~hg, 1fgsf b[li6n] tyf afnssf lx;fa h];'s}n] xf];\ k|wfgsf] k|:t't k':ts
k|ltef k|:k'm6gsf b[li6n] oL afnsljtfx¿ Ps gf}nf], ljlzi6 tyf k|fof]lus 5 . Tof]eGbf
clt ;/fxgLo tyf cg's/0fLo 5g\ . 1fg tyf a9\tf afndgf]efjgfcg's"n 5, ;fdflhs
;"rgfsf] ;lDd>0fsf ;fy k|fs[lts, ef}uf]lns pQ/bfloTjk"0f{ 5 / kl/j]zs]lGb|t 5 . To;}n]
tyf /fli6«o kl/j]zsf] lrq0f dlxdfdf :t'To of] ;d;fdlos 5 . ;d;fdlos clxn]sf]
5g\ . afn;flxTo n]vgsf] ceLi6 5 .
jf:tjdf, k|wfgsf afnsljtfx¿ v]nLv]nL
/dfpFb}, ufpFb} e'g\e'g\ ug]{ k'tnLsf 56fh:tf pa]|sf s'/f
5g\ . cyjf ;fd"lxstfdf ?dlnFbf b]lvOg] afn;flxToljb\ k|df]b k|wfgsf plNnlvt
afnaflnsfsf cb\e"t afnnLnfh:tf 5g\ . s[ltafx]s c¿ klg 5g\ . ;Dkfbg u/]sf,
cyjf ;ª\uLt, tfn / nosf 5d5d gfRb} ;xn]vgdf cfPsf s[ltx¿ . To;sf] rrf{
u/]sL em/gfh:tL 5g\ :jR5, lgd{n tyf Ps yf]kf oxfF ul/Psf] 5}g . ug{nfO{ t oxfF
cfXnfbsfl/tfk"0f{ . cg's/0ffTds tyf k|wfgaf/] Ps O~rL sfd ul/Psf] 5}g . of] t
cg'k|f;Lo zAbz}nL k|wfgsf afnsljtfx¿sf] d]/f] dgsf ;Gtf]ifsf v'/fs dfq x'g\ . pgLdfly
w'sw'sL x'g\ . ca zf]w sfo{ ug]{ ;do b]lvPsf] 5 . ;dodf,
o;af/] s'g} cg';Gwfgstf{ nflu knf{g\ . s'g}
syf / tYo ljZjljBfnosf] cfFvf knf{g\ . pgsf s[lt
j0f{ cyjf cIf/ k9\g g;Sg] t/ lrq1fg tyf JolQmTjsf] ;fFrf] b:tfj]h aGnfg\ . cfzf
k|fKt eO;s]sf afnaflnsfb]lv cGo pd]/sf ;fFrf}F . Olt . á
afnaflnsfx¿nfO{ klg plQs} dgf]/~hgfTds -;xk|fWofks, bflh{lnª ;/sf/L dxfljBfno_

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 41


syf t/ la/fnf]sf] h'Fuf eg] c;fWo} ;+j]bgzLn
x'G5 . h'Fufn] s'g} j:t' cyjf l;sf/ sxfF
5 / stflt/ hfFb} 5 eg]/ yfxf kfpg cfˆgf]
la/fnf]sf] h'Fuf rnfpF5 . ljz]if u/L cFWof/f]df glhs}sf]
j:t' kQf nufpF5 h;n] ubf{ la/fnf]n] ;lhn}
h'“uf l;sf/ ;dfTg ;S5 . la/fnf]sf] cufl8 d';fn]
efUg] cj;/} sd} kfpF5g\ . la/fnf]sf] l;sf/sf]
ult klg plQs} tLj| 5 . o;n] @$ 306fdf
Ps ;oeGbf a9L d';f dfg{ ;s]sf] tYofª\s
kfOPsf] 5 .
la/fnf]sf] h'Fufsf] h/f tGt'l;t hf]l8Psf]
x'G5 eg] o; tGt'df ljleGg g;fx¿ hf]l8Psf
x'G5g\, h;n] dl:tis;Dd hfgsf/L k7fpg]
sfd u5{ . ;+j]bgzLn g;fx¿sf] sf/0f xfjf
rn]sf] hfgsf/L;d]t h'Fufn] dl:tis;Dd
k'¥ofpg] sfd u5{ . la/fnf]n] lbpF;f] s'g} j:t'
sdnf >]i7 k|wfg gb]v] klg glhs}sf] lrhlah kQf nufpg
h'Fufn] sfd u5{ .
efOalxgLx¿ Û DofpF DofpF u/]/ s/fpg] o;af/]df lb OG;fOSnf]lkl8of la|6flgsfdf
la/fnf] ltdLx¿n] b]v]s} xf]nf . s;} s;}sf] t n]v]cg';f/ la/fnf]sf] h'Fufsf] sfdaf/] yf]/}nfO{
3/df g} la/fnf] kfn]sf] klg xf]nfg\ . x]bf{ lgs} dfq yfxf 5 . la/fnf]sf] h'Fuf sfl6lbof] eg]
dfof nfUbf] b]lvg] la/fnf] sfnf], ;]tf], l5s]{las]{ s]xL ;dosf] nflu pQm la/fnf] ckfª\uh:tf]
/ªdf kfOG5 . cfhef]ln w]/}n] 3/kfn'jfsf ¿kdf aGg k'U5 cyf{t\ Ps} 7fpFdf dfq al;/fV5 .
s's'/ kl5 la/fnf]nfO{ kfNg] u5{g\ . la/fnf]sf] h'Fufsf] ;+j]bgzLnnfO{ gSsn
la/fnf] k|foM lbpF;f] ;'T5 /flt hfU5 . u/]/ j}1flgsx¿n] h'Fuf ePsf] /f]a6{;d]t agfP/
la/fnf] d"ntM df+;fxf/L x'g\ t/ cl:6«ofsf] s]xL jl/kl/sf] cj/f]wx¿ kQf nufpg] IfdtfnfO{
hª\undf lrsn k|hfltsf gLnf la/fnfx¿ cg';Gwfg u/] . o:tf] IfdtfnfO{ ;]G;/ elgG5
kfOG5g\ . 7"nf–7"nf ?vdf klg cToGt l56f] eg] /f]a6{df ePsf] ;]G;/nfO{ rflxF O–lj:s/
r9\g ;Sg] o:tf la/fnf r/fx¿n] h:t} ?vd} elgG5 . of] ;]G;/ cfw'lgs /f]a6{ OlGhlgol/ªdf
u'F8 agfP/ a:g] ub{5g\ . logLx¿ k"0f{ ¿kdf / z/L/sf gSsnL cª\ux¿ agfP/ k|of]u ug{
zfsfxf/L x'G5g\ . Soflnkmf]lg{of ljZjljBfnosf k|fWofks cnL
cGo hgfj/x¿sf] h'Fufsf] s'g} sfd 5}g hfe] ;kmn eP . á

42 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


;Gtf]if yfkf du/

km/s 5'6\ofpm

k|j4{g kqsfl/tf k'/:sf/dfkm{t pxfF ;Ddflgt


;l/tfsf] ;kmntf x''g'ePsf] 5 . cª\u|]hL ljifodf :gfts t];|f]
jif{df cWoog/t cof{n sLlt{k'/l:yt zxLb
:df/s sn]hdf k9\g'x'G5 . pxfFsf] :yfoL 3/
;'v]{t xf] .
afn;flxTo n]vs sflt{s]o l3ld/]sf
dftflktfsf] :d[ltdf bfh'x¿ dbg l3ld/], k'?iff]Qd
l3ld/] / efO zzL l3ld/];lxt ;d:t l3ld/]
kl/jf/sf] ;f}hGo ;xof]udf :yflkt o; k'/:sf/n]
cfˆgf] sfo{ If]qdf bQlrQ eP/ nfUg w]/n } fO{
OG6/g]6df /dfpg] b[li6ljxLg afnaflnsfsf] k|fT] ;fxg klg u/]sf] 5 . pxfFn] k'/:sf/:j¿k
nflu o'6\o'adf w]/} ;fdu|L 5g\ . o:tf ;fdu|L gub !) xhf/ ?lkofF k|fKt ug{'ePsf] 5 .
pgLx¿ cl8of] lstfa / g]kfnL efiffdf ;lhn} b[li6ljxLg afnaflsfsf nflu o'6\o'adf
o'6o\ a' dfkm{t ;xh} ;'Gg / a'emg ;S5g\ . kqsf/ ;'Gg] / x]g]{ Ps ;oeGbf a9L afn;flxTo
;l/tf cof{n b[li6ljxLgx¿sf nflu o:t} hLjg ;fdu|Lsf] pTkfbg / k|;f/0fdf cof{nn] ljz]if
pkof]uL ;"rgf ;fdu|Lsf nflu sfd ug{'x'G5 . kxn ub}{ cfpg'ePsf] 5 . km/s Ifdtfsf]
cfkm"h:t} b[li6ljxLgx¿sf nflu pxfFn] o'jf k|ltefnfO{ xf};nf k|bfg ug]{ nIosf ;fy
b'O{ jif{b]lv s]6fs]6L cgnfOg o'6\o'a Rofgn :yflkt o; k'/:sf/n] 5f]/LnfO{ lgs} xf};nf
afnklqsfdf w]/} of]ubfg k'¥ofpg'ePsf] 5 . ldn]sf] eGb} ;l/tfsf cfdf b]jL / a'af d]3/fh
o; If]qdf pxfFn] k'¥ofpg'ePsf] of]ubfgsf] sb/ cof{nn] klg v';L JoQm ug{'ePsf] 5 . á
ub}{ o; jif{sf] b'uf{b]jL rGb|gfy afn;flxTo d'gf 8]S;

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 43


sljtf

sflQs
bf];|f] dlxgf of] z/bsf]
;'Gb/ df};d 3dfOnf] .
/ftdf h'g tf/f rlDsnf
lbgdf 5 k|sfz /flkmnf . b]j/fh l;Dv8f
k"mn}k"mnsf] ;do cfof] ;/:jtL df=lj=
6f]vf, sf7df8f}F
htftt} dL7f] af:gf 5fof] .
nfUbf] 5 hfpFm hfpFm aflx/}
l;Sg] s'/f kfOG5 ;lhn} . ;okqL, dvdnL k'mNbf
Dfg ef] v';L /ldtf b]Vbf .
lemlnldnL pT;j ltxf/ Vf]Nb} lkª dHhf lncf}F ;fyL
;ft /ªn] /ª\luG5 lgwf/ . Gfv]nf}F tf;, laËf] agf}F 1fgL .
e}nL, b]p;L v]NgnfO{
3/3/df k'U5f}F /dfO{ . a"9f dfG5]sf] ;]jf, cfb/
;fgfnfO{ xf};nf / Kof/ .
sfsL / cfdf dfOtlt/ afF8]/ a:g] 5 d]/f] /x/
l6sf] nufO{ l;ufg{ zL/ . 5}g sf]xL j/ sf]xL k/ .
lbbLefO, bfh'alxgLsf]
aG5 ;DaGw ;w}F sl;nf] .
vf]nf, tfn, kf]v/L l;Fuf/L
57 kj{sf] x'G5 tof/L .
t/fO{ kxf8 / lxdfn
ldn]/ xfdL u5f}{+ cª\sdfn .
k"j{df kmfNu'gGb hoGtL
d'Gw'd k9\5g\ ls/fFtL .
nfn'kft] k'mNg nfu] x]/
kft l6kL gkmfN\g' lg v]/ .

44 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


afnsyf

d';'d';' xfF;]
dw';"bgk|;fb l3ld/]
lstfa sfkL
RofpsLn] lstfa ;a} lkmFhfO . 5fgL 5fgL
k9L . xf]djs{ klg u/L . cfdfn] vfhf vfg p;n] tL cl3 5l/Psf k':ts,
af]nfpg' ef] . p v'?? efG;fdf uO{ . vfhf vfO{ skLx?n] 7':; k/L l/;fO/x]sf]
p v]Ng nflu . lstfa sfkL c;/Nn 5g\ eGg] h:tf] 7fgL . . p;n] ;f]rL, of] t
p;n] la;L{ . lghL{j xf] . l/;fpg' t gkg]{ lg .
p;sf ;fyL 5'6] . ;fFem klg k¥of] . p 3/ km]l/ p;n] ;f]rL,d logLx?nfO{
cfO{ . p sf]7fdf k;L . p;n] tL cl3 5l/Psf ;f]W5', lsg l/;fP5g\ t <
k':ts, skLx¿n] 7':; k/L l/;fO /x]sf] h:tf]
7fgL . . p;n] ;f]rL, of] t lghL{j xf] . l/;fpg'
t gkg]{ lg . km]l/ p;n] ;f]rL, d logLx¿nfO{
;f]W5', lsg l/;fP5g\ t <
p;n] tL 5l/P/ /x]sf skL k':tsnfO{ ;f]wL,
ætkfO{+x¿ db]lv l/;fpg' ePsf] xf] < d}n] s]
la/fPF / <Æ pgLx¿n] Ps} Zj/df eg], æltdL
5'RrL ca xfdL ltdL;Fu gaf]Ng] .Æ p;nfO{
cln kL/ klg nfUof] . RofpsLn], æegL gfO Û
d}n] s] u/]F <æ
km]l/ pgLx¿n] cl3h:t} Ps} Zj/df s/fP .
ltdLn] o;/L oqtq 5/]/ lxF8\bf xfdLnfO{ 8/
klg nfUof] . xfdL t kª\lQma4 eP/ ;Fu} emf]nfdf
a:Yof}F . tftf] Gofgf] klg x'GYof] . ltdLn] vfhf
vfg hfFbf xfdLnfO{ ;a} ;Fu]6]/ ldnfO{ /fv]/
hfg' kYof]{ . ltdLn] To;f] gubf{ xfdLdWo]sf]
Tof] skLsf] kGgf ‰ofnaf6 k;]sf] xfjfn]
Rofltlbof] . xfdLdWo]sf sf]xL ckfª\uh:t}
eof}F . of] ltd|f] uNtL x}g <
skL k':tssf s'/f ;'g]/, p gtd:ts g}
eO{ . p;n] xft hf]8]/ egL, æcab]lv d o:tf] /fv]/ dfq aflx/ hfG5' . ca t ef] . olt egL
uNtL ulb{g . cfkm" aflx/ lg:sFbf skL, k':ts, ;Sbf klg, ætL k':ts, skL d';'d';'
snd, O/]h/, ;fkg/ ;a} ;Fufn]/ htgn] xfFl;/x]sf lyP .Æ á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 45


;'8f]s' k|ltof]lutf–%)
;'8f]s' k|ltof]lutf – %@ sf] ;dfwfg
* % & $ & ^ % # @ * ! (
* @ % * ! $ ( & # ^
! @ # $ ! ( # & ^ * $ @ %
^ % ^ $ & * @ % ! ( #
& # % ! ( # & ^ @ * $
# $ ! @ # * @ ( ! $ % ^ &
& ( @ $ ^ * & # % !
$ ^ ( & ^ ! @ % # ( $ *
@ # ! % * # % $ ( ! & ^ @
gfd M =================================================== ebf} dlxgfsf] ;'8f]s' k|ltof]lutfsf] ;xL
;dfwfg k7fpg'x'g] ;xefuLdWo] uf]nfk|yfaf6
sIff M ================ ljhoL tLg hgfsf] gfd 7]ufgf tn
ljBfno M ============================================ lbOPsf] 5 M
7]ufgf M =============================================== != lnhf a:g]t
sIff (, n]af| 6] /L dflj, sLlt{k/' , sf7df8f}F .
;'8f]s' k|ltof]lutfsf lgod M @= lg¿tf yfkf
sIff *, ;/:jtL dflj, 6f]vf, sf7df8f}„F
!= o; k|ltof]lutfdf ;xefuL x'g s'kg eƒ]ƒ k7fpg' #= ;Ifd k|wfg
kg{]5„
@= sIff !) ;Ddsf ljBfyL{ dfq o;df ;xefuL sIff ^, 6fOD; Ps]8d] L, ;LtfkfOnf .
x'g kfpg'x'g]5„
#= vfnL sf]7fdf ! b]lv ( cÍ dfq eg'{kg{]5„ k'ƒ‚sfƒsf nflu d'gf dfl;ssf]
$= s'g} klg sf]7f ƒ xƒkmdf cÍ bf]xf]lƒg' xF'b}g„ sfof{nodf klƒrokq;lxt
%= s]ƒd]6 ulƒPsf] s'kgnfO{ dfGotf lbOg] 5}g„ ;Dks{ ƒfVg'x'g ljhoL ;xefuLnfO{
^= s'kg @)&* ;fn dª\l;/ % ut]leq cfOk'Ug'kg{5 ] „ cg'ƒf]w 5„

ljrfƒ d~rdf efu lng cg'ƒf]w


-!_ d'gf dfl;sdf k'; dlxgfdf k|sflzt x'g] ljrfƒ d~rsf nflu …6f]kL lbj;Ú ljifo 5gf]6
ulƒPsf] 5„ o;afƒ] cfˆgf] ljrfƒ k7fpg'xf]nf„
-@_ o; ‚tDedf sIff !) ;Ddsf ljBfyL{n] efu lng ;Sg'x'g]5„
-#_ ljrfƒ a9Ldf Ps ;o zAbsf] x'g'kg{]5„
-$_ ljrfƒsf ;fydf cfˆgf] tl‚aƒ klg k7fpg'xf]nf„
-%_ ljrfƒ @)&* ;fn dª\l;/ % ut];Dd d'gf dfl;ssf] sfof{nodf cfO;Sg'kg{5 ] „

46 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


k|ltof]lutfsf k|Zgx? @)&* c;f]hsf] d'gfdf
zAbhfn k|ltof]lutf – %@ cfwflƒt 5g†„ pQm dlxgfsf] d'gf cWoog
uƒL pQƒ k7fpg' x ' g efOalxgLx?nfO{
hfgsfƒL uƒfOG5„
! @ @ # $$
t];f]{
% ^ %_ ;fgfnfO{ rflxF sf]/f]gf === -#_
^_ lgwf/df 6Lsf / === hd/f -#_
& *
&_ ufpFsf ====3/ jl/kl/lt/ 8'Ng -#_
!)_ sf7df8f}F ==== bz}Fdf 6Lsf -#_
!#_ xfdLx? ==== nv]6\g' k5{ -#_
* !) !$_ ;a}hgf ==== cf–cfˆgf] 3/df -#_

( !) !! !@ 7f8f]
!_afafn] p;sf] ==== d'O{ vfg'eof] -#_
!# !$ @_ d'vdf xfF;]/ === v';L -#_
#_ b]z === ul/G5 -#_
$_ xNsf emu8f x'G5 Tof] ==== xf] -#_
*_ ===== df /ftf] 6Lsf -#_
(_ klxn]sf] em}F ===== sf] uf]nf h:t} -#_
!)_ lbgel/ ==== sf]7fleq -#_
!!_ sDKo'6/sf] ===== -#_
!@_ cIftf clg hd/f === nufP/ -#_
gfd M ============================================================
zAbhfn k|ltof]lutf–%)
sIff M ================ sf] ;dfwfg
ljBfno M ====================================================== !
;f
@
;
@
/
#
cf
$

% ^
7]ufgf M ====================================================== p xfF df df qf df
& *
======================================== g g e O sf]
* !)
P
( !) !! !@
lg 3 / df :gf
zAbhfn k|ltof]lutfsf lgod M !#
sf 6] / lg
!$
lZr t
Ng] d} ; s
!= o; k|ltof]lutfdf ;xefuL x'g dfly lbOPsf] s'kg
eƒ]ƒ k7fpg'kg{]5„ kmf]6f]skLnfO{ dfGotf lbOg] 5}g„ ebf} dlxgfsf] d'gf 1fgd~rsf] ;xL ;dfwfg
@= o;df sIff !) ;Ddsf ljBfyL{ dfq ;xefuL x'g k7fpg'xg' ] ;xefuLdWo] uf]nfk|yfaf6 ljhoL tLg
kfpg'x'g]5„ hgfsf] gfd 7]ufgf tn lbOPsf] 5 M
#= s]ƒd]6 ulƒPsf] s'kg dfGo x'g] 5}g„ != dfg'if >]i7 sIff &
efg'eQm d]df]l/on dflj, sf7df8f}F .
$= ;xL ;dfwfg k7fpg'x'g] a9Ldf tLg hgfnfO{ k'ƒ‚s[t @= o'lgs zdf{, sIff (
ulƒg]5„ ;]G6 d]l/h :s'n, afg]Zj/ .
%= k'ƒ‚sfƒ lng cfpg'x'Fbf klƒrokq lnPƒ cfpg'xf]nf„ #= ;ld/ las], sIff *
^= zAbhfn k|ltof]lutf–%@ sf] ;dfwfg @)&* ;fn sfe|]:ynL dflj, sf7df8f}F .
dª\l;/ % ut];Dddf d'gf dfl;ssf] sfof{nodf cfO k'ƒ‚sfƒsf nflu d'gf dfl;ssf]
k'Ug'kg{]5„ sfof{nodf ;Dks{ ƒfVg'x'g ljhoL
;xefuLnfO{ cg'ƒf]w 5„
@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 47
…s;n] w]ƒ} zAb agfpg] <Ú k|ltof]lutf – %@
o;k6ssf] k|ltof]lutfsf nflu …;nanfpg'Ú zAb k|‚t't ulƒPsf] 5„ o;
zAbaf6 a9LeGbf a9L z'4 zAb agfPƒ k7fpg'xf]nf ƒ k'ƒ‚sfƒ lhTg'xf]nf„
…s;n] w]ƒ} zAb agfpg] <Ú k|ltof]lutf– %) sf] klƒ0ffd
j}zfv dlxgfsf] …s;n] w]ƒ}
zAb agfpg] <Ú k|ltof]lutfdf k|‚t't gfd M dfg:jL zfx
ulƒPsf] …;Nnfxsf/Ú zAbaf6 sIff M $
;a}eGbf a9L z'4 zAb agfPƒ ljBfno M gjf]lbt ljBf s'~h
ljhoL x'g'ePsf ;xefuL x'g'x'G5 M 7]ufgf M sf7df8f}F .
!= o; k|ltof]lutfdf ;xefuLn] cfkm"n] tofƒ uƒ]sf zAb ƒ ltgLx¿sf cy{ n]lvPsf] kfgf
;+nUg uƒ]ƒ k7fpg'kg{]5„
@= k|‚t't ulƒPsf] zAbdf gePsf cIfƒ gofF zAbdf k|of]u ug{ kfOg] 5}g„ k|of]u ulƒPdf
k|ltof]lutfdf ;dfj]z uƒfOg] 5}g„
#= o;df sIff !) ;Ddsf ljBfyL{ dfq ;xefuL x'g kfpg'x'g]5„
lgod

$= ;a}eGbf a9L z'4 zAb k7fpg'x'g] Ps hgfnfO{ k'ƒ‚s[t ulƒg]5„

…s;n] w]ƒ} zAb agfpg] <Ú k|ltof]lutf–%@ sf] ;dfwfg @)&* ;fn dª\l;/ % ut];Dddf
d'gf dfl;ssf] sfof{nodf cfOk'Ug'kg{]5„

ƒrgf k7fpg'x'g cg'ƒf]w


n afnaflnsfsf] ax'–cfoflds ljsf;df ;xof]u k'¥ofpg] ƒrgf pknAw uƒfpg'x'g
afn ;flxTosfƒ, afn ljz]if1 tyf n]vsx¿;dIf cg'ƒf]w 5„
n afndgf]lj1fgnfO{ Wofgdf ƒfv]ƒ afnaflnsfn] a'‰g] ;ƒn, ;ƒ; tyf ƒf]rs z}nLdf
n]lvPsf ƒrgfnfO{ ljz]if k|fyldstf k|bfg ulƒg]5„
n d'gf dfl;ssf] xƒ]s cÍnfO{ ljljwtfk"0f{ agfpgsf nflu ljljw ljwfdf n]lvPsf
ƒrgf k7fpg'xf]nf„
n ƒrgfsf ;fydf n]vssf] tl‚aƒ klg k7fpg'xf]nf„
n ;DalGwt lrqx¿ ;+nUg ulƒPsf ƒrgfnfO{ k|fyldstf k|bfg ulƒg]5„
n k|sflzt ƒrgfsf nflu oyf]lrt kflƒ>lds k|bfg ulƒg]5„
n d'gf dfl;ssf nflu k7fOPsf ƒrgfnfO{ ^ dlxgf;Dd cGoq k|sfzgsf nflu
gk7fpg'xf]nf„
k|fKt ƒrgfx¿ u'0f‚tƒ, pko'Qm ƒ ;d;fdlossf cfwfƒdf ^ dlxgfleq k|sflzt
ulƒg] 5g† ƒ ;f] cjlwdf k|sflzt gePsf ƒrgf c‚jLs[t ePsf] dfGg' kg{]5„

48 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


tn lbOPsf] lrqnfO{ Ļ\uLg agfpg'
xf];† ƒ sf]7fdf ;hfpg' xf];†„
/ª e/f}“

;o'h >]i7, sfJo :s'n, afg]Zj/

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 49


afnsyf

ctL{
;'ufsf]
æjg eP kf] t jg Kof/f] x'g'
lg efO Û of] ;'Gb/ dbfg] jg
b'O{ jif{sf] cGt/fndf k"/} phf8
eP5 . oxfF cfPb]lv s]xL vfg
nlntf bf]ifL kfPsf] 5}g . ca aRrf s;/L
sf]/Ng] xf]nf < sxfF uP Tolt
w]/} r/fx¿ <
;fFem;fFemsf] ;do lyof] . ;'uf a;]sf] eGg] kf] ;f]r]sf] lyPF .
xfFufdf a:b} d}gfn] eGof], æx}g ;'uf bfO Û tkfO{+ hª\unnfO{ df:g' x'Gg hf]ufpg' kf] k5{
t lkFh8faf6 lg:s]/ cfPkl5 v';L x'g'kg]{ xf] kz'kG5L, dfG5] hlt ;asf] lxt u5{
emg\ emf]qmfO/xg'ePsf] 5 . jgr/LnfO{ jg g} kfgL kf5{ hª\unn], klx/f] klg /f]S5
Kof/f] x'G5 x}g / <Æ xfd|f] b'Mv, kL8f ;a} hª\unn] af]S5 .ÚÚ
;'ufn] cfFvfel/ cfF;' kfb}{ eGof], æjg eP csf]{ xfFufdf a;]/ s'/f ;'lg/x]sf] sf]OnLn]
kf] t jg Kof/f] x'g' lg efO Û of] ;'Gb/ dbfg] cln Joª\Uo xfF;f] xfF:b} eGof], æd'vdf /fd/fd
jg b'O{ jif{sf] cGt/fndf k"/} phf8 eP5 . oxfF aunLdf 5'/f eg]sf] oxL xf] . kfkL dfG5]x¿
cfPb]lv s]xL vfg kfPsf] 5}g . ca aRrf ljgfz klg cfkm}F u5{g\ . ctL{ klg cf}km}F lbG5g\ .Æ
s;/L sf]/Ng] xf]nf < sxfF uP Tolt w]/} r/fx¿ ;'ufn] ;DemfpFb} eGof], æd'vdf cfof] eGb}df
< l;+x, af3, efn', xl/0f, d[u, afFb/, h/fof], h] kfof] ToxL KjfSs af]Ng'x'Gg Sof Û ;a} dfG5]
v/fof] klg Tolt b]lVbgF . ca xfd|f] cl:tTj g} g/fd|f x'Fb}gg\ . uª\uf kf}8]nn] n]v]sf] hª\unsf]
;dfKt xf]nf h:tf] 5 .Æ uLt ;'lgxfNof} . pxfFn] xfdLnfO{ dfof u/]/
d}gfn] klg cfF;' r'xfpFb} eGof], ædfG5]df sljtf, syf, pkGof;, sfJo ;a} n]Vg'ePsf]
nf]e, kfk a9]kl5 s;sf] s] nfU5 / bfO < 5 . lar/f x]d kf}8]n a'af t r/f eg]kl5
dbfg] jg dfq xf]Og, ;a} jgsf] oxL xfnt 5 . e't'Ss} x'g'x'G5 . pxfF r/fk|]dL / r/f ljz]if1 g}
ljkt\sf] a]nfdf t a'l4n] sfd lng' eG5g\ . x'g'x'G5 lg Û ltdLx¿ klg x]g{ lxF8 g pxfFn] y'k|}
s;sf] a'l4n] s] sfd lng', d}n] klg s]xL ;f]Rg r/fx¿sf] lrq agfpg'ePsf] 5 .Æ
g} ;s]sf] 5}g eGof ÛÆ as'Nnf p8]/ cfO{ xfFufdf a:b} eGof], æx}g
;'ufn] s]xL ;De]me}mF u/L eGof], æcf]h' gfg' oxfF s] s'/f eO/x]sf] 5 < ;'uf efO t a]kQ}
/ clegj afa'n] ;w}F uª\uf cfdfn] n]Vg'ePsf]] ePsf] lyof}, cfP5f} v';L nfUof] . s;/L k'mlTsg
oxL uLt eGy] . To;}n] d}n] t hª\un /fd|} xf]nf ;Sof} lkFh8faf6 <Æ

50 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


;'ufn] gd| :j/df hjfkm lbof], æd]/f] syf kl/jf/ cfk"mn] n]v]sf] uLtn] ;f/f ufpFn]nfO{
a]Un} 5 bfO Û u'n]nLn] nfu]kl5 d x]d a'afsf] ;'ufn] ;r]t u/fPsf] s'/f ;'g]/ bª\u eP .
cfFugdf k5fl/g k'u]F . pxfFn] kfkL l;sf/LnfO{ ufnL x]dsf kl/jf/nufot ;f/f ufpFn]x¿ h'/d'¥ofP .
ub}{ d]/f] 3fpdf t]n, a];f/ nufP/ cf}ifwf]krf/ dbfg] jgdf j[If/f]k0f u/]/ hª\un x/fe/f agfP,
ug{'eof] . cf]h' / clegj afa'gfgL dnfO{ To;kl5 ;a} kz'kG5L v';L eP .
b]v]kl5 ;fx|} v';L eP . uª\uf cfdfn] dnfO{ hª\un df;]/ wgL ePsf s]xL dflg;x¿nfO{
cfk"m ;'Tg] sf]7fdf sk8f cf]5ØfP/ ;'Tg] 7fpF eg] ;'ufb]lv ;fx|} l/; p7Øf] . pgLx¿n]
agfOlbg'eof] . d lgsf] eP/ oxfF cfpg nfUbf ;'ufnfO{ dfg]{ of]hgf agfP . ;'uf a:g] ?vd'lg
cf]h' gfgL / clegj afa' g} /f]Pkl5 d ToxLF g} vf];f{gL, ds}, ux'F cflb rf/f /fvL] hfn
a;]F . ;a} hgf dnfO{ c;fWo} dfof ug'{x'GYof] . la5ØfP . dWofXgsf] ;do lyof] . …dfG5]x¿n]
d]/f] ef]s, ltvf{sf] Vofn ug'{x'GYof] . d pxfFx¿ d]/f] sfdb]lv v';L eP/ hª\und} rf/f 5/]5g\Ú
htf hfg'x'GYof] Tot} kl5kl5 p8\y]F . slxn] eGb} v';L eO{ ;'uf rf/f vfg s] uPsf]
sfFwdf, slxn] 6fpsfdf a;]/ klg pxfFx¿;Fu} lyof] . ;'uf hfndf cNe]mkl5 56k6fpFb} s/fpg
x'Gy]F . To;}n] d}n] ;a} lal;{Psf] lyPF . Ps lbg nfUof] . of] b[Zo b]v]/ c¿ r/fx¿ cfsfzdf
Pp6f b':6 aRrfn] km]l/ dnfO{ u'n]nLn] xfGof] .
To;kl5 ;a}n] …ltdL hª\und} hfpFm oxfF ;'/Iff æo;/L x/]; vfP/ ;d:ofsf]
5}gÚ eg]/ k7fpg'eof] . hª\unsf] of] xfnt ;dfwfg x'Fb}g efO Û a? s]xL
b]Vbf d'6' g} lr/flr/f eof] . d Tof] :ju{h:tf] u/f}F, of] hª\unnfO{ klxnfsf] h:tf]
3/ 5f]8]/ oxfF lsg cfP x'Fnf <Æ agfpmF . ltdL af]Ng ;S5f}, cf]h' /
sf]OnLn] ;DemfpFb} eGof], æo;/L x/]; vfP/ clegjn] ufPsf] ToxL uLt ;a}
;d:ofsf] ;dfwfg x'Fb}g efO Û a? s]xL u/f}F,
of] hª\unnfO{ klxnfsf] h:tf] agfpmF . ltdL dfG5]x¿nfO{ ;'gfP/ x]/ t Û clg
af]Ng ;S5f}, cf]h' / clegjn] ufPsf] ToxL s] x'Fbf]/x]5 . dfG5]x¿nfO{ ;r]t
uLt ;a} dfG5]x¿nfO{ ;'gfP/ x]/ t Û clg s] agfpg] lhDdf ca ltd|f] xf] .Æ
x'Fbf]/x]5 . dfG5]x¿nfO{ ;r]t agfpg] lhDdf
ca ltd|f] xf] .Æ p8\b} s/fpg nfu] . ;'uf ca dl/g] eOof] eg]/
as'Nnf, eFu]/f, ;f/fF}, sfu, 9's'/ ;a}n] lg/fz eof] . hlt sf]l;; ubf{ klg hfnaf6
sf]OnLsf] s'/fdf ;dy{g hgfP . ;'ufnfO{ klg v'6\6f lgl:sPg emg\ v'6\6f hfndf a]l/of] .
;a}sf s'/f 7Ls nfUof] . ToxfFaf6 p8]/ ;'uf sfun] d';fnfO{ NofP/ hfnglhs} 5f]8\b}
dfG5]sf] a:tLdf uof] . kw]F/fsf] l8ndf a;]/ eGof], æd';f efO Û d}n] ltdLnfO{ vfg NofPsf]
;'ufn] eGof]– xf]Og lg Û x]/ g, of] hª\un x/fe/f agfpg]
æhª\unnfO{ df:g' x'Gg hf]ufpg' kf] k5{ ;'ufnfO{ arfpg ltdLnfO{ vf]Hb} lyPF . wGo
kz'kG5L, dfG5] hlt ;asf] lxt u5{ ltdLnfO{ b]v]F . ;a} s'/feGbf ca]/ xf]nf eg]/
kfgL kf5{ hª\unn], klx/f] klg /f]S5 s]xL geg]sf] x'F . laGtL hfn rfF8} sfl6b]pm . d
xfd|f] b'Mv, kL8f ;a} hª\unn] af]S5 .ÚÚ ltdLnfO{ s]xL ulb{gF .Æ
kw]F/fdf kfgL lng uPsf afns, a"9f, dlxnf d5'{ eg]/ 8/fPsf] d';fn] v';L x'Fb} eGof], æd
;a}n] 5Ss kb}{ ;'ufsf] uLt ;'g] . ;'ufnfO{ cjZo hfn sfl6lbG5' t/ tL kfkL dfG5]x¿nfO{
bf]xf]¥ofO{–t]x¥ofO{ uLt ufpg eg] . ;'ufn] klg To;} 5f]8\g'x'Gg lg Û hfnaf6 pDs] klg ;'uf
To;} u¥of] . ef]lnkN6;Dd t ;f/f ufpFel/ bfOn] hfnd} cNem]sf] afxgf ug'{ xf]nf pgLx¿
;'ufn] eg]sf] uLtsf] s'/f k}mlnof] . ;a}sf] oxfF cfPkl5 ;a} r/fx¿ ldn]/ pgLx¿nfO{
d'vdf ;'ufn] ufPsf] uLt g} e'mlG8of] . 7'lªlbg'xf]nf . tkfO{+x¿ Ps x'g'eof] eg] s;}n]
s;}n] b]jtf g} ;'ufsf] ¿k lnP/ xfdLnfO{ s]xL ug{ ;Sb}gg\ . clxn] pgLx¿nfO{ 5f]8Øf]
ctL{ lbg cfPsf] xf] eGg yfn] . sf]xL hª\un eg] s'g} pkfo lgsfn]/ tkfO{+x¿nfO{ km]l/ dfg{
df;] cfˆg} ljgfz x'g] /x]5 eGg yfn] . x]dsf ;S5g\ .Æ á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 51


jif{df b'O{j6f 7"nL PsfbzL x'G5g\, Pp6f eujfg\af6 ljd'v x'g'kg]{, b'Mv x'g'kg]{ x'Fb}g .
cfiff9sf] z'Sn PsfbzL / sflt{s s[i0f cfiff9df kg]{ xl/zogL PsfbzLdf t'n;L
PsfbzL . o;df vf;u/L lji0f'sf] k"hf x'G5 /f]lkG5 . sflt{sdf kg]{ xl/af]lwgL PsfbzLdf
cyf{t\ eujfg\ lji0f'k|lt ;dlk{t ug]{ lbg . t'n;L bfdf]b/sf] k"hf ul/G5 . zflnu|fdsf] k"hf
cfiff9df kg]{ PsfbzLnfO{ xl/zogL PsfbzL ul/G5 . oL ;a} k"hf u/]/ eujfg\x¿sf] k"hf
elgG5 . sflt{ssf] PsfbzLnfO{ xl/af]lwgL ug]{ / j|t a:g] ul/G5 . j|tsf lbg ehgsLt{g
PsfbzL cyf{t\ 7"nf] PsfbzL elgG5 . cfiff9sf] ug]{ ul/G5 . /ftsf] ;dodf hfu|fd a:g] rng
z'Sn PsfbzLb]lv sflQssf] s[i0f PsfbzL;Dd 5 . >Ldb\efujtsf] #-%_ sf] !(cf}F v08df
-åfbzLdf ;dfkg_ u/L of] PsfbzLsf] rf/ dlxgf t'n;L la?jfsf] b}ljs u'0fnfO{ JofVof ul/Psf]
j|t lnOG5 . o;nfO{ rt'df{;f j|t klg elgG5 . 5 . t'n;Lsf] dxìj slt;Dd 5 eg] ef]hgdf
o;nfO{ 7"nL PsfbzL klg elgG5 . sf]hfu|t b}lgs ¿kdf o;sf] kft lnOG5 . t'n;Lsf] k"hf
k"l0f{dfaf6 afNg yflnPsf] cfsfz] aQLnfO{ u/]df cgGt kmn k|fKt x'g] s'/f :sGb k'/f0fdf
xl/af]lwgLsf lbgb]lv afNg aGb ul/G5 . klg kfOG5 . xl/af]lwgL PsfbzLsf] ef]lnkN6
xl/zogL PsfbzLaf6 lr/ lg›fdf ;'Tg'ePsf t'n;Lsf] kQf vfP / zfnu|fdsf] hn lnPkl5
lji0f' eujfg\ p7\g'x'G5 eGg] hgljZjf; 5 . j|t ;DkGg x'G5 . x'gtM j}lbs ;gftgLx¿ k|ftM
xl/af]lwgL PsfbzLnfO{ o; jif{sf rf8kj{x¿sf] ;dodf df]7df k'uL t'n;Lsf] af]6df kfgL r9fP/

t'n;L k"hf
xl/zogL PsfbzLaf6 lr/
lgb|fdf ;'Tg'ePsf lji0f' eujfg\
p7\g'x'G5 eGg] hgljZjf; 5 .
xl/af]lwgL PsfbzLnfO{ o; jif{sf
rf8kj{x¿sf] vftf aGb x'g] lbgsf
uf]kLs[i0f 9'+ufgf ¿kdf klg lnOG5 .
vftf aGb x'g] lbgsf ¿kdf klg lnOG5 . gd:sf/ ug]{ ;+:sf/ cem} 5Fb}5 . hGdb]lv
vf; jif{df @$ j6f PsfbzL x'G5g\ . oL d[To';Dd g} t'n;Lsf] k|of]u ePsf] kfOG5 . xl/of]
rf/ dlxgfdf eg] cf7j6f PsfbzL k5{g\ . kQf xf];\ jf ;'s]sf] d~h/L, b}glGbg sfo{b]lv
cyf{t\ dlxgfdf b'O{j6f PsfbzL k5{g\ . jif{el/ k"hfcfhf;Dd t'n;Lsf] k|of]u ePs} x'G5 .
PsfbzLsf] j|t lng g;Sg], gEofpg] jf t'n;Lsf 8fF7 klg k|of]udf cfpF5g\ .
gldNg]sf nflu of] rf/ dlxgf j|t lng' pQd x'g] …ç t'n;L bfdf]b/fEof+ gdMÚ eGb} t'n;L
dflgG5 . sflt{s z'Sn PsfbzLdf j|t ug]{x¿n] ljjfxdf kfB hn, c3{, cfrdg ug]{ rng
t'n;Lsf] ljz]if k|sf/n] k"hf u5{g\ . k"hf u/L 5 . b"w, bxL, l3p, dx, lrgL ldnfP/ k~rfd[t
ef]lnkN6 j|t pBfkg -;dfkg_ ug{] rng 5 . agfO{ t'n;Lsf] :gfg ug]{ k/Dk/f 5 . eQmhgn]
hf]l8Psf] k|;ª\u rflxF g'jfuL vfg] xf] . wfg / cfˆgf] uR5]cg';f/ >4f Pj+ elQmn] rGbg
hf} kfSbf g'jfuL vfOG5 . o;df t'n;Lsf] xf]d nufO{ ;f}efUosf k|tLs l;Gb"/, 6Lsf / j:q
klg ul/G5 . rf/ dlxgf j|t lnO{ k"hfcfhf ul/g] cflb r9fpg] u5{g\ . eujfg\ zfnu|fd xftdf
ePsfn] o;nfO{ 7"nL PsfbzL elgG5 . lnP/ t'n;Lsf] ;ft k6s kl/qmdf u/L blIf0ff
PsfbzLsf] j|tdf l£gafwf gk/f];\ eg]/ klg r9fPkl5 cf/tL u/L t'n;L ljjfx ;DkGg
j|t pkf;gf ug]{ k|rng 5 . eljio k'/f0fsf ul/G5 . t'n;Lsf] ljjfx ubf{ ;'v, zflGt /
cg';f/ *) jif{;Dd 7"nL PsfbzLsf] j|t a:g]n] ;d[l4 k|fKt x'g] hgljZjf; 5 . á

52 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


d]/f] s'rL

s]zj clwsf/L sIff @


>Lb]jL afn;'wf/ :s'n, uf]s0f{, sf7df8f}F .

cNsf u'?ª, sIff *


;/:jtL dflj, 6f]vf, sf7df8f}F .

cl;of du/, sIff !


;/:jtL dflj, 6f]vf, sf7df8f}F .

lgef s];L, sIff & uf}/j nfld5fg], sIff $


;+:sf/ g];gn :s'n, eQmk'/ ;+:sf/ g];gn :s'n, eQmk'/

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 53


k|ofu zdf{, sIff #
;f}efUo clwsf/L, sIff # e]g; klAns :s'n, sf7df8f}F
c?l0fdf dflj, af}4, sf7df8f}F

h]lgz tfdfª, sIff %


OlnS;/ Ps]8d] L, v/Laf]6

h]gL tfdfª, sIff o'sh ] L


h]lgy hf]g, r'Rr]kf6L, sf7df8f}F

clbtL >]i7, sIff @


eujtL cª\uh
] | L dflj, l;Gw'nL .

cf/e cfrfo{, sIff ^ /fh]z /fgf du/, sIff %


/f]ha8{ :s'n, a'4gu/, sf7df8f}F . dx]Gb| cfwf/e"t dflj, ;fgf]l7dL, eQmk'/

54 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


sljtf

kf]s]dg
ljZjljdf]xg >]i7

/fd|f] nfpg], dL7f] vfg] bz}F xfd|f] rf8


/dfOnf] ub}{ v]Ng] ;fyLefOsf] dfem
sf]/f]gfsf] qf;n] ubf{ of] kfln t x]/
3/d} a;L 6Lsf nfpg] kl/jf/sf ;fy .
cfzLjf{b / blIf0ffn] el/GYof] of] vNtL
/f]6] lkª / lnË] lkªdf x'GYof] 3Rrf3RrL
:s'n klg aGb eG5g\, 3'dlkm/ klg aGb
slxn];Dd a:g' x/] 3/leq} yRrL .
6f9f eof] dfdf3/, 6f9f eof] km"k"
OG6/g]6 / kf]s]dgdf xfdL n'6'k'6'
sxfF hfg', s] g} ug{' ;a} aGbfaGbL
of] aGbn] ug{' u¥of] eG5g\ 5fof] dGbL .
of] kflnsf] bz}F x]/ vNnf] x'g] 8/
s] kf] xf]nf s'g a]nf 5}g s'g} e/ .

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 55


hfgsf/L
cfhsf afnaflnsf /fi6«sf pHHjn eljio x'g\ . pgLx¿sf
slnnf] dl:tissf] rf}tkmL{ ljsf;sf nflu ljleGg af}l4s -1fgsf_
v'/fsx¿ cfjZos kb{5 . afnsyf, sljtf, gf6s dfq kof{Kt gx'gfn] 1fg pbf;
;fydf ;fdfGo 1fg klg dxìjk"0f{ v'/fs ePsf]n] ljleGg cgf}7f s'/f
k|:t't ug]{ qmddf o;k6s hLjghGt' ljifo;DaGwL k|:t't u/]sf 5f}F .

k]8f];fOkl/l;; k|f]h]lg6f ;+;f/s}


;fgf] df5f xf] . of] df5fnfO{ klxnf] k6s
j}1flgsx¿n] ;'dfqfsf] OG8f]g]l;og 6fk'df
km]nf kf/]sf lyP . of] df5fsf] z/L/sf] s'n
df5fsf ;ft kv]6f x'G5g\ . nDafO &=( ldlnld6/ dfq x'G5 . of] eg]sf]
Ps OGrsf] Ps t[tLof+zeGbf klg sd xf] .

cgf}7f s'/f
u8\of}nfsf cfFvf x'Fb}gg\ .

of] ;aeGbf
l56f] p8\g] k'tnL xfF;n] k|foM laxfg dfq km'n -c08f_ kf5{ .
df]gfs{ xf] . df]gfs{sf]
clwstd ult !&
dfOn k|lt306f
kfOPsf] 5 . of] k'ntLn] pQ/ cd]l/sfsf] u|]6 la/fnf]sf] v'§fdf
n]S;b]lv d]lS;sf]sf] vf8L;Dd sl/a b'O{ !* j6f v'/ x'G5g\ .
xhf/ dfOn ofqf u5{ / j;Gt Ct'df k'gM u|]6
n]S;d} kms{G5 .

;fs{ df5f
xfQLn] csf]{ ;fyL To:tf] df5f
xfQLsf] cfjfh cf7 xf], h;sf]
lsnf]ld6/;Dd ;'Gg cl:yk~h/
;S5g\ . xf8n] geP/
sfl6n]hn]
ag]sf] x'G5 . á
;|f]tM ljleGg kqklqsf
56 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{
dxfdf/Lsf] a]nf rf8jf8 dgfp“bf
Wofg lbg'kg]{ s'/fx?

u ;Dej eP;Dd ahf/ / cfkmGtsf]df ghfcf}F,

u ;fdfg vl/b ug{ hfg} k/] eL8ef8af6 arf}F,


ef}lts b"/L sfod u/f}F,

u 3/ aflx/ lg:sg} k/] df:ssf] clgjfo{ k|of]u


u/f}F,

u 3/ kmls{Pkl5 ;se/ g'xfpg] jf ;fa'g kfgLn]


xft, d'v uf]8f /fd|f];Fu wf]cf}F .

g]kfn ;/sf/
lj1fkg af]8{

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 57


afnsljtf

h]a|f qml;ª

sdnf /fhe08f/L

æb]Vg'eof] ePg Û …h]a|fqml;ªÚ cfpFb} 5 eG5g\ km]l/ rfns bfO, æx]g{ vf]Hof] b]lvGg
af6f] sf6\g dfG5]sf] Ps x'n hDdf x'Fb} 5 /ª d]l6Psf]n] h]a|f qml;ª e]l6GgÆ
xtf/ x'G5 ;a}nfO{ ;d:of of] a'‰g' x} xfdLnfO{ lg ufx|f] 5 …h]a|f s|l;ªÚ vf]HgnfO{
ult sDtL ug'{ x} nf}g Kof/f rfns bfO ÛÆ km';{b lsg ePg Tolt /ª kf]TgnfO{ .
eGof}F, ;'Gg' ePg s'/fx¿ s;}sf] …h]a|f qml;ªÚ d]l6Fbf b'3{6gf x'g] ef] Û
rfns bfOn] s'bfP xfjf rNof] a;}sf] xfd|} sdhf]/Ln] xfd|} dg ?g] ef] Û
/f]s]kl5 eGof}F lg k'ln; lbbL bfh'nfO{ Tolt /ª nfpgnfO{ vf;} ufx|f] s] 5 / Û
æo;f] ;DemfOlbg' g xfd|f rfns bfh'nfO{ .Æ xfdL cfkm}F u/f}Fnf cfh} hDdf eP/ .

58 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


k|Llt ( sIffdf k9\g] c;n 5fqf x'g\ . pgL
:s'naf6 cfPkl5 ;w}F xft d'v uf]8f wf]]P/ cfdfn] cfdfn] pgnfO{ 3/
agfPsf] vfhf vfP/ :s'ndf lzIfslzlIfsfn] gluFr}sf] em\ofDd k/]sf]
lbPsf] u[xsfo{ uly{g\ . s'g} a]nf cfk"mnfO{ ?vdf b]vfP/ elgg\
u[xsfo{ gcfpFbf cfdfnfO{ ;f]lWyg\ . k|foM 3/df sfun] Tof] ?vdf u'F8
o:t} x'GYof] . nufPsf] 5, To;}n]
avf{ nfu]sf] lyof] ;fFem k/]kl5 pgsL cfdf cfˆgf ar]/fx?nfO{
n'uf w'g sf};Ldf uOg\ . o:tf] qmd w]/} lbg s;}n] xdnf gu/f];
g} rln /Xof] . To;}n] zlgaf/sf] lbg k|Llt eg]/ cfdfafaf sfun]
lbpF;} u[xsfo{ ;s]sf]n] cfdfsf] kl5 nflug\ . j/k/sf ;a}nfO{ 7'FUg]
u5{g\ . ;fFem k/]kl5
pgLx? u'F8df a:g]
ePsfn] d}n] ;fFem n'uf
w'g] u/]sf] 5f]/L elgg\ .

pgn] aNn cfdf;Fu ;f]Wg yflng\ . cfdfn]


pgnfO{ 3/ gluFr}sf] emØfDd k/]sf] ?vdf
b]vfP/ elgg\ sfun] Tof] ?vdf u'F8 nufPsf]
5, To;}n] cfˆgf ar]/fx¿nfO{ s;}n] xdnf
b'uf{ 9sfn gu/f];\ eg]/ cfdfafaf sfun] j/k/sf ;a}nfO{
7'FUg] u5{g\ . ;fFem k/]kl5 pgLx¿ u'F8df a:g]
ePsfn] d}n] ;fFem n'uf w'g] u/]sf] 5f]/L elgg\ .

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 59


k|Lltn] cfdfnfO{ slxn];Dd
o:tf] ug]{ cfdf eg]/ ;f]lwg\ .
clg cfdfn] hjfkmdf elgg\,
ha;Dd tL ar/f]x¿n]
cfkm}F :jtGq ¿kdf p8\g,rf/f]
-r/fsf] vfgf_ vf]h]/ vfg,
zq'af6 aRg ;Sb}gg\ ta;Dd
tL cfdfafaf sfun] o;/L g}
xfdLnfO{ ;tfO /xG5g\ . o:t}
c¿ hgfj/x¿ klg cfˆgf
aRrf gx's{~h]n;Dd o:t}
u5{g\ . of] t pgLx¿sf]
k|fs[lts u'0f g} xf] . hfGg] a'em\g] df}sf klg kfPsL lyOg\ . cfdf t
ca eg] k|LltnfO{ w]/} s'/fsf] 1fg eof] . 3/sf] klxnf] kf7zfnf xf] eGg] s'/f pgn] klxn]
cfdfsf] lhDd]jf/L ;Gtfg x'sf{pg slt w]/} x'g] g} a'em]sL lyOg\ .
/x]5 eGg] s'/fsf] klg 1fg eof] . o;kl5 7"nf] ePkl5 dfq :jtGq 1fg x'g] /x]5 .
pgnfO{ cfdfsf] dfof klg w]/} nfUg yfNof] . ;fgf]df cfdfafafsf] dfof, k|]d / l;sfO g} xfd|f]
cfsfzdf p8\g] ;a} r/fsf af/]df klg pgn] cg'zf;g /x]5 . ;fgf] Pp6f r/fsf] u'F8af6
;f]Rg yflng\ . o;/L g} lbg/ft u'F8sf] jl/kl/ klg pgn] w]/} lzIff kfOg\ . lzIff eGg] s'/f
a;]/ cfˆgf] ;GtfgnfO{ ;+;f/ b]vfpg] /x]5g \. 7"nf] 7"nf] a'/faf6 dfq xf]Og ;fgf]af6 klg
pgnfO{ cfdfafaf b'j} dxfg\ nfUof] . ns8fpgsf] kfpg ;lsg] /x]5 . ca of] 1fg k|Lltn] slxNo}
;dodf cfdfafaf;Fu} 3/ a:bf pgn] w]/} s'/f la;{g] 5}gg\ . á

…zLif{s s] xf] <Ú k|ltof]lutf – %@ …zLif{s s] xf] <Ú– %)


zLif{s M ===========================================
k|ltof]lutfsf] klƒ0ffd M
gfd M ============================================== d'gf dfl;ssf] @)&*
sIff M ================ ebf} dlxgfdf k|sflzt …zLif{s s]
ljBfno M ======================================== xf] <Ú–%) k|ltof]lutfsf nflu k|fKt
zLif{sdWo] lgDglnlvt zLif{s ;jf{]Ts[i6
7]ufgf M ===========================================
ePsf] 5 M
lgod M
zLif{s M ss{nf]sf] dxŒj
!= dfly lbOPsf] syfsf nflu ;'xfpFbf] zLif{s k|]ifs M >Lhg 8+uf]n
k7fpg'xf]nf„ sIff M (
@= zLif{s 5f]6f] x'g'kg{]5„
#= o; k|ltof]lutfdf sIff !) ;Ddsf ljBfyL{n] dfq ljBfno M o'gfO6]8 :s'n
efu lng kfpg'x'g]5„ 7]ufgf M sfe|]:ynL, sf7df8f}F„
$= ;a}eGbf ;'xfpFbf] zLif{ssf nflu k'ƒ‚sfƒsf]
Joj‚yf 5„ ljhoL ;xefuLnfO{ k'ƒ‚sfƒsf nflu d'gf
s'kgdf zLif{s e/]/ @)&* ;fn dª\l;/ % ut];Dddf dfl;ssf] sfof{nodf ;Dks{ ƒfVg'x'g
d'gf dfl;ssf] sfof{nodf cfOk'Ug'kg{]5„ cg'ƒf]w 5„

60 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 61
62 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{
@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 63
ljBfno :t/Lo lj1fg ljBfyL{
k|ltef klxrfg k|ltof]lutfdf pgL j}1flgs cGj]if0fdf
k|yd ePkl5 k|f~hnnfO{ e]6\g]
/ pgn] agfPsf lj1fg;DaGwL k|f~hn
pks/0f cjnf]sg ug]{x¿sf]
3'OFrf] nfu]sf] xf]. bfdf]b/ kf}8]n

k|f~hn 1jfnL ;fg}b]vL lh1f;' :jefjsf lj1fg ljBfyL{ k|ltef klxrfg k|ltof]lutfdf pgL
lyP . lj1fgsf ljleGg lqmofsnfkdf pgL v'a k|yd eP .
?lr /fVy] . o;sf] nflu pgn] lgs} ldlxg]t k|f~hn alb{of lhNnf a9}oftfn ufpFkflnsf
klg uy{] . kl/>dsf] kmn cjZo klg dL7f] x'G5 j8f g+= * ltnsfgfdf eujtL ;+:s[t tyf
eg]h:t} s]xL ;docl3 lj1fg lzIfs ;dfhn] ;fwf/0f dfWolds ljBfno sIff !)df k95g\ .
/fi6«JofkL ¿kdf ;~rfng u/]sf] ljBfno :tl/o ljBfnodf pgsf] k|:t'tLx? w]/} g} k|z+gLo 5 .

64 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


k|f~hnn] Ú:df6{ xf]d… agfP/ k|bz{g u/]sf lyP . tyf 7"nf] kfgL k/]sf] ;"rgf 3/leq a}7s sIfdf
clxn] k|f~hnsf] ufpFdf pgsf] j}1flgs cfpg] ub{5 . aflx/ ;'sfPsf ;dfgx? kfgLn]
cGj]if0f x]g{ lzIfs,ljBfyL{ / cGo dflg;x¿ lehfpg ;Sb}g . pgn] kfgL k/]sf] yfxf lbg]
klg cfO/x]sf 5g\ . oGq h8fg u/]sf 5g\ . /ft k/]kl5 c6f]d]l6s
lhNnf x'Fb}, k|b]z / s]Gb|df u/fOPsf] of] nfO6x? aNg] / pHofnf] ePkl5 aGb x'g] k|0ffnL
k|bz{gLdf b]ze/af6 k|ltefx¿ 5gf]6 u/L /fli6«o h8fg u/]sf 5g .
k|lt:kwf{sf nflu cgnfOg k|bz{gLsf] cfof]hgf o:t}, k|f~hnn] cfkm\gf] cfw'lgs 3/
ul/Psf] lyof] . jftfj/0fd}qL klg agfPsf 5g\ . vfg]kfgL
cWoog sf]7f g} lj1fg k|of]uzfnf 6\ofª\sL el/FbflalQs} cfkmF} c6f]d]l6s df]6/
k|f~hnsf] cWoog sf]7f g} k|of]zfnf h:t} aGbx'g], / 6\ofª\sL vfnL eof] eg] df]6/
nfU5 . k|f~hnsf a'jf k|lbk 1jfnLsf cg';f/ c6f]d]l6s ¿kdf :jLr cg eO{ kfgL 6\ofª\sLdf
pgn] lalu|Psf ljB'tLo pks/0f, v]/ uPsf kfgL el/g] k|ljlw hf]8]sf 5g\ . o;af6 kfgL
;fdfu|L, sfuh, sf7, saf8{df ldNsfOPsf
kmnfdsf 6'qmf6fqmL ,/]l8of] 6LeL, sDKo'6/sf
kf6k'hf{, df]6/, r'Das cflbaf6 ;L;L Sofd/f k|f~hn k9\g] ljBfnodf lj1fg
, eL8Lof] Sofd/f , P6LPd d]lzg, df]afOnsf] k|of]zfnf 5}g. pgnfO{ lj1fg
rfh{/, vfg]kfgL ljt/0f ug]{ d]lzg, kfj/ a}ª\s, k9fpg] lzIfs eGg'x'G5,
xft] dfOs, kmfo/ cfn/fd, k|f]h]S6/, kª\vf, æljBfnoaf6 pgnfO{ vf;} ;xof]u
df]afOn Nofk6k, k};f 5fKg] d]lzg, jfkm lng]
d]lzg, kmf]6f] lvRg] 6«fOk8, Eofs'd lSng/ ldn]sf] 5}g. JolQmut ?lr /
nufotsf bh{gf}F j}1flgs pks/0f tyf ;fdu|L d]xgtsf] kmn g} pgn] u/]sf
agfO;s]sf 5g\ . j}1flgs cGj]if0fsf] k|ltkmn xf].
zx/Ls/0f / cfw'lgsLs/0fsf] o; o'udf
cfkm\gf] 3/ ;'/lIft / :df6{ xf];\ eGg] cfd eg]{ / aGb ug'{kg]{ emGem6af6 dflg; d'Qm x'g]
dflg;sf] rfxfgf x'G5 . /fd|f],cfw'lgs / ;'ljwf pgsf] ts{ 5 . 3/df cfunflu eof] eg] t'?Gt
;DkGg 3/ clxn]sf] rfxgf / cfjZostf 3/dflnsnfO{ dfafOndf kmf]g hfg] l;:6d 5 .
klg xf] k|f~hnn] o:t} cjwf/0ffdf oL s'/fx? o;af6 7"nf] hgwgsf] Iflt x'gaf6 hf]ufpg
agfPsf x'g\ . ;lsg] pgsf] cGj]if0fn] b]vfPsf] 5 . .
gofF cfw'lgs zx/df ;'ljwf ;DkGg 3/sf pgnfO{ kqsfl/tfdf / ;fdflhs sfo{df klg
nflu l8lh6n :jrflnt 3/ cfjZos /x]sf] plQs} ?rL 5 . pgn] 3/af6} ;dfrf/ ;ª\sng
/ o:tf 3/ s;/L agfpg] eGg]af/]df :df6{ xf]d u/L cfkm\gf] ufFpkflnsfsf] ;dfrf/ cfkmF}n]
k|f]h]S6df pgn] k|bz{g u/]sf 5g\ .:df6{xf]ddf cfkm\gf] o"6\o"a Rofgn lk lk g]kfnaf6 afrg u/L
pgn] Ps bh{geGbf al9 cTofw'lgs l8lh6n k|zf/0f ug]{ u5{g . jftfj/0f / kmf]x/d}nf;DaGwL
cjwf/0ff hf]8]sf 5g\ . :df6{ xf]ddf cfkmF}n] ufpF3/ cleofg ;~rfng u5{g\ . pgL k9fOdf
agfPsf] ;]G;/ nufP/ ;jf/L ;fwg leq aflx/ klg cAan 5g\ . ;flxTo / snfdf klg snd
ubf{ u]6 v'Ng] / aGb x'g] k|ljlw h8fg ul/Psf] rnfpF5g\ . k|f~hn k9\g] ljBfnodf lj1fg
5 . 3/leq k|j]zåf/df 6]SbflalQs} ljB'tLo k|of]zfnf 5}g . pgnfO{ lj1fg k9fpg] lzIfs
306L aHg ;'? u5{ . eGg'x'G5, æljBfnoaf6 pgnfO{ vf;} ;xof]u
o;af6 3/df kl/lrt jf ckl/lrt hf] k|j]z ldn]sf] 5}g . pgsf] JolQmut ?rL / ldx]gtsf]
ubf{ klg ;'/Iffsf lx;fan] 3/dflnsn] o;af/]df kmn g} pgn] u/]sf j}1flgs cGj]if0fsf] k|ltkmn
hfgsf/L lng ;S5g\ . k| 3/ sDkfp08df n]h/ xf] . k|f~hnsf] elj:osf] nIo cfO{6L OlGhlgo/
;]So'l/l6 h8fg u/]sf 5g h;n] ubf{ 3/df aGg] /x]sf] 5 . pgL a}1flgs cg';Gwfgaf6
;'/Iff uf8{ sf] h?/t kb}{g . 3/sf] 5tdf l;dl;d b]zsf] gfd /fVg rfxG5g\ . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 65


v]ns'b
efOalxgLx¿ ltdLx¿nfO{ /f]n df]8n
eg]sf] yfxf 5 . ;a}sf] ;fg}b]lv sf]xL g sf]xL
cfbz{sf ¿kdf /x]sf] x'G5 . w]/} cfˆgf] /f]n
df]8nnfO{ k|]/0ffsf ¿kdf lnP/ k5\ofpg] u5{g\
t/ /f]n df]8n x'g ;lhnf] 5}g . s'g} klg
If]qdf 7"nf] of]ubfg lbg ;s]df dfq ;f] JolQm
/f]n df]8nsf ¿kdf /xG5 . o:tf /f]n df]8n
snsfl/tf, v]ns'b, ;ª\uLt, lj1fg cflb x/]s
If]qdf x'G5 . xfdL o; n]vdf v]n hut\sf o:t}
Ps /f]n df]8nsf af/]df hfgsf/L lng] 5f}F . pxfF
g]kfnL t]SjfGbf]sL cfbz{ v]nf8L ;ª\uLgf j}B
x'g'x'G5 .
;ª\uLgfsf] 5lj g]kfnL t]SjfGbf]df dfq
xf]Og g]kfnL v]ns'bdf g} Ps /f]n df]8nsf
¿kdf /x]sf] 5 . ;ª\uLgfnfO{ k5\ofP/ g]kfndf
w]/} dlxnf t]SjfGbf] hlGdPsf 5g\ . To;}n] t
pxfFnfO{ g]kfnL t]SjfGbf] lSjg klg elgG5 .
g]kfnL v]ns'bdf ;ª\uLgfn] of] OHht To;} eg]
sdfpg'ePsf] xf]Og . ;ª\uLgf g]kfnsf] v]ns'b
Oltxf;d} 5gf]6 r/0f kf/ u/]/ cf]nlDks
v]Ng] klxnf] v]nf8L x'g'x'G5 . blIf0f Pl;ofnL
v]ns'bdf b'O{ :j0f{ / Ps sf+:o klg pxfFsf]
kbs ;ª\u|xdf /x]sf] 5 .
;g\ !((( b]lv @))! ;Dd /fli6«o t]SjfGbf]
k|ltof]lutfdf ;ª\uLgfn] Ps v]n klg xfg'{ePg .
o;af6 g]kfnL t]SjfGbf] ;ª\uLgfsf] babaf s:tf]
lyof] eGg] yfxf x'G5 . o;}u/L ;ª\uLgf ;aeGbf
/f]n df]]8n klxn] Pl;og Kofl;lkms t]SjfGbf] k|ltof]lutfdf
/ht kbs lhTg] klg klxnf] v]nf8L x'g'x'G5 .
;ª\uLgf ;g\ !((! df ;ª\uLgfn] t]SjfGbf] ;'?
ug'{ePsf] xf] . pxfFsf] v]n hLjg !* jif{;Dd
lg/Gt/ rNof] . ;ª\uLgfn] sl/a b'O{ bzs
g]kfnL dlxnf t]SjfGbf]sf] ef/ cfˆgf] sfFwdf
af]Sg'eof] . pxfFn] v]n hLjgaf6 ;GGof; lnFbf
g]kfnL dlxnf t]SjfGbf]sf] Ps o'u g} ;dfKt
ePsf] lyof] . oBlk ;ª\uLgfn] t]SjfGbf]nfO{
5f8\g ;s]sf] 5}g . t]SjfGbf] k|lzIfs /
Joj:yfkssf ¿kdf clxn] klg t]SjfGbf]d}
;dlk{t x''g'x'G5 . To;}n] ;ª\uLgfnfO{ t]SjfGbf]sL
k|lht zfSo ;fws eg]/ klg elgG5 .
:s'n hLjgdf g} ;ª\uLgf v]ntkm{ lgs}

66 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


yfxf eof] / ;ª\uLgfn] t]SjfGbf] g} v]Ng] lg0f{o
ug'{eof] .
;ª\uLgfn] t]SjfGbf] ;'? ubf{ !^ jif{
k'lu;Sg'ePsf] lyof] . 7"nf] v]nf8L x'g
t ;fgf]b]lv g} ;f] v]ndf d]xgt ug'{k5{ t/
;ª\uLgfdf v]n v]Ng] uhasf] Ifdtf lyof] .
pxfFn] cys d]xgt klg ug'{eof] . Snf; gx'g]
a]nf klg ;ª\uLgf PSn} cEof; ug'{x'GYof] .
h'g d]xgtn] t]SjfGbf] ;'? u/]sf] tLg dlxgfdf
g} ;a}nfO{ cfZro{df kfb}{ ;ª\uLgf /fli6«o
RoflDkog aGg'eof] . To;kl5 t ;ª\uLgf ;Lw}
/fli6«o l6ddf kg'{eof] . To;kl5 pxfFnfO{ g]kfndf
x/fpg] sf]xL hGd]gg\ . To;kl5 ;ª\uLgfn]
cGt/f{li6«o v]ndf cfkm"nfO{ s]lGb|t ug'{eof] .
To;kl5 ;ª\uLgfn] g]kfnsf] k|ltlglwTj ub}{ w]/}
cGt/f{li6«o v]n v]Ng'ePsf] 5 .
v]n hLjgaf6 ;GGof; lnFbf cf]nlDkog ;ª\uLgfn] y'k|} cGt/f{li6«o kbs
g]kfnL dlxnf t]SjfGbf]sf] Ps o'u lhTg'eof] t/ Pl;ofnL v]nsbn] ;ª\uLgfnfO{
g} ;dfKt ePsf] lyof]. oBlk ;w}F lg/fz kf¥of] . ;ª\uLgf cfˆgf] v]n hLjgsf]
;ª\uLgfn] t]SjfGbf]nfO{ 5f8\g pTs[i6 If0fdf /x]sf] a]nf lx/f]l;df Pl;of8df
;s]sf] 5}g. t]SjfGbf]nfO{ ;dfj]z ul/Pg . ;g\ !((* df
a}ª\s Pl;of8df ;ª\uLgf :j0f{ kbssf] bfj]bf/
cfslif{t x'g'x'GYof] . ;ª\uLgfsf] afNosfn x'g'x'GYof] t/ Pl;of8sf nflu k|lzIf0faf6 3/
lqz"nLdf lat]sf] xf] . Tof] a]nf ;ª\uLgfn] h] kms{g] qmddf ;ª\uLgfsf] df]6/;fOsnnfO{
e]6\6fpFYof], ToxL v]Ng' x'GYof] . ;ª\uLgfn] a;n] 7Ss/ lbof] . ;ª\uLgfn] 5 dlxgf
km'6an, elnan / Pyn]l6S; v]n]/ cfˆgf] c:ktfndf latfpg' eof] . v'6\6fdf l:6n
afNosfn latfpg'eof] . t]SjfGbf] eg]sf] xfNg' k¥of] . h;n] ;ª\uLgfsf] Pl;of8df :j0f{
t ;ª\uLgfnfO{ yfxf klg lyPg . ;ª\uLgfsf] kbs lhTg] ;kgf rsgfr'/ eof] . To;kl5
t]SjfGbf];Fusf] ;DaGw t w]/}kl5 dfq ePsf] g} ;ª\uLgfsf] v]n hLjg ;lsof] eGg] w]/}
xf] . x'gtM & sIffdf 5Fbf ;ª\uLgfn] …a'|; nLÚsf] lgl:sP . oBlk ;ª\uLgfn] k'gM Psk6s d]xgt
lkmNd x]g'{ePsf] lyof] . To;kl5 ;ª\uLgfnfO{ ub}{ /fli6«o l6ddf k'g/fudg ug'{eof] . To;kl5
df;{n cf6{;\k|lt df]x hfUof] t/ lqz"nLdf blIf0f Pl;ofnL v]ns'bdf b'O{ :j0f{ kbs
df;{n cf6{;\ v]lnFb}gYof] . To;}n] ;ª\uLgfn] lhTg'eof] . cf]nlDkssf] 5gf]6 r/0f kf/ u/]/
cfˆgf] OR5f dfg'{ k¥of] . Oltxf; agfpg'eof] . o;n] klg ;ª\uLgfnfO{
P;Pn;Lsf] k/LIff ;lsfPkl5 ;ª\uLgf cem 7"nf] v]nf8L agfPsf] 5 .
sn]h k9\g sf7df8f}F cfpg'eof] t/ pxfF ;ª\uLgfn] ;g\ @))( df t]SjfGbf]nfO{
sn]heGbf klxnf t]SjfGbf] 8f]hfªdf egf{ afO{afO{ ug'{eof] . ;ª\uLgfsf] ;GGof; klg eJo
x'g'eof] . sf7df8f}F cfpgf;fy df;{n cf6{;\df ePsf] lyof] . sf]l/og PDa];8/ t]SjfGbf]df
klg t]SjfGbf] s/fFt] p;' w]/} ljwf x'Fbf]/x]5 ;of}F v]nf8LaLr ;ª\uLgfsf] eJo labfO eof] .
ca s] ug]{ eg] cNndNndf ;ª\uLgf gk/]sf] ;ª\uLgfnfO{ ;Ddfg:j¿k 6f]of]6f ofl/; sf/
xf]Og . ;f] ;do pxfFnfO{ dfu{bz{g lbg] klg pkxf/sf ¿kdf lbOof] . To;kl5 ;ª\uLgf /fli6«o
sf]xL lyPg t/ Ps lbg t]SjfGbf]sf] a]N6sf] v]ns'b kl/ifb\sf] k|lzIfs aGg'eof] . o;afx]s
bLIffGt ;df/f]x sfo{qmddf ;xefuL x'g] cj;/ :s'n:s'ndf t]SjfGbf]sf] k|lzIf0f klg lbg'eof] .
;ª\uLgfnfO{ ldNof] . ToxfF t]SjfGbf]af/] w]/} clxn] t pxfF Joj:yfks klg x'g'x'G5 . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 67


x:tn]vg

sIff M !)
kf7zfnf g]kfn kmfpG8];g

68 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


afnsljtf

xfdL ;a} ldq


:jR5 / c;n
sfdx¿ af6
pGglt xfd|f] x'G5 .

xfdL ;a} ldq


plrt rl/q
k|z+;gLo rl/q
xfd|f] pGglt x'G5 .

xfdL ;a} ldq eQm/fh /l~ht ‘ufpFn]’


yf]/} dflg; c;n
yf]/}n] w]/} k|efj
To;}n] x'g' c;n .

xfdL ;a} ldq yf]/} dflg;


cWoogdf Wofg
x'G5f}F /fd|f] sfdbf/ w]/} k|efj
aG5f}F ;w}F hfFu/ .

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 69


gfossf] ?lr s]df lyof] ;flxTo, lj1fg
k|ljlw, snf, ;ª\uLt < gfosn] cfˆgf] hLjgdf
u/]sf rfdTsfl/s kl/jt{g s] s] x'g\ < ljjfx,
5f]/f5f]/L, b'3{6gf, o'4 jf c¿ s'g} 36gfdf k/]/
emG8} d/]sf], gfosn] u/]sf] k|ult, gfossf]
c;kmntf, gfossf] hLjgdf 36]sf] s'g} To:tf]
36gf h'g 36gfn] ubf{ p;sf] hLjgsf] Pp6f
cWofo ;dfKt eP/ csf]{ cWofosf] ;'?
ePsf] cj:yf To:tf s'/fnfO{ hLjgLdf pNn]v
s;/L n]Vg] ug{'k5{ .
gfosn] b'lgofFnfO{ abNg s] u¥of] < p;n]
hLjgL < ;+;f/nfO{ s;/L xNnfof] < b'lgofFdf c¿
s;}n] gu/]sf] sfd ug{ pm s;/L ;kmn eof]
< p;n] cfˆgf] sfddf s;/L ;kmntf k|fKt
u¥of] < gfossf] hLjgdf s:tf–s:tf df]8x¿
cfP < p;sf] d[To' s] sf/0fn] eof] < o:tf
36gfqmdnfO{ hLjgLdf lj:t[t 9ª\un] pNn]v
ug{'k5{ .
hLjgL ;To / tYodf cfwfl/t eP/ n]lvg'
k5{ . hLjgLnfO{ /f]rs, snfTds / gf6sLo
agfpg] gfddf ;TotYo aflx/ uP/ cgfjZos
sfNklgs s'/f, xfF;f] 7§fh:tf s'/f ;dfj]z
ul/g' x'Gg . ;Gbe{ aflx/sf s'/fx¿ ckmjfx
ljho/fh cfrfo{ k}mnfpg] u/L clt/l~ht ¿kdf a9fP/ jf 36fP/
hLjgLdf n]lvg' x'Gg .
hLjgLdf k|of]u ul/g] efiff ;/n / a'lemg]
vfnsf] x'g'k5{ . gfossf] of]ubfgcg';f/sf]
/f]rs / pko'Qm zLif{s /fVg'k5{ . 36gfqmdnfO{
l;nl;n]jf/ tl/sfn] k|:t't ug{'k5{ .
hLjgL n]Vbf w]/} cWoog cg';Gwfg
s'g} klg JolQmsf] hLjgsf] ;Dk"0f{ syf g} ug{'k5{ . ;DalGwt JolQmsf af/]df n]lvPsf
hLjgL xf] . hLjgL dflg;sf] jf:tljs syf xf] . ;fdu|L, b}lgsL, gfos;Fu ;DalGwt n]v /rgf
hLjgL s'g} sfNklgs kfqsf] syf xf]Og .
;dfh, b]z / ;+;f/} abNg] u/L cfcfˆgf]
If]qdf of]ubfg k'¥ofpg] dxfk'?ifx¿sf] hLjgL hLjgL ;To / tYodf cfwfl/t
n]lvG5 . vf;df hLjgL ljlzi6 / P]ltxfl;s eP/ n]lvg' k5{ . hLjgLnfO{
JolQm h;n] s'g} g s'g} If]qdf pNn]vgLo
of]ubfg k'¥ofPsf] x'G5, To:tf JolQmsf] n]lvG5 . /f]rs, snfTds / gf6sLo
;fdfGo JolQmsf] klg hLjgL n]lvG5 . hLjgLdf agfpg] gfddf ;TotYo aflx/
gfossf hLjgsf dxìjk"0f{ ldltx¿, :yfg, uP/ cgfjZos ;'ssfNklgs
[t g]kfn s'/f,
hGd]x's]{sf] 7fpF, d/]sf] 7fpF, gfossf] hLjgdf xfF;f] 76\6fh:tf s'/f ;dfj]z
36]sf dxìjk"0f{ 36gf, gfossf dxìjk"0f{
pknlAwx¿ / gfosn] k|fKt u/]sf ;kmntfnfO{ ul/g' x'Gg .
pNn]v ug{'k5{ .

70 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


vf;df hLjgL syfTds z}nLdf n]lvg'k5{ .
syfTds z}nLaf6 n]lvPsf] hLjgL /f]rs
/ kf7ssf] dg tflg/xg ;kmn x'G5 .
hLjgLdf gfossf] ljlzi6 /
;fdfGo b'j} ljz]iftfnfO{ k|:t't
ug{'k5{ . cgfjZos b]jTjs/0f
/ rflxg]eGbf a9L xf]RofP/
gfossf] rl/qxTof x'g] u/L
k|:t't ug{'x'Gg . snf, cfnf]rgf
/ ljj]rgf eP hLjgL /f]rs
aG5 .
hLjgLdf gfossf] hGd,
d[To', p;sf] b}lgsLeGbf klg
p;n] ef]u]sf sl7g kl/l:ylt /
;d:of, gfosn] b]vfPsf] ;fx; /
k|fKt u/]sf] ;kmntfsf] syf dxìjk"0f{
x'G5 . gfos s] sf/0fn] ljz]if jf /f]rs
aGof] < p;n] b'lgofFnfO{ s:tf] k|efj kfg{
;kmn eof] < Tof] pNn]v ug{'k5{ . kf7snfO{
ltlyldltsf] j0f{gn] eGbf klg ;kmntfsf] syfn]
a9L k|efj kf5{ .
hLjgL n]Vg l;Sbf gfosn] cfˆgf] hLjgsfndf s] s] dxìjk"0f{
sfd u¥of], lsg u¥of] / s;/L u¥of] eGg]
cfˆgf xh'/af, s'/fnfO{ PS;g jf gf6sLo 9ª\uaf6 k|:t't ug{
xh'/cfdf, ;dfhsf ;s] hLjgL /f]rs / k9f}F k9f}F nfUg] vfnsf]
k|ltli7t JolQm, dg x'G5 .
k/]sf lzIfs jf cGo hLjgL n]Vg l;Sbf cfˆgf xh'/af,
xh'/cfdf, ;dfhsf k|ltli7t JolQm, dg k/]sf
s'g} cfk"m;Fu ;DalGwt lzIfs jf cGo s'g} cfk"m;Fu ;DalGwt JolQmsf
JolQmsf af/]df n]Vg af/]df n]Vg ;lsG5 .
;lsG5. hLjgL ;dfh, /fi6« / ljZjnfO{ ;+;f/df
lrgfpg] p2]Zon] n]lvG5 . xfd|f] b]zsf k'iknfn,
ljZj]Zj/k|;fb sf]O/fnf, nIdLk|;fb b]jsf]6f,
ePsf hg{n, kqklqsf, a'n]l6g / :d[ltu|Gysf] kfl/hft, u]x]G›zdz]/ ha/f hLjgL n]Vg of]Uo
cWoog ug{'k5{ . gfosnfO{ /fd|f];Fu lrGg] k|ltli7t JolQm x'g\ .
/ pm;Fu ;DalGwt JolQm;Fu cGtjf{tf{ lng hLjgL tLg efudf n]lvG5 . klxnf] efu
;lsG5 . gfossf af/]df c¿n] n]v]sf hLjgL hGd, hGd:yfg, o'jf cj:yf, ljjfx cflb .
;+:d/0fsf] cWoog ug]{ / j]a;fO6nufotsf bf];|f]df p;n] u/]sf] sfd / pknlAw tyf t];|f]df
dfWodx¿ klg cWoog ug]{ ug'{k5{ . hLljt p;n] kfPsf] dfg;Ddfg . hLjgL n]Vbf a'Fbf
JolQmsf af/]df hLjgL n]Vg] xf] eg] pm;Fu tof/ kf/]/ n]Vg'k5{
;DalGwt ;fdu|Lsf] cWoog ug]{ / cfk"mn] != afNosfn @= kfl/jfl/s hLjg #= lzIff
cWoog u/]sf ;fdu|L ;To eP gePsf] $= lszf]/ cj:yf %= gfosn] u/]sf] dxìjk"0f{
hfFRgsf nflu ;DalGwt JolQm;Fu cGtjf{tf{ of]ubfg / sfo{ ^= j}jflxs cj:yf &= k|fKt
lng] ug'{k5{ . u/]sf ;Ddfg k'/:sf/ ;ft lgisif{ . á

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 71


hLjg Ps kf7zfnf xf]
hxfF lg/Gt/ l;sfO
rln/xG5 . cg'zf;g
/ dof{bfdf /xL l;Sb},
cEof; ub}{ hfFbf hLjg
;kmn x'G5 .

lg/Gt/sf] l;sfO g} hLjg


klg hLjgsf] nIo xf] t/ oyfy{df hLjg Ps
kf7zfnf xf] . of] lg/Gt/sf] cEof;, l;sfO /
k/LIff klg xf] . ;'vL / v';L x'g tyf s'g} klg
lhDd]jf/L /fd|f] 9ª\udf k"/f ug{sf nflu xfdLn]
lg/Gt/ l;Sg' k5{ .
ljgf]b g]kfn xfdL ;a}nfO{ hfgsf/L g} 5, ;+;f/df hlt
klg ;kmn JolQm 5g\ ltgn] cfkm"nfO{ slxNo}
dflg; Ps ;fdflhs k|f0fL xf] . pm ;dfhdf klg hfg]sf] 7fg]gg\, ;wF} l;sf? g} 7fg] . k|l;4
/xG5 . ;dfhaf6 cnu eP/ /xg g;Sg] j}1flgs, cGj]ifs, cg';Gwftf, k|fWofks,
ePs}n] pm lhDd]jf/ x'G5 x'g'k5{ . ;fdflhs n]vsx¿n] cfkm"nfO{ ;w}F ;DalGwt ljifosf]
cg'zf;g kfngf ug'{k5{, dof{bfdf /xg'k5{ / ljBfyL{sf ¿kdf lrgfPsf] kfOg' o;sf] k|df0f
lhDd]jf/L k"/f ug'{k5{ . xf] . jf:tjdf l;Sg' / k|of]udf Nofpg' Ps}
pd]/cg';f/ lhDd]jf/Lx¿ a9\b} / ylkFb} l;Ssfsf b'O{ kf6f x'g\ . s'g} sfddf bIftf
hfG5g\ . afNosfndf pd]/;Fu} lhDd]jf/L xfl;n ug{sf nflu l;sf? ag]/ To; sfdsf
a9\b} hfG5 . lszf]/fj:yf, o'jfj:yf x'Fb} af/]df ;Dk"0f{ s'/f yfxf kfpg' k5{ h'g cToGt}
jo:s pd]/df k'Ubf kfl/jfl/s tyf ;fdflhs sl7g x'G5 . o;y{ xtf; x'g] xf]Og ls l;sfO
lhDd]jf/Lsf] af]em olt a9\b5 ls ;Dk"0f{ pmhf{ hf/L g} /fVg'k5{ .
s]an lhDd]jf/L k"/f ug{d} vr{ x'g yfN5 . :jfefljs xf], l;Sg] qmddf uNtLx¿ x'g
xfd|f] xsdf ;fdflhs–kfl/jfl/s ;+/rgf, ;S5g\ t/ log} uNtL xfd|f lzIfs x'G5g\ /
k/Dk/f / kl/j]zn] ubf{ klg sltko lhDd]jf/L ltgn] xfdLnfO{ cg'ej k|bfg u5{g\ . ltgn] g}
rfx]/, grfx]/ cfOnfU5g\ . h;n] tgfj, s'g} sfd cem /fd|f] 9ª\udf s;/L k"/f ug{
cfqmf]z, c;Gt'li6h:tf ;d:of b]vfk5{g\ . ;lsG5 eg]/ l;sfpF5g\ . s'g} klg s'/f l;Sg
o;sf sf/0f xf] xfdL ;a} g} cfzª\sf / 8/ . lxlRsrfpg' x'Fb}g . rfx] cfkm"eGbf 7"nfaf6 xf];\
xfdL o:tf 8/sf aLr cfˆgf sfd u5f}+{, cfˆgf] jf ;fgfaf6 g}, l;sfOaf6 kl5 x6\g' x'Fb}g .
lhDd]jf/L k"/f ul//x]sf x'G5f}F+ ls olb o;df elgG5 hLjg /ª\ud~r xf], xfdL clego
s'g} sdhf]/L /Xof] eg] c¿n] s] eGnfg\ eGg] ul//x]sf x'G5fF}F . of] klg unt xf]Og t/ jf:tjdf
;f]lr/x]sf x'G5f}F+ lsgls kl/jf/ / ;dfhn] hLjg Ps kf7zfnf xf] hxfF lg/Gt/ l;sfO
xfdLaf6 xfd|f x/]s lhDd]jf/L ;kmntfk"j{s rln/xG5 . cg'zf;g / dof{bfdf /xL l;Sb},
lgjf{x ug{] ck]Iff /flvPsf] x'G5 . cEof; ub}{ hfFbf hLjg ;kmn x'G5 . o;f]
csf]{ s'/f, xfdLdWo] w]/}nfO{ nfU5 hLjgsf] ubf{ kfl/jfl/s tyf ;fdflhs pQ/bfloTj /
Ps dfq nIo v';L / ;kmntf xf] . o;}u/L lhDd]jf/L k"/f ug{ klg ;xh x'G5 . o; s'/fnfO{
k|fKt lhDd]jf/L /fd|f] 9ª\udf k"/f ug]{ sf]l;; ug'{ slxNo} la;{g' x'Fb}g x} gfgLafa''x¿ . á

72 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


afnsljtf
ePsf 5\g v';L ;a},
dxfg\ rf8 …ltxf/Ú sf] cfudgdf . cfof] ltxf/
5fPsf 5\g dw'/ d':sfg,
;a} g]kfnLsf] d'xf/df .

lnk]sf 5\g ufO{sf] uf]a/n],


;a}sf] 3/ cfFugdf .
kfs]sf 5\g ;]n /f]6L,
;a}sf] efG5f sf]7fdf .

km'n]sf 5\g 9sdSs km"nx¿, cRo'tdfg l;+x k|wfg …pT;'sÚ


;a}sf] udnf / au}Frfdf .
ePsf 5\g rxnkxn ltxf/sf],
ufpF xf];\ of ;x/df .

ePsf 5\g Jo:t ;a}, 3/cfFug


;kmfO ug{ / ;hfpgdf . To;} lbg ;fFem kv u5f}{+ k"hf,
u/]sf 5\g bLkfjnL, wgwfGo nIdLnfO{ :jfut u/L .
;fFem kv lbof] afnL 3/3/df . rf}yf] lbg u5f}{+ k"hf,
ufO{sf] uf]a/nfO{ …uf]j4{g k"hfÚ egL .
afn]sf 5\g lemlnldnL aQL,
hxfF txLF k;n, ;lkª dn cflbdf . To;} lbg u5f}{+ k"hf, g]jf/ ;d'bfon]
;lhPsf 5\g ;x/ ahf/ ;a}, cfˆgf] z/L/nfO{ …DxMk'hfÚegL .
b'nxL ;l/em}+ u/L . clg dgfpF5g\ g]jf/ ;d'bfon],
gofF jif{ …g]kfn ;+jt\Ú egL .
el/Psf 5\g\ ahf/ ;a},
ltxf/sf] ;fdu|Ln] . kfrf}F lbg k"hf u5f}{+,
/dfOnf] u/L b]p;L e}nf] v]N5\g\ cfˆgf bfh'efOnfO{ …efO6LsfÚ egL .
;fFem kv ;a}, 3/3/ uO{ ltxf/ e/L . lblG5g\ z'e cflzif lbbL alxgLn],
cfˆgf bfh'efOnfO{ .
klxnf] lbg u5f}{+ k"hf,
sfunfO{ …sfu ltxf/Ú egL . clg u5{g\ k|fy{gf / sfdgf,
To;} lbg u5f}{+ k"hf, cfo'j]{bsf k|jt{s cfˆgf bfh'efOsf] ;':jf:y / bL3f{o' .
wGjGtl/sf], ÚwGjGt/L hoGtLÚ egL . o:t} u/L dgfpF5f} …ltxf/Ú kfFr lbg;Dd,
xfdL ;a} g]kfnL /dfOnf] u/L .
bf];|f] lbg u5f}{+ k"hf,
s's'/nfO{ …s's'/ ltxf/Ú egL . To;}n] t k|Voft 5,
t];|f] lbg u5f}{+ k"hf, g]kfnLx¿sf] bf];|f] dxfg\ rf8
ufO{ -uf}_ dftfnfO{ …ufO{ ltxf/Ú egL . ltxf/ …odk~rsÚ gfdn] .

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 73


z'e hGdf]T;j

o';g kf}8]n cf]h:jL cof{n dfnf hf]zL


@)^*÷)^÷!! @)&)÷)&÷!# @)^^÷)(÷!!
lj1fg dflj, skg, sf7df8f}F 1fg lgs]tg dflj, sf7df8f}F h'un dflj, wfkfv]n, nlntk'/

ldGUdf g'a'{ z]kf{ clngf tfdfª /lje'ifg ;fx


@)&!÷)&÷)( @)&!÷)&÷!( @)&@÷)&÷!#
;/:jtL dflj, 6f]vf ;/:jtL dflj, 6f]vf ;/:jtL dflj, 6f]vf

lzj sf]O/fnf k|;Gg /f]Ssf


@)^(÷)&÷@% @)&)÷)^÷!*
;/:jtL dflj, 6f]vf :o'rf6f/, sf7df8f}F

74 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


afnfkg

…ltaxfb'/ sfsL{sf]Ú

hf8f] dlxgf lyof] . afg]Zj/sf]


Pp6f xf]6ndf ef8f dfem\g yfnF] .
ef8f dfem\g klg ;lsg . la/fdL
k/]F . cg]s axfgf agfP/ ;fx';Fu
tL; ?lkofF dfu]/ d …vu]Gb|
gjhLjg s]Gb|Ú hf]/kf6L k'u]5F' .

efOalxgLx? . xfdLn] /fd|f] sfd u/]/ ;a}sf] dg lhTg ;Sof}F eg] xfd|f] /fd|f] sfdsf] klg
rrf{ x'g] u5{ . To;/L g} ;jf]{Ts[i6 sfd u/]/ ;a}sf] dgdf a:g ;kmn x'g'ePsf] 5 ;dfh;]jL
ltnafxfb'/ sfsL{ . pxfsf] hGdFb} zf/Ll/s ?kdf ckfª\utf lyof] . ckfª\utf ePs} sf/0f
afFRgsf nflu pxfFn] ug{'ePsf] ;ª\3if{sf] syf xfdLnfO{ ;'Gbf klg cfFvf /;fpF5 . cfkm"n] cg]sf}F
b'Mv clg si6 em]n]/ eP klg pxfFn] clxn] cgfy / ckfª\utf ePsf ;of}F afnaflnsfsf] ;'Gb/
eljiosf nflu sfd ul//xg'ePsf] 5 . sf7df8f}Fsf] uf]s0f{df pxfFn] …;+o'Qm ckfª\u Pstf
cfjfh s]Gb|Ú :yfkgf u/L xfn $* hgf afnaflnsfsf] ;+/Ifs x'g'x'G5 . hGd3/ kfFry/af6
emfkf x'Fb} sf7df8f}F cfP/ clxn];Dd pxfFn] ug{'ePsf] dfld{s hLjgofqf xfdL ;a}sf nlfu
cToGt} k|]/0ffbfoL / dd{:kzL{ 5 . pxfFsf] hLjgofqf xfd|} nflu 7"nf] k|]/0ffsf] ;|f]t aGg ;S5 .
hLjgdf slxNo} klg ;'v kbf{ dflQg] / b'Mv kbf{ cflQg] afgL ug{'x'Fb}g eGg] c;n lzIff xfdL
pxfFsf] hLjgaf6 kfpg ;S5f}+ . s:tf] lyof] xf]nf t pxFfsf] afNosfn < clxn] oxfF;Dd cfOk'Ubf
pxfFn] ;Demgf ug{'ePsf] afNosfn pxFs} zAbdfM

lj=;+= @)@( c;f/ !) ut] z'qmaf/sf lbg


a'af vu]Gb|s'df/ sfsL{ tyf cfdf xs{dfofsf
bf];|f] ;Gtfgsf ¿kdf kfFry/ lhNnfdf d]/f] hGd
ePsf] xf] . ;kfª\u bfh'sf] efO d eg], cfdfsf]
sf]vaf6} ckfª\u hGd]F . xftv'§fdf 5–5j6f
cf}Fnf ePsf] o:tf] aRrf hGdfpg] cnlR5gL
af]S;L cfOdfO{nfO{ ufpFdf /fVg' x'Fb}g . o:tfsf]
;ª\ut eof] eg] xfd|f 5f]/f5f]/L klg To:t}
hlGdG5g\ / Pslbg of] ufpF g} dfl;G5 eg]kl5
xfdL cfdf5f]/fsf] af; ufO{uf]7df eof] .
laGb' clwsfƒL 9sfn xfd|f] kfl/jfl/s k[i7e"ld d]/f] a'af uflj;
;lrj x'g'x'GYof] . xh'/af cWoIf . hGd]sf]
c7f/ dlxgf;Dd cfdfn] l;/sdf kf]sf] kf/]/
ufpFsf s;}nfO{ b]vfpg' ePg 5 t/ ;w}F s;/L

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 75


5/5f/ kflb{g] :s'nsf ;kfª\u aRrf lyP .
bf];|f] lbg :s'naf6 3/ kmls{g'sf] ;f6f] af6f]
nfu]F . hª\unsf] af6f] lxF8]/ c9fO dlxgfdf
emfkf k'u]F . ToxfF 7"nf] uf8L b]v]/ r9F] . uf8Ln]
stf n}hfG5 yfxf lyPg . kl5, ha uf8L
/f]lsof] . 8«fOe/ 5}g . ofq' klg stf stf nfu] /
vnf;L ;nf;L sf]xL gb]v]kl5 clGtd uGtJo
oxL /x]5 eg]/ uf8Lsf] dfly x'6af6 km'Q tn
em/]F . Tof] 7fpF /Tgkfs{ /x]5 .
hf8f] dlxgf lyof] . afg]Zj/sf] Pp6f xf]6ndf
efF8f dfem\g yfn]F . efF8f dfem\g klg ;lsg .
la/fdL k/] . cg]s axfgf agfP/ ;fx';Fu tL;
?lkofF dfu]/ d …vu]Gb| gjhLjg s]Gb|Ú hf]/kf6L
k'u]5' . dnfO{ klg k9\g n]Vg dg 5, ;xof]u
ug'{ g eg]sf] t ToxfFsf] u]6 kfn]n] …tF h'g
af6f] cfsf] ToxL af6f] hfÚ eg]/ 9nsf] kfgL
5\ofk]/ xKsfPkl5 ToxL lbgb]lv uf]8f b]vfP/
sf7df8f}Fsf ;8s–;8sdf dfUb} dfUg yfn]F .
lxF8g] qmddf kz'klt cfo{3f6 rflxF sf7df8f}Fsf ;8s–;8sdf dfUb} lxF8g]
d]/f] vf; af;:yfg eof] . ToxfF qmddf kz'klt cfo{3f6 rflxF d]/f] vf; af;:yfg
eof] . ToxfF dfu]/ hDdf u/]sf] k};f c¿n] n'6]/
dfu]/ hDdf u/]sf] k};f c?n] nfGy] . hf]ufP/ /fVg ;fgf] vf8n vg]sf] lyPF .
n'6]/ nfGy] . hf]ufP/ /fVg ;fgf] dnfO{ klg k9\g n]Vg dg lyof] . cfdL{ k'ln;
vf8n vg]sf] lyP . dnfO{ klg aGg dg lyof] . ljb]z hfg dg lyof] t/ d]/f]
hLjg af;L h]/L / af;L ;df];fs} e/ afd] ;b}{
k9\g n]Vg dg lyof] . dfUg glxF8]sf] lbg x'Gy]g . 3/ 5f8]sf] c¶fO;
jif{;Dd kl/jf/;Fu ;Dks{ gx'Fbf 3/df wfuf]n]
n'Sg', n'sfpg' < ufpFn]n] a'af–xh'/afnfO{ afFw]/ lr7L k'u]kl5 d]/f] sfhlsl/of g} ;Sg'
prflNbFbf /x]5g\, cWoIfsf] gflt o:tf] hlGdof] . efsf] /x]5 .
p:tf] hlGdof] . cGwljZjf; klg slt eg] d]/L lj=;+= @)^# ;fndf d}n] vf8ndf hDdf
cfdf kFw]/fdf kfgL eg{ hfFbf ToxfF hDdf ePsf u/]sf] k};f uf}zfnf k|x/Lsf] ;xfotfdf lgsfn] .
dlxnfx¿n] …pm Tof] cnlR5g cfO{, o;sf] leqsf k};f lems]/ uGbf kfFr nfv PsfpGg
cg'xf/ x]¥of] eg] cult kl/G5Ú eg]/ af]n]sf xhf/ kRrL; ?lkofF hDdf efsf] /x]5 .
zAb ;'lg;s]kl5 ;fx|} gld7f] nfu]/ d]/f] dg sfuhsf gf]6 k|foM ;l8;s]sf lyP . slt /fd|f
x'F8lnof] . /ftlbg cfdf ?g' x'GYof] . rf}aL; klg lyP d}n] Tof] k};f cfkm" h:t} cgfy /
306f cfdfsf cfF;' g;'s]kl5 sd;]sd d d/] ckfª\utf ePsfx¿sf nflu lbg] ;f]r agfPF .
eg] d]/f] cfdfnfO{ t /fd|f] x'G5 . d5'{, eg]/ 3/ zflGt ;]jf u[x uf}zfnfsf] cgfyfnodf uPF .
5f8]/ lxF8]sf] ljif vfFbf klg l/ª\u6f rn]/ afGtf ToxfF ljleGg pd]/sf dlxnf–k'?if, afns–j[4f
dfq} eof] . d dg{ ;lsg . y'k|} c;xfonfO{ ;xof]u u/F] . To;kl5 d}n]
Toltv]/ ufpFdf sfkL k]lG;n lyPg . v/Ln] lj=;+= )^$ df ;+:yf btf{ u/L t]x| hgf cgfy
kf6L{df n]Vg' kYof]{ . 3/af6 :s'n k'Ug c¿nfO{ afnaflnsfsf] lzIffbLIffaf6 ;fdflhs ;]jfsf]
kfFr ldg]6 nfUg] af6f] dnfO{ eg] Ps 306f sfd ;'? u/+] . lgM:jfy{ ;]jfsf] efjn] sfd
nfUYof] . hLjgdf hDdf b'O{ lbg :s'n uPsf] ub}{ hfFbf dnfO{ w]/} ;ª\3, ;+:yfx¿n] d]/f]
;Demgf v/L–kf6L{ ;Fu} emf]nfdf ds} e6df;sf] sfdsf] k|z+;f ub}{ ljleGg If]qaf6 ;Ddflgt
vfhf cfdfn] tof/ kflb{g'efsf] Tof] klxnf] lbg ug{'ePsf] 5 . hLjgdf s] kfPFeGbf klg
a]n'sf 3/ kmls{+bf d]/f] n'uf, emf]nf Roftr't s}n] c¿sf nflu s] lbPF . s] u/]F eGg] 7"nf]
kf/]/ vfhf vfOlbP . n]Vg] kf6L{ km'6fOj/L v/L s'/f xf] . á
76 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{
k9fO sIff ! / @ df cWoog/t ;fgf gfgL
clxn] cfP/ sv/f n]Vg / k9\g l;Sb} eg]sf]
;'Gbf ;a}nfO{ crDd nfUnf . sf]/f]gfsf sf/0f
b'O{ jif{ nuftf/ ljBfnodf k9fO gePkl5
afnaflnsfn]] k9\g lal;{Psf x'g\ .
ljBfno aGb x'g' / 3/df cleefjsx¿n]
;fgf tyf 7"nf gfgLx¿sf] 3/d} a;]/ k9fO
x'g] jftfj/0fdf Wofg lbg g;Sbf of] cj:yf
cfPsf] xf] . b'u{dsf ljBfnodf olt;Ddsf]
/fhg /fjt÷x'Dnf cj:yf cfPsf] 5 ls klxn] afn ljsf;df
cWoog ubf{ /fd|f];Fu k9\g / v]Ng hfGg] ;fgf
n]Vg dfq xf]Og k9\g ;Sg] gfgL clxn] To;f] ug{ ;Sb}gg\ . k"/} cIf/ n]Vg
/ k9\g la;]{sf 5g\ . xftdf ;dft]sf] sndn]
cj:yf;d]t ljBfyL{sf] 5}g. oL cIf/ n]Vg ;Sb}g . ljBfyL{x¿sf] of] cj:yf
ljBfyL{ sf]/f]gfsf sf/0f k7gkf7g b]v]kl5 lzIfs klg cndndf kg{ yfNg' ePsf]
x'g g;Sbf k9fO n]vfO lal;{Psf 5.
k|ltlglw kfq ljBfyL{ x'g\. sIff ! / afndlGb/ dfljdf sIff @ df cWoog/t
@ sf ;a}sf] cj:yf p:t} 5. 5fq ljlkg /fjtn] k9\g / n]Vg lal;{Psf]
atfP . ;a} cIf/ lal;{Psf sf/0f clxn] k'gM

sv/f l;Sb} afnaflnsf


l;ls/x]sf] pgn] atfP . pgnfO{ sfkLdf cIf/
n]Vgsf nflu lgSs} cfu|x ubf{ klg ;s]gg\ .
pN6} ;a} ;fyLx¿sf] cufl8 c;lhnf] dfg]
pgn] . n]Vg dfq xf]Og k9\g ;Sg] cj:yf;d]t
pgsf] 5}g . To;f] t sIff @ d} cWoog/t 5fqf
Pln;f sfdLsf] cj:yf klg p:t} 5 . pgn]
cfˆgf] gfd n]Vg klg ;lsgg\ . oL ljBfyL{
sf]/f]gfsf sf/0f k7gkf7g x'g g;Sbf k9fO
n]vfO lal;{Psf k|ltlglw kfq ljBfyL{ x'g\ .
sIf ! / @ sf ;a}sf] cj:yf p:t} 5 .
x'Dnfsf] ;b/d'sfd;d]t /x]sf] l;dsf]6
ufpFkflnsfsf] afndlGb/ dfljdf sIff @ sL
sIff lzIfs sNkgf /fjtn] w]/} ljBfyL{sf]
k9fO tyf n]vfO :t/ tNnf] :t/df k'u]sf]
atfpg'eof] . b'O{ jif{ cufl8 afnljsf;df
cfkm}Fn] k9fpFbf /fd|f];Fu cIf/ n]Vg / k9\g
hfGg] ;fgf gfgL clxn] cfP/ cIf/ lrXg /
n]Vg ;Sg] cj:yfdf g/x]kl5 lrGtf ylkPsf]
pxfFn] atfpg'eof] . of] cj:yf dflyNnf] sIffsf
eGbf tNnf] / ;fgf sIffsf gfgLx¿df a9L
/x]sf] pxfFsf] cg'ej 5 . pxfFn] ljBfyL{x¿sf]
@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 77
;fgfn] k9\g / n]Vg
la;]{sf]df lrGtf
Psflt/
eO/x]sf a]nf
7"nfsf] k9fO :t/
v:s]sf] pxfFsf]
a'emfO 5 . pxfFn]
;fgfn] se/ ug{
;Sg] cj:yf /x] klg
dflyNnf] sIffsf
ljBfyL{x?sf af/]df
eg] lrGGtf JoQm
ug'{eof] .

of] cj:yf cfpg'df sf]/f]gf dfq geP/ 3/df l;dsf]6s} sIff ^ ;Dd k9fO x'g]
cleefjsn] Wofg lbg g;Sbf o:tf] ePsf] afnljsf; k|fljsL lzlIfs l5l/ª k'g/ nfdfn]
atfpg'eof] . #$ hgf ljBfyL{ /x]sf] sIff @df k9fO nyflnª\u ePsf] ;'gfpg'eof] . klxn]
clwsf+z ljByL{sf] cj:yf p:t} /x]sf] pxfFsf] k9fOdf /fd|f ljBfyL{x¿ clxn] cIf/ lrXg
a'emfO{ 5 . klxn] cfkm"n] s v k9\g / n]Vg / n]Vg g;Sg] cj:yfdf k'u]sf] b]Vbf ;kgf
l;sfPsf gfgLnfO{ clxn] b'O{ jif{kl5 ;f]xL h:tf] nfUg yfn]sf] pxfFn] atfpg'eof] . of] x]bf{
cj:yf bf]xf]¥ofpg kl//x]sf] pxfFn] b'v];f] JoQm klxn]s} cj:yfdf ljBfyL{x¿nfO{ s;/L Nofpg
ug'{eof] . ;lsPnf eGg] lk/nf] lzIfsdf ylkPsf] pxfFn]
ljBfyL{sf] k9fOdf o:tf] cj:yf cfPkl5 atfpg'eof] . sIffdf Pp6f dfqsf] geO{ ;a}
ut ebf} @& ut]af6 k7gkf7g ;'? ePsf] ;f] ljBfyL{sf] cj:yf p:t} /x]sf] atfpFb} pxfFn]
ljBfnodf Ps dlxgfsf nflu sv/f l;sfpg] o;sf nflu lzIfs, ljBfyL{ / cleefjsn]
sfo{of]hgf /flvPsf] lzIfs dw' a:g]t zfxLn] lgSs} d]xgt ug'{kg]{ cj:yf cfPsf] atfpg'eof] .
atfpg'eof] . clxn] ljBfnon] ;fgf sIffsf l;dsf]6sf oL b'O{ ljBfnosf ljBfyL{df
ljBfyL{x¿nfO{ o;/L k7gkf7g ;'? ul/;s]sf]n] sf]/f]gf k|efjsf sf/0f k9fO n]vfOdf k/]sf]
rfF8} ljBfyL{ cfˆgf] nodf kms{g] ljZjf; pxfFn] gsf/fTds k|efj gd'gf dfq x'g . of]eGbf
JoQm ug'{eof] . ;fgfn] k9\g / n]Vg la;]{sf]df cem a9L b'/b/fhsf ljBfnodf k/]sf] k|efj
lrGtf Psflt/ eO/x]sf a]nf 7"nfsf] k9fO :t/ a'em\g sl7g 5}g . cGo a]nf klg hgzlQmsf]
v:s]sf] pxfFsf] a'emfO 5 . pxfFn] ;fgfn] se/ cefj / lzIfssf] nfk/afxLn] lgoldt
ug{ ;Sg] cj:yf /x] klg dflyNnf] sIffsf k7gkf7g ;'rf? x'g g;Sg] ljBfno klg
ljBfyL{x¿sf af/]df eg] lrGGtf JoQm ug'{eof] . b'u{ddf /x]sf 5g\ . sf]/f]gfn] kf/]sf] kl5Nnf]
To;sf nflu ljBfnon] cfˆgf] d]xgt t unf{ k|efjnfO{ dTy/ kfg{sf nflu ufpFkflnsf
g}, cleefjs / ;/f]sf/jfnf kIfn] klg Wofg / ljBfnox¿n] ljz]if of]hgf NofP/
lbg' kg]{ ;'emfj pxfFn] lbg'eof] . To;}n] bz}Fsf] k7gkf7g cufl8 a9fpg'kg]{ dfg;/f]j/ ax'd'vL
;dodf klg pQm ljBfnon] b'O{b]lv tLg lbg SofDk;sf k|d'v j;Gt /f]sfofsf] ;'emfj 5 .
dfq labf lbP/ cGo lbg k7gkf7g ;'rf? /fVg] x'Dnfdf !#& j6f ljBfnodf !& xhf/eGbf
tof/L u/]sf] 5 . a9L ljBfyL{n] k7gkf7g ub}{ cfPsf 5g\ . á

78 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{


pkof]uL
;x/L If]qdf w]/}h;f] kSsL
3/x¿ /x]sf x'G5g\. To:tf
3/x¿df sf};L klg x'G5.
sf};Lx¿ 7"nf, demf}nf /
;fgf cg]s k|sf/sf x'G5g\.
h'g;'s} k|sf/sf] sf};Ldf
ljleGg y/Lsf ;fukft /
t/sf/Lsf af]6 pdfg{
;lsG5.
xl/tqmflGt
afa' gfgLx¿ xl/t eg]sf] xl/of] /ª xf] . ljleGg k|sf/sf t/sf/Lsf aLpx¿ 5'6\ofP/
qmflGt eg]sf] cufl8 a9\g] jf hfg] sfd, jt{dfg efux¿df /fVg] .
cj:yfdf kl/jt{g jf x]/km]/ . xfdLx¿ ;w}F @= aLp /f]Kg'kg]{ 7fpFdf rf/}lt/ df6f] xfnL
t/sf/L vfG5f}F . k;n jf ahf/ uP/ t/sf/L To;nfO{ kfgLn] lunf] kf/L aLp /f]Kg] 6';f] pd|]kl5
lsg]/ NofOG5 . t/sf/Lsf ¿kdf k|of]u ul/g] To;sf] rf/}lt/ x'nsf] tj/n] uf]8d]n ug]{ .
j:t', ;fukft cflb xl/of] /ªsf x'G5g\ . #= nx/f] dfl:t/ a9\b} hfg] u/L 7fpF7fpFdf
;x/L If]qdf w]/}h;f] kSsL 3/x¿ /x]sf sf7 jf afF;sf] 6]sf] uf8\g] . 6]sf]x¿nfO{ alnof]
x'G5g\ . To:tf 3/x¿df sf};L klg x'G5 . t'Nofpg gfOgnsf] 8f]/Ln] afFWg] . lrk{6x¿nfO{
sf};Lx¿ 7"nf, demf}nf / ;fgf cg]s k|sf/sf 6]sf];Fu hf]8L dfl:t/ p7fpFb} kfFr ;ft xft
x'G5g\ . h'g;'s} k|sf/sf] sf};Ldf ljleGg y/Lsf k/;Dd drfg agfpg] . nx/fx¿ a9\b} uO{
;fukft / t/sf/Lsf af]6 pdfg{ ;lsG5 . sf};L lrk{6;Fu a]l/O tL km}lnG5g\ . ltg} nx/fx¿df
;fgf] ePsfn] 7fpF k'u]g eg]/ gegL hfFu/ t/sf/Lsf kmnx¿ em'lG8G5g\ . drfgn] ubf{
rnfPdf ToxfF klg t/sf/L /fd|/L kmnfpg yf]/} 7fpFdf w]/} kmn kmN5g\ .
;lsG5 . To;sf nflu tn n]lvPsf] pkfosf] $= yf]/} 7fpFdf w]/} t/sf/L kmNgfn] t/sf/L
k|of]u ug'{k5{ . of] sfd 9ª\u k'¥ofP/ /fd|/L lsGg' kb}{g . 3/ 3/ t/sf/L a]Rb} lxF8\g]
u/]df ;dosf] ;b'kof]u x'g'sf ;fy} xfd|f] hLjg dlxnfx¿ 8f]sf] af]s]/ t/sf/L lsGg xfdLsxfF
;'vdo x'g]5 . cfpg] 5g\ .
sfdljz]ifn] xfdLsxfF cfpg] dflg;x¿nfO{ %= cfˆg} 3/df k|f0fjfo' -clS;hg_ k|fKt
sf};Ldf nu]/ t/sf/L v]tLaf/] hfgsf/L u/fPdf x'g] ePsf]n] 3/sf dflg;x¿ :j:y / x[i6k'i6
pgLx¿ klg ;f] sfddf pT;flxt x'g]5g\ . clg x'G5g\ . cfFksf] cfFk / sf]ofsf] bfd k|fKt x'G5 .
t pgLx¿n] klg c¿x¿;Fu o;af/] rrf{ ^= xl/t qmflGt ;kmn x'G5 . á
ug]{5g\ . o:tf] pkof]uL sfd xfdLx¿ klg u/f}F
eGg] efjgf ;a}df w]/yf]/ pTkGg x'g]5 . kmntM
of] s'/f] km}lng yfN5 . clg t o; sfdaf/]
dflg;x¿sf] 7"nf] hdft aG5 . asDkm';] ukm
xfFs]/ xfdLx¿n] cd"No ;do gi6 u¥of}F eg]/
pgLx¿ kZrftfk u5{g\ . ljutsf] e"naf6
dflg;x¿n] cToGt pkof]uL lzIff k|fKt u5{g\ .
!= km/flsnf] d'v ePsf] efF8f], af6f, df6f]sf]
sfd gnfUg] a'lemPsf] efF8f]df df6f] xfn]/ /fVg] uf]s'nk|;fb zdf{

@)&* sflQs d'gf÷#! jif{ 79


clGtd kftf]

/ª\uLg hLjgz}nLo'Qm kj{


;ª\qmd0fsf] eon] ;d"xdf a:g, /dfpg tyf 6f9f6f9f
3/ /x]sfx¿ cfcfˆgf] 3/;Dd hfg klg kfPgf}F . cfˆgf
cfkmGtsxfF e]63f6 ug{, 6Lsf nufpg klg klxn]klxn]
h:tf] /fd|/L kfPgf}F t/ o; k6s eg] kl/l:ylt
s]xL km]l/Psf] 5, To:tf] ;ª\s]t ldNb} 5 . cyf{t\
sf]/f]gfsf] eo cem} s]xL /x]sf] eP klg klxnfsf] h:tf]
;ª\qmd0fsf] eofjxsf] l:ylt clxn] 5}g . o; dfg]df
hghLjg lj:tf/} s]xL ;xh klg aGb} uPsf] 5 .
xl/k|;fb e§/fO{ sf]/f]gf ;ª\qmd0fsf] b/ 36\b} hfg'' / sf]/f]gflj?4sf]
vf]k lj:tf/ x''Fb} hfg''n] klg ca To:tf] 8/ 5}g .
z/b l/t''sf] cfudg;Fu} xfdL g]kfnLx¿sf] dxfg\ eL8ef8df ghfg], df:s nufpg glal;{g], k6sk6s
rf8 bz}F, ltxf/, 57h:tf kj{x¿sf] /f}gsn] htftt} ;fa'gkfgLn] xft w''g]h:tf :jf:Yo dfkb08 kfngf
pdª\u 5fPsf] x''G5 . k|s[lt;Fu ;fldKotf /fVg] oL ug]{h:tf ;ts{tfsf] vfFrf] eg]] cem} 5 . o; s''/fnfO{
;f+:s[lts kj{sf a]nf jif{ lbgsf nflu c;f/–;fpg oL kj{sf a]nf tkfO{+x¿n] klg kfngf ug]{tkm{ lsl~rt
dlxgfdf nufOg] wfgafnL / ebf}df leœofOg] ds}afnLsf] x]nr]qm\ofOF gug''{xf]nf, n .
r6f/f]n] klg s[lif k|bfg b]zsf xfdL g]kfnLnfO{ ltxf/, bz}Fkl5sf] xfd|f] d'Vo rf8 xf] . o; kj{sf
EofOgEofO{ g} x'G5 . o; a]nfsf] zf/Ll/s kl/>dkl5 a]nf gofF n''uf nufpg], dL7fdL7f /f]6Lsf kl/sf/,
s]xL ;dosf] km';{lbnf] ;donuQ} cfpg] oL kj{x¿n] ld7fO{nufot kmnkm""n cflb vfg], lkª v]Ng] tyf xNsf
tL s8f >d lal;{g] u/L xfd|f] hLjgz}nLnfO{ g} /ª\uLg tf; v]n]/ /dfpg] efOalxgLx¿sf] ljutsf] cg''ej klg
agfpg] u5{ . bz}Fkl5sf] lemnLldnL /ª\uLg ltxf/ tyf xf]nf t/ of] kj{df olt dfq ul/Fb}g h''g efOalxgLx¿n]
bLkfjnL xfd|f] 3/cfFugdf oltv]/ l9KsL ;s]sf] 5 . ;''g]sf], b]v]sf] x''g'k5{ . ltxf/df dgfOg] bLkfjnL /
efOalxgLx¿, xfd|f] hLjgz}nLnfO{ o;/L /ª\uLg o; cj;/df 3/cfFug, rf]6f, au}Frf–kfs{, ;8ssf
agfpg] b'O{j6f d'Vo sf/0f 5g\ . Pp6f sf/0f xf], uNnLuNnL tyf ;/sf/L sfof{nox¿df lemnLldnL
vfBfGgsf] hf]xf] . hf] tkfO{+x¿dWo] sltko ;3fpg lbof] tyf lah''nL aQL afNg] / xNsf k6fsf k8\sfpg]
;Sg]n] cfˆgf cleefjsnfO{ wfg /f]kfOFnufotsf oL klg ul/G5 . lemnLldnL /ª\uLrª\uL aQL afNg] ul/g]
sfo{df ;3fpg''ePsf] klg xf]nf . wfg /f]kfOF ul/Pkl5 x'Fbf o; kj{nfO{ xfdL k|sfzdo pT;j cyf{t\ pHofnf]
csf]{ d'Vo afnL ebf} dlxgfdf 3/3/df leœofOg] lemlnldnL kj{sf ¿kdf klg lng] ub{5f}F .
ds}sf] hf]xf] ug]{ sfo{df klg ;Sg] hlt tkfO{+x¿n] t/, oxfF x]Ssf /fVg''kg]{ s''/f s] 5 eg] o;/L
;3fpg''ePs} xf]nf . To:t} s;}s;}n] v]taf/Ldf sfd k6fsf k8\sfpg] / aQL afNg] gfddf hyfefjL ubf{
ug]{ afa''cfdfnfO{ ;3fpg vfhf agfOlbP/, s;}n] b''3{6gf lglDtg] vt/f /xG5 . xf]l;of/ geO{ lbof] afNbf
;–;fgf efOalxgLx¿nfO{ 3/df x]l/lbP/ t g;Sg] 3/–rf]6fdf cfuf] ;lNsg] / Vofn} gu/L lah''nL aQL
hlt s;}n] cfkm" 1fgL agL 3/} al;lbP/ klg cfcfˆgf] afNbf s/]G6 nfUg] tyf hyfefjL k6fsf k6\sfpFbf
pd]/ Ifdtfcg'';f/ ;3fPs} x'g'k5{ . h''g o;/L ;3fpg] Hofg} hfg] ;Defjgf /xg] x''Fbf o;tkm{ yk rgfvf] x'g'
afgL ;a}n] ;fg} pd]/b]lv a;fNb} hfg''k5{ x} . h] xf];, h?/L 5 . xfdL cleefjs tyf efOalxgL ;a}n] o;tkm{
o;/L vfBfGgsf] hf]xf]:j¿k nufOg] / leœofOg] oL ljz]if ;fjwfgL ckgfpFb} ;Defljt s''g} b''3{6gflagf oL
afnLgfnLsf] hf]xf]kl5sf] cfgGb g} a]Un} 5 . kj{x¿nfO{ /ª\uLg agfpg]tkm{ nfUg''k5{ .
xfd|f] hLjgz}nLnfO{ /ª\uLg agfpg] csf{]sf/0f xf], o; rf8sf cj;/df sfu ltxf/, s''s'/ ltxf/,
v]tLkftLsf] sfd ;lsPkl5sf] s]xL km'';{lbnf] ;dodf ufO{ ltxf/, nIdLk"hf, efO6Lsf–DxMk'hf u/L ljleGg
cfpg] oL ;f+:s[lts rf8kj{ . sl7g zf/Ll/s >dkl5 ¿kn] dgfpg] u5f}{+ . o;nuQ} xfdL lemnLldnL kj{s}
s]xL km';{lbnf] x'g] o; ;do;Fu} cfpg] oL kj{x¿n] ¿kdf s] kxf8 s] ufpF htftt} gbL, tnfp–kf]v/Lx¿
o;cl3sf] zf/Ll/s >dsf] ysfg dfg]{ / cfˆgf] leqL ;hfP/ cfk;L ;b\efjk""j{s 57L dftfsf] k"hf u/L 57
dgnfO{ k|sfzdo agfpg] u/L pdª\u klg el/lbG5g\ . kj{ dgfpg] u5f}{+ . oL ;a} kj{ xfd|f ;f+:s[lts w/f]x/
ut jif{ sf]/f]gf ;ª\qmd0fsf] sx/n] xfdLnfO{ klg x''g\ h;sf] ;+/If0f tyf ;Da4g{ ug{ kmh''n vr{
g/fd|/L kL8f lbof] h;n] ubf{ xfdL ;a}n] pdª\usf gu/]/ cfcfˆgf] uR5]cg'';f/ dgfpg] s''/fnfO{ klg oxfF
;fy oL rf8kj{ /fd|/L dgfpg kfPgf}F, ;s]gf}F . sf]/f]gf lal;{g' x'Fb}g x} . á

80 @)&* sflQs d'gf÷#! jif{

You might also like

pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy